Stern onthult
Ongeregeldheden in
Iran duren voort
nieuwe misser
van politie
Metropoliet Nikodim
in Vaticaan overleden
Callaghan noemt nog geen
datum voor verkiezingen
Volkenmoord in
Equatoriaal Guinee
SOVJET-UNIE OVER DRIEHOEKSOVERLEG:
99
„Nog geen besluit
over plan
voor Namibië”
Al Achram:
KREISKY GROOT
n
Conclaaf
Sjah volgende week naar Oost-Europa
PRETORIA:
TAM-TAM
OLIFANTENGRAP
POLITICUS”
HANGMAT
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 8
SEPTEMBER
6
WOENSDAG
door Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
1
g
(Van onze redacteur in Londen Henk Leffelaar)
LONDEN. De lang verbeide toespraak van premier James
Callaghan op het jaarcongres van de vakbondscentrale TUC heeft
niet meer opgeleverd dan zijn belofte dat hij „spoedig” bekend zal
maken wanneer de algemene verkiezingen gehouden zullen worden.
MOSKOU/WASHINGTON. De Verenigde Staten gebruiken het
overleg in Camp David tussen Washington, Cairo en Jeruzalem om
hun eigen militaire macht in het Midden-Oosten te vestigen. Dit
meldde het officiële Russische persbureau Tass gisteren. Volgens
Tass is het eigen plan van de VS voor een regeling in het Midden-
Oosten een poging Amerikaanse troepen op de westelijke oever van
de Jordaan te stationeren. „Het gaat er dus om de Israëlische
bezetting van Arabisch gebied te vervangen of aan te vullen door een
Amerikaanse bezetting”, aldus Tass.
trijFel g
(Van onze redactie buitenland)
I
A NIKODIM
1
J
e-
n
maar deze schoof de kwestie op de lange
baan. Dat meldt het blad „Stern”.
TEHERAN (Reuter). De sjah van Iran, die kennelijk vertrouwt dat het binnen
lands politiek geweld zal afnemen, heeft gisteren plannen vastgesteld voor officiële
bezoeken aan Roemenië en Oost-Duitsland de volgende week. Het zullen het vijfde en
zesde bezoek in een jaar aan Oost-Europa zijn van de Iraanse vorst die in Zijn land fel
anti-communistisch is.
r
Dit is in Bern meegedeeld door Antonino
Masoko, lid van de „uitvoerende raad van
de nationale oppositiebeweging van Equa
toriaal Guinee” in een interview met het
Zwitserse persbureau. De raad zetelt in
het buitenland.
Twee uur na president Sadat arriveerde
de Israëlische premier Menachem Begin,
op de luchtbasis Andrews vanwaar hij na
enkele minuten haar Camp DavM vloog.
jBegin beloofde dat hij en zijn adviseurs
„al het mogelijke zullen doen om een ak
koord te bereiken opdat het vredesproces
kan worden voortgezet”.
„Laten wij hopen dat het houden van dit
politieke conclaaf zonder weerga zal mal
ken dat op zekere dag alle landen van de
wereld zullen zeggen: habemus pacem (wij
hebben vrede)”, aldus premier Begin, zin
spelend op het conclaaf van de r.k. kerk
dat na de pausverkiezing eindigde met de
Nikodim behartigde de buitenlandse
betrekkingen van de Russische ortho
doxe kerk. Hij vertegenwoordigde het
Russische patriarchaat bij de ambtsaan
vaarding van de nieuwe paus, zondag j.l.
Als verbindingsman tussen de Russische
kerk en het Vaticaan bevond hij zich
vaak in Rome, waar hij zeer gezien was.
Rostov Nikodim werd op 15 oktober
1929 geboren in Frolovo. Na eerst als
onderwijzer te hebben gewerkt werd hij
op 20-jarige leeftijd priester-monnik.
Nog geen tien jaar later werd hij tot
bisschop gewijd. Hij werd toen belast
met de leiding van de buitenlandse be-'
trekkingen van het Russische patriar
chaat. In 1963 werd hij metropoliet van
Leningrad. Hij vertegenwoordigde patri
arch Alexei o.m. op de vredesconferen
ties in Praag en op bijeenkomsten van de
Wereldraad van Kerken. Hij was de eer
ste Russische prelaat die het Vaticaan
bezocht.
Sinds 1971 was Nikodim voorzitter van
de socialistische panchristelijke vredes
conferentie in Praag. Deze post gaf hij in
juni j.l. op in verband met zijn minder
goede gezondheid. Hij werd toen tot ere
voorzitter gekozen.
Overigens boette de vredesconferentie
onder leiding van Nikodim sterk aan
betekenis in. Vrijwel alle Westeuropese
afvaardigingen en de delegatie uit de VS
traden uit omdat ze bezwaren hadden
tegen de door de voorzitter gevolgde
koers. De bezwaren kwamen erop neer
bekendmaking: habemus papam (wij heb
ben een paus).
De Nederlandse regering heeft geen ho
ge verwachtingen van het Midden-Oosten-
overleg in Camp David en meent dat een
definitieve regeling zonder de Palestijnen
niet mogelijk is. Dat blijkt uit een verkla
ring van de woordvoerder van het ministe
rie van Buitenlandse Zaken, waarin de
Stoll heeft zijn uiterlijk belangrijk ver
anderd, maar de wapenhandelaar herken
de hem nog.
De Westduitse minister van Binnenland
se Zaken Rudolf Baum heeft gisteren voor
een parlementaire commissie in Bonn ver
klaard dat een fout van Gerd Boeden,
hoofd van de speurdienst naar terroristen,
ertoe geleid heeft dat de drie terroristen
Christian Klar, Willy Peter Stoll en Adel
heid Schulz uit de handen van de politie
konden glippen. De drie hadden herhaalde
malen een helikopter gecharterd. De heli-
kopterpiloot Schlauss had de politie ge
attendeerd op het drietal. De politie het
weten de drie „in het oog te houden”. De
terroristen wisten echter te ontkomen.
Op dat punt werd zijn toespraak on
derbroken met kreten uit de zaal: „On
zin, nooit van ons leven”. Callaghan, di
plomatiek als altijd, riep terug: „Ik be
grijp jullie volkomen. Ik geef jullie alleen
maar advies hoe jullie er het meest aan
over kunnen houden”. Later, toen hij
door een jongeman werd geïnterrum
peerd met de kreet: „We willen werk”, zei
week het best verwezenlijkt kon worden
in samenwerking met Engelands interna
tionale concurrenten. „Als wij dat niet
doen”, zei hij, „bestaat de kans dat wij
minder concurrerend zijn en als gevolg
daarvan arbeidsplaatsen verliezen. Ik
vraag u daarom om vast te houden aan
een loonstijgingsplafond van vijf pro
cent.”
dat de delegaties vonden dat geen open
dialoog of democratische besluitvorming
meer mogelijk was omdat tal van agen
dapunten werden afgevoerd. Later zijn
kerkelijke vredesgroeperingen uit het
westen weer aan de conferenties gaan
deelnemen omdat ze vonden dat het kli
maat verbeterd was.
Het stoffelijk overschot van de Netro-
poliet is overgebracht naar de kerk van
Sint Anna, de parochiekerk van Vati
caanstad.
Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO -
door de meerderheid van de VN Assem
blee erkend als vertegenwoordigster van
het Palestijnse volk - niet met name wordt
genoemd, maar wel wordt gesproken over
instemming van „alle betrokken partijen”.
In Iraanse steden hebben zich kort gele
den tegen de regering gerichte ongeregeld
heden voorgedaan waarna maandag grote
religieuze optochten zijn gehouden t.g.v.
het einde van de vastenmaand de Rama-
A1 Achram noemt Kreisky een „groot
politicus” die met zijn opvatting over de
Israëlische politiek niet alleen staat. „On
getwijfeld weet de (Israëlische) establish
ment zeer goed dat deze opvatting niet tot
Kreisky beperkt is, maar dat deze door
zeer veel andere joodse leiders gedeeld
wordt die het beleid van Israel niet verde
digen kunnenHet zal Israel niets baten
Kreisky of iemand anders aan te pakken.
Wat Israel ten goede zou komen, zou er
kenning van de realiteit zijn en zich naar
de wil van de internationale gemeenschap
te buiten.”
„Zou Kreisky zelf geen jood zijn, dan zou
hij voor antisemiet zijn uitgemaakt. Hij is
echter een vrij politicus die de wereld het
document van Wenen gegeven heeft waar
in de Socialistische Internationale met
steun van de leider van de in de oppositie
zijnde Israëlische Arbeiderspartij, Shi
mon Peres, een grondslag voor het oplos
sen van het vraagstuk van het Midden
oosten aanbiedt. Wij hopen dat Camp
David het begin van een wijziging in de
Israëlische politiek zal brengen zonder
welke wijziging geen vrede in het Midden
oosten kan worden”, aldus Al Achram.
dan. Politici en kranten waren verheugd
over een grote „vredesmars” in Teheran
waaraan een paar honderdduizend men
sen deelnamen. Zij noemden dit een hoop
vol teken voor een einde aan de botsingen
tussen veiligheidstroepen en demonstran
ten die in de afgelopen week alleen al 21
mensenlevens hadden geëist. z
Maar terwijl mensen in de hoofdstad de
politie en militairen met bloemen sierden,
vielen er tien doden bij botsingen tussen
troepen en menigten in drie andere steden.
Twee politiemannen en drie demonstran
ten zouden zijn omgekomen in de westelij
ke stad Ham bij de Iraakse grens.
Er wordt gevreesd dat er ook in Teheran
weer moeilijkheden zullen uitbreken voor
dat de sjah maandag naar Boekarest ver
trekt. Enkele oppositiegroepen hebban
voor morgen een staking uitgeroepen en er
zullen naar verw.acht wordt rouwbijeen-
komsten worden gehouden voor vier men
sen die vorige week gedood werden bij een
demonstratie in de buurt van het parle
mentsgebouw.
Morgen zal de nieuwe premier, Jaafar
Sjarif-Emami, het regeringsprogramma
aan de volksvertegenwoordiging aanbie
den. Verwacht wordt dat hij de nadruk zal
leggen op verzoening tussen de autoritei
ten en de Islamitische geestelijkheid. De
nieuwe regering van nationale eenheid
kwam tot stand nadat Sjarif-Emami over
leg had gepleegd met de Mohammedaanse
Sjiitische geestelijken die de voorhoede
vormen van de oppositiebeweging. Zij zijn
gekant tegen bepaalde vernieuwingen in
de maatschappij.
Het bewind van de vorige premier werd
gekenmerkt door geweld dat culmineerde
in een bioscoopbrand in Abadan, waarbij
zeker 377 mensen omkwamen.
De nieuwe premier deelde mee dat zijn
regering een hoeder van de religieuze tra
ditie zal zijn en dat allen die de vereiste
kwaliteiten hebben het komende jaar kun
nen deelnemen aan de parlementsverkie
zingen en hun vaardigheden kunnen ge-
Men kan zich afvragen, aldus de woord
voerder, of dit de laatste mogelijkheid is
om het initiatief dat president Sadat met
zijn reis naar Jeruzalem heeft genomen in
stand te houden, of dat het een andere
etappe op de weg naar vrede is”.
„Karikaturaal gezegd, als dat waar zou
zijn, dan wint de tam-tam het verre van de
krant. En de tam-tam werd nog overal
bezorgd ook”.
Het is ook heel goed om met een citaat of
aforisme te beginnen. Mr. J. W. Darkin van
British Post Office, begon aldus (ik vertaal
het maar even):
„Dr. Samuel Johnson heeft eens gezegd
dat er twee soorten kennis bestaan. De ene
is als we het onderwerp werkelijk kennen,
en de. andere als we weten waar we de
informatie erover kunnen vinden. In het
tweede geval dacht hij kennelijk aan view
data” (Samuel Johnson, 1709-1784, zei let
terlijk: „Er zijn twee soorten kennis. We
kennen een onderwerp zelf, of we weten
waar we de informatie erover kunnen vin
den”).
Even pauze (onthulknop ingedrukt).
Daarna:
ir
n
Volgens Masoko is het inwonertal van
Equatoriaal Guinee in dezelfde periode
gedaald van 300.000 (1968) tot 100.000, „als
gevolg van de politieke en religieuze ver
volging waaraan het bewind van president
Francisco Macias Nguema zich schuldig
maakt.”
HAMBURG/BONN: (DPA, AFP en Reu
ter) De Westduitse terrorist Willy Peter
Stoll, een van de vermoedelijke moorde
naars van de Westduitse werkgeversvoor
zitter Hanns Martin Schleyer, werd op 22
juni van dit jaar in Frankfort herkend
door een wapenhandelaar die een jaar
eerder door Stoll overvallen werd. Deze
stelde meteen de politie op de hoogte
„Dan kunnen ze zich in de kersenbomen
verstoppen”.
„Dat slaat nergens op. Ik heb nog nooit
een olifant in een kersenboom gezien”.
(Onthulknop) „Ah, zie je wel dat het
helpt!”
g
ir
it
i,
P
„Omdat hij niet gezien wil worden in de
pudding”.
En tijdens het symposium van gisteren
vertelde Colin McIntyre van de BBC de
volgende olifantengrap:
„Waarom schilderen olifanten hun poten
rood?”
m
ht
at
.et
10-
IS-
id
;1-
el
ie
;n
»n
t,
n
;t
r
1,
n
s
t-
e
e
i-
en
iet
•n.
en
op
it-
en
an
en
Toch moet je het één keer hebben ge
daan om volledig geleefd te hebben. Echt
.moeilijk is het natuurlijk niet, als je er
maar voor zorgt dat je zinnen niet zo
geolied en toonloos de zaal invloeien dat
niemand ze meer opmerkt en aan andere
dingen gaat denken. Daarom is het ge
wenst dat er onderweg een grapje in zit, als
de bekkenslag waarmee de toehoorders
even worden opgeschrikt. Ir. C. Wit, hoofd
directeur Telecommunicatie der PTT, zei
bijvoorbeeld over het invoeren van de in
formatie die dan door het draaien van een
bepaald nummer op het tv-scherm kan
worden af gelezen:
„Er is een groot verschil in informatie
tussen: „Wat is vandaag de prijs van de
tomaten”, of „Wat is de hoofdstad van
Engeland”. Althans dat vermoed ik”.
Zo’n klein tussendoors grapje scoort al
hoog. Jan de Troye zei over het argument
dat het oudste medium (de drukpers) het
meeste recht had op het beheer van nieu
we communicatiemedia:
Maar het beste is natuurlijk een unver
froren joke in te lassen. In Angelsaksische
kringen meent men dat in Nederland de
absurde grap het meeste effect sorteert.
De filmregisseur-acteur Gene Wilder ver
telde deze toen hij in Amsterdam een pers
conferentie gaf:
„Wat is kort en groen en heeft kleine
wieltjes?”
Vragend keek hij rond. In Engeland heb
ben ze voor dit moment de zogenaamde
„reveal button”, de „onthulknop”, waar
mee je het antwoord even kan ophouden
voordat het op het scherm verschijnt.
„Gras”, zei Gene Wilder, „en ik loog over
die wieltjes”.
Kay Webb, de directrice van de Engelse
Puffin-reeks, vertelde tijdens een Pen-
guin-diner in mei de volgende „elephant-
joke”:
„Waarom schildert een olifant zichzelf
helemaal geel?”
Ze wachtte even en zei toen:
g
f-
ït
n
st
an
de
ai-
let
ng
le-
el,
sr-
let
lat
ei-
its
iat
lal
>n-
an
„Wij zijn aangeland op een beslissend
kruispunt van wegen. De uitdaging is
enorm, maar wij hebben geen andere keus
dan de uitdaging te aanvaarden. Wij kun
nen ons niet permitteren de hoop van
naties over de hele wereld verspreid teniet
te doen”. Aldus president Sadat op de
luchtbasis Andrews op weg naar Camp
David wgar hij gistermiddag enkele uren
voor premier Menachem Begin aankwam.
„Niemand heeft het recht de weg naar
vrede te blokkeren. Dit is geen tijd voor
gemanoeuvreer en versleten denkbeelden.
Het is tijd voor grootsheid en rede. Samen
zullen wij de moeilijkheden overwinnen”,
aldus de Egyptische leider die daarop per
helikopter naar Camp David vloog, waar
president Carter al aanwezig was.
achtergrond
BERN, Zwitserland. (AFP) In Equa
toriaal Guinee zijn in tien jaar tijd onge
veer 100.000 mensen als slachtoffer van
onderdrukking gestorven.
Hij zei dat veel Guineeërs het land verla
ten om aan onderdrukking te ontkomen.
Het aantal emigranten bedraagt nu onge
veer 140.000. Zij die op vertrek betrapt
worden, worden volgens hem meteen ge
dood.
Aan het eind van zijn toespraak van
een half uur zette hij uiteen wat gelezen
kan worden als het verkiezingsmanifest
van de Labourpartij: „Laat ik nu en op
deze plaats zeggen dat wij verdraag
zaamheid zullen stellen tegenover voor
oordelen, een politiek beleid tegenover
leuzen, medewerking tegenover confron
taties, eenheid tegenover racisme”. Het
was duidelijk dat zijn betoog minder
gericht was op de 1200 vakbondsleden in
zijn gehoor dan op de Conservatieve Par
tij.
Hoewel de premier een staande ovatie
kreeg en leiders van de vakbondcentrale
opriepen om Labour in de verkiezingen
te steunen en fondsen voor de campagne
ter beschikking te stellen, viel Callaghan
geen onverdeeld applaus ten deel toen hij
aankondigde dat de Labourregering voet
bij stuk zou houden om loonstijgingen te
beperken tot vijf procent in het komende
jaar, en dat hij op dit ogenblik weinig heil
zag in een verkorte werkweek. Dat zijn
de twee punten die TUC met de steun
van de meeste vakbondsleiders in een
resolutie hebben bestreden.
PRETORIA (AFP). De regering van
Zuid-Afrika heeft nog geen besluit over
het plan-Waldheim genomen, betreffende
de uitvoering van het westelijke plan voor
een vreedzame regeling van het vraagstuk
van Namibië (Zuidwest-Afrika). Dit is gis
teravond van officiële zijde in Pretoria
bekendgemaakt.
Het definitieve antwoord van de Zuid-
afrikaanse regering zal worden meege
deeld „in het licht van de laatste ontwikke
lingen”, aldus een kort communiqué dat
na een zitting van het kabinet werd uitge
geven.
Waldheim heeft de Veiligheidsraad aan
bevolen 7.300 officieren en manschappen
en 1.200 man belast met politiediensten en
het toezicht houden op verkiezingen naar
Namibië sturen.
Het program voorziet in tenuitvoerleg
ging van een plan voor Namibië dat is
voorgesteld door de vijf Westerse leden
van de Veiligheidsraad (VS, Frankrijk,
Groot-Britthnnië, Canada en de Bondsre
publiek). z
In Waldheims rapport wordt voorzien
dat de verkiezingen in Namibië plaatsheb
ben ongeveer zeven maanden na het be
sluit van de raad, d.w.z. tegen 1 april 1979.
Het rapport zei dat de oorspronkelijk door
Zuid-Afrika genoemde datum van 31 de
cember 1978 en overgenomen in het wes
terse plan, door intussen opgetreden ver
tragingen niet meer haalbaar is. Dat vin-
VS gebruiken Camp David om
eigen belangen te behartigen
„Dergelijke plannen brengen ongetwij
feld een nieuw gevaarlijk element in de
situatie in dat gebied daar het algemeen
bekend is dat overal waar Amerikaanse
troepen en militaire bases zijn gestatio
neerd, deze een bron zijn van verhoging
van de spanningen, confrontatie en anta
gonisme tussen staten”.
De leider van de Palestijnse Bevrijdings
organisatie PLO, Yasser Arafat, zei in een
vraaggesprek dat president Sadat er na de
top van overtuigd zal zijn dat de Israëliërs
hem nooit iets zullen toegeven.
ROME. Metropoliet Nikodim van
Leningrad en Novgorod is gisterochtend
onverwacht overleden in Rome. Volgens
Vaticaanse kringen bevond hij zich in
de pauselijke vertrekken in het Vati
caan voor een audiëntie bij paus Johan
nes Paulus toen hij werd getroffen door
een hartaanval. Metropoliet Nikodim
leed al jaren aan een hartkwaal.
(Van onze redactie buitenland)
CAIRO. Egyptische kranten haken in
op het conflict tussen Israel en de Oosten
rijkse Kanselier Bruno Kreisky na diens
opmerkingen aan het adres van de Joodse
staat en premier Begin in een vraagge
sprek met het Nederlandse dagblad
Trouw.
Laatst liep ik met de schrijver Tim Krab
bé door Harlingen. We zagen een hangmat
te koop hangen. „Ik heb nog nooit in een
hangmat gelegen”, zei Tim Krabbé. „Ik
ook niet”, gaf ik toe, „maar ik heb in een
gondel door het Canal Grande in Venetië
gevaren, en jij hebt parachute gespron
gen”.
Ik moest daaraan terugdenken toen ik
gisteren in het Internationaal Congrescen
trum in Amsterdam tijdens het symposi
um over viewdata en teletekst de ene wel
bespraakte spreker na de andere op het
podium bezig zag. Er zijn honderdduizen
den Nederlanders, misschien wel miljoe
nen, die nog nooit van hun leven een zaal
met mensen hebben toegesproken, vanaf
een deftig podium, achter een microfoon,
met het aplomb van de gezagsdrager die er
meer van weet. Ik wel. Ik weet wat het is.
Ik heb onlangs nog als tweede spreker een
tentoonstelling geopend voor een tamelijk
volle zaal. Ik blijf het een enge toestand
vinden. Je hoort hoe je voorganger naar
zijn slotzin toewerkt, je denkt: o hemel,
nog één minuut, dan moet ik opstaan, naar
voren lopen, het trapje bestijgen zonder te
struikelen, mijn papieren op het spreek
gestoelte neerleggen zonder dat zij alle
kanten opfladderen, een stilte in acht ne
men, even geamuseerd de zaal in kijken,
en dan, kalm aan, kalm aan, met de eerste
goed geconstrueerde volzin even de lach
spieren los maken, zodat ze weten dat het
allemaal niet kwaad of ernstig bedoeld is
wat je gaat zeggen
rt- Op de linkerfoto de begroeting van president Carter en president Sadat in Camp David, waar gisteren het vredesoverleg over het
Midden-Oosten tussen Egypte, de VS en Israel begon. Premier Begin werd op de luchtmachtbasis Andrews begroet door vice-
president Mondale en vloog vandaar naar Camp David.
afloop hiervan op en dan zal ik zorgen
dat jij een baan krijgt”.
De eerste minister wond er geen doek
jes om dat Groot-Brittannië de handen
uit de mouwen dient te steken om zijn
positie als wereldhandelspartner terug te
winnen. Hij legde hierbij de nadruk op
de snelle ontwikkeling van de micro-
elektronische industrie die. binnen af
zienbare tijd in fabrieken het werk van
duizenden arbeiders zou kunnen overne
men met apparaten niet groter dan een
kleine transistorradio.
„Maar”, waarschuwde hij, „de rege
ring kan niet meer doen dan algemene
richtlijnen aangeven en het juiste kli
maat scheppen waarin arbeiders, werk
gevers en bedrijven het hunne moeten
doen”. Hij zei dat de Britse regering al
300 miljoen gulden had geïnvesteerd in
de opbouw van een micro-elektronische
industrie en bereid was er uiteindelijk
een miljard in te steken, waarmee 15.000
nieuwe arbeidsplaatsen zouden kunnen
worden gecreëerd.
Natuurlijk liet Callaghan niet na op het
nationale podium van het jaarcongres
van de TUC'het gebruikelijke overzicht
te geven van de tot nog toe door zijn
regering bereikte resultaten, maar over
tuigd schenen weinigen. Hij gaf ook toe
dat algemene verkiezingen onvermijde
lijk waren geworden nadat de liberale
partij met 13 zetels in het parlement zijn
Callaghan zei dat een verkorte werk
schoten: „Goed zo, zoek mij maar na
zegd.
bruiken binnen het kader van de „wette
lijk erkende partijen”.
den ook de meeste politieke partijen in
Namibië.
