e
tn
I
I
I All calm in Trot except
for Khmer
Keo among 214 refugees
leaving for resettlement
CAMBODJANEN WACHTEN OP OMVERWERPING REGIEM
Kompas: 2000
door Hans Rombouts
I
Kaal geschoren
Opschudding
Geen geld
Prins Sihanouk
Kampraad
POLICE TEAM TO PANAMA
(Vervolg van vorige pagina)
r'
Ie pagini
J
i Hij wacht even en zucht, leng-An. „Mijn vrouw, mijn vijf kinderen en
mijn vader en moeder zijn nog in Cambodja. Maar ik weet niet waar. Ik
.weet niet eens of ze nog wel leven. Ik moest wel alleen vluchten. Ik
had de keus: vermoord worden door de Rode Khmers of proberen
•naar Thailand te komen. Mijn gezin kon niet mee. Ze zouden de tocht
floor de jungle zeker niet hebben overleefd. Ik heb sterke kerels om
me heen zien sterven. Kijk, die jongen daar met dat been in verband.
Die heeft geluk gehad; kreeg een schotwond, maar haalde de grens
toch
p
Vluchtelingenkampen Thailand
(S) speciaal voor bootvluchtelingen
oor Rode Khmers
the
camp
L
..Z,.
';«s
Een tot woonboot omgebouwde vlsserschult, een nog vrij comfortabele woning
roblem'
lational
are off
e Viet-
enkele gedeserteerden uit het Ha-
noi-leger).
het donker verder trekken. Overdag
verborgen we ons voor de soldaten
van de Rode Khmer. Soms zag je
staken, waar een hoofd op gepriemd
was. Van vluchtelingen. Om schrik
aan te jagen. Op zo’n vlucht ben je
nauwelijks bang meer. Het is het één
of het ander: dood of redding. Je
concentreert je alleen maar op die
Thaise grens. Daar moet je heen.
De vijftien vluchtelingenkampen in
Thailand, met de aantallen vluchtelingen.
met mensen als Cathérine van Don
gen, die helpt waar ze helpen kan.
En die me dan ook als een noodkreet
meegeeft: „Laten ze in Nederland
ook helpen en zo snel mogelijk. Je
kunt die mensen hier niet zo laten
zitten. Ik weet wel, dat er al heel wat
gedaan wordt er zitten 140 Vietna-
mezen in Nederland en er komen er
waarschijnlijk nog meer en ik ben
er trots op nu Nederlandse te zijn,
maar de nood onder de vluchtelin
gen is groot”.
maar aan vast, zodat we weer naar
ons eigen land terugkunnen. Wat
denk je?” Wat moetje dan zeggen...?
Iedereen in de noordelijke kampen
voor Cambodjanen en Laotianen in Thai
land is kaalgeschoren uit veiligheidsover
wegingen.
■W De Thaise toezichthouder van het
Vietnamese vluchtelingenkamp Lam Sing
noteert elke dag gespecificeerd hoeveel
mensen er zijn binnengekomen en hoe
veel er zijn vertrokken (of gestorven). Op
het moment dat wij er waren was het
aantal 528
■k that
limited
iroblem
Ieng-An spreekt zangerig Frans,
fluisterend bijna. Hij trommelt ner
veus met de vingers op zijn knie. De
'mannen om hem heen zwijgen. Ze
knikken af en toe alleen. „Wij zijn
met elf man vertrokken uit het dorp,
waarheen we verbannen waren.
I’s Nachts. We konden alleen maar in
„Met de goudstukken heb ik een
oude vissersboot gekocht, die al op
gegeven was.' Ik moest daar 10.000
dollar voor betalen. Voor een bootje
van acht meter lang en amper een
meter breed. Een kompas, tweede
hands, kostte duizend dollar, een
verrekijker vijfhonderd. Ik legde
a.een voorraadje eten en drinken voor
ween maand aan. Tenslotte was het
II dan zover. We hebben enorm geluk
ll.gehad. We bleven drijven, terwijl we
tl toch zwaar weer hadden. Iedereen
was zeeziek, behalve ikzelf. We kon-
j den piratenschepen ontwijken en
Stootten niet voortijdig op marine-
i schepen. Ik had liever naar Singapo
re gezeild, maar de stroming dreef
weggek me richting Thailand, naar Songkla.
deden d
’oo (voc
maf 19'
•bereid
moest n
in make
komen. Mijn fototoestel moet ik af-
geven. Een soldaat loopt met me
mee door het kamp. Ik raak hem
echter kwijt door een hut in te lopen
en - terwijl hij buiten wacht - er aan
de achterkant uit te gaan. De militai
ren maken daar later geen probleem
van. En ik kon vrijuit lopen en pra
ten met de vluchtelingen, die Ofwel
in barakken dan wel in primitieve
behuizingen leven.
De vluchtelingen hebben zo goed
en kwaad als het gaat een gemeen
schapsleven opgezet. Er is een
schooltje, er zijn enkele werkplaat
sen, waar - met steun van de VN en
andere organisaties - allerlei activi
teiten plaats vinden: een timmer-
winkel, een hut met weefgetouwen,
een mattenvlechterij. Andere hak
ken minutieus sierlijke danseressen
of boeddhabeeldjes uit stukken ruw
marmer. Hun produkten proberen
ze te slijten aan de Thais uit de
omgeving van het kamp, die alleen
met een speciaal pasje binnen het
hek mogen. In Arayaprathet is dat
niet het geval, maar in de andere
kampen meer naar het noorden,
waar Cambodjanen en Laotianen
zitten, zijn alle vluchtelingen kaal
geschoren. Om hygiënische en om
veiligheidsredenen. Zo kunnen de
Thais snel zien of iemand gevlucht
is. Want de Thaise autoriteiten hou
den er natuurlijk rekening mee, dat
er zich wel eens infiltranten onder
de vluchtelingen kunnen bevinden.
De Thais zijn immers als de dood
voor communistische activiteiten.
De gezondheidszorg in het kamp
berust bij een Franse arts, die door
het Rode Kruis is uitgezonden. Hij
houdt dagelijks spreekuur en heeft
de leiding van een klein hospitaaltje,
waar door uitputting of verwonding
dan wel ziekte geteisterde Cambod
janen worden opgenomen. Door de
toevloed van vluchtelingen dreigen
de kampen (twee voor Vietnamezen,
drie voor Cambodjanen en acht
voor Laotianen) overvol te raken.
En de kans om naar een ander land
te kunnen emigreren is vooral voor
de „land-vluchters” aanmerkelijk
kleiner dan voor de boat-people.
Stukken plastic als beschutting.
ven om te trachten nog wat prinsge-
zinden achter zich te krijgen. Siha
nouk, die nog niet zo lang geleden
zei: „Als ze me niet meer nodig heb
ben spugen ze me uit als een kerse-
pit”.
De hoop van de vluchtelingen in
de kampen langs de grens wordt dus
tegen zijn regime is. Nu Pol Pot wel gevoed. Intussen zitten ze tussen
de hekken ingesloten. Wachttorens
markeren van ver het terrein, waar
de duizenden Cambodjanen leven.
Bij de ingang ook is zware bewa
king. Ik heb - ondanks mijn papie
ren, verkregen bij het ministerie van
Binnenlandse Zaken in Bangkok -
de grootste moeite om binnen te
iproach
oday at
imittee
oner in
;ate, Mr
Elk bericht over het thuisland - of
dat nu Laos of Cambodja is - wordt
op elke letter gewogen. Zo veroor
zaakte het nieuws van öpstandige
bewegingen van de Cambodjaanse
bevolking en muiterij in het leger
van de Rode Khmers, verspreid
door de Vietnamese radio, nogal wat
opschudding. De hoop op betere tij
den en weerzien met de'achtergela
ten familie laat zich snel voeden.
Intussen groeit de lijst van gezoch-
ten op het publikatiebord van de
kampen elke dag. „Wie heeft mijn
zoon Pen-Phim gezien?” of „Wie kan
vertellen of mijn vrouw nog leeft?”
Als ik weg ga uit het kamp loopt
Ieng-An tot aan het hek mee. Hij wil
nog wat zeggen, maar draait zich
plotseling om en verdwijnt met ge
bogen hoofd.
Ik ontmoette Ieng-An in het vluch
telingenkamp van Anayaprathet,
zo’n tien kilometer van de Cambod
jaanse grens. Even verder, vlak
langs de grens, spuien luidsprekers
Thaise leuzen en muziek. Een week
daarvoor waren er bij het grens
plaatsje nog vuurgevechten ge
weest. Ieng-An was één van de ze
venduizend Cambodjanen in het
kamp, meest mannen, weinig vrou
wen en kinderen. Hij was één van de
meer dan honderdduizend Indochi-
nezen, die op de vlucht sloegen voor
het barbarisme in Vietnam, Cam
bodja of Laos. Over één ding kan
geen twijfel bestaan: de situatie in
Democratie Kampuchea, zoals het
land van de Khmers Rouges ook
genoemd wordt, is ten hemel
schreiend. Ik had de verhalen al
gehoord var) vluchtelingen-deskun-
digen in Bangkok, maar het is toch
anders als je ze uit de mond van de
mensen zelf hoort. Zoals uit de
mond van Ieng-An en zijn landgeno
ten (hij was niet de enige met zijn
trieste ervaringen). Ieng-An zocht
ook niet te imponeren. Hij vertelde
het verhaal meer, alsof het langs
hem heen ging: „Op 17 april 1975
kwamen de Rode Khmers aan het
bewind. Op 18 april trok ik met
mijn familie weg uit Pnom Penh,
waar ik leraar letteren was. Ik had
al te veel gehoord om rustig in de
stad te blijven. We gingen naar mijn
geboortedorp op het platteland. Ik
dacht daar veiliger te zijn. In het
begin van 1978 werden we verban
nen naar een ander district. We
moesten op de akkers en de rijstvel
den werken. Om zes uur moest je al
aan de slag zijn en pas ’s avonds
laat, soms tegen elf uur, mocht je
naar huis. Overdag kreeg je een
kommetje soep en een hand rijst.
Door uitputting en ziekte kwamen
er veel mensen om. De militie van de
Rode Khmer controleerde alles. Of
je hard genoeg werkte. Of je niets
van het veld aan eetbaars meenam.
Zelfs of je niet iets uit je eigen tuin
tje (als je dat al had) at zonder
permissie van de Anka, een soort
politiek toezichtsorgaan. Bij over
tredingen werd je zwaar gestraft. In
juli van dit jaar werden er twaalf
mensen in ons dorp koelbloedig ver
moord. Ze werden van verraad be
schuldigd, terwijl ze niets anders
deden dan werken van de vroege
ochtend tot de late avond. Die
moordpartijen gingen al maar door.
Ik herinner me de datum 25 juli. Een
hele familie van zeven mensen werd
omgebracht. Het waren Vietname
zen met Cambodjaanse nationali
teit, die indertijd voor het Thieu-
regime in Saigon waren gevlucht. Ze
werden als gevaarlijk beschouwd,
omdat de Khmers op het ogenblik in
oorlog zijn met Vietnam".
Ieng-An stopte even en streek over
een marmeren Cambodjaans beeld
je, dat op een wrak tafeltje stond.
„Dat is hier gemaakt, want ik heb
natuurlijk niets mee kunnen ne
men".
Hij vervolgde zijn relaas: „Overal
Dwars door stukken oerwoud, strui
kelend, over hindernissen klim-
Inlichtingen, door diplomaten in
gewonnen, wijzen ook duidelijk in
de richting van meer dan een mil
joen gedode en gemartelde slachtof
fers van het rode bewind van Pol
Pot, die onlangs nog beweerde, dat
maar één percent van de Cambodja
nen
in de grootste moeilijkheden is geko
men door de agressie van Vietnam
aan de oostgrens ondervindt hij in
het binnenland en langs de Thaise
grens steeds meer verzet van zijn
getergde landgenoten. Ijlings heeft
de leider van de Rode Khmer prins
Sihanouk in naam eerherstel gege-
De vraag is natuurlijk of ook arme
lieden, die willen vluchten, de kans
krijgen. Dat blijkt uiteraard moeilij-
ker, maar er waren er ook in het
heerst angst. Geld bestaat niet meer
daar. Je krijgt wat eten en daarmee
is het uit. Toen wij in ons laatste
dorp kwamen moesten we allemaal
in bamboehutten wonen. Alleen de
Khmers zaten in een stenen huis. De
andere stenen huizen waren met de
grond gelijk gemaakt. Iedereen is
tenslotte gelijk, zeiden ze, en daar
om leven jullie allemaal in dezelfde
hutten”.
Als ik vraag hoeveel mensen hij
denkt dat er omgebracht zijn in zijn
vaderland, zegt hij bijna emotieloos:
„We schatten het op meer dan een
miljoen. Maar je weet niets zeker.
Want wat doen ze? Ze halen de men
sen uit hun woonplaats en transpor
teren ze ergens anders naar toe. Ze
krijgen vaak een andere naam. Ook
de namen van sommige dorpen zijn
veranderd. Daardoor is er een chao
tische toestand ontstaan. Communi
catie tussen familieleden of kennis
sen is praktisch onmogelijk gewor
den. Je weet niet eens meer wie er in
leven is en waar. Op dat miljoen
komen we door het gemiddelde te
nemen van alle moorden, waar de
vluchtelingen getuige van zijn ge
weest, in een bepaalde plaats”.
En nu zitten we dus hier. Het is een
hard leven. Je moet voorzichtig zijn
met wat je doet en zegt. Je moet
oppassen voor het beetje bezit, als je
dat al hebt. Ik kan daar niet te veel
over zeggen. Ik zal het je nog wel
eens schrijven. Je kunt hier niets
doen dan brieven schrijven naar ie
dereen of ze je helpen willen. Ik heb
ook verzoeken naar Nederland ge
stuurd, maar ik heb nog geen ant
woord gekregen. Brieven naar Ame
rika, aan president Carter. Ik heb
een zus in Californië. Ik hoop daar
tenslotte terecht te komen”.
Meer dan miljoen
ensen vermoord
igon vo(
gaan we
and: int
uw, kret
i visser
word
keer vas
,g van I
;der hee
n met zij
moede
Alles wa
verdop» -
nes goud KamP zoals vissers en soldaten (zelfs
Je moet
ie zwarte
‘staat, die
:aan door
i de hand
ring na de
n miljoet
nderddw-
ug. En je
in. Op de
rsverschd
lar in ver
roers vijf
r zoveel"
Om het leven zo draaglijk moge
lijk te maken hebben de vluchtelin
gen een kampraad in het leven ge
roepen, die de contacten met de
Thais en de hulporganisaties onder
houdt en de leefomstandigheden zo
redelijk mogelijk probeert te krij
gen. Dat redelijk is dan heel erg
betrekkelijk, want de situatie is ge
woon ronduit slecht. De mensen,
bjoe en mentaal kapotgeslagen door
alle ontberingen, worden heen en
Weer geworpen tussen hoop en wan-
hoop. Ze zijn dan ook zielsgelukkig
mend. De wilde dieren waren niet
het meest afschrikwekkend. Die le
ven daar en laten jou leven als je ze
niet dwars zit. Maar de Rode
Khmers.... Ik heb genoeg van ze ge
zien om te weten hoe ze zouden
handelen. Het laatste stuk naar de
grens, een strook van veertig kilo
meter, is een complete vernietigings-
baan met drie linies militairen. Het
zit vol mijnenvelden, maar ook pri
mitieve valkuilen met bamboespiet-
sen en booby-traps. We kwamen er
met negen door. In totaal hebben we
er acht dagen en nachten over ge
daan. Totale afsjpnd zestig kilome
ter. Nu zijn we hier in Anayaprathet
bij de Thais. Maar wat verder? Ik zit
hier twee maanden. Sommigen zit
ten hier al een paar jaar. Wat is onze
toekomst?” En hoopvol vraagt hij
dan aan mij, alsof ik een deskundige
ben in de politieke jungle van Zuid-
oost-Azie: „Wat denk je? Wordt het
regime van Pol Pot binnenkort om-
vergegooid? Daar houden we ons
Miss refugees here
VcU oil iMJinpini, a uaviiuo icavv uiv lamy iviiiuuun i
jrl who made sensational for resettlement in France,
L Jmg Keo.
The depaiture of the re- i
- -„^..3 will reduce the
Everingham by swimming number of the remaining
a'
safely to the Thar side last here to 33,178
u, ,c amnw the 214^—-
A THAI police team will leave Bang;k Saturday
attend the 47th General Assembly o'
at Panama City.
The group which will be lieaded
General Montchai Pankongchuen w
senior police officer!
They are I’ 4 Ma) mi
I
ant Immigration Chief, Pol, >1 l’i< anpriil
Pol Gen Montchai’s aide-de 'imp Sw .d
Amornwiwat, Deputy Chiel of the Personnel Division
The group is expected to be back early next month
NONG KHAI - Miss refugees here will also
Keo Sirisompon.a Laotian leave the camp tomorrow
girl who made sens - -
headlines when she escap- including Keo
ed from Laos aided by her
Australian lover John fugees
-
across the Mekong River refugees
May. was among the 244
Laotian refugees who left
the refugee centre here
yesterday for resettlement
in third countries.
Everingham, an Austra
lian journalist, also accom
panied her on one of the
[three buses taking the re
fugees to Bangkok.
Three of the refugees
will be resettled in New
Zealand. 66 in Australia
.and 145 in the United
(States.
L Another 74 Laotian
IP?
,4
A
Laos
Bangkok
Cambodja
Birma
Vietnam
NAN
13793
- SURIN
4568
SIKNUR
1226\
KUM-PUT
1962
UTTARADIT
1584
MAE-JARIM
9980
ARANAYAPPATHET
6807
CHIENG-KUM
2903
SONGKLA
2312"^
LAM-SING
600
CHIEN-KONG
5455
NONGKHAI
25225
TRAT
405
UBONRATCHATHANI
12935 *01$
PARK CHAM
12542
