Niet uitgesloten dat president toevallig werd vermoord
Wel droog, maar te weinig zon
Kennedy aan Moskou
Gunstige reacties op
bezoek van senator
I
I
Y'ïl
rWl
B
1
I
I
1
Detailwerk
Campagnes
Tactvol
Krachten bundelen
i Per ongeluk?
Kassa
^REDEN
Vergelijking
Verkiezingsstrijd
r
l vk®
J Vw
19
19 7 8
SEPTEMBER
DONDERDAG
1 4
F
en
ÏR
1
i
(Van onze redactie binnenland)
?n ov
■KJ
FT TT
r
r
- zonuren bood,
ft
(Van onze redacteur in de V.S.)
WASHINGTON. Tot een
handvol seconden per dag terug-
gebracht, terzijde van plichtmatig
ge krantenverslagen: de openbare
zittingen van de commissie uit het
Amerikaanse Huis van Afgevaar-
f. digden, die behalve de moord op
Martin Luther King ook het dood-
5) schieten van president Kennedy baan, een eindeloze herhaling van ama-
onderzoekt, hebben tot nu toe
geen verrassende resultaten opge-
r. leverd.
F
L
DEN HAAG. „Na twee opeenvolgende slechte zomers zullen we er
hard aan moeten trekken om de mensen nu nog warm te kunnen
maken voor een vakantie in eigen land”. Dit is kort samengevat de
mening van allen die iets met de toeristenindustrie te maken hebben.
Het staat nu als een paal boven water dat de zomer van 1978 nog
I slechter was dat de zomer van vorig jaar, die ook al veel te weinig
Ir
r
S'*) t
•MSt' I
.4 JiiiM'rj
3
Hoorzittingen moorden Kennedy
t
A
en King weinig opzienbarend
de
-
.et
>0
«j
Zomer 1978 was slechter
si? -<
dan zomer van vorig jaar
1
rva-
om-
e/d.
i op
iten
I
be-
„We hebben een droge zomer gehad,
Het dagbezoek aan attracties in Neder
land is erg teruggelopen. Zelfs een bekend
toeristenpunt als Madurodam deelt in de
malaise. De WV van Den Haag zegt dat
het aantal bezoekers aan de miniatuurstad
blijft dalen.
Als gevolg van de wisselvallige zomer
hebben veel mensen die hun vakantie in
augustus in eigen land hadden gepland,
hun programma omgegooid en gingen op
zoek naar de buitenlandse zon. Bij de
reisbureaus heeft men de indruk dat het
publiek na de tweede achtereenvolgende
slechte zomer sneller dan ooit tevoren is
gaan boeken voor wintervakanties.
In Amerika is het NBT al gestart met een
actie waarbij de nadruk wordt gelegd op
de culturele aantrekkelijkheden van ons
land. „Het is de taak van het NBT te
trachten het gat op de reis- en verkeersba-
lans zo klein mogelijk te houden. De Ne
derlandse toeristen gaven vorig jaar drie
miljard gulden meer uit dan de buiten
landse toeristen in ons land besteedden.
De Nederlanders gaven 6 miljard in het
buitenland uit. De buitenlanders bracht
2.7 miljard Nederland binnen. Misschien
dat de Nederlandse touroperators kunnen
meewerken aan een gunstiger beeld van
de reis- en verkeersbalans. Zij zouden tot
een actie kunnen komen als: „Ga twee in
plaats van drie weken naar het buitenland.
En breng die ene week in het eigen land
door”.
Bij slecht weer lopen de badplaatsen
leeg omdat er vaak geen vertier is. „Voor
Scheveningen is het bijvoorbeeld van
groot belang dat volgende zomer een over
dekt golfbad opengaat. Dan hou je de
mensen ook bij slecht weer vast”, meent de
WV van Den Haag.
i de
cre-
ast
ck-
or
jn
sn
ol-
of
teurfilms, gemaakt op het moment van de
aanslag, een zorgvuldige analyse van een
geluidsband, opgenomen via de open
staande microfoon van een politiemotor
aan de hand van onlangs afgevuurde scho
ten, en ook op de geluidsband geregistreer
de schoten vormen tot nu toe het meest
bizarre materiaal dat hier werd aangedra
gen.
De geluidsdeskundige was de enige die
de aanhangers van de samenzweringsthe-
orie enige 'rechtvaardiging tot nog toe ver
schafte: hij achtte het niet uitgesloten dat
vier in plaats van drie schoten waren afge-
vuurd, te oordelen naar de opname via de
microfoon op de motor. Politiemannen in
Dallas hebben echter vastgesteld dat die
motor vermoedelijk niet in de presidentië
le stoet reed, dat het sirenegeluid niet zo
ononderbroken was als het had moeten
zijn toen de voertuigen zich na de aanslag
in volle vaart naar het Parkland Memorial
hospitaal begaven, en dat op de band ook
het gejuich ontbrak van de mensen langs
de weg.
Wel is gebleken dat de militaire artsen
die de lijkschouwing hebben verricht, niet
al te nauwkeurig te werk zijn gegaan bij de
strandpaviljoens langs de Nederlandse
kust hebben over het algemeen slecht ge
draaid. Zelfs de grote strandtenten, die de
beschikking hebben over binnenaccom-
modatie, zijn slechts met moeite uit de
kosten gekomen. De eigenaar van de
grootste strandtent van Scheveningen:
„Voor mijn bedrijf is het een lachertje wat
ik gevangen heb, maar ik ben blij dat ik
het seizoen zonder verlies kan afsluiten. Ik
heb het voordeel dat de mensen bij mij
binnen kunnen zitten. Maar je zult alleen
een terras hebben”.
Met name in de hotelsector is deze zomer
geleden. Vele weken in julie en augustus
waren hotels in het gehele land vaak nog
niet voor de helft vol. De voorzitter van
Horeca Nederland, T. H. Osse, weet dat er
in de horeca als gevolg van de slechte
zomer ondernemers in moeilijkheden zijn
geraakt. „Deze zomer was weer slechter
dan de slechte van vorig jaar. Iedereen in
de toeristenbranche moet zich er nu van
bewust zijn dat de krachten gebundeld
dienen te worden om gezamenlijk te trach-
het feit dat Oswalds eervol ontslag uit hef
korps mariniers ongedaan werd gemaakt
vanwege zijn vertrek naar de Sovjet-Unie.
Oswald had ook een naar zijn gevoel onbe
vredigend antwoord gekregen op een brief
aan Connally over een mogelijke terug
keer naar de VS.
Ook in Moskou slaan de politieke leiders
gefascineerd gade wat er met president
Carter gebeurt en ook daar wordt gespe
culeerd over de kansen dat zijn politiek
aanzien zo ver zal dalen, dat een voortzet-
an
te
k
«ij/
n
M-
ir-
„Ik dacht”, zei Marina Oswald dinsdag,
„dat hij boos was op Connally. Ik vond bet
moeilijk te geloven dat hij een hekel had
aan president Kennedy”.
Heeft Oswald, een middelmatig schut
ter in zijn diensttijd, die een onwaar
schijnlijk staaltje schietkunst uithaalde
toen hij met twee van zijn drie schoten
Kennedy raakte vanuit een raam op de
zesde verdieping van een kantoorgebouw,
dan toch in feite misgeschoten? Enkele
van de beste schutters ter wereld hebben
bij reconstructie van de aanslag niet even
trefzeker kunnen schieten. Werd Kennedy
per ongeluk vermoord?
Ie
1-
ids-
lan-
.30-
»ar-
Senator Edward M. Kennedy
I
beschrijving van de verwondingen en dat
de leider van dat team medici zijn oor
spronkelijke en bebloede aantekeningen
heeft vernietigd. Dat echter is detailwerk,
vergeleken bij de grote vraag die hier aan
de orde is: viel Kennedy ten slachtoffer
aan een samenzwering, of was het inder
daad een eenvoudige actie van een ver
dwaasd en gefrustreerd man, Lee Harvey
Oswald, ex-marinier, die enige tijd in de
Sovjet-Unie heeft gewoond en daar trouw
de, vervolgens teleurgesteld terugkeerde
naar de VS en daar vreemde relaties on
derhield.
Oswalds weduwe, thans mevrouw Por
ter en nog steeds woonachtig in Dallas,
verklaarde van haar man nimmer iets an
ders dan goeds over Kennedy te hebben
gehoord, al leek hij na zijn terugkeer uit de
4
plot. Tussen deze twee polen liggen gevari
eerde theorieën over de „ware” toedracht
der gebeurtenissen. Helaas heeft een
merkwaardige reeks sterfgevallen steeds
verhinderd dat de getuigen die theorie tot
onweerlegbaar feit moesten maken de ver
onderstellingen konden komen bevesti
gen.
Een etalagepop, gehuld in Kennedy’s
bebloede kleding, uitgebreide en in kaart
gebrachte berekeningen van de kogel-
Opiniepeilingen hebben uitgewezen dat
een meerderheid van het Amerikaanse
volk niet gelooft dat de moord op presi
dent Kennedy zich zo heeft afgespeeld als
de Warren-commissie die naderhand re
construeerde - zodoende kon de commissie
van het Huis van Afgevaardigden aan het
werk gaan, niet al te ver van de eeuwige
vlam waaronder Kennedy’s stoffelijk
overschot op de begraafplaats Arlington
ter ruste werd gelegd.
Een stoet van kritische ongelovigen
spoedt zich dag aan dag naar de commis
siekamer waar de zittingen plaats vinden.
Zij torsen bundels documenten mee:
neerslag van doorgaans jaren theoretise
ren en bedenken van andere oplossingen
voor de vraag hoe het in godesnaam alle
maal zo kon gebeuren. Het raadsel van „de
Kennedy was in de Russische hoofdstad
vanwege een gezondheidscongres waarop
een officiële Amerikaanse afvaardiging
ontbrak met name vanwege de Russische
houding tegenover zijn dissidente burgers.
In Amerikaanse politieke kringen wordt
aan Kennedy’s reis grote betekenis toege
kend omdat de resultaten waarmee hij
naar huis kwam, kunnen worden uitgelegd
als een signaal van Sovjet-zijde dat het
Kremlin verlangt naar een einde van de
kleine koude oorlog die in de afgelopen
maanden de betrekkingen zo schrikba
rend heeft doen af koelen.
Midden september gaat Horeca Neder
land onder andere met NBT-bestuurders
rond de tafel zitten om de problemen in de
Nederlandse toeristenindustrie te bespre
ken. Gedacht wordt aan het opvoeren van
campagnes in binnen- en buitenland waar
bij steeds meer de Nederlandse klompen
en tulpen naar de achtergrond verdreven
zullen worden.
(Van onze redacteur in de VS, Henk Kolb)
WASHINGTON. De Amerikaanse senator Edward Kennedy is, zoals gemeld, dezer
dagen van een bezoek aan Moskou teruggekeerd met de persoonlijke toezegging van
Leonid Brezjnev dat een aantal Russische joden, aan wie een uitreisvisum tot nu toe
was geweigerd, zou mogen emigreren.
De Russen hebben kennelijk willen de
monstreren dat een tactvolle benadering,
waarbij niemand al te opzichtig met de
zwarte Piet wordt opgescheept, meer
vruchten afwerpt dan de moralistische
prediking van het goede door Carter. En
Kennedy heeft, als onverdacht Ameri
kaans liberaal, kunnen uitleggen dat juist
de Russische houding de grondslag kan
vormen voor de ontwapening van de
rechtse politieke denkers in Amerika.
3
M I
Het kan geen toeval zijn, dat kort na
Kennedy’s bezoek, in de Amerikaanse
kranten melding werd gemaakt van voor
uitgang bij de SALT-onderhandelingen in
Genève. De senator, een uiterst invloedrijk
man die In de Senaat en dus in de VS een
solide machtspositie heeft opgebouwd,
moet aan Brezjnjev tactvol hebben duide
lijk gemaakt dat de Sovjet-Unie niet op
een SALT-akkoord zou mogen rekenen
vanwege deweerstand die zijn beleid, met
name tegenover de dissidenten, in Ameri
ka had opgewekt. Het uitblijven van een
nieuw Salt-akkoord zou bijna onvermijde
lijk leiden tot een nieuwe bewapenings
wedloop tussen de twee supermachten met
aangrijpende politieke en economische
consequenties.
I
man met de paraplu” bijvoorbeeld speelt
daarin een rol: een persoon, zichtbaar op
een film, bewoog een geopende zwarte
paraplu op en neer toen de presidentiële
stoet het Dealy Plein in Dallas opreed. Een
geopende zwarte paraplu op een zonnige
dag? Een signaal voor medesamenzweer
ders dat de fatale laatste seconden waren
aangebroken? Geenszins, zo heeft de com
missie uitgevonden.
De bewuste man had zijn gebaar met de
zwarte paraplu gemaakt als protest tegen
de betrekkingen die Kennedy’s vader (am
bassadeur in Londen ooit) had onderhou
den met Neville Chamberlain, de vrijwel
voortdurend van een zwarte paraplu voor
ziene Britse premier die zich vlak voor de
Tweede Wereldoorlog zo zwakjes tegen
Hitlers opmars had verweerd...
Tussen circus en katharsis ligt ergens de
ware betekenis van deze geschiedkundige
onderzoekingen, die vooral fascineren
vanwege de voortdurende onmacht van
velen de feiten te aanvaarden zoals zij zijn:
het is niet uitgesloten dat in de VS een
president min of meer toevallig wordt ver
moord, maar die omstandigheid past niet
bij het beeld dat Amerikanen zo zorgvul
dig van zichzelf en hun samenleving heb
ben opgebouwd.
Oud-president Gerald Ford komt nog
getuigen, en voor de politici die zich als lid
van de onderzoekscommissie zo nu en dan
op het scherm kunnen laten zien, is het een
dankbaar aanvaard stukje publiciteit aan
de vooravond van verkiezingen. Voor an
deren is het bedenken van nieuwe theori
eën en het aandragen van ongrijpbare
getuigen een soort levensroeping; bij een
aantal hunner wordt de ongrijpbare echo
van de schoten in Dallas onmiskenbaar
overstemd door het rinkelen van de kassa.
President John F. Kennedy
Sovjet-Unie wat teleurgesteld in de Ameri
kaanse samenleving.
Öswald zelf werd in de garage van het
politiebureau in Dallas doodgeschoten
door Jack Ruby, een nachtclubeigenaar en
onderwereldfiguur, die naderhand in de
gevangenis aan kanker is gestorven. Moest
Ruby Oswald het zwijgen opleggen, of was
het waar dat hij tot zijn daad kwam uit
afgrijzen over de moord en meegevoel
voor Jackie Kennedy en haar kinderen?
Tijdens het verhoor van Oswalds wedu
we kwam een belangwekkend punt naar
voren: mikte Oswald op Kennedy, of was
hij er op uit John Conally te vermoorden.
Connally was gouverneur van Texas des
tijds, werd gewond door een van de kogels,
die eerst Kennedy trof, en had als minister
van marine de verantwoordelijkheid voor
De Russische verwaarlozing van' de
mensenrechten, in regelrechte strijd met x
de afspraken van Helsinki, zijn voortdu
rende militaire versterking en politieke
ondernemingen in het toch al onrustige
Afrika hebben president Carter genoopt
luidkeels van zijn afkeer kennis te geven.
Die ontwikkelingen werkten in de VS
een ontwikkeling in de hand welke goed
keuring van een nieuw akkoord over ver
dere beperking van strategische kernwa
pens (SALT) door de Senaat vrijwel uit
sloot, en leidde tevens tot oproepen aan de
Sovjet-Unie belangrijke produkten van de
Amerikaanse technologie voorlopig maar
om redenen van voorzichtigheid te onthou
den. En omdat het moeilijk is van zulke
wegen met eenrichtingsverkeer zonder ge
zichtsverlies terug te keren, viel een nog
verdere verstarring van de betrekkingen
te vrezen.
IJ ff» WW
rf- Mevrouw Marina Oswald tijdens
afleggen van haar verklaring
Ten koste van de niet geringe som van
IE* 2,5 miljoen dollar vooralsnog en na een
F vooronderzoek dat door onderlinge twis-
f ten van de commissieleden grondig werd
fc bedorven, kan het Amerikaanse volk bij
E mondjesmaat nog eens kennis nemen van
feiten en personen die een rol hebben
F' gespeeld in een drama van vijftien jaar
I' geleden. Echter de getuigenissen en op-
nieuw onderzochte feiten bevestigen on-
T miskenbaar de slotsom van de omstreden
E' Warren-commissie dat Lee Harvey Os-
wald, een wat ontspoorde politieke geest
van de eenvoudigste soort, op eigen gele-
I genheid te werk is gegaan en de enige
M schutter was.
Zijn aankondiging dat de Russen bin
nenkort een aantal dissidenten zullen laten
vertrekken, komt erop neer dat hij het
Amerikaanse volk de vergelijking op
dringt tussen hetgeen hij behoedzaam ma
noeuvrerend heeft bereikt, en de resulta
ten van Carters beleid op het gebied van
de mensenrechten, die al hun luidruchtig-
heid ten spijt magertjes mogen worden
genoemd.
Voor degenen die nimmer hebben willen
geloven dat een president van de VS kon
I» worden vermoord door één man, zonder
l*" dat deze deel uitmaakte van een omvang-
rijke samenzwering, vormt dit een diepe
teleurstelling. In hun zeer uiteenlopende
versies was Lee Harvey Oswald het werk-
-tuig van of een duistere conspiratie van
rechtse zijde dan wel van een door de
Cubaanse president Castro opgezet com-
I iiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiniiHiiiiiiiiiiiH
maar dat was helaas niet aan de hoeveel-
r heid zonneschijn te merken”, zegt een me-
dewerker van het KNMI in De Bilt. Juni
gaf 179 uur zon terwijl normaal 223 uur de
zon zou dienen te schijnen. Juli kwam tot
167 uur zon tegen normaal 199 uur en
augustus kwam maar net boven de 150 uur
uit terwijl dat normaal bijna 190 uur zou
moeten zijn. Deze zomer telde De Bilt 11
zomerse dagen, dagen dat de temperatuur
boven de 25 graden lag. Een normale zo
mer telt 18 zomerse dagen.
De grootste slachtoffers van de zeer ma
tige zomer waren wederom de typische
seizoengebonden bedrijven. De honderden
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
ü- Het Texas School Book Depository gebouw in Dallas, van waaruit Oswald de
dodelijke schoten op Kennedy loste.
Kennedy zelf, de laatste van vier broers,
van wie er één sneuvelde en twee werden
vermoord, houdt nog steeds vol geen kan
didaat te zijn voor het Witte Huis, maar hij
is intussen zeer zorgvuldig bezig zich toe
reikende uitgangspunten te verschaffen
voor een verkiezingsstrijd. Een werkbare
relatie met het Kremlin kan dan evenmin
kwaad, als het polijsten van de betrekkin
gen met de Amerikaanse joodse kiezers en
de wetenschap, dat de Amerikaanse stem
mers de merkwaardige gebeurtenissen te
Chappaquidick niet meer van doorslagge
vende betekenis vinden voor zijn geschikt
heid om als president te fungeren. (In
Chappaquidick reed Kennedy na een fees
tje. een secretaresse naar huis, raakte met
zijn auto te water, de secretaresse ver
dronk en Kennedy ging pas de volgende
morgen naar de politie).
Het familieleven van Edward Kennedy Z
is ook een open boek: hij leeft gescheiden
van'zijn vrouw Joan, voormalig alcoholis-
te, die te Boston „studeert” kortom
Kennedy effent de weg naar een democra
tische kandidatuur, waarbij hem nog on
geveer een jaar overblijft om een definitie
ve beslissing te nemen, mede afhankelijk
van het verdere verloop van Jimmy Car-
ters presidentschap. J
ting van zijn presidentschap uiterst
twijfelachtig wordt. Het is pas 1978, doch
in dit jaar van tussentijdse verkiezingen
praat men in Washington vooral over
1980. De opiniepeilingen wijzen uit dat
Carter op dit moment de verkiezingen zou
verliezen en dat Edward Kennedy een kan
didaat is die vermoedelijk zou kunnen
winnen.
ten de mensen naar ons land te krijgen en
om Nederlanders in eigen land te houden”.
Het Nationaal Bureau voor Toerisme
hoopt dat staatssecretaris Hazekamp van
Economische Zaken voor het komende
jaar meer geld beschikbaar stelt voor pro-
motie-activiteiten. „Ook het NBT weet dat
je de mensen niet zomaar uit het hoofd
praat dat ze niet naar het buitenland moe-
j ten gaan. Maar we moeten in ieder geval
proberen het toeristisch produkt structu
reel te verbeteren. Nog meer moet de aan
dacht gericht worden op het scheppen van
slechtweeraccommodaties”, zegt een
woordvoerder van het NBT.
- -
„e
■- E®*
a
f
I
t f
r r'
f
