stond er veel te lang
De Veertig
OVER IJMUIDEN GESPROKEN
burgerlijke stand
Van een klein
^kwispel-
bs door
Onderlinge
wedstrijden
bij AV Suomi
Mr. Opticien J.Grlt
Goed zien
zonder bril.
maf hondje.
u i de n j°°-
wat vertel je me nou?
VELSEN
Jean Pierót
Mode Coiffures
Dameskapsalon
Jean Pierót
IJMOND
DONDERDAG
2 1
19 7 8
SEPTEMBER
N
f
Iq|^ Gedipt Optometrist O.V.
Kom vrijblijvend
eens rondneuzen
er hangt
een leuke
nieuwe kollektie
op u te wachten.
Dat kan. Met contactlenzen. Die wij u - als lid van de
Algemene Nederlandse Vereniging van Contactlens
specialisten - perfect aanpassen.
Een ANVC-lid onderscheidt zich van andere contactlens
leveranciers door zijn erkende vakopleidingen voortdurende
bijscholing.
Bril of contactlenzen? U bent bij ons verzekerd van
deskundig en objectief advies.
damesmode-lingerie
6
Gedipl. Contactlensspecialist A.N.V.C.
Gedipt Audicien F.I.D.A.
IJmuiden, Bril ”lnn”, Kennemerlaan 92. Tel.: 02550 -1 50 72.
Ook zaken in Gouda (3x), Waddinxveen, Nieuwerkerk a/d IJssel en
Zwijndrecht (2x).
3
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
i
nis-
(Tel-
iber
mst
de
rijk,
ier-
i en
gen
aor-
cale
het
VELSEN. Zaterdag en zondag houdt
de atletiekvereniging Suomi haar jaarlijk
se onderlinge wedstrijden op het sportter
rein achter de Visseringschool aan de Bri-
niostraat. Voor degenen, die kennis willen
maken met de atletieksport, bestaat even
eens de gelegenheid om deel te nemen aan
een aantal nummers. Zaterdag staan voor
De wedstrijden beginnen op beide dagen
om 10.30 uur.
deze „introductiegroep” de nummers 100
m, 800 m, verspringen en kogelstoten op
het programma, terwijl zondag de onder
delen 3000 m, hoogspringen en speerwer
pen worden afgewerkt.
TOEN DE VEERTIG werd gebouwd,
bijna een eeuw geleden, dus in de prille
jeugd van het dorp IJmuiden, was er
geen dorpsomroeper nodig om adspi-
rant-huurders naar de werkkeet op het
geëgaliseerde stuk duin te trekken. Zo
dra er een paar woningen „ten gerieve
van de werkende stand” onder de kap
waren werden al afspraken gemaakt:
twee gulden per week voor wie „boven"
wilde wonen, een kwartje extra voor
degenen die gelijkvloers wensten te le
ven. De grootste belangstelling toonden
Egmondse vissers. Ze waren in hun
„Derp” van de bom gestapt, lang geleden
een bron van welvaart, nu nauwelijks
voldoende voor een droge boterham. Op
de kotters van het nieuwe IJmuiden von
den ze wel geen vetpot maar in ieder
geval werden hun zorgen een stuk min
der. De verbinding met het oude dorp
was zeer primitief men moest lopen
langs het strand, tenzij men een plaatsje
op een hondekar kon krijgen. Vandaar
dat de meeste vissers al gauw uitkeken
IN HET JAAR dat de Moerberg werd
afgegraven (een van de drie hoogste
duintoppen van Kennemerland), burge
meester Rijkens afscheid nam („er wa
ren in IJmuiden ochtenden dat men naar
de avond hijgde”), dorpsomroeper Piro-
vano zesenzeventig werd („vrijheid is
mijn grote liefde, ik ben niet graag ie
mands knecht”), Stormvogels regelmatig
half IJmuiden bij de thuiswedstrijden
had („Ze scheerden langs ’t veld als een
stormende band”), de IJmuider Courant
zesmaal in plaats van driemaal per week
ging verschijnen (losse nummers drie
cent, per week een dubbeltje), Dukel
meesterdammer werd (Dukèl, noemde
de radionieuwslezer hem, een Franse af
komst vermoedend) en tweemaal de hon
derdduizend viel bij het sigarenmagazijn
van Jacques Tellier het „lucky adres”,
Oranjestraat no. 1, hoek Kanaalstraat),
in dat jaar werd het vonnis geveld over
een stuk IJmuiden dat allang onder de
slopershamer had moeten vallen, de
Veertig.
NOG ALTIJD LAG het centrum van
IJmuiden zoals de ANWB zijn leden in
een reisgids vertelde „op den landtong
tussen het Noordzeekanaal en de Rijks-
Vissershaven”. Maar in dat centrum had
de tand des tijds zich zo vastgebeten dat
een radicale opruiming hier en daar hard
nodig was. „Iedere IJmuidenaar kent de
Veertig, deze veertig woningen, gelegen
aan de Prins Hendrikstraat, Hoeksteeg
en Frogerstraat”, schreef de IJmuider
Courant. „De woningen, voor zover ze op
deze naam nog aanspraak mogen maken,
bestaan uit een voorkamer, een achter
kamer en een „keuken” van circa één
vierkante meter oppervlakte, welke keu-
ken bovendien nog toegang geeft naar de
wc; voor slaapgelegenheid zijn twee ou
derwetse bedsteden beschikbaar”.
haarmodelijnen, waarbij het
coupeknippen de grondslag is
voor het welslagen van uw
coiffure.
Kennemerlaan 184
IJmuiden - Tel. 14825-
PLANETENWEG 26 28
IJMUIDEN TEL. 11888
groeide een eigen gemeenschapje, on
danks de verschillen in dialect en de nog
volop in ere gehouden eigen kleder
dracht. Door een brede poort liep men
naar een voor die tijd ruime binnen
plaats. Waterleiding was in IJmuiden
nog onbekend maar de Veertig had in
ieder geval een eigen pomp, bij de in
gang. Een lezeres herinnert zich hoe ze
aan het einde van de vorige eeuw met
KWISPELdoor schrijft over honden
die in het Kerbertasiel aan de Heeren-
duinweg 8 in IJmuiden op een nieuwe
eigenaar zitten te wachten. Behalve op
woensdag en zon- en feestdagen is het
asiel dagelijks geopend van 9 tot 12 en
van 3 tot 6 uur. ’s Zaterdags van 9 tot 1
uur.
De heer W. Koomen, IJmuiden: „Als
jongens van IJmuiden-Oost bouwden
we graag hutten, bijvoorbeeld in Velser-
beek. Ik kan nu nog de plaatsen aanwij
zen waar we die hutten hebben gehad; je
kunt de kuilen gemakkelijk terugvin
den. We verstevigden het allemaal met
hout dat we - hoe ging dat nou eenmaal -
pikten uit de opslagplaats van Lootsma
in het Belletje van Driehuis. Aardappe
len om te poffen vonden we wel ergens
op het land, aardbeien haalden we onge
vraagd van de tuin van Huijboom, toma
ten „organiseerden” we een keer bij
Mossel, al riep een van de jongens in
onze groep: „Dat kun je niet doen, dat is
stelen uit de tuin van mijn vader”. We
ontdekten ook dat het Missiehuis in
Driehuis een druivenkas had. Wij er met
een koppel jongens op af. Toen we een
paar trossen hadden weggehaald wer
den we betrapt door een pater. Natuur
lijk gingen we er als de wind vandoor
maar de pater hield z’n habijt onder het
lopen omhoog en ontwikkelde zo een
formidabele snelheid. We werden door
een paar van zijn confraters gegrepen en
naar het Missiehuis gebracht waar we
een uur werden vastgehouden. Toen
mochten we naar huis - er werd geen
politiewerk van gemaakt”.
ging
tem-
e op
lurs-
■der-
een
■ijd.
lur.
het
de
van
fie.
NAAM: Kef
LEEFTIJD: 9 maanden
RAS: Bastaard poedel(tje)
SOORT: Meisje
PRIJS: ƒ60,-
INLICHTINGEN: 02550-15744
(Reacties op deze rubriek: schriftelijk
aan het bureau van dit blad met vermel
ding „IJmuiden wat vertel je me nou?”,
telefonisch 023-378601).
straat 14, IJmuiden. M. J. Jansen-
Pellerin, z., Ahornstraat 32, IJmuiden.
OVERLEDEN:
A. Gravemaker, 74 jr., weduwe van
D. van den Oever, Zuiderkruisstraat
74, IJmuiden. P. van Dongen, 74 jr.,
echtgenoot van A. Ras, Edisonplein 4,
IJmuiden. J. Kollé, 78 jr., echtgenoot
van J. Goedhart, Lijsterlaan 6, IJmui
den. M. Brakenhoff, 85 jr., weduwe
van K. Nagel, Lod. van Deyssellaan
254, Driehuis. J. Blinkhof, 82 jr., we
duwnaar van C. C. van der Aar, Nic.
Beetslaan 4, Driehuis. J. J. Eyntho-
ven, 59 jr., echtgenote van B. Delger,
Homburgstraat 22, IJmuiden.
van
ider
mor
zien
tl de
■van
igel-
inen
leer
van
den-
kto-
een
ader
nde-
de
tl te
leen
zijn
i ge-
KWISPELdoor deponeert het hondje,
dat ondanks zijn volwassenheid het voor
komen heeft van een hondekleuter, weer
op moeder aarde. Knielt bij het dier neer
om het te aaien. Kef gaat ogenblikkelijk
over tot een krolse scène op de eerste
herfstbladeren van het parkgazon. Wen
telt en kronkelt en werkt opnieuw on
weerstaanbaar op de lachspieren van
KWISPELdoor. Die besluit dan maar het
asiel weer op te zoeken. Ongetwijfeld is
er een huisgezin voor dit allercharmant-
ste onderdeurtje. Een hondje met gevoel
voor verhoudingen maar wel zodanig dat
het zelf niet de rol van de underdog
wenst te vervullen.
Sita, het verwaaide schnauzertje van
verleden week vond een gastvrij onthaal
in Heemskerk.
BEVALLEN:
P. B. C. Haanstra-Scholten, d., Zee-
wijkplein 192, IJmuiden. T. M. Oo-
men-Pijnacker, z., Dennekoplaan 39,
IJmuiden. G. M. Simon-Franken, z.,
Verbrande Vlak 23, IJmuiden. G. M.
van der Kolk-Schippers, z., Plancius-
straat 44, IJmuiden. E. M. B. Her-
mans-Claassen, d., Kanaalstraat 62
rd., IJmuiden. M. J. Moral Martinez-
Martinez Carrizo, d., Reggestraat 44,
IJmuiden. A. F. M. de Graaf-van der
Vlies, z., Orionweg 460, IJmuiden. A.
M. Goosen-Sandmann, z.» Sparren-
naar woonruimte in IJmuiden. Daar
werd zo weinig voor particulieren ge
bouwd en wat beschikbaar kwam bleek
zo duur dat het bouwterrein van de Veer
tig hen na elke reis als een magneet trok.
GEEN WONDER DUS dat toen de
Veertig eenmaal klaar was de bevolking
voor negentig percent uit Egmonders be
stond. De mensen die zich bij hen voeg
den kwamen van Pernis en omgeving. Er
scène die onverminderd voortduurt is zo
dolkomisch dat KWISPELdoor het niet
kan nalaten om hardop te lachen. Dat
werkt echter aanstekelijk op het speel
goedachtige dier dat nog meer haar best
doet om de aandacht te trekken.
Om aan alle fratsen een eind te maken
tilt KWISPELdoor het zwarte krullerige
geval van de grond en draagt het een
eindje. Dat lijkt de bedoeling te zijn ge
weest van alle aandachttrekkerij. Ineens
is Kef rustig. Laat achteloos haar achter
pootjes hangen en legt haar voorpootjes
eigenwijs gevouwen op KWISPELdoor’s
hand. Het koppetje, pedant geheven,
draait van links naar rechts en weer
terug. Kef neemt de haar omringende
wereld in ogenschouw. Ineens is er rust.
Maar de hele verhouding is weer even
belachelijk als voorheen. Kef gedraagt
zich uiterst kakkineus. Observeert de we
reld om zich heen als een prinses die in
de gouden koets door de gelederen van
het volk wordt gedragen. Knikt minzaam
links en kwasie vriendelijk rechts. Alles
met een arrogance van „jullie staan daar
nu wel te blauwbekken, maar eigenlijk
interesseren jullie me geen zak.
Kef behoort tot het uitverkoren soort
der zogenaamde eigengebreide honden.
Veel krulletjesgedoe waardoor de levens
blije twinkelende ogen enigszins aan het
gezicht worden onttrokken en een klein
rose-kleurig vlekje onder de neus dat de
plek markeert waar het kakement zit.
Jazeker dat rose plekje is het tongetje dat
na een nogal uit de hand gelopen wande
ling verraadt dat Kef net als haar bege
leider een beetje achter haar asem is.
Een merkwaardig geval. Vanaf het mo
ment dat Kef met KWISPEL-door het
wandelpark instapt - of eigenlijk begint
het al bij de poort van het asiel - is het net
of de laag bij de grondse krullebol niet
weet hoe ze haar blijdschap moet vertol
ken met dit onverwachte uitje.
Kef springt uiterst opgewekt en zeer
ongecoördineerd aan de ketting die het
kontakt met de hand van KWIS onder
houdt. Rollebolt over haar eigen bewege
lijke stappertjes en schiet van achter
haar voren en van voren naar achteren
tussen diens benen door. Het heeft er alle
schijn van dat ze iets wil maar niet pre
cies weet hoe ze dat nu duidelijk moet
maken.
Voor KWISPELdoor is het bijna onmo
gelijk om zich normaal voort te bewegen.
Kef dartelt om hem heen. Wisselt de
meest potsierlijke bokkesprongen af met
elegante danspasjes op de achterste po
ten. Veert omhoog en staat dan plotseling
vol gespannen aandacht te kijken naar
een passerende wielrijder. Als die uit het
gezicht is verdwenen begint het spelletje
weer van voren af aan. Kef doet een
beetje denken aan een speelgoedbeest
dat zich voortbeweegt op de spankracht
van een metalen veer. Die veer is duide
lijk wat te strak gespannen en daardoor
krijgen alle bewegingen iets potsierlijks.
Ook in een slap-stick a la Charlie Cha
plin zou Kef het niet slecht doen. De
haar ouders van Egmond aan Zee naar
de Veertig kwam. „Vergeleken bij wat
we in Egmond gewend waren vonden we
het flinke huizen. Wij hadden bijvoor
beeld „thuis” zo weinig ruimte gehad dat
de jongens ’s zomers liever op de bom
gingen slapen die op het strand lag. Hoe
de woningen van de Veertig voldoende
slaapgelegenheid konden bieden? „Er
waren volgens het gebruik in die jaren
bedsteden ingebouwd. Daaronder was
nog een toegang naar een soort ruimte
waar grote gezinnen de kleine kinderen
konden onderbrengen. We noemden dat
„de kooi”. Wij hebben die ruimte echter
nooit gebruikt”.
DE EEUWWISSELING betekende
voor IJmuiden de bijzonder snelle op
komst van de stoomtrawler. De mannen
die van Egmond en van Pernis en omge
ving waren gekomen hadden geen moei
te een plaats op zo’n trolder te krijgen. Ze
stonden bekend als uitstekende vissers
die zich bovendien vlug aan nieuwe wer
komstandigheden wisten aan te passen.
Een zekere welvaart kwam in hun gezin
nen waardoor ze zich een hogere huur
konden veroorloven. Ze verhuisden dan
ook spoedig naar de ruimere woningen
die verderop in IJmuiden tot stand wa
ren gekomen. Hun plaats in de Veertig
werd over het algemeen ingenomen door
Urker vissers. Iemand herinnert zich van
die tijd: „De huizen zagen er van buiten
en binnen keurig uit, al vonden we ze
natuurlijk maar klein nu we aan wat
meer luxe gewend waren geraakt. Je
kwam binnen via een portaal dat ook als
keukentje werd gebruikt. De pomp was
nog altijd onmisbaar. Vooral op zaterdag
werd er zoveel water vandaan gehaald
dat de pomp ’s avonds wel eens droog
kwam te staan. Dan ging er een slot op”.
VOOR EEN GOED BEGRIP wijzen we
even op de landelijke situatie omstreeks
die tijd. Een statistiek van 1899 toont
aan dat een kwart van de Nederlandse
bevolking slechts over een éénkamerwo-
ning beschikte. Pas in 1901 kwam de
Woningwet tot stand die het mogelijk
maakte minimumeisen voor de bouw te
stellen. Geen kwaad woord zou ooit over
de Veertig van IJmuiden zijn gezegd
wanneer bijtijds een andere bevoegdheid
volgens de Woningwet was toegepast: het
onbewoonbaar, verklaren. De Veertig
was niet gebouwd voor een langdurig
bestaan. Toen de huisjes begonnen te
vervallen leidden de economische toe
stand en vervolgens de beperkingen van
de Eerste Wereldoorlog ertoe dat ze veel
te lang in gebruik bleven. Pas in 1919,
toen er weer volop materialen en vol
doende arbeidskrachten ter beschikking
waren om de achterstand op het gebied
van de woningbouw in te halen, kon het
gemeentebestuur van Velsen definitief
besluiten de Veertig onbewoonbaar te
verklaren; de raad ging akkoord met het
desbetreffend advies van de gezond-
op verdween de Veertig. Een schutting
werd aangebracht rondom de plaats
waar vele mensen lief en leed, in latere
jaren vooral leed, hadden gedeeld.
EEN LIEDJE bleef nog lang in het
geheugen van de IJmuidenaren hangen,
het enige lied dat ooit op de Veertig was
gemaakt: „In de .Hoeksteeg nummer vijf
daar woont Keersie met z’n wijf.
Met twee stoelen zonder matten en
een tafel zonder latten”. Er zat een fout in
die tekst: „Keersie” woonde niet in de
Hoeksteeg maar in de Veertig nummer
vijf. Hij ging zich vestigen in IJmuiden-
Oost maar kwam dagelijks naar de plek
waar hij had gewoond. Iedereen in Oud-
IJmuiden kende Engel Keers, de man die
rondom de vishallen zijn kostje opschar
relde, hoe dan ook, in ieder geval eerlijk.
Met zijn stok op de rug waaraan altijd
een rode zakdoek met een of andere
onbepaalde inhoud was vastgeknoopt
liep hij als een vrij en blij man door
IJmuiden, geen reclame voor kapper of
kleermaker, wel een toonbeeld van opge
wektheid. Hij floot en neuriede graag.
„Geen zorgen voor morgen” leek Ijij uit
te stralen. „Ooi!” groette hij iedereen
goedmoedig. Ik zag hem een keer bij de
schutting staan, niet zo ver van de plaats
waar hij jarenlang had gewoond. Hij
staakte zijn neuriën en schudde z’n
hoofd. Toen nam hij zijn stok en sloeg hij
fel tegen de planken. Maar al gauw zette
hij zijn wandeling voort. En hij neuriede
weer een van zijn deuntjes, liedjes die
niemand ooit kon thuisbrengen mis
schien had hij ze zelf gemaakt.
heidscommissie. Toen deed zich het op
merkelijke feit voor dat Gedeputeerde
Staten weigerden het besluit te bekrach
tigen. Het gevolg was natuurlijk dat de
Veertig steeds sneller bergafwaarts ging.
Nog altijd probeerden verreweg de mees
te bewoners de boel binnenshuis in rede
lijke staat te houden, ondanks hun schra
le beurs. Uiterlijk werden de huisjes ver
waarloosd ze waren gebouwd en wer
den nog steeds in bezit gehouden als een
particuliere geldbelegging, maar ze ver
gden zoveel onderhoudskosten dat de
eigenares er wat dat betreft de brui aan
gaf.
IN DE ZOMER VAN 1932 boog de
gemeenteraad zich opnieuw over het pro
bleem van de Veertig. Door de verbete
ring van de woningmarkt was een aantal
huisjes daar leeg komen te staan. De
straatjeugd was er, zoals de burgemees
ter het stelde, op een schandalige manier
te keer gegaan; „met ons beperkt politie
korps was daarop niet voldoende toe
zicht uit te oefenen”. Een raadslid pleitte
er voor alsnog tien huisjes te laten opk
nappen. Naar gebleken was weigerde de
eigenares echter zelfs nog maar een cent
voor een of andere voorziening uit te
geven. Besloten werd de gehele Veertig
onbewoonbaar te verklaren. Er moest
rekening worden gehouden met de moge
lijkheid dat het blok woningen IJmuiden
nog lange tijd „als één afschuwelijke
ru3ne” zou ontsieren. Daarom werd ge
bruik gemaakt van het recht alle huisjes
te doen slopen omdat ze door hun bouw
valligheid gevaar opleverden. Kort daar-
ï!- In 1932 plaatste de IJmuider Courant deze foto om de verkrotting aan te tonen van
een stuk Oud-IJmuiden dat door allerlei omstandigheden te lang in stand was
gehouden.
;ep-
de
iale
lar-
ste-
mst
aan
ger
1 en
