Chinese overlevering van
het leven van Boeddha
NIEUWE FASE IN ONTWIKKELING SHOWMAN
:N
OOSTERSE BIBLIOTHEEK BOEIEND PROJECT
IRT
heek
door John Oomkes
>egd
3
a
.V.
■ven
rediet
i^skredif
4 heek
je over
n)
Uitbuiten
Huisarts
Dadendrang
I
-
l'j
Sammy Davis
heeft er nog altij d
met genoeg van
n.
EDRIJF
tam” zijn
[MAAR
tiet!
oen-
Het is moeilijk en eigenlijk onbe
gonnen werk om uit dit kwartet
het opvallendste of interessantste
boek te noemen. Dat hangt uiter
aard van de persoonlijke interes
ses af Zo zou je „Het leven van
Boeddha, vertaald uit de vroegste
Chinese overlevering” kunnen kie
zen Redenen genoeg het leven
van Boeddha, de stichter van één
van de grootste wereldreligies, is
op zich al boeiend; dan is het intri
gerend te zien hoe een van oor
sprong Indische godsdienst aan de
Chinese levensstijl wordt aange
past (het Indische origineel werd
omstreeks 200 vertaald door een
monnik met assistentie van Chine
se deskundigen) en voorts is er de
ingang naar een volkomen andere
denkwereld dan de westerse. Prof,
dr. E. Zürcher, hoogleraar in Chi
nese taal- en letterkunde in Lei
den, geeft een klare inleiding over
die aspecten. Hij zorgde voor de
onderwerpen Elk boekje biedt
een heldere verklaring van het
genre letterkunde, dat men krijgt
aangeboden.
Zo heb ik ook het vak geleerd”. Davis laat
daarbij niet na om op zijn verdiensten te
wijzen: tv-persoonlijkheid, beheersen van
allerlei technieken, zoals tapdansen en
mimiek.
Als echter zijn verhouding tot het verleden,
betere gezondheid ter sprake komt,
constateert hij zelf verheugd hoe het afzien
van grote hoeveelheden alcohol niet alleen
de maag en de lever spaart. Davis: „Ik voel
me de laatste anderhalf j aar kiplekker. Ik
heb me veel beter in de hand dan vroeger,
toen het na een zware show nog wel eens laat
kon worden. Ik zou je niet eens kunnen
vertellen hoeveel shows ik momenteel per
jaar verzorg, maar ik voel dat mijn conditie
uitstekend is. Ik voel me er happy bij en de
zang is er sterk door verbeterd”.
Hoe belangrijk de vocalen voor Sammy
Davis jr. zijn geworden zou pas tijdens de
show blijken. Hij veroorlooft zich tijdens het
ruim anderhalf uur durende optreden een
relatief laag tempo. De 52-jarige artiest heeft
in vergelijk met vroeger om te beginnen het
tapdansen beperkt. Als de show voor
tweederde achter de rug is, pakt hij met een
omstandig gebaar het speciale schoeisel uit
de vleugel van zijn toetsenman, levert dan
wel fantastisch dansen af, maar het blijft tot
die ene keer beperkt. Zijn knappe
imitatienummer is ook al niet meer zo
uitvoerig. Fijntjes, maar slechts eventjes
worden acteurs als Gary Grant, James
Cagney, Humphrey Bogart en de Engelsman
Sir Lawrence Olivier neergezet.
Uiteraard zou Sammy Davis Sammy Davis
niet zijn als hij de accentverschuiving ten
gunste van het vocale gedeelte van de show
niet ten volle zou weten uit te buiten. Hoe
voortreffelijk hij bij stem is, blijkt eigenlijk
al uit de muzikaal gezonden medley van
Frank Sinatra-melodieën. Haast als een
jazzvocalist gaat hij echter te werk in „On a
clear Day”, waarin hij niet alleen melodisch
improviseert, maar ook flarden van andere
ballads verwerkt, zoals „The girl from
Ipanema” en „Day by Day”. Als in de
kleedkamer na afloop het oordeel razend
knap wordt uitgesproken, valt de trots van
Davis’ gezicht af te lezen.
Sammy: „Ja, uiteraard wordt de zang nu
het zwaartepunt van de show; vroeger kon ik
meer vrijbuiten, meer tekeer gaan. Ik zie me
tegenwoordig geen half uur meer „tappen”
of als een idioot staan springen. Maar vind je
niet dat mijn stembeheersing verbeterd is in
vergelijking met de laatste paar jaar?” Het
gespreksonderwerp roept de gedachte aan
een bijbehorend thema wakker, dat op de
persconferentie ter sprake kwam voor de
aanvang van het concert. En eens te meer
eén aanwijzing vormt dat de slanke, tengere,
„Song and Danceman” van weleer steeds
nadrukkelijker een zanger begint te worden.
Op een vraag hoe hij aan zijn
vertaling van het Boeddha-ver-
haal, dat zich gemakkelijk laat le
zen (dank zij de monnik Zhu Dah
ook, die de langdradigste stukken
wegliet). Het is een aaneenschake
ling van poëtische en gedachten
volle teksten, heel beeldend vaak,
waarbij je nu en dan ook bekende
situaties tegenkomt. Zoals het feit,
dat Boeddha het water scheidt
voor een doortocht (Mozes en de
Rode Zee). Men ziet het: als wester
ling kun je het toch niet laten ver
gelijkingen te trekken.
Bij het lezen van het oud-Indis-
che hofdrama Sakuntala van Kali
dasa hij wordt beschouwd als
Indië’s grootste dichter is het
duidelijk, waarom dit klassieke to
neelstuk ook van invloed geweest
is op onze romantische literatuur.
G'oethe al noemde Sakuntala een
van de belangrijkste werken uit
het oosten. In 1791 werd het in het
Duits vertaald; in 1862 volgde een
Nederlandse vertaling van Hen
drik Kern. Jozef Deleu achtte de
tijd gekomen om zoals hij het
noemt een tweede poging te doen
om dit meesterwerk toegankelijk
te maken voor een Nederlandsta
lig publiek. De poging is wat mij
betreft, waarbij ik alleen kan af
gaan op de vertaling van Deleu
uiteraard geslaagd. Je leest het
hofdrama. dat alle elementen be
vat van de ware romantische ge
schiedenis, inclusief het happy
end, met genoegen en gemakkelijk
uit.
Iets heel anders is natuurlijk de
verzameling Chinese spookverha
len van de achttiende-eeuwse au
teur Pu Songling. Onder de titel
„De beschilderde huid” krijgt men
een bonte collectie van korte ver
halen en schetsen, waarbij het fan
tastische, vreemde en romantische
de bindende schakels vormen. Er
staan kostelijke verhalen in dit
door W. Idema, B. Mansvelt Beek
en N. van Straten vertaalde werk
stuk.
at, royale
haard er
eikehoui
etbar. ie
rs, royaal
1, aparte
mbinatie.
4e grote
>1, aparte
n ramen,
I zal wor-
Een van de redenen daarvoor is, dat
Sammy jr. zijn koerswijziging aanvankelijk
zelf ook nogal verhulde. We laten hem weer
aan het woord. „Als je me vraagt, of ik nu als
zanger, danser of als entertainer door het
leven wil gaan, moet ik je eh het
antwoord schuldig blijven. Of beter gezegd,
ik was en ik ben dat alles in één persoon. Ik
ben net als een huisarts, van alle kwaaltjes
en specialismen weet ik het een en ander af.
De leeftijd mag dan blijkens het
bovenstaande een klein woordje mee gaan
spreken, als je Davis’ arenda erbij zou
leggen, zie je dat het met zijn dadendrang
eigenlijk nog altijd excelsior gaat. Zo heeft
hij zich het afgelopen jaar onledig gehouden
met een nieuw boek (Hollywood in a
Suitcase), heeft hij zijn verplichtingen ten
opzichte van zijn groeiende onroerend goed
(onder meer een hotel bedrijf en een
platenlabel) en daarnaast heeft hij ook nog
eens gedurende een zestal maanden
voorafgaande aan zijn Europese rondreis de
hoofdrol gespeeld en gezongen in de relatief
nieuwe musical Stop the World.
Analoog aan de Amerikaanse Droom gaat
het met Davis’ loopbaan zowel als zijn
i.
Nadat het archiefmateriaal vertoond is,
komt de persoon waarom het allemaal draait
in leVenden lijve tevoorschijn Hoewel Davis
nu bijna een halve eeuw ouder is, verrast de
overeenkomst in gelaatsuitdrukking,
gestalte en loop. En in enthousiasme, want
Sammy heeft er nóg altijd niet gehoeg van.
Eerder op de dag, waarop enkele tientallen
journalisten uit alle delen van Europa
getuige zijn van een van zijn shows in het
fameuze Londense Palladium Theatre, heeft
hij dat op een persconferentie, die een
rommelig verloop had, ook beaamd.
,,Kijk”, zegt Davis jr., „als ik er niet
verschrikkelijk veel zin in hall, begon ik er
niet eens aan. En ik ben ervan overtuigd dat
ik dan ook spreek namens Buddy Rich, die
hier naast mij zit. Maar wij kennen elkaar al
jaren, dus dat is één reden waarom het niet
zo verwonderlijk is dat wij deze Europese
tournee samen wilden doen. Enkele
concerten die wij in Las Vegas achter de rug
hebben, waren buitengewoon succesvol. De
combinatie van een avond met swing (klopt
Buddy Rich op de schouder)en Sammy ligt
ons beiden wel”.
Voordat Davis echter kan vertellen dat hij
zijn eerste drumstel van jazzslagwerker Rich
cadeau kreeg en met deze musicus
gelijktijdig kennis maakte als boezemvriend
Frank Sinatra, omdat beiden destijds in het
orkest van Tommy Dorsey zaten, eerst even
de bijzonderheden van deze tournee van
Davis, die voor het eerst in bijna tweeënhalf
jaar ons land weer aandoet. Dinsdagavond 7
november treedt hij met zijn volledige show
op in het Haagse Congresgebouw, waar de
KRO-TV onder regie van Nico Hiltrop het
gebeuren zorgvuldig zal vastleggen.
Bij de voorbereiding van die registratie is
men, gewaarschuwd door de VARA-zeperd
met Bette Midler uiterst secuur te werk
materiële bezit naar den vleze. Afgezien van
het algemeen bekende feit dat Davis veel
doet voor kansarmen en minder
gesitueerden, kwamen vooral op de
persconferentie twee thema’s naar voren, die
Sammy jrtot in het diepst van zijn ziel
schenen te raken. Allereerst, zo werd hem
gevraagd, was hij van mening dat welvaart
oppervlakkigheid in de hand werkt? De
showman betrok die opmerking
onmiddellijk op zijn beroepsopvatting.
Davis: „Je kunt entertainer zijn, of in de
showbizz zitten en op twee manieren te werk
gaan. Het is óf uitgaan van een commerciële
opzet of werken met een artiestiek doel. Ik
werk vanuit een commerciële opzet, laat ik
daar geen misverstand over laten bestaan.
Maar ik probeer het wel zo artistiek mogelijk
te doen. Tijdens deze tournee breng ik
repertoire dat het publiek graag wil horen,
maar ik probeer het wel telkens anders en
beter te brengen, begrijp je?”
Over de politieke kant ervan wilde Sammy
Davis jr. tenslotte kwijt dat hij voorzichtiger te
werk ging in zijn uitspraken dan in de jaren
60, toen hij in de beweging voor gelijke
burgerrechten voor negers van Martin
Luther King zich sterk liet gelden. „De tijden
zijn veranderd. De methoden zijn dus ook
anders geworden, maar dat we er nog lang
niet zijn, is zonneklaar. Achter de schermen
help ik mee, maar dat moet zonder ophef
kunnen. In het algemeen, zoals nu, laat ik me
echter niet meer zomaar over politici uit. Of
het moet een specifieke vraag zijn, waarop ik
met een door mijzelf te staven antwoord kan
komen”.
Tenslotte is er „Liefde rond, lief
de vierkant, zeven eeuwen Kore
aanse poëzie”. Professor dr. F. Vos
uit Leiden vertaalde en stelde de
bloemlezing samen van de Kore
aanse sijo-poëzie, een genre, dat
tegen het einde van de dertiende
eeuw opkwam: korte lyrische ge
dichten. De sijo is een uiting van
persoonlijke ervaringen en beleve
nissen, van emoties en gedachten.
Om een goed inzicht te krijgen in
de Koreaanse litteratuur geeft dr.
Vos een verhandeling over de Ko
reaanse poëzie in haar totaal.
Daarbij wordt veel aandacht be
steed aan de vaak dramatische ge
schiedenis van het land. Die vele
episoden uit de historie van het
schiereiland bleken immers vaak
belangrijke bronnen van inspira
tie. Zo schrijft de dichter Cho Pyo-
g’am in 1956 over een trein, die in
de richting van de achtendertigste
breedtegraad de scheidslijn tus
sen Noord- en Zuid-Korea gaat,
maar daar niet verder kan.
HANS ROMBOUTS
gegaan; echter, de show zal de eerste drie
maanden niet worden uitgezonden.
Desgevraagd verklaarde zowel Davis als de
Nederlandse impresario na afloop van de
show bezwaren te hebben tegen een te
vroege uitzenddatum, omdat de Nederlandse
concertbezoekers sowieso flink in hun
portemonnaie moeten tasten.
Beiden: „Dat in tegenstelling tot elders in
Europa, waar de kosten van de tournee over
verscheidene dagen kunnen worden
uitgesmeerd. Want vergeet niet wat er bij
komt kijken. We zijn met 62 man onderweg.
En ik wil er niet te veel op toeleggen. De
waardevermindering van de Amerikaanse
dollar werkt toch al in ons nadeel”.
Londen heeft in vergelijking met Den
Haag zoals gezegd niet alleen het voordeel
van lagère toegangsprijzen vanwege de veel
grotere belangstelling voor plaatsbewijzen
(de wet van vraag en aanbod), maar ook nog
eens de meevaller van de primeur gehad.
Deze show, met dus in het voorprogramma
Buddy Rich, die het ook al niet verleerd is
blijkens fameuze drumsoli in thema’s
ontleend aan de West Side Story en nota
bene Weather Report, is in Groot-Britannie
onverdeeld op goede tot zeer lovende
kritieken onthaald. Dat de inhoud van de
show echter een nieuwe fase in Davis’
ontwikkeling als showman markeert, werd
minder duidelijk waargenomen.
Het leven van Boeddha, 34,50.
Pu Songling, De beschilderde huid,
ƒ37,50.
Liefde rond, liefde vierkant, 27,50.
Kalidasa, Sakuntala, 29.50.
De Oosterse Bibliotheek, sa
menwerkingsproject tussen de
Stichting ter bevordering van li
teraire vertalingen uit moeilijk
toegankelijke talen en uitgeverij
Meulenhoff, heeft er weer vier
boeken bij. Die vier delen vor
men nog eens het bewijs voor
de interessante opzet van de
serie: er is een boek over poëzie
(Korea), toneel (een oud-ln-
disch hofdrama), een historisch-
religieuze tekst (Chinese over
levering van het leven van
Boeddha) en een verzameling
Chinese spookverhalen. Het
plezierige aan de reeks is, dat
men inderdaad probeert voor de
leek onbereikbare literaire ge
bieden toegankelijk te maken.
De eerste vrees, dat het alle
maal te ondoorzichtig en on
doordringbaar zou zijn, wordt
snel weggenomen. Dat komt
door de keuze natuurlijk, maar
ook door de behandeling van de
Duizenden keren moet Sammy Davis jr. wel op de planken
hebben gestaan. Als verdoofd, als in trance, terwijl hij zijn enige
ware imitatie doet,'die van de revue-artiëst Bill Robinson
Bolhoedje op, één broekspijp opgetrokken Sammy Davis speelt
niet Mr Bojangles, maar is gedurende drie luttele minuten de
tragisch aan zijn eind gekomen showbiz-artiest, die zo’n grote
stempel op Davis’ eigen ontwikkeling heeft gezet. Als je er
onbewogen naar kunt kijken, ben je je misschien bewust van de
nostalgische hang naar de jaren dertig. Zo niet, dan kan het niet
anders of je raakt onder de indruk van het feit dat de
Amerikaanse entertainer zich emotioneel even helemaal bloot
geeft. Uiteraard gunnen we Sammy Davis het recht op
sentimentaliteit, te meer daar de 52-jarige rasartiest nu op de
kop af 48 jaar op het podium staat. Voordat hij in eigen persoon
tijdens zijn huidige Europese tournee het podium opzoekt,
krijgen we op een groot projectiescherm de zeldzame
filmbeelden van zijn professionele debuut te zien. Een energiek
negerknulletje dat met grote geestdrift zijn nummertje zingt en
tapdanst ten aanschouwen-van zijn apetrotse vader en oom, met
wie hij later na de Tweede Wereldoorlog een professioneel
trio zou vormen
Foto's Mike Trevillion
liederen-repertoire komt, omdat hij zelf
nauwelijks componeert, brengt Davis ook al
zijn leeftijd als een beperkende factor naar
voren. Sammy: „Ik zelf kies het materiaal bij
de show. In dit geval gaat het om repertoire
dat mijn hele carrière bestrijkt, maar lang
niet alles is bruikbaar. Feitelijk ben ik wat
onderwerpen voor songs aangaat behoorlijk
beperkt. Net zo min als ik als een rockzanger
op het podium kan staan dansen, kan ik ook
heel wat teksten beter maar vergeten. Het
mag allemaal niet te jeugdig zijn; ik ben per
slot van rekening al 52. Hoe ik aan nieuwe
nummers kom? Veelal van musicals die op
Broadway gaan. Ik heb nu de
opnamerechten van twee nummers uit de
jiddische musical Bar Mwitsah Boy
verworven”.
w
Een tekening uit „Liefde rond, liefde vierkant"
