Harde kritiek
KAOENDA: LONDEN EN WASHINGTON VOOR SMITH GEZWICHT
BEROEP OP WERELDLEIDERS
Zoon Bhoetto
Verband kanker
Regering komt Iraanse
studenten tegemoet
Radio Hanoi
Afghanistan
Dankert op
Europese
Commissie
doet beroep
op Waldheim
en straling
kerncentrales
Opstand in
Cambodja
Vrijlating
vrouwen in
I
Europese gassen
bedreigen meren
Scandinavië
Charta Tl vraagt
Husak amnestie
af te kondigen.
Advocatenpaspoort
in Gemeenschap
L
POLITIETROEPEN TERUGGETROKKEN
ÉTS
LI
■■EM
2
3
BINNEN- EN BUITENLAND
2 4
OKTOBER
DINSDAG
19 7 8
(Van onze redactie buitenland)
ilair
ihoff
Amerikaanse arts:
men
nam
'9M
lood
[>iste
ststof
in ge-
cunst-
osrijk
engte
nsen
(Van onze redactie buitenland)
LOESAKA. De Brits-Amerikaanse
pogingen om een conferentie te beleggen
over Rhodesië waaraan alle partijen, inclu
sief de zogeheten frontlijnstaten rondom
Rhodesië zouden moeten deelnemen, heb
ben gisteren een ernstige tegenslag te ver
duren gekregen, nu Zambia heeft laten
weten aan een dergelijke conferentie niet
te zullen meewerken. President Kaoenda
van Zambia zei gisteren op een persconfe
rentie in de hoofdstad Loesaka, dat hij nog
steeds bereid is deel te nemen aan een
conferentie van alle partijen over Rhode
sië, maar dan op basis van de nu dertien
maanden oude vredesvoorstellen die door
Groot-Brittannië en de Verenigde Staten
zijn geformuleerd. „Indien een conferentie
is gebaseerd op nieuwe voorstellen van
Rhodesië, Engeland en Amerika, zal Zam
bia niet meedoen”, aldus Kaoenda.
De Nederlandse socialist Piet
Dankert heeft gisteravond de Eu
ropese commissie, het dagelijks
bestuur van de EG, gebrek aan
moed en gebrek aan slagvaardig
heid verweten.
ouw
ïrfte
Hing
Tech-
;lft de
■n” te
i van
n wat
eciale
;torm-
heden
•wijs
erwijs
imma
tselijk
□men.
;n een
:n be-
die ze
omen,
it ook
in be-
geus
id een
erbod
:htwa-
5 ton,
:hang-
tn tus-
s mor
al. Na
erbod
r uur
i mag
Zambia: Rhodesie-gesprek
alleen op oude basis
t
Paus wil volgend
jaar naar Polen
(Van onze redactie buitenland)
I
leren,
Zwit-
geko-
:ie zat
stopt,
nodig
ravan
n een
:htha-
iteren
•n toi-
waar-
ver
tenen
geno-
ihrow
in het
kreeg
van
steren
i drie-
mbts-
:n bei-
etrek-
amen-
arken
West.
KABOEL (AFP). De vrouwen en de
kinderen die na de omwenteling van 27
april van dit jaar in Afghanistan gevan
gen werden gezet, zijn vrijgelaten, zo
heeft de officiële pers in de hoofdstad
Kaboel gisteren bekendgemaakt.
WENEN (Reuter). Enkele vooraan
staande leden van de beweging Charta 77
hebben de Tsjechoslowaakse president
Gustav Husak gevraagd een algemene
amnestie af te kondigen voor alle politie
ke gevangenen in Tsjecho Slowakije.
gesteld na raadpleging van de universi
teitsbesturen.
Ondanks deze tegemoetkomingen ziet
het er niet naar uit, dat de chaos op de
meeste universiteiten nu snel zal worden
beëindigd. In het weekeinde betoogden
nog duizenden studenten tegen de uitzon
deringstoestand in het land en werd vrijla
ting van politieke gevangenen geëist.
Gisteren werd overigens ook bekendge
maakt, dat donderdag ter gelegenheid van
de negenenvijftigste verjaardag van de
sjah, 1451 gevangenen zullen worden vrij
gelaten. Men neemt aan dat 1120 daarvan
om politieke redenen gevangen hebben
gezeten.
In de Westiraanse stad Hamadan waar
zondag zeven personen werden gedood in
gevechten tussen politie en betogers, ble
ven winkels en scholen gisteren dicht. Ook
vandaag blijft alles gesloten uit protest
tegen het harde optreden van politie en
militairen.
Het persbureau herinnert er daarbij
aan, dat de paus een Pool is en weet wat
oorlog is en de prijs van de vrede en de
vooruitgang kent. Novosti besluit met op
te merken, dat „de paus als geestelijk
leidsman van miljoenen katholieken in de
heel de wereld, kan bijdragen aan de op
lossing van talloze internationale proble
men, aan de ontwikkeling van de betrek
kingen met andere kerken en die met de
niet-gelovigen”.
Volgens zegslieden in Wenen hebben de
twee, Ladislav Hejdanek en Marta Kubiso-
va, voorts bij Husak geprotesteerd tegen
de arrestatie van hun geestverwant Jaros
lav Sabata.
Deze dissident moet terechtstaan op be
schuldiging van het aanvallen van de poli
tie toen deze op 1 oktober een bijeenkomst
van Tsjecho Slowaakse en Poolse dissi
denten verstoorde, zo werd gezegd.
Charta 77 is een politiek manifest waar
in de Tsjechoslowaakse autoriteiten wor
den opgeroepen de rechten van de mens in
hun land te eerbiedingen. Het manifest
verscheen voor het eerst in januari 1977,
ondertekend door 242 Tsjechoslowaakse
intellectuelen. Sindsdien hebben nog di
verse anderen hun steun aan de oproep
gegeven.
Volgens Zambia zijn bij de aanvallen op kampen
van de zwarte nationalistische bevrijdingsbeweging
ZAPU van Nkomo, meer dan 330 mensen gedood en
tweehonderd vermist. Nkomo zei eerder, dat bij de
Rhodesische aanval meer dan honderd ongewapende
meisjes waren omgekomen.
Op de persconferentie gisteren, deelde president
Kaoenda ook mee, dat in zijn land achttien buitenlan
ders zijn gearresteerd die verdacht worden van colla
boratie met Rhodesië. Volgens Kaoenda zouden de
achttien landmijnen en andere explosieven hebben
verzameld die door een Rhodesisch vliegtuig waren
bia geen vergeldingsaanvallen zal plegen, maar hekel
de opnieuw de Verenigde Staten omdat Smith dat
land een bezoek bracht toen de inval plaatsvond: „Ik
zal niet vergeten”, aldus Kaoenda, „dat Smith zijn
bevel onschuldigen te doden, vanuit Washington gaf”.
KOENDA
afgeworpen, vlak voor de inval van de Rhodesische
troepen. Kaoenda die noch de identiteit noch de
nationaliteit van de opgepakte buitenlanders wilde
onthullen, zei dat de achttien bruggen en spoorlijnen
hadden moete opblazen om daarmee zwarte guerrilla-
strijdens in diskrediet te brengen door hen hiervan de
schuld te geven.
In Washington heeft een woordvoerder van de
Amerikaanse regering gisteren verklaard, het te be
treuren dat de Rhodesische invallen plaatsvonden
terwijl premier Smith in de VS was.
Premier Smith die zaterdag in zijn land terugkeer
de, heeft gisteren gewaarschuwd, dat de aanvallen pp
Zambia en Mozambique zullen voortduren en zelfs
zullen worden uitgebreid als de guerrilla tegen zijn
land voortduurt. De premier noemde de kritiek uit
Londen en Washington op de acties van het Rhodesi
sche leger „schijnheilig”.
NEW YORK (Reuter). Mix Moertaza
Bhoetto, zoon van ex-premier Zoelfikar
Ali Bhoetto van Pakistan, heeft gisteren
een beroep gedaan op secretaris-generaal
Waldheim van de Verenigde Naties, zich
in te zetten voor het leven van zijn vader.
BRUSSEL (ANP). Europees commis
saris Etienne Davignon heeft gisteren in
Brussel aan vertegenwoordigers van de
balies van de negen EG-landen een Euro
pees „advocatenpaspoort” uitgereikt.
Die Europese beroepskaart voor advo
caten, ontworpen door de raadgevende
commissie van de balies van de Europese
Gemeenschap zal ter beschikking komen
van al de 150.000 advocaten in de negen
EG-landen. Het advocatenpaspoort ver
meldt de namen en de beroepsnamen van
de houder en dat van de balie waar hij is
ingeschreven.
Met dit eerste Europese paspoort heb
ben de Europese advocaten een document
willen invoeren dat het symbool is van het
vrije verkeer van werknemers in de ge
meenschap. De negen Europese regerin
gen zijn al enkele jaren bezig met het
ontwerpen van Europese paspoorten voor
elke Europese burger. Die werkzaamhe
den stagneren nog steeds en daarom heb
ben de Europese advocaten nu voor hun
beroep een eigen paspoort ontworpen. Ze
hopen dat andere vrije beroepen zullen
volgen.
Europese commissaris Davignon hield
gisteren in Brussel bij de uitreiking van de
eerste advocatenpaspoorten een pleidooi
voor de verdergaande harmonisatie van
Europese diploma’s. Op den duur moeten
Europese burgers zich, ook beroepsmatig,
in alle landen van de EG, even goed thuis
voelen, zo zei Davignon.
Het-vrije verkeer van advocaten in de
Gemeenschap is vergemakkelijkt door een
richtlijn van 22 maart vorig jaar van de
Europese ministerraad. Het nieuwe Euro
pese advocatenpaspoort is ontworpen in
overeenstemming met die richtlijn.
Soldaten zouden aan het muiten zijn
geslagen op het vliegveld van Kompong
Tsjan, de tweede luchthaven van het land.
Hun actie zou gelijklopen met het optre
den van andere muitende eenheden elders
in het land.
Volgens radio-Hanoi hebben de rebellen
de bevoorrading van de hoofdstad Phnom
Penh afgesloten en zouden ze de wegen in
de provincies Rattanakiri en Stung Treng,
in het noordoosten, onder controle heb
ben.
In de Thaise hoofdstad Bangkok meld
den zondag militaire specialisten, dat Viet
nam een „definitief offensief” zou hebben
ingezet om het Cambodjaanse regime om
ver te werpen.
Dankert sprak namens zijn fractie tij
dens de speciale begrotingszitting van het
Europese parlement die tot en met morgen
in Luxemburg gehouden wordt. Ook voor
de Europese ministerraad, de ministers
van Financiën van de lid-staten van de EG,
had de Nederlandse socialist weinig waar
dering. Hij vond het een duidelijk teken
dat de begrotingscommissie van het parle
ment voorstellen heeft ingediend om de
door de ministerraad vastgestelde ont-
werp-begroting van de Gemeenschap, met
zo’n twee miljard Europese rekeneenhe
den (5,6 miljard gulden) te verhogen.
Dankert vond die twee miljard reke
neenheden eigenlijk een ridicuul bedrag
als hij keek naar de behoeften aan een
Europees beleid op de terreinen als regio
nale politiek, sociale politiek, ontwikke
lingshulp en sectorstructuurbeleld. Ook
vond hij het een ridicuul bedrag gezien de
miljarden die volgens hem worden ver
spild door de negen lid-staten van de Ge
meenschap, bij voorbeeld in de industriële
sector, wegens het ontbreken van een Eu
ropees beleid dat die naam waardig is.
De Nederlandse socialist stelde dat com
missie en raad meer respect voor het par
lement als begrotingsautoriteit zouden
moeten hebben. Dit zou desnoods afge
dwongen moeten worden. De politieke pri
oriteiten van zijn fractie zouden in begro
tingsbedragen moeten worden uitgedrukt.
Dit zou met steun van andere fracties
kunnen gebeuren, omdat volgens Dankert
die andere fracties ook voor hun punten
zonder hulp van de socialisten niet de
vereiste honderd stemmen kunnen krij
gen. In het uiterste geval zou het parle
ment ook de begroting kunnen verwerpen.
Geërgerd had Dankert in de ontwerp
begroting het gebrek aan belangstelling
voor financiële samenwerking met die ont
wikkelingslanden die geen deel uitmaken
van de groep die binnen de Lomé-overeen-
komst een samenwerkingsverdrag met de
EG hebben. Dankert was dan ook voor
stander van het wijzigingsvoorstel van het
onafhankelijke lid van de communistische
fractie, Altiero Spinelli, om de EG-hulp
aan de allerarmste landen te verhogen. De
in de ontwerp-begroting door raad en com
missie voorgestelde hulp kwalificeerde hij
als een schaamlap voor het slechte gewe
ten van de EG.
Dankert kwam ondanks zijn instem
ming met het amendement Spinelli ook
met een eigen wijzigingsvoorstel. De socia
listische fractie dacht dat het amendement
Spinelli voor de raad, voor de commissie
en voor de nodige parlementaire meerder
heid te zwaar zou zijn om in een keer te
verteren. De socialistische motie zou de
stap naar een evenwichtige verhouding
tussen niet-geassocieerde en geassocieer
de landen wat minder groot maken. Als
commissie en raad wilden, zouden volgens
Dankert wat de besteding van de hulp
voor de aller-armsten betreft ook geen
problemen hoeven te ontstaan.
Somberder was de Nederlandse socialist
ten aanzien van technologische vernieu
wing en industriële herstructurering: „Als
de EG even hard blijft aarzelen nieuwe
wegen in te slaan als tot nu toe het geval is,
dan zitten we straks in een situatie dat de
Gemeenschap de instantie wordt die de
gevolgen van gebrek aan beleidscoördina
tie bij de lid-staten mag opvangen”, aldus
Dankert. De gemeenschap zou dan voor de
werklozen worden wat in de 19e eeuw de
kerk voor de armen was. Meer geld zou
dan ook volgens Dankert moeten worden
uitgegeven aan onderzoek, innovatie en
sectorstr uctuurbeleid
Bezwaar had Dankert tegen een geza
menlijke informatiecampagne van parle
ment en en Europese commissie voor de
Europese verkiezingen in juni 1979. De
commissie had volgens hem niets met die
verkiezingen te maken. Ook had hij twij
fels over de besteding van de fondsen voor
die campagne. Een kostbare voorlichtings
film over het Europees parlement die ein
digt met het stoppen van nationale vlaggen
in de Europese stembus, zal volgens hem
in alle lid-staten het tegendeel bereiken
van wat wordt beoogd. Dankert was ter
ore gekomen dat een dergelijke film al
klaar is.
Ook had hij begrepen dat de voorlich
tingscampagne op 1 april volgend jaar zal
stoppen, net als de verkiezingscampagne
begint. Volgens Dankert zou dit de situatie
opleveren dat miljoenen Europese reken
eenheden via reclame-bureau’s in het was
middel Europees parlement zijn gestoken,
zonder dat ook maar een kiezer is duide
lijk gemaakt uit welke bestanddelen dat
wasmiddel bestaat en wat voor werking de
bestanddelen hebben. Dankert diende na
mens zijn fractie het voorstel in om de
Europese begroting met anderhalf miljoen
rekeneenheden te verhogen, die de politie
ke groeperingen in het parlement zouden
kunnen gebruiken in de verkiezingscam
pagne. Dit zou volgens hem kunnen voor
komen, dat de kiezers straks misschien
vaag weten dat ze op of na 7 juni voor een
Europees parlement moeten stemmen
maar dat ze niet de minste notie hebben
welke zaken in het geding zijn en op welke
partij zij moeten stemmen om hun wensen
gerealiseerd te krijgen.
AMSTERDAM (ANP). Uit hon
derden nieren in het zuiden van Zwe
den en Noorwegen is alle leven ver
dwenen, terwijl een groot aantal an
dere meren de laatste tijd ernstig is
aangetast. Oorzaak is de grote hoe
veelheid zwaveldioxide (SO2), die
vrijkomt bij verbranding van kolen
in West- en Middeneuropese indus
triecentra.
■Maas
D’66),
nissie
rege-
>nder-
op de
Jings-
rbete-
is de
waar-
iu toe
vater.
g niet
ht het
s van
f door
ndus-
>enge-
irs fa
in het
>tituut
sport-
ig om-
■meer
lan el-
ereik-
or de
P-
HONGKONG (AFP). Volgens radio-
Hanoi is in Cambodja een algemene op
stand tegen het huidige bewind uitgebro
ken.
Op grond van eigen onderzoek in de
jaren 1954-1974 in Hanford, heeft drs. Ste
wart geconcludeerd, dat er, afhankelijk
van de hoeveelheid straling, veertien tot
twintig jaar verloopt tussen het blootstaan
aan straling en het optreden van kanker.
Kinderen in de omgeving van kerncentra
les lopen verder gevaar longontsteking of
beenderinfectie te krijgen, aldus de arts.
Volgens haar kunnen zich genetische af
wijkingen voordoen tot in de derde gene
ratie van de huidige werknemers en om
wonenden van de kerncentrale.
Dr. Stewart woonde het afgelopen week
einde de installatie bij van een „ecologi
sche rechtbank van het verzet tegen kern
energie” in het Westfranse Equeurdreville.
De „rechtbank”, georganiseerd door de
milieu-organisatie „Amis de la Terre”,
hield zich bezig met het vraagstuk van de
behandeling van het kernafval van de
kerncentrale in La Hague. Enige honder
den tegenstanders van kernenergie uit ve
le Europese landen woonden de zitting bij.
De 50-jarige ‘Bhoetto is in maart van dit
jaar ter dood veroordeeld wegens het op
dracht geven tot de moord op een politieke
tegenstander in 1974.
Bhoetto’s 24-jarige zoon, student aan de
universiteit van Oxford in Engeland, over
handigde Waldheim het afschrift van een
brief die zijn vader heeft geschreven aan
de directie van zijn gevangenis en waarin
hij klaagt over geestelijke en lichamelijke
mishandeling.
Mir Moertaza Bhoetto vertelde dat zijn
vader aan zijn derde hongerstaking bezig
was sinds zijn aanhouding in september
van het vorig jaar.
se ge-
ioff in
diens
ssaris
Iding-
ie en
rilwe-
over-
en W.,
leente
ff we-
leeft.
Een twintigtal vrouwen verkiest in Af
ghanistan te blijven, maar een dertigtal
gaat in ballingschap, zo werd van welinge
lichte zijde vernomen. De vrouwen zijn
overwegend leden van de vroegere
koninkrijke familie van Afghanistan.
Koning Zahir Sjah en een deel van zijn
familie wonen sinds de omverwerping van
de monarchie in 1971 door een neef van de
koning, ex-president Mohammed Daoed,
in Rome. Daoed is bij de omwenteling van
27 april gedood.
Tot de vrijlating is besloten, zo deelde de
officiële pers mee, „omdat het Afghaanse
volk traditiegetrouw respect heeft voor de
vrouw”.
Het gaat hier om de eerste vrijlatingen
sinds 27 april. Er moeten nog honderden,
zo niet duizenden, ex-politici en hoge amb
tenaren gevangen zitten sinds hun aanhou
ding na de machtsoverneming door Noor
Mohammed Taraki.
CHERBOURG (AFP). Volgens de
Amerikaanse arts dr. Alice Stewart be
staat er een rechtstreeks verband tussen
het overlijden aan kanker en de straling
waaraan arbeiders en omwonenden van
de kerncentrale in Hanford, in het westen
van de Verenigde Staten, blootstaan.
p Paus Johannes Paulus de Tweede brengt in mei een bezoek aan Polen, zijn
geboorteland. Hij zei dit gisteren tegen 4000 Poolse bezoekers van wie enkelen hem deze
Poolse hoed schonken.
(Van onze redactie buitenland)
VATICAANSTAD. Paus Johannes
Paulus II zal in mei een bezoek brengen
aan zijn geboorteland Polen. Hij zei dit
gisteren tegen vierduizend Poolse bezoe
kers.
„Het valt mij niet gemakkelijk niet naar
Polen terug te kunnen keren”, zo zei Jo
hannes Paulus tegen zijn landgenoten,
„maar als dit de wil van God is, dan moet
ik het aanvaarden. En ik aanvaard het”.
Op een bijeenkomst van delegaties uit
125 landen die zondag zijn ambtsaanvaar
ding hebben bijgewoond, heeft de paus
gisteren een beroep gedaan op de leiders
van de wereld de vooruitgang van het
mensdom en de vrede te bevorderen door
nauwer samen te werken met hun onder
danen. Hij beloofde, dat de kerk alles zou
doen om hen daarbij behulpzaam te zijn.
Johannes Paulus zei dat wereldleiders
als eerste prioriteit het welzijn van de
burgers op het oog dienen te hebben en dat
welzijn in de vorm van echte menselijke
vooruitgang en duurzame vrede, niet kan
worden verwezenlijkt zonder moed, trouw
en onzelfzuchtig zoeken naar samenwer
king tussen en eenheid onder alle volke
ren.
Het Russische persbureau Novosti heeft
gisteren in een commentaar als mening
uitgesproken, dat de Heilige Stoel een
„grote rol” kan spelen op het gebied van de
vrede, de toenadering tussen de verschil
lende godsdiensten en de samenwerking
tussen gelovigen en ongelovigen. Het com
mentaar, onder de kop „De Heilige Stoel
en de strijd voor de vrede”, werd gisteren
in de Poolse pers gepubliceerd.
Na een loftuiting op de activiteiten van
de laatste pausen ten aanzien van de „con
solidering van de vrede”, zegt Novosti:
„Met het oog op de huidige actuele toe
stand en op een ogenblik waarop de vijan
den van de ontspanning en de samenwer
king tussen de volken niet aflaten de loop
der dingen om te buigen en de koude
oorlog terug te brengen, kan de (katholie
ke) kerk een belangrijke rol spelen bij de
aaneensluiting van de gelederen van de
verdedigers van de vrede”.
Via de heersende winden bereikt
deze zwaveldioxide Zuid-Scandinavië
en heeft daar een verzurend effect op
regen en andere neerslag, waardoor
indirect een langzame maar zekere
vergiftiging van het zoete oppervlak
tewater ontstaat. Dit heeft de Neder
landse commissie voor Internationale
Natuur bescherming bekend gemaakt
op verzoek van Scandinavische mi-
lieu-organisaties.
In een oproep aan alle Europese
industrielanden dringt de Zweedse
milieu-organisatie aan op de spoedige
totstandkomen van een internationa
le overeenkomst betreffende „grenso
verschrijdende luchtverontreini
ging”. Zweden zelf heeft, evenals
Noorwegen, programma’s om de ei
gen produktie van zwaveldioxide
drastisch te beperken, maar voor een
effect op lange termijn is volgens de
Scandinavische milieu-organisaties
een internationale aanpak van het
probleem nodig.
Eerder deze maand hebben de rege
ringen van Zweden en Noorwegen
een ontwerpverdrag voor gezamenlij
ke internationale actie voorgelegd
aan de Europese Economische Com
missie in Genève. In dit ontwerpver
drag wordt de aangesloten landen ge
vraagd, hun produktie van zwaveldio
xide zoveel mogelijk te beperken en
zo mogelijk over te gaan op zwavelar-
me brandstoffen of andere energie
bronnen.
De nieuwe minister van Wetenschap en
Hoger Onderwijs, Abdoelfazi Qazi Sjariat-
Panahi, zei nog geen dag na zijn benoe
ming, dat er geen overheidsbemoeienis
meer zal zijn met studentenzaken. Ook
beloofde hij de fel gekritiseerde wet die 21
universiteiten onder speciaal toezicht
plaatste, zal worden ingetrokken en dat er
een nieuwe wet komt die zal worden op-
Volgens de president zijn de Engelsen en Amerika
nen voor Smith gezwicht tijdens diens bezoek de
vorige week aan de Verenigde Staten.
Kaoenda reageerde gisteren ook voor het eerst
openlijk op de inval van de Rhodesische strijdkrach
ten in zijn land en de aanvallen van die troepen op
guerillakampen. De Zambiaanse leider kritiseerde de
VS en Groot-Brittannië wegens hun „lauwe reactie op
de overvallen” en ook omdat beide landen Kaoenda
hadden laten wqten dat de Rhodesische aanvallen nu
juist de noodzaak van een open conferentie onder
streepten. De president gaf de verzekering, dat Zam-
TEHERAN. De Iraanse regering
heeft gisteren alle politietroepen van de
universiteitsterreinen in het land terug
getrokken. Ook mogen studenten in het
vervolg weer politieke bijeenkomsten
houden, voor zover die binnen de wet
blijven. De universiteiten in Iran zijn de
afgelopen maanden brandhaarden van
verzet geweest tegen het beleid van de
sjah en zijn regering.
