Van Schillebeeckx tot Gijsen
Kardinalen
hadden bijna
33 uur nodig
Paus jongste
Poolse bisschop
w WBjl
uali
I
■■KI
na
13
BUITENLAND
19 7 8
OKTOBER
1 7
DINSDAG
Het is voor het eerst, dat een
Pool op de zetel van Petrus komt.
De laatste niet-Italiaanse paus
was de Nederlander Adrianus VI.
(Van onze redactie buitenland)
VATICAANSTAD. Voor het
eerst in 455 jaar is een niet-Ita-
liaan gekozen tot paus: Karol Woj
tila, aartsbisschop van het Poolse
Krakau is sinds gisteravond de
264e paus van Rome. Hij koos de
naam Johannes Paulus II.
c ar J
^.<41
W
- - -
ST"!
Kardinalen kiezen niet- Italiaanse paus
Katholieken in
Nederland zijn
zeer tevreden
p
Johannes Paulus progressief
en theologisch conservatief
(Van onze redactie buitenland)
VATICAANSTAD. Paus Johannes
Paulus II werd op 18 mei 1920 in het
Poolse Vadovice bij Krakau geboren en in
1946 tot priester gewijd. Daarvoor stu
deerde hij in Vadovice aan de middelbare
school en daarna aan de universiteit van
Krakau filologie (taalkunde). Tijdens de
nazi-bezetting werkte hij gedwongen in
een chemische fabriek. Ook verdiende hij
een tijd de kost met acteren.
Na zijn terugkeer in Polen sloot hij zijn
theologische studies af met een proef
schrift over '„het geloofsprobleem in de
geschriften van de H. Johannes van het
Na zijn priesterwijding op 1 november
1946 studeerde hij filosofie aan de univer
siteit der dominicanen in Rome, het Ange-
licum, waar hij in 1948 de doctorstitel
haalde.
„Ik verkondig u grote vreugde,” zo riep
gisteravond kardinaal-deken Pericle Feli-
ci van het balkon van de Sint Pieter:
„Habemus Papam”, wij hebben een paus.
Daarop barstte een oorverdovend ap
plaus los op het Sint Pietersplein. Sommi
gen van de bijna 100.000 aanwezigen gooi-
Kruis.” Wojtila werd in Polen vooral ziel
zorger. Hij werd kapelaan en pastoor in
diverse parochies van het aartsbisdom
Krakau. Tegelijkertijd was hij studenten
aalmoezenier en student aan de universi
teit van Krakau, waar hij doctoreerde in
de theologie. Tussendoor bestudeerde hij
Franse filosofen maar publiceerde een uit-
den hoeden en zakdoeken in de lucht en
anderen knielden neer of sloegen een
kruisteken. Maar toen kardinaal Felici na
de voornaam Carolum, vervolgde met
Wojtila, zakte het enthousiasme van de
overwegend Italiaanse menigte. Op het
plein klonk zelfs gefluit en teleurgesteld
gemompel.
Het enthousiasme nam echter weer toe,
toen de paus tegen de gewoonte in, een
korte toespraak hield tot de mensenmassa.
Toen Johannes Paulus de toeschouwers in
vloeiend Italiaans vroeg hem te verbeteren
als hij zich niet goed zou uitdrukken „in
uw, in onze taal”, was de oude geestdrift
weer geheel terug.
„Mijn geliefde broeders en zusters”, zo
begon de paus zijn toespraak, „wij allen
zijn nog steeds bedroefd over de dood van
onze geliefde paus Johannes Paulus I. En
nu hebben de kardinalen een nieuwe bis-
schop van Rome benoemd. Zij hebben mij
geroepen uit een ver land, weliswaar afge
legen maar toch altijd dichtbij in de een
heid van het geloof”.
Johannes Paulus II, die tijdens zijn rede
een zeer ontroerde indruk maakte, zei
bang te zijn geweest, „maar ik heb het
ambt aanvaard in de geest van gehoor
zaamheid.”
Na zijn toespraak gaf de nieuwe paus
zijn pauselijke zegen urbi et orbi.
In Rome worden intussen geen grote
veranderingen verwacht. Men gelooft, dat
de paus het accent zal leggen op de bevesti
ging in het geloof en rust zal willen bren-
vorig jaar waarschuwde Wojtila tegen een
vooropgezette atheïsering van de kerk.
Het was een bewogen paus die daarna de
toejuichingen van de menigte en het mas
saal gescandeerd „viva il papa” aanhoor
de, terwijl de schijnwerpers van de Ita
liaanse televisie het balkon waarop hij
stond, fel verlichtten.
De keuze van de kardinalen komt over
een met de voor het conclaaf geopperde
verwachting, dat de opvolger van Johan
nes Paulus I, eveneens een pastorale ach
tergrond zou moeten hebben.
gen na de bewogen jaren na het Tweede
Vaticaanse Concilie. Het Vaticaanse dag
blad Osservatore Romano beklemtoonde
in een extra editie gisteravond „de diepe
pastorale spiritualiteit” van de nieuwe
paus.
Speciale aandacht wijdde het blad aan
het boek van Wojtila „liefde en verant
woordelijkheid,” waarin deze zich volledig
achter de ook in Nederland zeer negatief
ontvangen encycliek Humanae Vitae, stelt.
In deze encycliek sprak de toenmalige
paus Paulus VI zich uit tegen elke vorm
van anti-conceptie, met uitzondering van
de periodieke onthouding.
Theologisch wordt Johannes Paulus II
getypeerd als rechts van het midden. De
nieuwe paus heeft zich bij eerdere gelegen
heden opgesteld als een krachtig voorstan
der van het handhaven van het priesterce
libaat.
(Van onze redactie buitenland)
VATICAANSTAD. De 111 kardina
len die de afgelopen dagen zaten opgeslo
ten in de Sixtijnse kapel, hebben, ver
spreid over 32 uur en 48 minuten, acht
stemmingen nodig gehad om de achten
vijftigjarige aartsbisschop van Krakau te
kiezen.
VATICAANSTAD (Reuter). Toen Ka
rol Wojtila op 28 september 1958 tot
bisschop werd gewijd was hij het jongste
lid van het Poolse episcopaat. Na de dood
van aartsbisschop Baziak van Krakau
volgde Wojtila hem op. In 1967 werd Ka
rol Wojtila kardinaal.
voerige studie van de Duitse filosoof Max
Scheler. De nieuwe paus spreekt perfect
Frans, Engels, Duits en Italiaans.
Tijdens het Tweede Vaticaanse Concilie
kreeg Wojtila de naam gematigd progres
sief te zijn, maar ook wordt hij pmschre-
ven als nogal doctrinair en theologisch
conservatief.
Niet alleen voor de vele tienduizenden
op het Sint Pietersplein in Rome kwam de
verkiezing van Wojtila als een volslagen
verrassing. Bijna niemand had dit ver
wacht en zijn naam was nooit genoemd bij
de papabili.
Zijn verkiezing komt achttien dagen na
de plotselinge dood van Johannes Paulus
I.
Zijn opvolger, die over een goede ge
zondheid schijnt te beschikken, heeft door
de naam Johannes Paulus II aan te nemen,
aangegeven, zo zeggen deskundigen, dat
hij de weg die zijn voorganger wilde in
slaan, zal volgen.
(Van onze redactie binnenland)
UTRECHT. In rooms-katholiek Nederland is zeer positief gereageerd op de keuze
van de Poolse kardinaal Wojtila tot paus Johannes Paulus II. Zowel de progressieve
teholoog Schillebeeckx als de conservatieve bisschop Gijsen vinden het een goede
keuze. Bisschop Gijsen was vooral verheugd over het feit dat een echte zielzorger tot
paus is gekozen.
De bisschop van Groningen, dr. J. B. W.
M. Möller, heeft de nieuwe paus twee jaar
geleden intensief meegemaakt tijdens een
symposium van bisschoppen in Rome. Dr.
Möller zat toen in dezelfde gespreksgroep
als kardinaal Wojtila. Dr. Möller: „Op de
eerste plaats viel hij, zoals zoveel Polen, op
door zijn enorme talenkennis. Behalve
Russisch en Duits spreekt hij perfect Itali
aans en even perfect Frans. In de discus
sies blonk hij uit door zijn scherpzinnig
heid. Hij formuleerde toen zeer snel en
helder. Verder is hij een zeer vroom man
met een grote Maria-devotie”.
Een zeer belangrijke eigenschap van de
nieuwe paus is volgens bisschop Möller
dat hij dicht bij het gewone volk staat.
„Het maakt natuurlijk nogal wat uit of je,
zoals deze nieuwe paus, onder het volk
bent geweest of dat je je studeerkamer niet
uit bent geweest. Deze paus heeft erg veel
meegemaakt”.
De bisschop van Haarlem, mgr. Zwart
kruis, was de laatste dagen in Rome en had
daar de naam van kardinaal Wojtila meer
malen als kandidaat horen noemen. Hij is
blij dat er nu eens geen Italiaan is gekozen
en gelooft dat de Poolse paus ervoor kan
zorgen dat de dialoog tussen Rome en de
Oostbloklanden nu beter dan ooit kan ver
lopen. Hij gelooft dat Johannes Paulus II
een paus zal zijn die de zielzorg voorop
stelt.
De Rotterdamse bisschop Simonis sprak
van een „zeer verrassende en geweldige
keuze”. Hij kent de paus als een „geweldi
ge man, innemend, zeer spiritueel en een
evenwichtig mens”. Dat een Pool is geko
zen, noemde Simonis een keuze voor wat
geloven in feite is: tegen de verdrukking
in. Simonis sprak van een „keuze waarop
ik niet had durven hopen”.
Zeer positieve reacties op de pauskeuze
ook bij de internationale vredesbeweging
Pax Christi. Ex-secretaris Carel ter Maat
heeft de nieuwe paus in 1970 ontmoet en
vond hem een boeiend man. „Onder de
kritische, vooruitstrevende Polen, met wie
Pax Christi contact heeft, wordt deze kar
dinaal gewaardeerd als een man van deze
tijd met een open koers”. Volgens Ter
Maat was kardinaal Wojtila zeer geïnteres
seerd in de katholieke kerk in Nederland
en had hij ook de laatste jaren geregeld
contact met Pax Christi. Hij maakte onder
andere een aantal Oost-Westontmoetingen
mee.
De als progressief bekend staande Nij
meegse theoloog prof. Schillebeeckx vindt
dat het conclaaf een moedige keuze heeft
gemaakt. Hij was één van degenen die
voor het vorige conclaaf een profiel schet
ste van een vooruitstrevende paus. Schille
beeckx zei blij te zijn dat er geen kardinaal
van de Romeinse curie is gekozen.
Katholieke Poolse kringen in Nederland
hebben uitbundig gereageerd op de paus
keuze. In Capelle aan den IJssel zei de
Poolse aalmoezenier T. Frankov bijzonder
blij te zijn met de keuze van zijn landge
noot. „Het is een man die moedig is in zijn
uitspraken over het communisme”. Vol
gens Frankov heeft hij veel landgenoten in
het buitenland bezocht, maar in Neder
land was hij nog niet geweest. „In zijn
aartsbisdom maakte hij veel indruk op de
gewone mensen door zijn eenvoudige en
directe manier van doen”, aldus aalmoeze
nier Frankov.
In Polen was Wojtila aanvankelijk ver-
zoenender in zijn benadering van de Pool
se autoriteiten dan de kardinaal primaat
Wiszjinski, maar sinds enkele jaren stelt
hij zich aanmerkelijk hard op in kwesties
betreffende verhouding kerk en staat in
Polen.
Tijdens de bisschoppensynode van
Tijdens het Tweede Vaticaanse Concilie
werkte Wojtila vooral mee aan de totstand
koming van de constitutie over kerk en
wereld, waartoe kardinaal Suenens van
België de stoot had gegeven. De nieuwe
paus heeft nogal veel geschreven. Zijn
voornaamste werken zijn „liefde en ver
antwoordelijkheid” en „persoon en staat”.
Vooral dit laatste boek van 1969 is in de
i Poolse verhoudingen bijzonder actueel.
Een bundel opstellen van zijn hand is
j verschenen onder de titel „Het ABC van
de zedenleer”.
Binnen de Poolse bisschoppenconferen
tie was Wojtila voorzitter van de commis
sie voor de geloofsleer. In 1974 werd hij
gekozen in de permanente raad van de
bisschopssynode.
-v.
'.lil/"» l"")" 1,1 r
