Bureau Krediet Reg istratie waakt streng over privacy
1
1
5
S
Neder land slaapt” meent ruimtevaart-adviseur Van Boeckel
IN TIEL HOUDT MEN KREDIETWAARDIGHEID BIJ
24
num
„De eerste computer woog 30
door Peter Windhorst
d
z
Hl
O
m
3
■4
I
Verlokkingen
Speelgoed
Minder leuk
Instellingen
Computer
1-
s,
n.
en
O
o
m
7
X
(75
z
m
z
m
o
m
x
Informatie taboe
Smds november 1976 bestaat in Nederland
de Wet op het Consumptief Geldkrediet: een
wet die moet waken tegen woeker en daarte
gen ook een wapen wil zijn. Ook tegen over-
kreditering, in feite het beschermen van hen,
i die te veel hooi op hun vork nemen en op
diverse „fronten” te veel lenen; die geen kans
meer zien dat allemaal op tijd terug te betalen
Een belangrijk aspect van de Wet op het
Consumptief Geldkrediet is de mogelijk op te
leggen verplichting tot registratie van alle kre
dieten. Dit dan natuurlijk met het oogmerk
overkreditering te voorkomen.
(Ti
3 I
z
Problemen
„De eerste computer woog 30
iiiiiM ïton en besloeg een oppervlakte
van bijna 200 vierkante meter.
Door steeds verdergaande per
fectionering en verkleining zijn
technici nu in staat om alle scha-
“Wlkelingen uit die computer samen
te brengen op een stukje metaal
O van ongeveer twee vierkante
■■^centimeter. Een ontwikkeling die
begonnen is in de ruimtevaart,
waar behoefte was aan kleine
betrouwbare schakelingen met
weinig bewegende onderdelen.
rHier in Nederland komt de con-
■sument de „chips”, zoals deze
jmicro-schakelingen heten, voor
aal tegen in zakrekenmachines en
Elektrische polshorloges met al
.“die verschillende mogelijkhe
den”.
[Produktiekosten
-
Enorme concurrentieslag
De
jaar
Dr. J.J.G.M. van Boeckel
>1
1
Micro-computer
-dra-
l ino-
ivelopoe
i
gen.
late-
ten worden overladen: „Bij u thuis gebracht!”. En
dat ook ’s avonds of in de weekeinden. Kredietver-
lokkingen legio en genoeg mensen met een smalle
beurs, die graag grote zaken willen kopen, die
ervoor bezwijken. Al te gemakkelijk. Geld lenen is
allang geen schande meer, mits het verantwoord
gebeurt. Dat wil zeggen: verantwoord door de
lener en evenzeer door de leverancier. En aan deze
laatste moeten stringente eisen worden gesteld ten
aanzien van het beoordelen van de kredietwaar
digheid.
Men beheert daar een passief registratiebureau,
dat alleen objectief bewijsbare gegevens in regi
stratie heeft. Gegevens waarover slechts banken
en financieringsmaatschappijen kunnen beschik
ken, die vallen onder de Wet Toezicht Kredietwe-
Als er een nieuwe cliënt aan het loket verschijnt,
zo netjes afgeschermd met matglas of er wordt een
afspraak gemaakt met de directeur van de (volks)-
krëdietbank, dan vraagt men daar simpelweg
naar vóórgaande leningen, schulden, verplichtin
gen. Dat kan ook in de sfeer van alimentatie en
hypotheek liggen. Hoe kom je aan de weet of er
huurschulden zijn, schulden aan nutsbedrijven of
van overtrekkingen van de giro- en- of de bankre
kening? Dan zijn er de kredieten bij postorder- en
warenhuizen.
Bij het Bureau Krediet Registratie zegt men:
„Een deel van de bestaande schulden aan leveran
ciers, onderhandse leningen en dergelijke is ook
niet of nauwelijks vast te leggen.” Het BKR gaat er
vanuit, dat het registeren van kredietgegevens
zinvol moet zijn. Het moet beantwoorden aan de
gestelde doeleinden: het risico van de aangesloten
deelnemers bij kredietverlening tot aanvaardbare
proporties terug te brengen en het vermijden van
overkreditering. Het BKR registreert uitsluitend
summiere gegevens over verleende kredieten en
legt geen gegevens vast, die echt „privacy-gevoe-
lig” zijn, zoals van politieke gezindheid, geloof,
werkgever, ras, enz.
„Veel mensen vinden dat soort „gad
gets” (elektronisch speelgoed - red.) ontzet
tend leuk; vooral Japanners zijn er dol
op”, aldus Van Boeckel. Volgens hem moe
ten we niet vergeten dat er een grote
behoefte gekweekt wordt om de bestaande
industrie draaiende te hóuden. Van Boec
kei laat duidelijk merken dat hij er zelf
helemaal niet dol op is, wanneer zijn per
soonlijke omgeving met allerlei „gadgets”
volgestouwd wordt.
valide zelf zijn rolstoel kan besturen en
van een machine waarmee je telefonisch
de oven uit kan zetten tot TV-afstandbe-
diening”, zegt Van Boeckel.
zen, de Wet op het Consumptief Krediet of de Wet
op het Afbetalingsstelsel.
Hoe werkt nu zo’n BKR? Zonder winstoogmerk.
Er bestaan dus geen commerciële motieven om
met de beschikbare gegevens zoveel mogelijk
klanten te werven of omzet te maken. Er zijn
vergaande maatregelen getroffen om de geheim
houding van de gegevens tegenover derden te
waarborgen. Het BKR geeft vanzelf geen ant
woord, als er wordt gevraagd naar details over
beveiliging, enz. Wel wil men kwijt, dat aangeslo
ten instellingen de gegevens alleen via steeds wis
selende nummers en codes verkrijgen. De geregi
streerde gegevens blijven slechts een bepaalde tijd
in het bestand en worden daarna vernietigd.
verstrekt tot een totaal bedrag van 5,3 miljard.
Aan het eind van 1976 stonden we met zijn allen
voor 6,6 miljard in het krijt als gevolg van geldle
ningen, doorlopende kredieten, kredieten op sala
risrekeningen en financieringskredieten. Opmer
kelijk van deze laatste categorie is, dat 75 procent
van het totaalbedrag (1,2 miljard) wordt gebruikt
voor de financiering van een auto. Het gemiddelde
bedrag van 8500 per lening.
Kleuren TV met elektronisch geheugen.
Hun micro-computer maakt het mogelijk met
het programmablad in de ene en de afstand
bediening in de andere hand maximaal een
jaar van tevoren vast te leggen naar welke
programma’s er gekeken gaat worden.
Voor f 1400 is dit Pulsar digitaal polshorlo
ge met computercalculator op de markt ge
bracht. Buiten de calculator zit er ook een
persoonlijk informatiecentrum in.
Hij laat een kranteknipsel zien waarin
Chistopher Freeman, het hoofd van de
afdeling wetenschapsbeleid aan de univer-
siteit van Sussex, zegt: „Micro-elektronica
wordt een ontwikkeling die belangrijker is
dan alle andere ontwikkelingen van de
laatste tijd; zelfs belangrijker dan kern
energie”.
Met dit en andere knipsels laat Van
Boeckel zien dat de discussie over dit
onderwerp in het buitenland al veel verder
is dan hier. Hij pleit ervoor dat in Neder
land de discussie ook op gang wordt ge
bracht.
„Het is niet nodig om zomaar overvallen
te worden door de ontwikkeling. Wanneer
de mensen graag telefonisch de oven aan
zetten, videospelletjes doen en allerlei an
dere nutteloze computertjes in huis halen,
laat ze het dan in ieder geval zeggen. Ik
ben het er dan niet mee eens, maar ja, als
dat de bedoeling is.zegt Van Boeckel.
Het BKR beschikt thans over een moderne com-
puterinstallatie, die in duplo is uitgevoerd om een
ongestoorde dienstverlening te waarboren. Een
noodstroomaggregaat zorgt er mede voor, dat de
dienstverlening niet door storing in gevaar kan
worden gebracht.
IJe geregistreerde heeft het recht zijn persoonlij
ke gegevens via een deelnemer (dus de kredietge
ver) op te vragen en kan - indien nodig - correctie
van het geregistreerde eisen. Zelfs het bestuur van
de Stichting Bureau Krediet Registratie heeft geen
inzage in het bestand. Ook op dat punt wordt een
optimale beveiliging aangegeven.
Dan is er de „hulpvaardigheid”, waarmee cliën-
af. Liever nu wat minder geld dan een
markt verliezen”.
Hij vertelt dat de Britse regering 200
miljoen gulden heeft geïnvesteerd om ook
op deze markt te werken. „Maar om wer
kelijk iets te bereiken, heb je minstens het
tienvoudige nodig”, voegt hij er aan toe.
De industrie heeft al uitgerekend dat er
minstens 25.000 a 30.000 toepassingen te
bedenken zijn voor deze chips. „Dat vari
eert dan van elektrische zakrekenma-
chientjes tot apparatuur waarmee een in-
„En het werk dat overblijft, zal voor een
heleboel mensen minder leuk zijn”, zegt
Van Boeckel. „Dat is heel duidelijk te zien
binnen de krantenwereld. Voor de redac
ties is het werken met computers leuk,
omdat ze meer mogelijkheden hebben;
voor de zetters, die vroeger hooggekwalifi
ceerde vaklui waren, is het werk echter
lang zo leuk niet meer. Er groeien verschil
len tussen de mensen die de computer
gebruiken en de rest van het personeel”,
aldus Van Boeckel.
Achterin het jaarverslag 1977 is een lijst opgeno
men van banken en instellingen, die door het BKR
worden bediend. Het betreft voor het grootste deel
financieringsmaatschappijen en particuliere geld-
schietbanken (84 stuks) waarbij de namen van
instellingen staan, die in feite als „dochter” van
een van de grote Nederlandse bankinstellingen
actief zijn. Om een voorbeeld te noemen: Finata-
bank en financieringsmaatschappij Mahuko beho
ren bij de AMRO-bank. Voorts ontvangen 22
algemene banken, de coöperatieve RABO-ban-
ken (met 1046 aangesloten banken) en 39 gemeen
telijke of semi-gemeentelijke volkskredietbanken
(en andere sociale kredietinstellingen) hun ver
trouwelijke gegevens vanuit Tiel. Daarnaast twee
betaalzegelkassen en 41 spaarbanken. Dat zijn
samen 189 instellingen, die dag in dag uit willen
weten, hoe de kredietwaardigheid enz. van be
staande en aanstaande cliëntèle eruit ziet.
De computerinstallatie bewerkstelligt een goede
bereikbaarheid en een korte beantwoordingstijd.
De deelnemers kunnen op drie manieren een toet
sing doen: schriftelijk, telefonisch of per telex. De
helft van alle toetsingen loopt thans via de telex.
Dit laatste systeem biedt onder andere het grote
voordeel, dat de uitslag niet alleen snel kan wor
den gegeven, maar daarbij gelijktijdig ook zwart-
op-wit staat.
ik”
Z
O
U)
m
Als een kredietvrager al elders schulden heeft,
zou dit moeten blijken, waarna de betrokken fi
nancieringsmaatschappij of bank de aanvraag
kan afwijzen. Geldschieters, in welke vorm dan
ook, zijn echter niet verplicht, niet gebonden aan
kredietregistratie.
Op vrijwillige basis bestaat het wel en het lopen
de systeem middels het Tielse BKR (Kredietregi-
stratiekantoor) is zózeer dekkend, dat de rijksover
heid geen aanleiding ziet (en heeft gezien) de
kredietregistratie wettelijk voor te schrijven
Het BKR is aldus de hoeksteen van de Neder
landse kredietregistratie. Het gaat er nu maar om,
dat kredietleveranciers op het terrein van het
consumptieve krediet serieus te werk gaan, de
kredietwaardigheid van de cliënten nauwkeurig
behandelen en een geldlening daaraan omzichtig
afwegen. Op het terrein van het consumptieve kre
diet bestaat er echter nogal wat concurrentiestrijd
Het gaat er ook om wat je kunt verwachten van
instellingen, die adverteren met pakkende teksten
als „Geld nodig?” In één uur of binnen 24 uur
geregeld. Ook telefonisch geldlenen: geen be
zwaar.
Het komt nogal eens voor, dat andere instellin
gen, dan voornoemde, die zich niet als deelnemer
bij het BKR kunnen aansluiten, informatie vragen
over personen van wie eventueel kredietgegevens
in het bestand zijn opgenomen. De informatie
wordt nimmer gegeven. Dat staat als een paal
boven water!
Het BKR wordt voor de geldleners steeds belan
grijker. Welvaart, stijging van maatschappelijke
functies, steeds meer beschikbaar salaris voor
extra’s betekent sterke stijging van kredietverle
ning. Aan het eind van de vijftiger jaren is dit
symptomatisch aan groei onderhevig geweest en
het eind is nog niet in zicht. Ook de maatschappe
lijke functie van het consumptieve krediet wijzig
de: steeds meer mensen gingen uit andere overwe
gingen dan daarvóór het geval was, leningen aan
bij banken en financieringsmaatscpappken. Fi
nanciële ademnood maakte plaats voor ruimte om
„luxe” artikelen te kunnen kopen (auto’s, boten,
caravans, wasautomaat, tot zelfs afwasmachines
toe, enz.).
Geld lenen wordt thans vooral gezien als een
mogelijkheid om op verantwoorde wijze voor
uit te lopen op toekomstig inkomen. Naast de
financieringsmaatschappijen en de particuliere
voorschotbanken (die zich van oudsher met kre
dietverlening bezighouden) leggen zich nu ook de
handelsbanken, de coöperatieve banken en de
spaarbanken toe op deze vormen van dienstverle
ning. Inkomensstabiliteit geldt doorgaans als basis
voor het verstrekken van krediet
De groei van de omvang van het BKR hield
nagenoeg gelijke tred met het groeiend aantal
deelnemers, dat men bedient en uiteraard met de
geweldige groei in de laatste jaren - vooral - van
het aantal privé-kredieten. Daarbij speelt ook de
gemiddelde grootte van ae uitgeleende bedragen
een rol. In 1976 werden in ons land kredieten
In zijn artikel laat hij zien dat Nederland
technisch niet mee kan doen met de techni
sche chips-revolutie. „Laten wij dan het
land zijn waar we bekijken wat voor goeds
er met die dingen kan worden gedaan”, is
de boodschap van Van Boeckel. Sociale
innovatie noemt hij dat en tegelijkertijd
wijst hij een aantal vélden aan waar de
mini-computer op zijn plaats zou zijn: „In
de energiebesparingen en binnen de ge
zondheidszorg bijvoorbeeld”.
„Op het moment, accepteren de mensen
nog horloges en zakrekenmachines zonder
te weten hoe ze werken, zonder te weten
wat voor gevolgen het allemaal kan heb
ben voor hun eigen omgeving; het wordt
hoe langer hoe robotachtiger. Daarover
moet een politieke discussie op gang ko
men; het gaat over een gemeenschappelijk
belang. Ik wil geen Don Quichotte zijn
hoor, die tegen dingen vecht die toch wel
doorgaan; ik wil alleen maar signaleren,
waarschuwen. aldus Van Boeckel.
„Ik zou niet weten wat er in mijn huis
houden moet worden geautomatiseerd.
Trouwens, je houdt dan zóveel vrije tijd
over; kunnen de mensen weer van die
video-spelletjes gaan spelen. Ook allemaal
mogelijk door die chips, video-voetbal, vi-
deo-dammen, video-hockey, je hebt zelfs
geloof ik al video-poker. Met zo’n geauto
matiseerd huishouden bewegen de men
sen helemaal niet meer. Dan kan toch
nooit goed zijn. Kijk, paarden eten alleen
maar dingen die goed voor ze zijn, mensen
hebben blijkbaar niet zo'n instinct", zegt
hij lachend.
Op de vraag of we dit niet allemaal maar
voor lief moeten nemen, omdat de chips
ook een flink aantal „goede” dingen moge
lijk maken, zoals besturing van rolstoelen
en andere toepassingen binnen de gezond
heidszorg, antwoordt Van Boeckel: „Mis
schien wel, of de staat zou die dingen
moeten gaan produceren. Eerst bepalen
wat werkelijk nodig is en dan dat produce
ren; maar ja, dat is nu eenmaal tegen de
grondprincipes van het bestaande econo
mische systeem. De overheid waagt zich
niet aan dergelijke dingen”.
Naast die opgedrongen vraag, leveren de
chips nog een aantal problemen op waar
volgens Van Boeckel zeker over gedacht
moet worden. Eén daarvan is de privacy.
„In Duitsland is het op dit moment al zover
dat een politieauto die achter iemand aan
rijdt alleen maar het autonummer hoeft
door te geven om binnen een paar secon
den over de radio ingelicht te worden over
de eigenaar van de auto, wat hij leest, zijn
politieke voorkeuren, enzovoorts”, vertelt
Van Boeckel.
Naast de privacy bestaat dan ook nog
het probleem van de werkgelegenheid. In
Frankrijk en Engeland bestaan op dit mo-
ment onderzoeksrapporten die spreken
van een afneming met dertig tot veertig
procent van de werkgelegenheid binnen
de administratieve en dienstverlenende
sector. Vooral binnen deze sectoren zal het
werken met computers ontzettend grote
gevolgen hebben.
„Deze computers kunnen binnen enkele
seconden lijsten en dergelijke opstellen
waar mensen vroeger dagen mee bezig
waren”, aldus Van Boeckel. „Bij de vorige
automatiseringsgolven zijn de mensen die
uit de industrie verdwenen altijd opgevan
gen binnen de dienstensector. Dat zal nu
niet meer gaan, omdat die sector zelf ge
troffen wordt”, voegt hij er aan toe. Daar
naast leven we op dit moment ook niet
meer in een groeieconomie.
i aan de
rond microcomputer
X.’Auu het woord is dr. J. J. G. M. van
^Boeckel, adviseur ruimtevaartzaken bij
;het directoraat-generaal wetenschapsbe-
fieid bij het ministerie van onderwijs en
^..wetenschappen. In het maandblad project
iJVan. het Instituut voor Toegepast Natuur
wetenschappelijk Onderzoek publiceerde
SEhij deze maand een artikel onder de kop
roDe opmars van de micro-elektronica is
JDégonnen, maar Nederland slaapt nog”.
FHierin laat hij zijn licht schijnen over de
j vele ingenieuze mogelijkheden die de
jt chips” bieden en verwondert hij zich ero-
J.'fcer dat in Nederland over de chips en hun
JfToepassingen nog geen discussie op gang
giS'gekomen is. Hij waarschuwt ervoor dat nu
ïiog gelegenheid bestaat om te bepraten
wat we met de chips willen en wat eventu-
5 I efil niet. Straks, en dat begint volgens hem
Tikomen de toepassingen van de
J „chips” gewoon over ons heen, zonder dat
C we daar invloed op hebben kunnen uitoe-
f^fenen
E!~?„Wanneer de chips-producenten winst
f Willen maken, zal in 1985 minstens ieder-
één één micro-computer moeten hebben”,
J I aldus Van Boeckel, die in Noordwijker-
^^Jiöut woont. De produktiekosten van chips
J1 ligger! zo ontzettend hoog, dat een enorme
r markt nodig is om rendabel te kunnen
rdraaien. De industrie heeft niet meer ge-
f noêg aan defensie en ruimtevaart, de twee
f grate traditionele klanten voor de verfijn-
11 de apparatuur.
F. „Daarom bestaat er op dit moment ook
<üo’n enorme concurrentieslag, waarbij de
I prijzen voor zakrekenmachines elke dag
indalen. De industrie probeert de markt te
f veroveren”, legt Van Boeckel uit. Tegelij
kertijd noemt hij een voorbeeld: „Toen
Gillette ook probeerde de markt van de
elektronische horloges voor zich te win
nen, deed Texas Instruments meteen vijf
tig procent van de prijs van zijn horloges
Naast uitbreiding van het huidige systeem zijn
ontwikkelingen in voorbereiding, waarbij de inko
mende telexberichten via aparte lijnen door mini
computers worden opgevangen. Na een uitgebrei
de controle (met het oog op de gewenste beveili
ging van de gegevens) geven deze „mini’s” de
berichten vervolgens door aan de „host-compu-
ter”. Deze stelt de berichten samen, die via de
thans reeds bestaande telexautomaat worden ver
zonden aan de betrokken deelnemers. Het is nog
toekomstmuziek, waarnaar overigens wel zéé se
rieus zal moeten worden geluisterd, want deze
nieuwe ontwikkeling biedt belangrijke voordelen.
Een dergelijk systeem kan namelijk een snelle
„doorgeef” tijd combineren met een minimum aan
fouten.
