Dissidenten
CARTERS KANDIDATUUR TE LAAT GESTELD
J
Autoriteiten bang
voor bloedbad in
Spaans Baskenland
Taxichauffeur
zou kaper zijn
Mexico leert
China toerisme
Tunnel ontdekt
in Koreaanse
bufferzone
vragen
solidariteit
Oeganda: inval
van Tanzania
|P
B.
m. w
FRAAIE BEWINDSVROUWE
Standpunten gehandhaafd
Nieuwe opstand
verwacht in
Nicaragua
Beleid in zaak
Moro goedgekeurd
1.
2
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 8
OKTOBER
2 8
KLM
ZATERDAG
export
anlandse
n Pekin(
i Neder
rrhten t
it Chm
e gists
scretaa
yen her
eten ei
kunne
ulp va
geïndus
k’isselini
maken.
(Van onze redactie buitenland)
OSLO. President Anwar Sa
dat van Egypte en premier Mena
chem Begin van Israel hebben sa
men de Nobelprijs voor de Vrede
daDllst 1978 gekregen, zo heeft het Noor-
tientje
beeldinj
>n televi-
g aan de
le presi-
lam. mr
d in hel
ie Bank
De om-
moeten
van dit
(Van onze redacteur in Oostenrijk
Arthur Koene)
WENEN. Dissidente Tsje
chen in Tsjecho-Slowakije en
daarbuiten hebben gisteren aan
de vooravond van de 60ste ver
jaardag van de republiek opge
roepen tot onderlinge solidariteit
en herstel van de mensenrechten
in hun land. Een in Praag uitgege
ven verklaring is ondertekend
door woordvoerders van Charta
’77, een andere in Wenen door
meer dan honderd Tshechoslo-
waakse dissidenten in balling
schap.
De twee No
belprijs win
naars (v.l.n.r.)
Begin en Sa
dat
se Nobel-comité gisteren in Oslo
bekendgemaakt.
'onds?
I
Nobelprijs voor Vrede
Begin
en Sadat
voor
VS en Israel nog
steeds oneens
(Van onze redactie buitenland)
PANMUNJON QJPI/AFP). In de buf-
daag in Baskenland tot een bloedbad zal
komen en heeft ter voorkoming van on
lusten zware politieversterkingen naar
Noord-Spanje gestuurd.
MADRID. Het Spaans ministerie van
Binnenlandse Zaken vreest dat het van-
NAIROBI(Reuter/UPI/AP). Volgens
radio-Oeganda zouden gisteren Tanzani-
aanse troepen, gesteund door Cubanen,
Oeganda zijn binnengevallen.
„Ik heb kunnen vaststellen, dat de Ame
rikaanse regering ten zeerste gekant is
tegen het Israëlische besluit”, zei Dajan
na het onderhoud. „De partijen zijn op
hun standpunt blijven staan”.
WASHINGTON. De Israëlische mi
nister van Buitenlandse Zaken, Mosje Da
jan, heeft gisteren in Washington een ge
sprek van drie kwartier gehad met zijn
Amerikaanse collega Cyrus Vance. Het
conflict dat twee dagen geleden tussen
Amerika en Israel ontstond naar aanlei
ding van het Israëlische besluit de neder
zettingen op de westelijke Jordaanoever
(is Jordanië) uit te breiden, is gebleven.
NEW YORK (ÜPI). De 63-jarige
werkloze taxichauffeur uit Manhattan
die op 25 augustus een vliegtuig „kaapte”
is gisteren in New York in staat van
beschuldiging gesteld en moet op 3 no
vember voorkomen. y
Premier Begin van Israel toonde zich
volgens een woordvoerder „zeer blij” over
het krijgen van de prijs, maar wilde in
verband met de intussen begonnen joodse
sabbat niet eerder dan vandaag commen
taar geven.
Met de toekenning van de prijs wil het
comité Sadat en Begin niet alleen onder
scheiden voor wat zij feitelijk hebben ge
daan in dienst van de vrede, maar ook
aansporen tot praktische oplossingen, die
Bij zijn terugkeer in Washington donder
dagavond had Dajan de Amerikaanse on
derminister van Buitenlandse Zaken Ha
rold Saunders er van beschuldigd door
zijn verklaringen over de toekomst van
Cisjordanië, de Israëlische reactie te heb
ben uitgelokt.
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken Cyrus Vance, liet via een
woordvoerder weten Sadat en Begin te
feliciteren en uiting te willen geven aan de,
trots van de Verenigde Staten nauw ver
bonden te zijn met de wijze waarop de
twee het resultaat hebben weten te berei
ken waarvoor zij zijn onderscheiden.
Het Zweedse blad Expressen wees in een
commentaar op de grote ironie van het
feit, dat de prijs wordt toegekend op een
moment, waarop de vredesonderhandelin
gen in Washington tussen Egypte en Israel
in een ernstige crisis verkeren.
„De prijs voor de vrede kan de ontwik
keling dan ook direct beïnvloeden,” zo
schreef het blad, „want uiteraard zal het
voor Begin en Sdat uiterst moeilijk zijn
bitterheid en onenigheid te tonen, nadat
beiden in de wereld tot helden van de
vrede zijn uitgeroepen.”
Saunders had het gehad over „ontruim
de nederzettingen (in Cisjordanië) wat vol
gens Dajan inhield, dat Israël er een aantal
zou moeten ontruimen.
Volgens medewerkers in Jeruzalem is
premier Menachem Begin van Israel niet
erg onder de indruk van de scherpe nota
die hij over deze kwestie heeft gekregen
van president Carter. De inhoud zal mor
gen worden besproken op de wekelijkse
vergadering van het Israëlische kabinet.
In Jeruzalem werd opgemerkt, dat de
Amerikaanse president niet verbaasd had
behoeven te zijn over het besluit de neder-
(Van onze redacteur in Spanje
Peter Hattink)
Begin, aldus de kringen in Jeruzalem,
heeft duidelijk tegen Carter gezegd dat
meer kolonisten zouden worden uitgezon
den naar bestaande buitenposten.
De Israëlische minister van Energie,
Jitzjak Moda’i‘heeft gisteren in Tel Aviv
bekendgemaakt, dat de oliebesprekingen
tussen Egypte en Israel in Washington in
het slop zitten.
Hij zei dat Israel een Egyptische eis had
afgewezen dat 4 miljard gulden compensa
tie zou worden betaald voor de olie die
Israel tussen 1967 en 1975 uit de olievelden
van Aboe Roedeis op de kust van de Golf
van Sinai heeft gehaald.
Deze olievelden zijn aan Egypte terugge
geven in het raam van het tweede troepen-
terugtrekkingsakkoord van Sinai tussen
Israel en Egypte. Zij dekten ongeveer de
helft van Israels jaarlijkse oliebehoefte.
Moda’i zei dat Israel de Egyptische op
vatting aanvecht dat Israel als bezettende
mogendheid geen recht had op de olie in
Sinai.
zettingen in Cisjordanië uit te breiden,
daar het enige waartoe men zich in Camp
David heeft verplicht is, gedurende drie
maanden geen nieuwe nederzettingen te
bouwen.
In Beiroet uitte een woordvoerder van
de Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO
kritiek op de toekenning van de prijs aan
Sadat en Begin, er sarcastisch aan toevoe
gend: „Naar ons ordeel had Carter er ook
bij moeten zijn.”
„Wij hadden al verwacht dat Sadat en
Begin de prijs zouden krijgen, maar verne
men tot onze verbazing dat zij de derde
(architect van de akkoorden van Camp
David) er buiten hebben gelaten. Het
maakt niet uit dat zij de prijs gekregen
hebben, want de situatie in het Midden
oosten blijft explosief. Het onrecht jegens
het Palestijnse volk gaat door,” zo zei
woordvoerder Machmoud Labady.
Volgens de Israëlische radio had Begin
emotioneel gereageerd op het nieuws van
de toekenning, dat hij via de telefoon
kreeg van de Israëlische ambassadeur in
Oslo en was hij erg opgewonden.
Sebastian eveneens een pro-ETA-manifes-
tatie gehouden worden.
De zogenaamde „groep van twaalf”,
waarin een aantal niet-partijgebonden te
genstanders van het regime zitting heb
ben, is uit het „brede oppositiefront”
(FAO) gestapt. De groep geldt als indirecte
vertegenwoordiging van het Sandinistisch
guerrillafront dat niet aan de besprekin
gen tussen de oppositie en Somoza mag
deelnemen.
Zeven leden van de „groep van twaalf”
hebben zich teruggetrokken in de Mexi
caanse ambassade in de hoofdstad Mana
gua. Zij vrezen een aanslag op hun leven
door de Nationale Garde, de enige pijler
waarop het bewind van Somoza steunt.
De betoging van de Baskische nationa
listische partij tegen het terrorisme is de
meest weerstand oproepende demonstra
tie die ooit in het Baskenland werd gehou
den. De partij heeft van het begin af aan
alle politieke partijen opgeroepen om zich
bij de betoging aan te sluiten en heeft zelfs
geprobeerd de algemene Baskische raad,
de hoogste instantie van het semi-autono-
me Baskenland, voor zijn karretje te span
nen. Op het moment dat de regeringspartij
in de overtuiging dat het terrorisme in
het Baskenland gelijk staat met de Baski-
ROME (Reuter). Na een debat van
vier dagen heeft het Italiaanse parlement
gisteren met 341 tegen 62 stemmen het
ferzone tussen Noord- en Zuid-Korea is
een tunnel ontdekt die de Noordkoreanen
moeten hebben gegraven om Zuid-Korea
binnen te dringen. Volgens een VN-woord-
voerder, de Amerikaanse kolonel Reid,
betekent het graven van een dergelijke
tunnel in de bufferzone een ernstige schen
ding van het bestand tussen Noord- en
Zuid-Korea. Het is de derde tunnel die
sinds 1974 is ontdekt.
optreden van de Italiaanse regering tij
dens de ontvoering van de christen-demo-
cratische politicus en oud-premier Aldo
Moro goedgekeurd.
sche afscheidingsbeweging ETA zich
achter de anti-terreurdemonstratie stelde,
verklaarde de Baskische nationalistische
partij dat het beslist niet om een anti-ETA-
betoging ging. Voorts oefende de Baski
sche nationalistische partij druk uit op de
regeringspartij om zich van de demonstra
tie afzijdig te houden. Zowel de regerings
partij Unie van het Democratisch Cen
trum als de Algemene Baskische raad hou
den zich officieel afzijdig van de anti-
terreurdemonstratie.
het ontwikkelen van het toerisme, zo
heeft de Mexicaanse president Jose Lopez
Portillo gisteravond in de Chinese hoofd
stad Peking verklaard.
De twee landen hebben eveneens een
cultureel akkoord gesloten. De Chinese
partijleider Hwa Kwo-feng en Lopez Por
tillo ondertekenden de twee stukken na
vier dagen te hebben beraadslaagd.
.18e,
Alle partijen die de regering-Andreotti
steunen, hechtten hun goedkeuring aan
het beleid van de Italiaanse regering in de
zaak-Moro.
een kleine handelspost bij de Oegandees-
Tanzaniaanse grens, hebben bezet en in
middels oprukken naar Masaka, 65 kilo
meter van de grens gelegen aan de weste
lijke oever van het Victoria-meer. Voorts
zouden de Tanzanianen over water opruk
ken naar Kampala en Entebbe. De Tanza-
niaanse minister van Buitenlandse Zaken,
Ben Mkapa, heeft de Oegandese berichten
over een invasie van Tanzaniaanse troe
pen „absolute onzin” genoemd. De laatste
maanden heeft president Idi Amin van
Oeganda verschillende keren Tanzania be
schuldigd van invasies. De Tanzaniaanse
regering heeft deze beschuldigingen
steeds van de hand gewezen.
Zelfs nadat Carter blijk had gegeven
van zijn ongenoegen, ging Begin door met
te praten over het „onvervreemdbare
recht van het Joodse volk zich te vestigen
in enig deel van het. land van Israel, inbe
grepen Judea en Samaria (de westelijke
Jordaanoever) en Gaza”.
De beklaagde, Rudi Siegfried Kuno
Kreitlow, die zich ook wel noemt Charles
F. MeteJ, wordt beschuldigd van het in
gevaar brengen van de levens van de be
manning van een vliegtuig van Trans
World Airlines op weg van New York naar
Genève.
Kreitlow zou een gele cape hebben om
geslagen, een valse snor opgeplakt en een
pruik opgezet en zou verder een envelop
hebben gegooid in de schoot van een ste
wardess. Daarop stond geschreven, breng
dit onmiddellijk naar de gezagvoerder”. In
de brief in de envelop werd de vrijlating
geëist van de Duitse oorlogsmisdadiger
Rudolf Hess, de moordenaar van Robert
F. Kennedy Sirhan Sirhan en vijf Kroaten
die zijn veroordeeld wegens kaping van
een vliegtuig naar Parijs.
Als aan de eis niet zou worden voldaan,
zou het vliegtuig „binnen de aangegeven
tijd” worden opgeblazen.
Het vliegtuig zette zijn reis naar Genève
voort. Daar gingen de passagiers van
boord en werd het toestel doorzocht. Er
werd geen bom gevonden, maar wel cape,
pruik en snor en een bril en overhemd,
gestopt in de tank in het toilet.
Bij het doorzoeken van Kreitlows baga
ge werden haren gevonden die na micro
scopisch onderzoek overeenkwamen met
die van de zwarte pruik.
Kreitlow werd vorige week vrijdag door
de FBI aangehouden toen hij in een
schaakclub in Manhaften schaak aan het
spelen was.
Als Kreitlow schuldig wordt bevonden,
kan hij maximaal 25 jaar gevangenisstraf
krijgen en een boete van 10.000 dollar.
i staking
is beëin-
It op 28
st vanuit
Dit heeft
Als ge-
lanadese
mtstaan,
de over
houden.
Minister Dajan zei dat hij van mening
was dat het overleg niet zou behoeven te
lijden onder besluiten die Israel zou kun
nen nemen ten aanzien van zijn nederzet
tingen in Cisjordanië of de strook van
Gaza.
De Egyptische onderminister voor Bui
tenlandse Zaken, Oesama Al-Baz, noemde
het Israëlische besluit de nederzettingen in
Cisjordanië te versterken, „èen zeer ernsti
ge en negatieve ontwikkeling”.
PEKING (AFP). Mexico en China
hebben een akkoord gesloten waarin
Mexico toezegt China te zullen helpen bij
De meest radicale vleugel van de Baski
sche afscheidingsbeweging, ETA-Militar,
heeft deze week tot tweemaal toe de Baski
sche nationalistische partij verzocht de
manifestatie af te gelasten. De pressie
groep van de afscheidingsbeweging, ETA-
Politico-Militar, heeft gisteren een beroep
op de Baskische nationalistische partij ge
daan om de demonstratie ongedaan te
maken. Hierop heeft de partij geantwoord
dat het niet om een anti-ETA-betoging
gaat.
MANAGUA (DPA). In de Midden-
amerikaanse republiek Nicaragua wordt
ernstig rekening gedhouden met een nieu
we^ volksopstand tegen het regime van
president Anastasio Somoza.
Zaken
•t advies
svraagd, De Tanzanianen zouden Moetoekoeia,
strakke
)e Graaf
i i aansporen tor praKtiscne oplossingen, a
LIIÜICI1 'kunnen leiden tot'een duurzame vrede.
oord ge-
euteron-
gepaalde
ooi kan
t aantal
wettelijk
gebracht
De prijs ten bedrage van 725.000 Zweed
se kronen ofwel bijna 350.000 gulden, is de
beide staatslieden toegekend wegens hun
historische pogingen om vrede in het Mid-
den-Oosten te bereiken, zo deelde het co
mité mee.
De prijs is de laatste Nobelprijs die dit
jaar wordt toegekend. De andere vijf zijn
wegens hun verdiensten op andere gebie
den al toegekend aan zes Amerikanen, een
Brit, een Zwitser en een Rus.
Het comité, aangewezen door het Noorse t
parlement, liet zich ook lovend uit over
president Carter wegens diens initiatief,
dat Sadat en Begin in september in Camp
David samenbracht.
Carter kwam evenwel dit jaar niet voor
de prijs in aanmerking, omdat zijn kandi
datuur te laat werd gesteld, na het verstrij
ken van de termijn in februari.
slechts
itkenng. 1
laan zou
et in de
dankzij
i mogen
werkge-
i ligt het
rkingen.
ijn gegfr
it er ook
■n.
iduceren
retourta-
sterdam-
arkingen
r er zijn
Zo geldt
aid jaar,
KLM is
'oor ver-
hele dag
’aat.
De Baskische nationalistische partij, een
van huis uit conservatieve christen-demo-
cratische partij, heeft voor vanmiddag
half zes een manifestatie tegen het terro
risme aangekondigd in het centrum van
Bilbao. Ter zelfder tijd heeft Herri Batasu
na, een coalitie van extreem-linkse Baski
sche nationalistische partijen, een
pro-ETA-demonstratie aangekondigd in
Bilbao. Op hetzelfde tijdstip zal in San
der-Smit
elijkheid
ride om
in het
opgeno-
mdgere-
it van de
leze pre-
Zij zegt
le gevol-
et kader
De vroegere secretaris van het centrale
comité van de Tsjechoslowaakse commu
nistische partij, Zdenek Mlynar, het vroe
gere hoofd van de parlementaire commis
sie voor buitenlandse zaken, Jiri Pelikan,
en de vroegere hoofdredacteur een katho
liek dagblad, Pavel Tigrid, riepen op tot de
vrijlating van Charta-woordvoerder Ja
roslav Sabata, die op 1 oktober aan de
Pools-Tsjechoslowaakse grens werd gear
resteerd toen hij probeerde Poolse dissi
denten te ontmoeten. Jaroslav werd in
elkaar geslagen, gevangen gezet en be
schuldigd van verzet tegen een ambtenaar,
een politieman in functie. In afwachting
van zijn proces zit hij in voorarrest in de
gevangenis van Hradac Kralove in Oost-
Bohemen.
De verklaring van Charta’77 is onderte
kend door de twee overblijvende woord
voerders Marta Kubisova en Ladislav Hej-
danek. „Het noodlot van ons land en van
dat van een zeer groot aantal van zijn
burgers brengt ons tot de overtuiging dat
men niet verder kan afwachten”, aldus de
conclusie van de Charta-verklaring.
In de drie pagina’s lange verklaring
wordt een analyse gegeven van de betrek
kingen tussen de staat en zijn burgers. „In
de toekomst moeten we één fundamenteel
gemeenschappelijk doel hebben”, aldus de
verklaring. „Dat is het verdedigen van de
rechten van allen en in het bijzonder de
rechten van de degenen die ze niet krijgen,
zonder te letten op politieke opvattingen,
op de hiërarchische positie, op de machte
loosheid of het verleden van mensen. De
rechten van een klasse mogen niet boven
die van de anderen geplaatst worden, de
ene maatschappelijke groep mag niet bo
ven de andere worden gesteld, de gelovi
gen mogen niet tegen elkaar worden opge-
hitst en ook niet omgekeerd, een volk niet
tegen het andere volk en de een niet tegen
de ander. Men moet de waarden en veilig
heden zoeken die ons verenigen”.
In een inleiding op de persconferentie
benadrukte Pavel Tigrid, dat Tsjecho-Slo
wakije zijn les heeft geleerd in de kwestie
van binnelandse verdeeldheid. Tsjechoslo-
waken in ballingschap, zo betoogde hij,
hebben ook geleerd hun verschillen in
ideologie te laten vallen om te vechten
voor het algemeen belang. Drie keer heeft
Tsjecho-Slowakije in zijn geschiedenis
moeten capituleren. De eerste keer bij de
bezetting door Nazi-Duitsland in 1938, de
tweede keer door de overmacht van de
Sovjet-Unie in 1948 en de derde keer in
1968, bij de invasie van de Russische
troepen. „De prijs van de capitulatie was
buitengewoon hoog”.
Er zijn aanwijzingen dat de vervolgin
gen van ondertekenaars van Charta’77
krachtiger worden, aldus de drie dissiden
ten in ballingschap. Overtredingen die
vroeger werden afgedaan met een waar
schuwing, leiden nu onmiddellijk tot een
aanklacht. Voorbeeld daarvan is Ladislav
Lis, de vroegere secretaris van de Tsje
choslowaakse jeugdorganisatie, wie een
zware straf te wachten staat omdat hij zijn
kudde schapen heeft laten grazen op
grond van de spoorwegen, en derhalve op
grond van de gemeenschap. Verder is er
het voorbeeld van de priester die bevel
kreeg een kleine zwarte vlag te verwijde
ren dat hij uit zijn auto naar buiten had
gestoken ten teken van rouw bij de dood
van paus Paulus VI. Reden voor het bevel
was het feit dat het de officiële Oogstdank-
dag was.
De ballingen maakten melding van nog
meer wreedheden door de veiligheidspoli
tie. Behalve woordvoerder Sabata, is ook
de schrijver Pavel Landowski in het open
baar geslagen door geüniformeerde poli
tie. Hij liep hierbij een gebroken been op.
„Vroeger gebeurde zoiets door onbeken
den”.
De toenemende druk, zo menen de drie,
wordt deels veroorzaakt door de angst van
de Tsjechoslowaakse regering dat, na de
recente ontmoetingen van leden van Char
ta’77 en van het Poolse Kor, de dissiden
tenbeweging internationaal dreigt te wor
den. „Zij is al internationaal”, aldus Ti
grid. „Wij in het buitenland hebben uitste
kende contacten met de dissidenten in
Moskou”.
Volgens de drie zijn er op het ogenblik 37
politieke gevangenen- in Tsjecho-Slowa
kije, maar er zijn vele duizenden arbeiders
van wie de namen niet bekend zijn, maar
die hun baan verloren hebben of die we
gens hun politieke opvatting zijn gedegra
deerd.
Het tegenwoordige regime steunt zwaar
op de apathie van de massa”, aldus Mly
nar. „Het regime heeft er alle belang bij
dat die apathie blijft bestaan. Daaraan
moet worden toegevoegd dat velen die de
gebeurtenissen van 1968 hebben meege
maakt. niet veel heil zien in een openlijk
protest. Zij hebben geen zin de weinige
materiële welvaart die zij hebben te riske
ren: hun huis, de auto, het Zomerhuisje of
hun baan. Ze denken dat hun protest weer
zal worden neergeslagen door Russische
tanks”.
Dissidenten binnen en buiten Tsjecho-
Slowakije geloven niet dat zij er zonder
hulp in zullen slagen het huidige regime
omver te gooien. Het enige dat zij hopen, is
dat zij er toe kunnen bijdragen een kli
maat te scheppen waarin het regime niet
langer meer kan bestaan. „Het is een zaak
van lange termijn”, aldus de schrijver Peli-
k*an. „En al degenen die erbij betrokken
zijn, weten waar ze mee bezig zijn”.
Een fraaie minister met een zware portefeuille: de Zweedse bewindsvrouwe
belast met Transport en communicatie Anitha Bondestam.
