s
*sse
1G
irlem
i 1
PARTIJ VAN DE ARBEID VOOR KEUZE NIEUWE LEIDER
luis
te
Antwoord
door Arnold Fortuin
door Cees Vellekoop
is
In de regering
Wakker geschud
Elastisch
Praktijk
Onvrede
i JE
i 11 si
F J
26
lerapeu-
i tussen
snsioen-
licitatie-
IS
JK
:n
i, nu
van
ian uit:
nistratie
kenhuis
itie) va
ge werkt
iholoog,
i socio-
D. J. N
tel. 023-
het
nhuis.
17.
ijk
tie
ïr
liding
/aring
een
gezorgd, daarmee feitelijk een soort aanbeveling aandragend. Op zijn
weg naar de partijtop ontmoet Meijer voorlopig slechts de uit Overijssel
afkomstige Groninger Max van den Berg.
„Ik meen dat de partij er recht op heeft, de persoonlijke inzichten
van een kandidaat voor het voorzitterschap te kennen Wim Meijer
(39 jaar); vier jaar staatssecretaris van CRM; nu weer PvdA-Tweede-
Kamerlid, zegt dat in een na-woord van een nota een soort
geloofsbelijdenis en sollicitatiebrief waarin hij zijn visie geeft op de
toekomst van zijn partij. „Zijn” gewest Overijssel de Groninger
Meijer woont na veel Twentse jaren in Kampen heeft vorige week
voor de verspreiding ervan naar de rond achthonderd afdelingen
■H
„Laat ik eerlijk zeggen dat ik Wim Meijer echt een goede kandidaat
vind. Hij komt alleen uit dat kleine kringetje van Haagse bestuurders
en ik vraag me af of dat per sé moet. Dat is een afweging die de partij
moet maken. Ik vind er een zeker gevaar aan zitten dat het evenwicht
tussen de kamerfractie en de rest van de partij verstoord wordt als ook
de voorzitter uit die kring komt. Juist de socialistische beweging moet
mijns inziens zorgen voor voldoende doorstroming op de belangrijke
posten”.
Aan het woord Max van den Berg (32 jaar), de man die na acht jaar
wethouderschap in Groningen een gooi doet naar het landelijk
voorzitterschap van de Partij van de Arbeid. Voor zijn intensieve
campagne, keerde hij drie weken eerder dan was voorzien terug van
een verblijf in Mexico. Hij geeft nu interviews aan radioprogramma’s,
dag- en weekbladen. Hij vervult bijna dagelijks spreekbeurten voor
partij-afdelingen in het hele land. Van terugtrekken is nog geen
sprake. Hij wil wel in debat met zijn concurrent, maar dan graag op
basis van inhoudelijke zaken.
I
I
i
/Mal
j
voorzitter ien
Wim Meijer
Max van den Berg
zoekt niet naar
voelt zich geen
vage idealist
de
richten
4
een isolement
„Wel moet de PvdA een eigen visie
geven, moet ze haar eigen positie
gebruiken om andere socialistische
partijen te overtuigen van de nood
zaak tot wijzigingen”. Datzelfde ver
langen leeft ook op het terrein van
de binnenlandse politiek. Meijer
door velen gezien als de partij-ideo-
Meijer zoekt niet het isolement.
Niet in de binnenlandse politiek,
maar ook niet daarbuiten. Hoewel
er in zijn nota nauwelijks over
wordt gesproken, wil de kandidaat-
voorzitter op internationaal terrein
graag de contacten met socialisti
sche partijen in het buitenland ver
sterken.
krachten en het verder ontwikkelen
van een actieprogramma.
Het kabinet dat er nu zit, k-aakt al
aan alle kanten; de moeili;kheden
kunnen niet uitblijven, de tomende
verslechteringen worden al zicht
baar. Dit kabinet zit op eendoodlo-
pend spoor. Als het uitglijd;, zullen
er nieuwe verkiezingen nodg zijn”.
loog en opvolger van Den Uyl lijkt
nog een nare smaak te moeen weg
slikken als hij praat over vier jaar
regeren met KVP en ARP en wat
daarop volgde.
,soms te snel mensen opzij gezet. Dat
was niet goed. Een politieke partij
vormt een integrerend kader van
ideeën, belangengroepen en genera
ties. Het gaat nooit om de oplossing
van een probleem voor een catego
rie, maar om de verantwoordelijk
heid van de totaliteit”, voegt hij er in
ons gesprek aan toe.
„De discussie rond het voorzitter
schap dreigt te ontaarden in etiket-
tenplakkerij, waarbij Meijer wordt
voorgesteld als de man die tegenstel
lingen zal overbruggen en ik als de
man van de polarisatie”. Zelf ziet
Van den Berg dat anders. „De socia
listische beweging dankt haar ont
staan aan het zichtbaar maken van
de tegenstellingen tussen arbeid en
kapitaal. Wie dit soort tegenstellin
gen onder tafel wil stoppen, is be
reid om af te stappen van de begin
selen van de partij. Dat betekent
natuurlijk niet dat je tegenstellingen
moet zoeken waar ze niet zijn, maar
als we werkelijke tegenstellingen
willen verdoezelen, kunnen we even
goed Van Agt kiezen. Die probeert
alle tegenstellingen te versluieren.
Dat past niet in de PvdA”.
De manier waarop Van den Berg
de meningsverschillen in Groningen
zichtbaar heeft gemaakt, heeft niet
overal vertrouwen gewekt in zijn
vermogen om verschillende stro
mingen in de partij met elkaar te
verzoenen. Niet alleen verdwenen
het CDA en de WD uit het college
van B. en Wmaar ook de partijge
noten moesten het veld ruimen voor
zijn dadendrang. „Ik heb nooit ge
merkt dat met mij niet was samen te
werken. Het gekke is, dat die sugges
tie juist van Lammers kwam, die
wat dat betreft veel meer problemen
heeft gekend”.
Bovendien vindt Van den Berg de
positie van een partijvoorzitter an
ders dan van een wethouder. „Ik zit
daar niet voor mijn eigen standpunt.
In de Partij van de Arbeid is een
aantal mensen samengekomen op
een program en die moeten samen
beslissen over de koers. Als voorzit
ter moet je dat proces stimuleren en
bewaken. Ik kan bijdragen leveren
Over de manier waarop dat moet
gebeuren, heeft Van den Berg uitge
sproken ideeën. Weliswaar heeft
ook Meijer in zijn beleidsplan ge
steld dat de invloed van de afdelin
gen op de besluitvorming groter
moest worden, maar Max meent dat
hijzelf dat voornemen beter heeft
uitgewerkt. „In de jaren zestig is de
aan de discussie, maar het gaat er
niet om, wat ik er van vind”.
Het staat voor Van den Berg als
een paal boven water dat de PvdA
een rol moet spelen bij deze maat
schappelijke veranderingen. Van
het kabinet-Van Agt zal het niet ko
men. Dat kabinet moet wat hem
betreft dan ook zo snel mogelijk ten
val worden gebracht. „Het is vol
gens mij onzin om te denken dat we
sneller terug komen in de regering
door lief te zijn voor het CDA”.
Dat sluit niet uit dat er ooit weer
met het CDA geregeerd kan worden
in zijn visie. Alleen niet met het
huidige CDA, dat zich „rechts op
stelt”. Met een CDA dat morgen of
overmorgen bereid is tot een andere
positie, kan de PvdA volgens Max
best een „gelegenheidscoalitie” slui
ten.
Wordt Meijer geen voorzitter hij
denkt volgens de insiders minder
dogmatisch, reageert alerter, is elas
tischer en diplomatieker dan zijn
concurrent Van der Berg dan
moet dat ook gevolgen hebben voor
de positie van Den Uyl. Het twee
span Den Uyl-Meijer heft in de re
cente politieke verwikkelingen tal
van problemen opgelost, al waren
daarbij ook wel verschillen van me
ning. Zeker is, dat een der gelijk
tweespan juist door de louteringen
kan rekenen op het vertrouwen, zo
wel in de partij als in de fractie.
Meijer als secondant van Den Uyl is
een vertrouwd begrip geworden. De
marsroute van Van den Berg lijkt
heel wat minder gelijk te lopen met
die van Den Uyl. In Den Haag wordt
dan ook aangenomen, dat kiezen
voor Meijer eigenlijk ook kiezen be
tekent voor het beleid van Den Uyl.
Kiezen voor Van den Berg zou een
keuze tegen Den Uyl kunnen zijn.
i
r
„Toen de hervormingsvoorstellen,
die de echte vernieuwingen moesten
brengen, aan de orde kwamen, knal
de de deur dicht. Na de voor ons
toch goede verkiezingen, waarbij de
kiezers duidelijk hun voorteur uit
spraken, hielden we uiteraard vast
aan onze wens, dat het verkiezings
programma zo werd uitgeveerd, dat
de PvdA erin herkenbaar was. U
weet het, dat slikte het CDA niet.
Schouder aan schouder met de
WD die problemen aanpakken, zo
als in liberale kringen steeds meer
wordt gesuggereerd, lokt Meijer al
even weinig als een nieuwe relatie
met het CDA. „Zolang het centrum
van de Nederlandse politiek (het
CDA) nog in al haar geledingen ver
antwoordelijk is voor de rechtse po
litiek van het huidige kabinet en
zolang de WD alleen nog maar
meer moeite doet dat kabinetsbeleid
naar rechts te trekken, is de vraag
met wie van de twee kan worden
geregeerd op dit moment niet van
belang. De PvdA zal ook in de toe
komst een mogelijk toekomstige re-
vinden bij de basis van de partij, de
afdelingen. Als hij voorzitter wordt,
wil hij ook veel energie steken in het
versterken van die afdelingen, bij
voorbeeld door goede scholing van
de bestuurders.
Meijer rekent erop dat niet in de
laatste plaats door de onvrede die
dit kabinef-Van Agt verwekt gunsti
ge verkiezingsuitslagen voor de
PvdA en andere progressieve partij
en te behalen zullen zijn. „De PvdA
regeert dan als er een progressief
beleid te voeren valt. Anders heeft
het geen zin. Andere partjen die
met ons willen regeren, zullen dan
bereid moeten zijn een positief be
leid te voeren en met verniejwings-
voorstellen durven komen’. Poli
tiek dier Meijer praat graag en veel
over landspolitieke zaken, zoals hij
ook graag en veel filosofeertover de
toekomst van zijn partij.
Er moet, zo is zijn overtuiging,
gewerkt worden aan een sterk gede
centraliseerde organisatie die leden
en kiezers stimuleert Dasr moet
dan wel geconcentreerde macht te
genover staan, die effectieveinvloed
kan uitoefenen op de centrale
machtscentra. Meijer ziet zijl PvdA
als een partij die zich rich; op het
behartigen van belangen val de bre
de groep laagbetaalden. „Een echte
werknemerspartij, die in de laatste
jaren veel aan onderlinge verhou
dingen en democratisering gedaan
heeft”, luidt Meijers nabeschouwing
van het recente partijgebeuren.
Hij realiseert zich dat daarbij
hardwerkende partijgenoten wel
eens tussen de wielen dreigden te
raken. Daarom ook zijn opmerking
in zijn nota: „Bij het vinden van een
nieuwe weg moeten we ook kijken
naar de ervaringen uit het verleden
en rekening houden met de mensen
die hun sporen hebben verdiend”.
Er zijn bij de vernieuwingsdrang
partij wakker geschud. Van een ty
pische bestuurderspartij keerde
men terug naar een socialistische
stellingneming en werd er intern ge
democratiseerd. Maar dat blijkt een
papieren democratie”.
,Jn feite beslist de partij over zo
veel zaken, dat ze nauwelijks meer
ergens over beslist. Ik vind dat we
toe moeten naar een nieuwe besluit
vorming. De partij moet discussië
ren over de hoofdpunten. De dage
lijkse politieke strijd moet gevoerd
worden door de mensen die daar
voor gekozen zijn. Nu worden de
afdelingssecretarissen zo met pa
pier ondergesneeuwd, dat ze nauwe
lijks de hoofdlijnen kunnen vast
houden, laat staan dat er een goede
discussie kan plaatshebben met de
leden”.
De strategie van de ex-wethouder
is duidelijk. Hij probeert steun te
Deze nadruk op de invloed van de
basis betekent niet dat Van den
Berg geen bijdragen heeft voor de
discussies over de toekomst van de
PvdA. Het ergert hem daarbij dat
hij wordt afgeschilderd als een vage
idealist. „Ik denk dat realisme is: het
antwoord zoeken op de enorme pro
blemen waar we voor staan: werk
loosheid, armoede, bewapening,
energiecrisis en milieuzorg, bijvoor
beeld. Realisme is het erkennen van
deze problemen en er niet voor weg
lopen”.
„De partijvoorzitter is er om het
debat te leiden over de vraag hoe we
een samenleving organiseren, waar
we invloed hebben op hoe we produ
ceren. Daarbij gaat het er niet om de
staat meer invloed te geven, maar de
mensen zelf. Alle partijen, zelfs de
ondernemers zijn het er over eens
dat de overheid moet ingrijpen. De
vraag is alleen hoe”.
„Rechts wil de lonen matigen, de
publieke sector terughouden en de
markt versterken. Maar die markt is
verzadigd. Aanstekers produceren
voor de Derde Wereld is geen oplos
sing. De belangrijkste behoeften lig
gen in de publieke sector. Nog veel
mensen hebben geen goede woning,
menselijke werkomstandigheden,
goed onderwijs en medische hulp.
Door de terughoudende opstelling
van de vakbeweging, die overigens
uniek is in de wereld en de winst die
we boeken door technische vond
sten kunnen we werk scheppen en
anders verdelen. Dat moet gecontro
leerd worden door de gekozen orga
nen”.
r
Meijer waagt zich niet aan bespie
gelingen daarover. Hij wacht erop
tot afdelingen hem kandidaat stel
len. En dat wachten doet hij de
eerstkomende tijd op grote afstand,
want zondag is hij voor zes
weken naar de Verenigde Naties
vertrokken.
„Ik kan daar wat internationale er
varing opdoen en dat is voor een
politicus nooit weg. Als ik terug
kom, denk ik dat de strijd om de
voorzittersstoel niet ten koste be
hoeft te gaan van mijn werk als
regionaal (lees: vooral Twents) Ka
merlid”.
„Ik ben na mijn terugkeer in de
Kamer (hij was enkele jaren Kamer
lid voordat hij staatssecretaris
werd) misschien wat minder merk
baar actief als regionaal Kamerlid.
Misschien heeft dat ook te maken
met mijn ervaringen op CRM. Ik zit
met meer op het puntje van de stoel
om schriftelijk vragen te stellen,
maar als dat het enige is waaraan je
activiteiten moet afmeten
Voorzitter zijn van de PvdA is een
zwaar karwei. De eerste man in deze
partij speelt een belangrijke rol, met
alleen op het partijpolitieke maar
ook op het landspolitieke toneel. Hij
praat bij belangwekkende zaken
mee in de fractie, zorgt ervoor dat de
partij en de Kamerfractie zoveel
mogelijk op één spoor blijven en
moet bovendien het hele partijge-
beüren van fractie en partijbes
tuur tot de kleinste afdeling in de
draf helpen houden. Een functie van
formaat dus, waarvoor heel wat
kopstukken in de partij, tot outsi-
der-kandidaat en nu vice-voorzitter
Jaap van der Doef toe, maar één
man tippen: Wim Meijer.
„De echte strijd is nog niet ont
brand. Ik moet kandidaat gesteld
worden door een afdeling. Gebeurt
dat niet, dan hoeven we nergens
meer over te praten. Ik hoop echter,
dat de afdelingen, die nu mijn nota
hebben of nog krijgen, erover zullen
willen praten. Ik wil graag, waar het
kan, voor een toelichting zorgen,
maar het zit er niet in dat ik daar
voor alle afdelingen kan afreizen.
Hoe ik mijn nota zie? Als een soort
leidraad die kan helpen bij het op
lossen van de gigantische proble
men, die ons de komende jaren
wachten”. In zijn nota noemt hij
enkele van die problemen, zoals de
werkgelegenheid en de herverdeling
van rijkdommen van onze samenle
ving.
„Een sociaal-democratische partij
als de PvdA moet zich met man en
macht blijven inzetten voor het vin
den en bereiken van nieuwe oplos
singen”, schrijft Meijer er zelf over.
Hij is ervan overtuigd dat er offers
moeten worden gebracht. Daarom
ook stelt hij zich op het standpunt,
dat uit de vernieuwingen, die ook de
Partij niet onberoerd hebben gela
ten, de beste elementen moeten wor
den opgepakt. De partij moet zich
volgens hem bij het bepalen van de
Politieke opstelling in de komende
jaren laten leiden door de wil tot
versterking van de invloed van de
leden in de partij, het centraal stel
ten van de uitspraak van de kiezers,
de bundeling van progressieve
geringspartner uit het centrum op
voorwaarden moeten binden, opdat
een progressief beleid daadwerke
lijk in de praktijk kan worden uitge
voerd”.
z
