Kraakacties voor
!SS
Velsen geen
werkelijk probleem
Woningvoorraad in IJmond na bebouwing Velserbroek nog onvoldoende
I
„Alleen overloop
„Illegale” woonsituaties oogluikend toegestaan
biedt uitzicht”
A
fes
F
J
MsliiW SA
4 1
Mi
dinsdag
o
Illustratief
door Loes de Fauwe
Bestemmingsplannen
Bouwruimte ontbreekt
s
door Piet Hoetjes
Geen doorstroming
„Peuleschil”
„Doorzichtig”
w, 1
F
Bs
Bi
ESH
41
19 7 8
OKTOBER
2 4
telling
rijzen
33
I
IJMOND. Ruim zesdui
zend mensen in de IJmond
zoeken een huis. Duizend
woningzoekenden uit deze
groep zijn urgent. Toch kun
nen ze allemaal lang wach
ten, ze moeten wel. Voorlo
pig neemt de achterstand
wat betreft de toewijzing van
woningen alleen maar toe.
Want de laatste jaren is in de
IJmond weinig gebouwd. De
verhuizingsmogeli j kheden
zijn daardoor verminderd,
AL
DOR
lAL
OOR
LU
Hl terwijl bovendien de gemid-
delde woningbezetting (het
aantal mensen dat in een wo
ning woont) afneemt. Zo
neemt het aantal woningzoe
kenden gestaag toe.
VELSEN. Met meer dan
2500 woningzoekende op een
inwonertal van circa 62.000
is het huisvestingsprobleem
hét grote knelpunt voor de
gemeente Velsen. Met een
schrijnend huizentekort ko
men alleen uitgesproken kre-
peergevallen op redelijke
termijn onderdak. Drie jaar
is de normale wachttijd voor
wie een verzoek om huisves
ting niet met een medische of
sociale indicatie kracht kan
bijzetten. In Velsen bleken
enkele tientallen jongeren
niet van zins rustig hun beurt
af te wachten. Ze kraakten
een huis en namen daarmee
het toewijzingsrecht in eigen
hand.
'"T/
1
I
Schoort.
PT
tmer-
der de
54- L MUNNIKES
Het
nestelde.
.S. statioi
age, gele-
heg. grom
Ie etage
age:
te termijn
IUIS met
ntree,
apkamers,
igen grom
gprijs:
ndoor
geboden
ij je graag
ver
nummer
de
'an VNU,
Haarlet
an onze
ering,
instdelinc
tierige
lingen.
i Bestuur,
n
nheden
afdeling
t meteen
met lede ogen aanziet. Wie deze situ
atie door een kraakactie weet terug
te draaien komt in Velsen redelijk
goed aan zijn trekken. Hij vindt de
buurt achter zich en ondervindt van
gemeentezijde minimale tegenwer
king.
Wethouder K. W. Bijl van Volks
huisvesting omschrijft het Velsense
Een gedeelte van hen valt af door
dat zij verhuizen of een woning
kopen. Aan de lijst van woningzoe
kenden in Velsen worden per week
ongeveer twintig namen toege
voegd. Per week ook komen onge
veer vijf woningen voor verdeling
vrij. Voor het Velsense bureau
woonruimteverdeling ligt er dan
geadviseerd door de commissie
woonruimteverdeling de taak om
een kandidaat aan te wijzen. Daar
bij moet uit drie groepen worden
gekozen. De meest dringende groep
(ongeveer dertig mensen) woont nu
in een tent, een pension, een garage.
Zeshonderd mensen zijn urgent op
medische of sociale gronden. Ze
moeten allemaal geholpen worden,
terwijl ook de mensen die volgens
de lijst aan de beurt zijn rechten
hebben.
Voor Jaap en Lucia heeft de dui
delijkheid van gemeentezijde overi
gens rijkelijk lang op zich laten
wachten. Zij kregen het mondelinge
fiat onder voorbehoud na een
handtekeningenactie, waarmee de
buurtbewoners het voor de illegale
bewoners opnamen. „Dat heeft het
laatste duwtje gegeven”, zegt Lucia
Kwaak. De martelende onzekerheid
van de eerste weken op het clandes
tiene adres heeft zij nog vers in het
geheugen. „Ik ben nu wat met de
situatie verzoend maar de eerste tijd
was voor mij de ergste. Vaak schrok
ik ’s nachts gillend wakker. Dacht ik
beleid tegenover woningkrakers als
„soepel en uiterst doorzichtig”. Uit
spraak: „Over het ontoelaatbare
van kraakacties laten wij tegenover
de betrokkenen beslist geen ondui
delijkheid bestaan. Zolang het gaat
om panden die in onze ogen afge
schreven zijn ben ik echter voor een
minnelijke regeling”.
De woningvoorraad in de IJmond
is als volgt: Heemskerk (32.000 inwo-
Voor hun gezamenlijke kraakac
tie geldt een dubbel motief. Jaap en
Lucia zaten tijdelijk op een flat in
Zeewijk. Op 1 augustus dreigden ze
op straat te komen. Kraken was dus
de oplossing voor hun eigen huisves
tingsproblematiek. Tweede punt:
Jaap en Lucia willen onnodige leeg
stand van woningen in Oud-IJmui-
den voorkomen om verpaupering
van de buurt tegen te gaan. Over het
blijvende resultaat van de kraakac
tie maken zij zich overigens geen
enkele illusie. Jaap doet daar wat
verbitterd over. Hij noemt zijn geval
illustratief voor het huisvestingspro
bleem onder jongeren. „Het gaat om
betaalbare huisvesting. Juist voor
onze categorie wordt daar in Velsen
weinig of niets aan gedaan”.
„De overloop”, zegt Munnikes, „is
eigenlijk het enige dat we kunnen
bieden. Maar je kunt dat niet rege
len. Er is meer trek naar het zuiden
dan naar het noorden en tot nu zijn
ongeveer maar 200 woningzoekende
gezinnen uit Velsen naar Alkmaar
verhuisd. Ik ben met die overloop
zelf ook niet zonder meer gelukkig,
maar er is geen andere keus”.
Uit de huidige bouwstroom in Alk
maar kan de IJmond als geheel (in
clusief Hoogovens, dat evenals an
dere bedrijven een deel van de wo
ningen voor zijn werknemers toege
wezen krijgt) aanspraak maken op
2800 woningen. Naar verwachting
krijgt Velsen daarvan plusminus
1000 woningen (waarvan 85 percent
Effern installeerden zich in de toen
leegstaande woningen Prins Hen
drikstraat 14, 16 en 18. De gemeente
Velsen legde zich vrij snel bij de
illegale bewoning neer. De brief met
standaardtekst van de Woningstich
ting Velsen (fiat bij gedogen met
risico van ontruiming op zeer korte
termijn) rolde hier al na enkele we
ken in de bus. De slottekst was iden
tiek aan die in de verklaring aan het
krakersduo aan de Bloemstraat.
Toch geven de berekeningen voor
de toekomst weinig grond voor op
timisme. Munnikes: „De calculaties
zijn dat de Umond tot 1990 tien- a
elfduizend woningen nodig heeft,
plus nog eens drieënhalf duizend
voor Hoogovens. Naar verwachting
komen daarvan 4000 in de Velser
broek, 2800 moet komen uit de
overloop naar Alkmaar en nog en
kele duizenden uit de eigen bouw
mogelijkheden van de gemeenten.
Dan zijn er nog drie- a vierduizend
te kort. Daarvoor moet een nieuwe
bouwlocatie worden gevonden en
dat zal toch het Noorderveld in
Heemskerk (eerder als bouwlocatie
afgekeurd door de Provincie, red.)
moeten zijn, want de uitbreiding
van de overloop zal waarschijnlijk
nog meer problemen geven dan er
al zijn”.
ikele
te.
nctie
lenende
atesseen
strekking
ouwelijke
cht).
woon-
d.: 2
d. De
I. Aan-
k.k..
uir,
uï.
D.
4948.
grond,
dge woon-
slaapka-
-gas.
)psom:
Met twee- a drieduizend woningen
erbij zou men, aldus het hoofd van
bureau woonruimteverdeling Vel
sen en coördinator in de IJmond
Leendert Munnikes, wel even voort
kunnen. Maar die woningen zijn er
niet. Gelaten worden de jaren 1983,
I
te versnellen. Maar Velsen heeft al
jaren een achterstand in het maken
en vaststellen van bestemmings
plannen dus voorlopig kan bij elk
plan voor woonbebouwing, waar-
1984 af gewacht, het moment waar
op vermoedelijk de bebouwing van
de Velserbroekpolder van start kam
gaan. Daar zullen vier- of vijfdui
zend woningen worden gebouwd.
Nu al is echter bekend dat met die
nieuwbouw de woningnood in de
IJmond niet wordt opgelost.
Woningzoekenden kunnen zich
sinds enkele jaren vanaf hun
achttiende jaar als zodanig laten in
schrijven. Voorwaarde hiervoor is
oftewel het inwonerschap van de
gemeente of de economische gebon
denheid. De verlaging van de leef
tijdsgrens is volgens Munnikes wei
nig van invloed geweest op de stij
ging van het totale aantal sinds 1977.
De dalende lijn uit de jaren daar
voor was te danken aan het gereed
komen van de nieuwbouwwijk Zee
wijk. Maar in 1977 en 1978 is de
stijging weer sneller geweest dan
ooit te voren. „Je kunt de mensen
nauwelijks uitzicht bieden op een
termijn”, aldus Munnikes, „de ge
middelde wachttijd is twee jaar en
daarin zit ook de verhuizing naar
andere gemeenten. De realiteit is,
wanneer je niet weggaat en op je
beurt wacht, dat een jaar of vier nog
aan de krappe kant is geschat. Hier
zijn we nu bezig met de laatsten van
de lijst uit 1974. En daarbij moet je
nog stellen dat wanneer men bijzon
dere wensen heeft bijvoorbeeld
wonen in Santpoort dat de wacht
tijd wordt verlengd tot een jaar of
zeven”.
Voor de mensen die in dringende
omstandigheden verkeren of voor
de woningzoekenden met minder
geduld staan twee wegen open. Men
kan zich laten inschrijven voor een
woning in de overloopgemeente
Alkmaar (wachttijd zo’n anderhalf
jaar) of men vertrekt. En er zijn er
heel wat die voor dat laatste kiezen.
Er blijven weinig andere uitwegen
dan nieuwbouw over, zo lijkt het.
„Voor een wethouder zijn de moge
lijkheden om op dit moment een
beleid op te bouwen minimaal”,
vindt Munnikes. „Woonruimtever
deling is een ondankbare portefeuil
le waar politiek weinig eer mee te
behalen valt. Je kunt alleen verdelen
wat er is en proberen om procedures
Wethouder Bijl laat weten over
verdere bewoning van leegstaande
panden graag te willen praten maar
beslist niet met krakers, die het toe
wijzingsbeleid zo demonstratief aan
de laars lappen.
„Krakers denken op eigen houtje
een stukje huisvestingsbeleid te
kunnen voeren. Als eerste verant
woordelijken gaat ons dat te ver.
Met kraakacties houdt van hieruit
elke communicatie op”.
Jaap Kloes en Lucia Kwaak be
staan niet voor de gemeente. Wel
voor de nutsbedrijven, die trouw
met hun rekeningen komen voor ge
bruik van water, gas en elektra.
eengezinswoningen voor de verhuur
én voor de verkoop). In het kader
van deze gereguleerde overloop is
de IJmond in gesprek met Alkmaar
om plaatsingsmogelijkheden in de
bestaande woningvoorraad te krij- ••voor een wijziging van een bestaan-
gen. Dit voor de urgentiegevallen,
die niet kunnen wachten.
sn berging
ndeling:
met luxe
tapkamers,
i naar
iel en veel
trijs:
De gemeente Velsen spijkert in
Oud-IJmuiden woningen dicht als
die naar het oordeel van de Dienst
Volkshuisvesting niet langer aan de
huidige wooneisen voldoen. Als
tweede motief speelt altijd mee:
sloop- of renovatieplannen die de
gemeente voor het bewust pand in
het achterhoofd heeft.
Jaap Kloes en Lucia Kwaak zitten
sinds mee van dit jaar illegaal in de
bovenwoning Bloemstraat 84 rd. in
Oud-IJmuiden. Het pand stond al
sinds 1976 leeg. Op klaarlichte dag
drongen zij via de achterdeur de
woning binnen die zij op eigen kos
ten weer enigszins bewoonbaar heb
ben gemaakt. Aan maanden van on
zekerheid kwam in juli een eind met
de mondelinge verklaring van een
gemeentewoordvoerder, dat bewo
ning „bij gedogen” werd toegestaan.
De krakers lopen echter het risico
van de ene dag op de andere dag op
straat te komen als de gemeente tot
afbraak zou besluiten, zo werd dui
delijk gesteld. Dat tijdstip is voor de
gemeente aangebroken als een
werkplaats die onder de woning ligt
leeg komt. De gemeente laat de kra
kers rustig zitten. Zonder een cent
huurvergoeding maar geheel op ei
gen risico. Het Velsense gemeente
bestuur doet bewust een oogje dicht
zolang kraakacties het woningtoe
wijzingsbeleid niet doorkruisen.
Jaap Kloes en Lucie Kwaak maken
elke maand trouw een bedrag van
70,- over naar de woningstichting.
Dit bedrag, redelijk overeenkoftiend
met de huurtarieven van nabijgele
gen woningen, wordt maandelijks
even consequent weer op hun giro
rekening teruggestort.
Nee, alle ogen zijn gericht op de
Velserbroekpolder. In de drie IJ-
mondgemeenten bestaat een over
leg van wethouders en ambtenaren
Waarin nu gesproken wordt over
een centraal woonruimteverde-
lingsbeleid, opdat de verdeling
straks over de drie gemeenten soe
pel kan verlopen.
ners) heeft 9.240 woningen, Bever
wijk (36.000 inwoners) heeft er
12.003 en Velsen (62.000 inwoners)
heeft een woningbestand van 21.145
woningen. Het bureau woonruimte
verdeling heeft zeggenschap over
een krappe helft daarvan. De ge
meente bezit zelf zo’n achtduizend
woningen, terwijl ook een deel van
het particuliere woningbestand (bij
voorbeeld de Sterflat en de Arcades)
onder de verdeling valt. Ook de wo
ningbouwverenigingen, die wel zelf
hun kandidaten mogen voordragen,
moeten yoldoen aan de normen.
Voor koopwoningen boven de twee
ton geldt de vrije vestiging.
Aan het huidige woningbestand
zal tot 1983 weinig meer kunnen
worden toegevoegd. Heemskerk
heeft, aldus Munnikes, nog wel plan
nen, maar Beverwijk heeft weinig
ruimte meer. Velsen zo mogelijk nog
minder. Voor het komende jaar
heeft de gemeente Velsen wel wat
kleinschalige projecten op het pro
gramma staan, maar dat worden
druppels op een gloeiende plaat.
de bestemming nodig is, de zoge
noemde artikel 19-procedure een
fikse vertraging opleveren. De
kwestie rond de woningen die gep
land zijn aan de Minister Van Hou
tenlaan in Velsen-Zuid mag daar
een sprekend voorbeeld van zijn.:
Het lijkt daarom tegenstrijdig dat de
gemeente enerzijds in de begroting
voor 1979 een aantal locaties voor
woningbouw presenteert, terwijl
geen extra stappen zijn aangekon-
digd om aan de achterstand in en
het ontbreken van bestemmings
plannen te gaan werken.
„Aan dit fiat kunnen geen rechten
worden ontleend voor woningtoe
wijzing in de toekomst”. Geen punt
om wakker om te liggen voor Piet
Schoorl, die voor de drie krakers als
woordvoerder fungeert. „Kraken is
een kwestie van veel durf en een
beetje handigheid”, zegt hij. „Een
peuleschil voor mensen met twee
rechterhanden”. Pieter Schoorl
noemt de gezamenlijke kraakactie
een signaal naar de gemeente toe.
„Op het gebied van de jongerenhuis-
IJSTAAND
■g. grond:
keuken,
er met lig-
jerging.
nvaarding:
De Woningstichting Velsen treedt
namens de gemeente Velsen als be
heerder op van de vier woningen in
het gebied die wij eruit pikten als
voorbeelden van illegale woonsitua
ties. In het gebied Oud-IJmuiden
wrikten enkele tientallen woning
zoekenden de planken los voor de
ramen van leegstaande panden, for
ceerde het deurslot en installeerden
zich zonder dat de gemeente hen
daarbij een strobreed in de weg leg
de. Bij ontruiming is de gebruikelij
ke taktiek afsluiting van de waterlei
ding, de gastoevoer en het elektrisch
net, stukslaan van het sanitair en
opbreken van de houten vloer,
waarmee het bewuste pand voor
verdere bewoning volstrekt on
bruikbaar lijkt. Maskering van de
vensters met planken maakt de leeg
staande woningen al van op afstand
herkenbaar. Puisten in het stad-
beeld, zegt de buurt, die leegstand
Met de stilstand van nieuwbouw
in de gemeente is ook de doorstro
ming gestrand. „Het is natuurlijk
wel de bedoeling dat mensen wier
inkomen verbeterd is, doorstromen
naar de duurdere woningen. Het
werkt ook wel en het bouwbeleid
wordt daar ook op gericht, maar nu
hebben wij deze mensen niets beters
te bieden dan ze al hebben, dus is die
doorstroming er niet”, aldus Munni
kes. „In het verre verleden is vanuit
dit bureau ook een initiatief geweest
om te komen tot herverdeling van de
woningen. Een goede herverdeling
zou de helft van de nood al oplossen:
nu wonen veel oudere mensen alleen
of met z’n tweeën in grote huizen.
Maar dat idee, er zijn toen bezoeken
afgelegd, wekte zo ontzettend veel
weerstanden op, dat de zaak is ge
staakt. Ook is er wel aan gedacht om
hier vandaan te bemiddelen als
mensen kamers beschikbaar zouden
stellen voor urgente gevallen, maar
dan stuit je in de praktijk op hoge
prijzen en wij zijn natuurlijk niet
van plan om op te gaan treden voor
lieden die woekerprijzen vragen”.
ing:
Keuken,
c.v.-gas.
Een geval apart is de drievoudige
kraakactie die in april aan de Prins
Hendrikstraat enig opzien baarde.
Piet Schoorl, Luuk Wessel en Rob
UIT
iemand aan de achterdeur te horen.
Je doet iets wat niet mag tenslotte”.
an
;effenwe
vesting gebeurt in Velsen niets zin
nigs”, zegt hij. „Met dure flatwonin
gen die in gering aantal wel beschik
baar zijn, wordt het gestelde doel
wel heel duidelijk voorbij gescho
ten”.
Het Velsense gemeentebestuur
doet de kraakacties intussen af als
„modeverschijnsel” en „louter
stoerdoenerij”. Wethouder K. W.
Bijl: „Wij moeten dit relativeren.
Het gaat om een modieus randver
schijnsel dat tot het vooroorlogse
woningbestand in Oud-IJmuiden
beperkt blijft. Als verschijnsel is
dit moeilijk vergelijkbaar met ille
gale woontoestanden in een stad als
Amsterdam. In IJmuiden is tijdens
de Tweede Wereldoorlog door de
Duitsers drastisch gesloopt, waar
door het percentage echt oude be
bouwing in Velsen heel minimaal is
geworden. Wij bezitten hier wonin
gen van een redelijke kwaliteit. Ik
weiger daarom pertinent van een
probleem te spreken”.
VAN\
mis i u.
Voor jongeren zonder gezin ach-
2. ter zich biedt bewoning van een
kraakpand een redelijk comfortabe-
le oplossing voor het huisvestings-
probleem, zo blijkt.Hetsaneringsge-
I bied Oud-IJmuiden inVelsen is het
1 favoriete operatieterrein voor hui
zenkrakers. Wat hier aan vooroor
logse woningen leegkomt is veelal
in gemeentehanden.
.4
1
~r~'~
-
