f VS verwachten
PARTIJEN BEREID MINISTERS TE LEVEREN
Rond de baar van Mikojan
Onderzoek naar
anti-semitische
uitlatingen
China waarschuwt Verkiezingen op 4 december
Vietnam voor
SWAPO verwerpt
Namibië-compromis
Socialisten:
Staking treft Britse
ziekenhuizen hard
Zambia krijgt Brits
luchtdoelgeschut
EG-parlement
naar Brussel
Vliegvelden
Italië dicht
Londen vrijwel zeker
akkoord met Airbus
Mortiergranaat doodt jongen
in Lissabon
kalme Congres
verkiezingen
I
„verrassingen”
La
Controlerend personeel wil meer geld
FT
i Jt
J
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 8
OKTOBER
2 6
DONDERDAG
2
a.
ionale
ig bier
tis tolk
ïcreati
formeren, dat niet berust op een partij coa-
ype is wat ütie, maar wel door socialisten en christen-
°1t®en1shet democraten zal worden gedoogd.
(Van onze redactie buitenland)
Het Amerikaanse volk lijkt te
vreden met zijn parlementariërs
en leiders. In tegenstelling tot an
dere zogenoemde „off”-jaren (ver
kiezingsjaar waarin geen presi
dentsverkiezingen plaatsvinden)
worden op 7 november bij de ver
kiezingen voor het Huis van Afge
vaardigden, eenderde van de Se
naat en 34 gouverneursposten,
geen grote verschuivingen ver
wacht.
leiding
JOHANNESBURG. De binnen Namibië opererende vleugel van
de SWAPO heeft gisteren het compromis dat de vorige week werd
geformuleerd door de vijf grote westelijke landen en Zuid-Afrika over
de onafhankelijkheid van Namibië, van de hand gewezen. Een dag
eerder had de SWAPO-vertegenwoordiger in New York, Theo ben
Gurirab, al laten weten de plannen onaanvaardbaar te vinden.
lut^ak*democraten za^ worden gedoogd.
I mei"
eviuuei 'ferd gisteren door de Portugese president
meteen aangewezen als de nieuwe eerste minister.
LONDEN. Bijna 10.000 ziekenhuisbedden in Engeland kunnen
niet gebruikt worden door een staking van het toeziend personeel van
de ziekenhuizen. De staking, die nu al vijf weken duurt, heeft boven
dien een wachtlijst opgeleverd van 630.000 patiënten die op een
Ie vonk operatie wachten. Vijf grote ziekenhuizen zijn volledig gesloten en in
150 andere kunnen alleen de ernstigste noodgevallen worden behan-
WD me- deld.
LONDEN. Groot-Brittannië gaat binnen enkele dagen Zambia
luchtdoelraketten en luchtafweergeschut leveren.
Over deze leveranties werd gisteren in Londen overeenstemming
bereikt. Het is de bedoeling, dat Britse instructeurs in Zambia voorlo
pig de apparatuur zullen bedienen.
(Van onze redacteur in Portugal
Jan Halkes)
LISSABON. De professor in de
Irempel rechtsgeleerdheid dr- Carlos Motta Pinto
rstechniekverd Sisteren door de Portugese president
m met een aangewezen als de nieuwe eerste minister.
?ot nu toe De 42-jarige Motta Pinto zal een kabinet
de vorm
te sturen”.
Pro-Gas-
E aan de
voor so-
tand van
■knemers
ie proce-
iet huren
taalpro-
ohtszaak,
i volgens
olad „dui-
eken. De
ats in het
ipark.
nden ver-
van acht
mten met
voorgezet.
rn stel vei
isterdan
recreatii
en PvdA-
ngres van
in de Ca-
egatie be-
lartiivoor-
tend voer
end inter
en Uyl zal
'ol van de
in de we-
BONN (AP). Het Westduitse ministe
rie van Defensie heeft gisteren besloten
een onderzoek in te stellen naar beschul-
De twee officieren zouden de gewraakte
uitlatingen onder meer hebben gedaan
aan het adres van de Oostenrijkse kanse
lier Kreisky die zij een „socialistisch
zwijn” zouden hebben genoemd, daaraan
toegevoegend „en ook nog eens een jood,
Een zegsman van het ministerie voor
Sociale Zaken, waaronder de gezond
heidszorg valt, heeft gezegd dat nog meer
ziekenhuizen gedwongen zullen worden te
sluiten wanneer de staking nog veel langer
voortduurt. Daaronder zouden belangrij
ke ziekenhuizen in Liverpool vallen waar
hart- en kankerpatiënten nu al de deur
wordt gewezen.
De staking van de opzichters gaat, waar
anders om, om hogere lonen. Het ministe
rie voor Sociale Zaken stelt zich op het
standpunt dat de loonsverhoging niet kan
worden toegekend omdat zij deel uitmaakt
van het loonbeleid van de regering, die nu
een loonstop van vijf percent heeft afge-
kondigd. Het antwoord van de opzichters-
vakbond Nalgo daarop is, dat de Ionen
kwestie daar los van staat omdat de laatste
afspraken daarover dateren uit 1974.
Het effect van de staking wordt het
sterkst gevoeld in de ziekenhuisafdelingen
die belast zijn met het voorzien van schoon
beddegoed en het steriliseren van instru
menten. In sommige ziekenhuizen heeft dit
er al toe geleid dat patiënten hun eigen
lakens moeten gebruiken. In het gebied
rond Oxford zijn ziekenhuizen die 5000
stuks schoon linnen achter lopen op hun
normale voorziening.
Een woordvoerder van een ziekenhuis in
de buurt van het vliegveld Gatwick zei dat
wanneer zich daar een ernstig vliegonge
luk zou voordoen, de staf van het zieken
huis gedwongen zou zijn om afgescheurde
repen van beddelakens als verband te ge
bruiken.
Het overleg tussen werkgevers en werk
nemers dat eerst volledig was gestaakt, is
sinds twee dagen op gang gekomen waar
bij gisteren voor het eerst vergaderd werd
in een gemeenschappelijke conferentie
zaal. Daaruit wordt de hoop geput dat er
beweging zit in de tot nog toe star ingeno
men standpunten en een eind van de sta
king in zich is.
ROME (DPA). De Italiaanse luchtha
vens zijn vanaf vanmorgen acht uur tot
morgenvroeg acht uur dicht. De sluiting
houdt verband met een staking van de
brandweer op de luchthavens, die een re
organisatie wenst.
voorjaar het parlement ontbinden en nieuwe verkie
zingen uitschrijven.
De tweede grootste partij in Portugal, de zogeheten
sociaal-democraten van Sa Carneiro, zitten met de
nieuwe premier een beetje in hun maag. Tot nog toe
heeft de PSD de presidentiële koers uitbundig toege
juicht. De benoeming van Motta Pinto heeft echter
opnieuw de verdeeldheid binnen die partij tussen de
democraten. Deze laatste twee brachten het kabinet-
Nobre da Costa ten val, maar zijn nog steeds niet
bereid partijpolitieke alternatieven te bieden.
De socialisten verklaarden gisteren nog eens geen
regeringsverantwoordelijkheid te willen dragen tot de
nieuwe verkiezingen. Wel zijn de beide partijen bereid
op vrijblijvende wijze ministers te leveren voor het
kabinet van Motta Pinto.
De bedoeling van president Eanes is dat Motta Pinto
binnen niet al te lange tijd erin slaagt de politieke
partijen met elkaar te verzoenen. Daardoor zou de
regering van een zakenkabinet tot een volwaardige
coalitie kunnen uitgroeien. Lukt dat niet - en daar ziet
Vietnam en Cambodja zijn in een bloe
dig grensconflict gewikkeld en Vietnam
meldt de laatste dagen dat er in Cambodja
een binnenlandse opstand woedt. Waarne
mers geloven dat Vietnatn met de gedach
te speelt de muitende troepen daadwerke
lijk een handje te helpen.
Uit de uitlatingen van Teng wordt afge
leid, dat China een openlijke inmenging
van Vietnam niet zal dulden en zich op zijn
beurt dan in de strijd zal mengen.
LONDEN (Reuter). De Britse regering zal vrijwel zeker akkoord gaan met de
deelneming van het staatsbedrijf British Aerospace aan Airbus Industrie, het consorti
um van Europese vliegtuigfabrieken. Dit hebben ambtenaren in Londen gisteren
meegedeeld.
De ambtenaren zeiden geen reden te weten waarom de Britse deelname aan het
Airbus-project geen doorgang zou vinden. Dinsdag heeft een woordvoerder van het
Britse ministerie van Industrie verklaard dat de uiteindelijke beslissing over het al dan
niet deelnemen aan Airbus Industrie mogelijk pas over een week zal worden genomen.
Afgevaardigden van de Britse regering hebben de afgelopen week weliswaar overeen
stemming bereikt met het consortium, maar de regering zal moeten beslissen. Rond de
regering werd gewezen op de recente uitspraak van de minister van Industrie, Eric
Varley, die zich een voorstander van het gezamenlijke vliegtuigproject heeft getoond.
LISSABON (UPI). Een in het centrum van de Portugese hoofdstad per ongeluk
afgeschoten mortiergranaat, heeft gisteren het leven gekost van een Portugese jongen
die op een terras zat. Acht anderen raakten ernstig gewond. Een legerwoordvoerder zei,
dat de granaat per ongeluk was afgeschoten door een instructeur van een commando-
eenheid. De ontploffing verwoestte dertien winkels.
De interne vleugel van de SWAPO, die in
het vroegere mandaatgebied Zuidwest-Af-
rika legaal mag optreden, vindt de bereik
te overeenkomst volledig in strijd met de
plannen van VN-secretaris-generaal Kurt
ters. Daarbij ging het er van de kant van de politie niet
zachtzinnig aan toe. De proteststakingen die dinsdag
hiertegen gehouden werden, hebben op Vaz Portugal
weinig indruk gemaakt. Gisteren zei hij door te zullen
gaan met de teruggave. Wel zal hij de politie pas
inzetten wanneer van de kant van de landarbeiders
geweld zal worden gebruikt - aldus zijn verklaring.
Ook buiten de landbouwsector is de arbeidsonrust
snel toegenomen. Het probleem van de politieke par
tijen is dat zij niets kunnen ondernemen tegen een
demissionair kabinet. Het kabinet van Nobre da Costa
is al gevallen en zou dus eigenlijk geen omstreden
maatregelen meer mogen nemen. Mario Soares ver
klaarde gistermiddag op een persconferentie van de
socialistische partij dat nu wel gebleken is dat zonder
de socialisten geen rustige politieke toestand mogelijk
is. Maar het is de communistische partij die een
doorslaggevende invloed onder de land- en industrie-
arbeiders heeft. Zij verwijten de socialisten nog steeds
geen linkse meerderheid te willen vormen.
Over Motta Pinto tonen de communisten zich gere
serveerd. Maar hun eindoordeel zal afhangen van het
regeringsprogramma van het nu te vormen kabinet.
Botha meende dat het westen moet
voortgaan met Zuid-Afrika te praten, en
tegelijkertijd moet begrijpen dat er heel
wat landen in Afrika zijn die eveneens
geschokt zijn door het Russische expansio
nisme op dat continent. „Deze landen ge
ven de voorkeur aan een samenwerking op
de basis van stabiliteit en gemeenschappe
lijke economische belangen, in het belang
van alle volken”.
Botha zei ten slotte dat hij van de wester
se ministers van Buitenlandse Zaken geen
andere garanties had gekregen dan die
welke in de gemeenschappelijke verkla
ring werden gepubliceerd. „Maar ik heb
het woord van de vijf ministers geaccep
teerd en ik van mijn kant ben bereid mijn
beloftes te houden”, aldus Botha.
Intussen werd vandaag de registratie
van partijen voor de verkiezingen op 4
december in Namibië gesloten. Het Nami
bia National Front, de SWAPO-organisa-
tie van Andreas Shipanga en de SWAPO
lieten zich niet registreren. Daarentegen
zullen thans aan de door Zuid-Afrika geor
ganiseerde verkiezingen de Demokrati-
sche Turnhalle-alliantie, Aktur (nationale
partij), de „Herstigte Nasionale Partij”, de
christen-democraten en het Liberation
Front deelnemen.
DEN HAAG (ANP). Volgens de zes
zittende leden van de PvdA in het Euro
pees parlement, is een van de eerste taken
van het te kiezen Europees parlement, het
aanwijzen van Brussel als zetel van dat
parlement.
BANGKOK (DPA). Vice-premier
Teng Hsiao-ping van China heeft in een
gisteren in de Thaise hoofdstad Bangkok
gepubliceerd vraaggesprek Vietnam ge
waarschuwd voor „verrassingen” als dit
land zou pogen Cambodja gewapender
hand binnen te trekken.
De Zuidafrikaanse minister-president
Pieter Wilhelm Botha zei gisteren dat de
SWAPO „geen belang bij verkiezingen
heeft, omdat de organisatie weet dat zij zal
verliezen”. Volgens Botha is de SWAPO
bezig „het spel van het Russische expansi
onisme te spelen”, hetgeen volgens hem
alleen betekent, dat een verslechtering van
de economische situatie van het land
plaats vindt. Hij zei dat Zuid-Afrika daar
entegen alleen streeft naar een vreedzame
samenwerking tussen alle volkeren in
Zuidelijk Afrika.
nteraads-
de beslis
van de
are scho-
riten. Hij
B. en W
ealiseerd
eerlingen
aetekenis
stilzetten
e dag een
n één be-
ovendien
iwerking
mderwijs
openba-
naar, ge-
jlogische
•siteit te
t eredoc-
Universi-
e onder-
als sym-
ardering
jze beide
Waldheim en is niet bereid aan de verkie
zingen op 4 december deel te nemen. Spre
kers van de SWAPO zeiden dat de voor
stellen van dr. Waldheim geen onderwerp
van nieuwe onderhandelingen kunnen
zijn. De SWAPO beschouwt deze voorstel
len als grondslag om aan verkiezingen in
Namibië deel te nemen.
(Van onze redacteur in Zuid-Afrika, Karl Breyer)
liberalen en de naar uiterst rechts neigende conserva
tieven doen oplaaien.
Prof. Motta Pinto was tot december 1975 lid van de
PSD, maar stapte op na een ruzie op het partijcongres
waarbij de liberalen de nederlaag leden. Motta Pinto
is sindsdien een vertrouweling geweest van president
Eanes. Naar men aanneemt heeft hem dat tegelijker
tijd met Nobre da Costa in maart 1977 een ministers-
zetel opgeleverd in het eerste kabinet van Mario
Soares. Motta Pinto en Nobre da Costa waren in het
socialistische minderheidskabinet samen met kolonel
Firmino Miguel de partij-onafhankelijke ministers.
Motta Pinto is echter veel meer politicus dan Nobre da
Costa, die wat betreft zijn omgang met de politieke
het wel naar uit - dan zal Eanes toch in het komend partijen niet altijd even tactisch was.
De problemen die het kabinet van Motta Pinto
voorgeschoteld krijgt zijn overigens niet gering. De
ontevredenheid over de prijsverhoging van benzine,
olie en gas is algemeen. Socialisten en communisten
zijn bovendien verbolgen over het beleid van de
demissionaire minister van landbouw en visserij, Vaz
Portugal. Hij begon een week geleden met de terugga
ve van landerijen aan de vroegere grootgrondbezit-
54- Leiders van de Russische communistische partij en het regeringsapparaat tijdens de plechtigheden rond de begrafenis van de
onlangs overleden oud-president Mikojan. Op de foto zijn links o.a. Érezjnjev en Kosigin herkenbaar.
n Amste!
iet bos 0| ,jje Hitler vergeten had naar de gaskamers
een vooi
;t voorge
ihikt, zegt
belangen
idenbezit-
atie in het
„De weerstand van Luxemburg en
Frankrijk tegen het vertrek uit Luxem
burg en Frankrijk moet worden overwon
nen”, zo menen de zes.
Er is volgens hen sprake van een onge
wenste situatie die de belastingbetaler vele
miljoenen extra kost.
Een van de redenen voor de snelle Britse
beslissing luchtdoelgeschut te leveren zou
zijn Rhodesië daarmee te weerhouden
nieuwe luchtaanvallen boven Zambia uit
te voeren.
Een andere overweging is te voorkomen,
dat het land zich bij een Britse weigering,
zou wenden tot Cuba of de Sovjet-Unie.
De Zambiaanse president Kaoenda
heeft overigens gisteren meegedeeld, dat
de Rhodesische inval 31 leden van zijn
strijdkrachten het leven heeft gekost. Vol
gens een officiële telling kwamen verder
336 ZAPU-guerrilla’s bij de aanval om.
Tweehonderd worden vermist.
Bij de voorverkiezingen, die in de loop
van het jaar zijn gehouden, zijn 381 zitten
de afgevaardigden opnieuw kandidaat ge
steld, 48 hadden zich teruggetrokken, één
zetel blijft vacant en slechts vijf werden bij
de voorverkiezing, „primaries” genoemd,
verslagen. Dit houdt in dat 99 procent van
de 435 mannen en vrouwen die zitting
hadden in het Huis en die een nieuwe
termijn van twee jaar ambiëren, het ver
trouwen van hun kiesdistricten hebben
behouden. De huidige verhouding is 292
Democraten tegen 143 Republikeinen.
Aangezien de verhouding tussen Demo
craten en Republikeinen in het Huis van
Afgevaardigden twee tegen één is, zou de
Democratische president Carter ook de
komende twee jaar moeten kunnen reke
nen op een „Democratisch Huis”.
Gewoonlijk verliest de partij van de pre
sident in een „off”-jaar een flink aantal
zetels. Dat was het geval met Harry Tru
man in 1946 toen de Democraten 56 zetels
in het Huis kwijtraakten en met de Repu
blikein Dwight Eisenhower, wiens Repu
blikeinen in 1954 19 zetels verloren. Vier
jaar geleden verloor de Republikein Jerry
Ford 43 zetels, maar dat werd grotendeels
toegeschreven aan de naweeën van het
beleid van zijn voorganger Richard Nixon.
John Kennedy was in 1962 met een ver
lies van maar twee Deinocratische zetels,
uitzondering op de regel.
Over het algemeen verwacht men verlies
voor de Democraten in november tot
maximaal 25 zetels en dan behouden zij
nog steeds een comfortabele meerderheid
in het Huis van Afgevaardigden.
Met de Senaat is het al niet anders ge
steld. Eenderde van de 100 leden tellende
Senaat moet dit jaar worden vervangen.
Het zou om 33 zetels zijn gegaan, maar drie
zittende senatoren, onder wie oud-vice-
president Hubert Humphrey, zijn overle
den en daardoor is het aantal op 36 geko
men. De enige zittende senator die bij de
voorverkiezingen werd verslagen is de Re
publikein Clifford Case uit New Jersey.
De huidige verhouding in de Senaat is
gelijk aan die in het Huis van Afgevaardig
den. Er zijn 61 Democraten tegen 38 Re
publikeinen en één onafhankelijke. De
ambtstermijn van een senator is zes jaar.
In 34 staten moeten de kiezers voorts op
7 november een nieuwe gouverneur kiezen
en ook hier hebben de „primaries” geen
erg grote veranderingen laten zien. Drie
voorverkiezingen werden door regerende
gouverneurs verloren. Dat waren Dolph
Briscoe in Texas, Blair Lee in Maryland en
Michael Dukakis in Massachusetts.
Opinie-onderzoeken in het kader van de
komende verkiezingen hebben over het
algemeen een verschuiving naar het con
servatisme in Amerika laten zien. Uiting
hiervan was bijvoorbeeld het enthousias
me voor de grote belastingverlagingsvoor-
stellen in Californië. De omvang, de kosten
en de ondoelmatigheid van het overheids
bestuur op alle niveaus, hebben traditione
le liberalen bewogen nu te praten over
evenwichtige begrotingen, beperking van
de regeringsinvloed op het particuliere le
ven, minder overheidsbemoeienis met de
handel en andere zaken die normaal tot de
stokpaardjes van de conservatieven beho
ren.
Senator Dick Clark, in Washington een
bekend voorvechter van Amerikanen voor
Democratische Actie, vooraanstaand libe
raal en een van de belangrijkste steunpila
ren van Carters Witte Huis, distantieerde
zich tijdens de campagne in Iowa duidelijk
van Carters landbouwpolitiek en diens an-
ti-inflatie-inspanningen.
In Minnesota verloor de Democraat Do
nald Fraser de voorverkiezing van een
meer conservatieve kandidaat, de multi
miljonair Robert Short, die in zijn uitspra
ken vaak eerder op een Republikein lijkt
dan op een Democraat en zo zijn er meer
voorbeelden te noemen.
Te lang willen aanblijven, kan ook een
politieke nek kosten. Dat ondervond de 74-
jarige, zeer gerespecteerde Republikeinse
senator Clifford Case van New Jersey. Hij
stelde zich kandidaat voor een vijfde
ambtstermijn, maar verloor de primary
van de conservatieve 34-jarige Jeffrey
Bell.
Wellicht het beste bewijs dat de prima
ries een conservatieve boodschap hadden,
kwam van het Witte Huis. Daar zei presi
dent Carter op een diner van de Democra
tische partij: „Ik zou u, Democraten, allen
willen waarschuwen zij in mijn regering
en in het Congres dat wij hier in Wash
ington het voorbeeld moeten geven. Wij
kunnen geen wetgeving aanvaarden die
aanwijsbaar verkwistend is. Dit is de toe
komst van onze Democratische Partij een
toekomst waarin wij ons inzicht handha
ven, ons inzicht zelfs verdiepen, terwijl wij
met voorzichtigheid en verantwoordelijk
heid regeren. Dat wekt het vertrouwen van
ons volk in ons”.
Ook Carter maant dus, in de campagne-
tijd, tot behoedzaamheid. De lang weife
lende president, van wie men zich afvroeg
wat hij nu feitelijk in de eerste twee jaar
van zijn bewind had gedaan, heeft zijn
Democraten op het laatste moment voor
de verkiezingen nog enkele ruggesteuntjes
kunnen geven. Carters prestige steeg aan
zienlijk nadat hij in Camp David de aanzet
had kunnen geven tot een Israelisch-Egyp-
tisch vredesverdrag, eerder het verdrag
inzake het Panamakanaal aanvaard kreeg
en op binnenlands gebied zijn, weliswaar
deels ontmantelde, energievoorstellen
door het Congres zag geaccepteerd.
wing min- De benoeming van een nieuwe eerste minister werd
ij de auto- noodzakelijk nadat het kabinet van Nobre da Costa
iande ver-
(Van onze redacteur in Engeland, Henk Leffelaar)
ght breidt opvolger Motta Pinto kan daarentegen op meer wel-
ste van de willend heid rekenen bij de socialisten en christen-
rden van
ega’s aan-
erder van
in morgen
de protes-
ide kwali-
(Van onze redactie buitenland)
De benoeming van een nieuwe eerste minister jwerd
he€' begin september door het parlement werd afgewezen.
Nobre da Costa was er tijdens zijn formatie niet in
geslaagd het vertrouwen van een politieke meerder-
heid te winnen. President Eanes zou echter toch nog
Hap (2) geprobeerd hebben opnieuw Nobre da Costa met de
formatie van een nieuwe regering te belasten. Nobre
ten 'in de da Costa zelf zou dat aanbod hebben afgewezen. Zijn
Het gebrek aan luchtdoelwapens trad
duidelijk aan het licht toen de vorige week
buurland Rhodesië onder meer met vlieg
tuigen een grootscheepse aanval deed op
kampen van de nationalistische beweging
ZAPU in Zambia. De Zapu voert strijd
tegen Rhodesië.
In Londen is er de nadruk op gelegd, dat
de Britse wapenleveranties alleen zijn be
doeld voor de Zambiaanse strijdkrachten
en niet voor de ZAPU. De leider van deze
guerrillaorganisatie; Nkomo, is recent
naar Moskou vertrokken om daar over
wapenleveranties te praten.
Over de oud-bondskanselier Brandt,
diens adviseur Ehmke, Wehner, socialis
tisch parlementslid, bondskanselier
Schmidt en over diens minister van Bui
tenlandse Zaken Gemscher, zouden de of
ficieren hebben gezegd, dat deze „misdadi
gers zonder pardon om het leven zouden
moeten worden gebracht”.
voor de
:oegekend
n Duisen-
een initia- ,1
rdt toege-
uitspraak
erale ont- i
WD-Ka- I
uisenberg
i voor een i
i door de I
aid”. Dui-
n een top
ruit, heef
PvdA-all^
jratie va| digjngen, <jat twee hoge marine-officieren
anti-semitische en anti-democratische
uitlatingen zouden hebben gedaan.
Kabinet Pinto wordt gedoogd
