CHARTA-77 ROEPT HULP BUITENLAND IN
1
g
SPD-wetsontwerp
tegen verjaring
oorlogsmisdaden
Minister Mulder treedt af
om corruptieschandaal
Veel politieke
gevangenen
in Afghanistan
Vragen over
leveringen
aan Z.-Afrika
„Alles gedaan in belang Zuid-Afrika
Moskou viert feest
Onderwereld
Gevangen
Speculaties
Frankrijk sluit zich
aan op NAVO-hot-line
Poging
Putten, Arnhem
Volk en Vaderland
Aantjes
Kamikaze
Botsii Westduits weekblad:
ter hoog
t bij zwa
3
BINNEN- EN BUITENLAND
WOENSDAG 8
N O V E M B E R
19 7 8
door Nico Scheepmaker
(Van onze redacteur in Wenen, Anton Koene)
idelaar
lijk maak
men op 4
anprijza
s de Vré
en van o
n en Hei
■ring gaa
'erkreditt
red iet) as
■zinnen.
WENEN. Voor de eerste keer heeft de Tsjechoslowaakse dissiden
tenbeweging Charta-7 7 ter verdediging van de mensenrechten recht
streeks de hulp ingeroepen van de ondertekenaars van het Verdrag
van Helsinki. In een open brief aan VN-secretaris-generaal Kurt
Waldheim en de regeringsleiders die het Helsinki-verdrag hebben
ondertekend, vraagt Charta-77 aandacht voor de „steeds slechter
wordende toestand op het gebied van de mensenrechten in ons land en
de toenemende vervolging van al degenen die zich voor de mensen
rechten inzetten of die proberen erkenning van deze rechten te
verkrijgen”.
Cthiopif
i Ethiopië
i aard. D;
Ontwikte
op vraget
lof (ds'Uj
de Neda
et Ethiopi
Je Konini
r slachtof
rijd om a
systee
een me
sld voor
itsplani
dartset
schrikb»
en W. va
instens 1
tterdams
de vraa;
komend,
de gevol
n het niet
gen V!
n uit hit
Monetain
en en yens
rde van
zullen di
jard dolls
mene Krt
•ringen zij
n de dolls
kt. Ze mi
aren Mé Voorzitter Bondsdag
passage 0
ook tv» Was ijd nazi-partij
t
Nieuw Charta-document
bereikt Kurt Waldheim
9 9
(Van onze redacteür in Johannesburg, Karl Breyer)
CORNELIS MULDER
In politieke kringen worden deze stap-
brief, „als in de 20e eeuw in een cultureel
Europees land acteurs die Shakespeare
willen opvoeren door achterdeuren of kel
ders moeten sluipen om in een privé-sfeer
te kunnen optreden”.
De politie heeft op het ogenblik grote
belangstelling voor met de schrijfmachine
geschréven edities van auteurs die nog niet
hebben gepubliceerd. Degenen die de tek
sten overschrijven worden vervolgd. In
drukkerijen en particuliere woningen wor
den manuscripten in beslag genomen en in
een enkel geval is de schrijver in hechtenis
genomen, zoals Jiri Grusa.
Rechter Erasmus zei dat deze commissie
eerst de vroegere staatssecretaris Rhoodie
wil horen. Rhoodie verblijft momenteel in
Israël en wordt als een sleutelfiguur in het
gehele schandaal beschouwd. Er wordt
thans beweerd dat hij naar het buitenland
vertrok om geheime documenten, die als
getuigenis zouden kunnen worden ge
bruikt, te vernietigen. Minister Mulder zelf
heeft inmiddels verklaard dat hij vrijwillig
voor de commissie zal verschijnen om op
heldering over de gang van zaken te geven.
En nog steeds gonst het in Zuid-Afrika
van nieuwe geruchten. Er wordt gesugge
reerd dat ook het weekblad To the Point
gestéund werd door geheime fondsen uit
het departement van Informatie. De uitge
vers van het met ongeveer 24 miljoen aan
belastinggelden betaalde dagblad The Ci
tizen, de vroegere directeur van Elsevier
Minister-president Botha zei dat door de
„royale vertolking", die rechter Mostert
aan zijn opdracht gaf, problemen zouden
kunnen ontstaan met het onderzoekswerk
van de nieuwe commissie.
pen beschouwd als een poging alsnog te
verhinderen dat verdere resultaten van
het onderzoek openbaar worden gemaakt.
(Van onze redacteur in Bonn,
Hans Amez)
Hubert G. Jussen en de Zuidafrikaan Jan
van Zijl Alberts, zijn zowel uitgevers van
het dagblad als ook van het weekblad.
In Namibië werd onlangs de Duitse uit
geverij John Meinhardt en Co, die de dag
bladen de Suidwester en de Allgemeine
Zeitung uitgeeft, door een vrij onbekende
Duitser, dr. Dieter Lauenstein, gekocht.
De leider van de democratische Swapo in
Windhoek, Andreas Shipanga, vroeg zich
af of hier ook niet Zuidafrikaans belas
tinggeld werd gebruikt om bladen op de
markt te brengen die de politiek van de
rechtse Turnhalle-alliantie steunen.
Scholten wil weten, welke stappen de
regering zal ondernemen als dit is ge
beurd, omdat er dan sprake is van schen
ding van het VN-wapenembargo tegen
Zuid-Afrika.
Tot tevredenheid van Amnesty heeft de
Afghaanse regering toegezegd dat circa 74
vrouwen en kinderen en vier functionaris
sen van de vorige regering in vrijheid
zullen woren gesteld.
De organisatie doet voorts een beroep op
de Afghaanse regering alle politieke ge
vangenen die zonder aanklacht of proces
worden vastgehouden, vrij te laten.
PARIJS (AP). In afwijking van het
beleid van wijlen president Charles de
Gaulle heeft de regering van Frankrijk
besloten zich aan te sluiten op de „hot
line”, die de ministeries van Buitenlandse
Zaken van de lidstaten van de Noordatlan-
tische Verdragsorganisatie in noodgeval
len met elkaar verbindt.
De regering van president Valery Gi-
scard d'Estaing maakte gisteren bekend
dat Frankrijk met ingang van 1 januari
1979 volledig lid van het systeem zal wor
den.
emmofoo
>0 gulden
De SPD zal aan de andere fracties (FDP
en CDU-CSU) vragen of zij zich kunnen
aansluiten bij een dergelijk wetsinitiatief.
Nadrukkelijk zal worden vastgelegd dat
elk kamerlid overeenkomstig zijn geweten
zal moeten stemmen en dat er van partij
discipline of -solidariteit geen sprake kan
zijn. De liberale FDP is hier al op voor
hand mee akkoord gegaan. De CDU zal
zich de komende dagen beraden. De CSU
schijnt tegen een dergelijk wetsontwerp te
zijn en vindt dat de verjaring een goede
zaak is.
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. Amnesty International
heeft gisteren in Londen bekend gemaakt
dat in Afghanistan duizenden mensen om
politieke redenen gevangen zitten. Am
nesty baseert zijn uitspraak op betrouw
bare berichten uit dit land.
DEN HAAG (ANP). Het Tweede-ka-
tnerlid Scholten (CDA) wil van minister
Van der Kiaauw van Buitenlandse Zaken
weten, of het Nederlandse schip „De
Breezand" betrokken is gweest bij de le
vering van lange-afstandsraketten aan
Zuid-Afrika.
Het intrigerendste blijft intussen het
tijdstip waarop Willem Aantjes vrijwillig
tot de Landstorm toetrad: 12 oktober 1944.
Laten we vanaf deze datum even hand in
hand terug wandelen in de geschiedenis,
om te kijken wat er aan die 12e oktober
1944 vooraf is gegaan:
1 oktober 1944: Putten verwoest als
represaille, de mannelijke bevolking weg
gevoerd naar concentratiekampen;
17 september: geallieerde luchtlandin
gen bij Arnhem, Nijmegen en Eindhoven.
Uitroeping door minister-president Ger-
brandy van de spoorwegstaking;
11 september: de Amerikaanse troepen
overschrijden de Duitse grens bij Trier;
8 september: de eerste V-2 komt op
Londen neer;
5 september: Dolle Dinsdag, de Duitsers
en NSB’ers vluchten in paniek naar het
Oosten, de Nederlandse bevolking stroomt
voorbarig uit om de bevrijders te begroe
ten. Wel wordt Brussel op die dag bevrijd,
en worden de Binnenlandse Strijdkrach
ten onder opperbevel van prins Bernhard
opgericht;
4 september: de geallieerden bevrijden
Antwerpen.
?n en L
n aan
>genat-
En dat probleem van die gezagsgetrouw
heid aan de overheid, welke dan ook, lijkt
me ook meer theoretisch dan praktisch -
tenzij ik zou moeten aannemen dat alle
lidmaten van de Gereformeerde Bond
toen niet, en nu nog niet, goed snik waren.
Je hoefde het Volk en Vaderland, het par
tijblad van de NSB, toch niet uit te venten
om de religieuze reden dat je gezagsge
trouw diende te zijn? Als tienjarigen zon
gen we al: „Op de hoek van de straat staat
een NSB'er, het is geen man, het is geen
vrouw, maar een ras-plebejer”, eindigend
met de woorden: „Hij verkoopt zijn Vader
land, voor tien losse centen". Als een zo
eenvoudige, voor de hand liggende ge
dachtengang geblokkeerd kon worden
door het loutere lidmaatschap van de Ge
reformeerde Bond, is er alle reden om de
politie op die bond af te sturen.
n L „vun ovjiuiu uvvuju
■nomen.ij Beschouwd. Zijn NSDAP-lidmaatschap,
aan, 1
Intussen zijn er ook nieuwe speculaties
over de moord op financiële expert dr.
Robert Smit en diens vrouw. Zij werden
elf maanden geleden in hun huis in
Springs vermoord. Deze tragische gebeur
tenis wordt nu eveneens in verband ge
bracht met de corruptie in het departe
ment van Informatie. Dr. Smit, die kandi
daat voor de Nationale Partij bij de verkie
zingen was, zou toen reeds achter de enor
me valuta-overtredingen zijn gekomen en
zou daarom door een onbekende moorde
naar uit Duitsland uit de weg zijn geruimd.
Geruchten dat minister-president Botha
van plan is nieuwe verkiezingen te houden
na het corruptieschandaal, werden giste
ren ontkend. De minister van Buitenland
se Zaken, Pik Botha, die tijdens een blik
sembezoek aan Zwitserland alle persatta
chés van de Zuidafrikaanse ambassades
in Europa over de gang van zaken infor
meerde, gaf echter toe dat de kwestie
Zuid-Afrika enorme schade heeft berok
kend.
monstra
an een b
ing.
militain
een fakb
trijfel
„Wij roepen U op", zo gaat de brief
verder, „U met de toestand in Tsjechoslo-
wakije bezig te houden, de klachten van
Charta-77 te onderzoeken en bij de Tsje
choslowaakse regering aan te dringen
hulp te verlenen en de verplichtingen na te
komen die uit het door haar ondertekende
verdrag voortvloeien".
In de brief zegt Charta-77 de hulp van
het buitenland te hebben ingeroepen, om
dat op geen van de door haar aan de
Tsjechoslowaakse overheidsinstanties ge
stuurde 21 documenten antwoord is geko
men, evenmin als op de honderden brie
ven. petities en voorstellen van leden en
sympathisanten van Charta-77. De brief is
zeven pagina's lang waarin meer dan 50
namen van vervolgden voorkomen en
geeft een opsomming van onrechtmatige
arrestaties, folteringen, mishandelingen
en andere vormen van vervolging, waar
aan in het bijzonder de ondertekenaars
van Charta-77 en anderen zich hebben
moeten onderwerpen.
Enige duizenden sympathisanten van
Charta-77 worden gevangen gehouden of
moeten terechtstaan. De briefschrijvers
(even een uitvoerig overzicht van onrust
barende gevallen van gewelddaden, ano
nieme chantage en inbreuk op het recht
van privacy (volgen acht namen), waarvan
geep enkele door de Tsjechoslowaakse
overheid behoorlijk is onderzocht. Verder
worden een aantal minder bekende ver-
Mijn schoonmoeder liep weg met Wim
Aantjes, en ik zelf, ik geef het toe, vond
hem ook altijd een fatsoenlijk man, niet
wetend dat hij wel moest. Mr. Schakel, wat
gedrag tijdens de oorlog betreft Aantjes’
tegenpool binnen de AR, voerde voor de
televisie een paar verzachtende omstan
digheden aan. Jeugdige onbezonnenheid,
en een gezagsgetrouw milieu, te weten de
zeer orthodoxe Gereformeerde Bond bin
nen de hervormde kerk. De mensen had
den er geen idee van, zei mr. Schakel
ongeveer, onder welke grote druk de aan
hangers van die christelijke stroming hun
leven lang staan, en inderdaad, daar had
ik geen idee van, maar ik zal Amnesty
International meteen waarschuwen, mis
schien kan die er iets aan doen. x
Wim Aantjes was de 21 al gepasseerd
toen hij zich vrijwillig aanmeldde bij de
landstorm Nederland van de Duitse Waf-
fen-SS. Hij deed dat omdat het hem de
enige manier leek om uit Duitsland weg te
komen, waar hij bij de posterijen werkte
om het ongemak van een aan het Oost
front strijdende Duitse postbode te helpen
verzachten. Als bewaker van het straf
kamp Port Natal nam hij vervolgens de
plaats in van een landstormer die wel
bereid was naar het Oostfront te vertrek
ken, zodat hij ook daar weer (hoe zal ik dat
nu eens modern zeggen?) een gat in de
Duitse oorlogsmarkt vulde. Hij heeft niet
geslagen, hij heeft niet geschoten, hij heeft
niet gevochten. Hij heeft het alleen maar
mogelijk gemaakt dat een ander schoot en
vocht. En hij deed dat op een leeftijd en
met een opleiding die hem beter hadden
kunnen doen weten. Ik zal niet zeggen dat
iemand valn 21 niet jong meer is, maar het
was in die jaren wel een leeftijd waarop
miljoenen jongens al gesneuveld waren.
En niet eens vrijwillig.
BONN. De sociaal-democratische
fractie in de Bondsdag wil een wetsont
werp indienen, waarin de verjaring van
moord wordt opgeheven. Daarmee zou
ook verhinderd worden dat oorlogsmisda
den na 31 januari 1979 niet meer kunnen
worden bestraft. Als er namelijk niets
gebeurt, zijn oorlogsmisdaden in de
Bondsrepubliek in 1980 verjaard.
van Shakespeares Macbeth door bekende
kunstenaar, onder wie
Pavel Kohout en Pavel Landovscy, onmo
gelijk gemaakt. Degenen die aan de opvoe
ring wilden deelnemen werden door de
politie gefouilleerd, mochten de huizen
.niet binnen en enkelen werden gescha-
'temra. I duwd en verhoord.
„Wij vinden het schrikbarend”, aldus de
JOHANNESBURG. De Zuidafrikaanse minister van Plurale Betrekkingen, dr.
Connie Mulder, die op zeer ernstige wijze is betrokken bij het corruptieschandaal in het
door hem vroeger beheerde departement van Informatie, is gisteren afgetreden. In een
verklaring, die pas na middernacht in Zuid-Afrika mocht worden gepubliceerd, zegt de
minister dat hij weggaat om premier Pieter Wilhelm Botha de karls te geven de aanslag
tegen de Nationale Partij, tegen de regering en tegen Zuid-Afrika ongehinderd af te
weren. Botha heeft vannacht rechter Mostert ontslagen, door wiens toedoen het
schandaal vorige week in de openbaarheid is, gebracht.
Hoewel de druk om af te treden op
minister Mulder feitelijk met het uur toe
nam, komt deze stap toch vrij onverwacht.
Tot op het laatste ogenblik had hij ver
klaard dat hij geen spijt had over hetgeen
er in zijn departement in Pretoria gebeur
de en dat hij alles had gedaan in het belang
van Zuid-Afrika.
>r de op®
Nog harder is het optreden tegen aan
hangers van non-conformistische muziek.
„Privé-concerten worden onderbroken
alsof het om een bijeenkomst in de onder
wereld gaat”. Het is voorgekomen dat een
huisje waarin jonge musici elkaar pleeg
den te ontmoeten, moest worden ontruimd
onder het „belachelijke voorwendsel dat
precies op die plaats een bushalte moest
komen. Op de dag dat het gezin-Jan Prince
het huis ontruimde, werd het demonstra
tief opgeblazen.
Charta-aanhangers verliezen vaak door
toedoen van de geheime dienst hun baan,
mogen geen werk accepteren, krijgen geen
pensioen of moeten hun huizen uit. De
jeugd wordt het recht op studeren ontzegd
en kinderen worden niet in de peuterklas-
jes toegelaten. Er zijn gevallen bekend
waarin medische hulp werd geweigerd of
waarin mensen gedwongen werden zich in
een psychiatrische of andere kliniek te
laten behandelen. Twee vrouwen werden
zonder reden met geweld opgenomen in
een kliniek voor venerische ziekten. „In
ons land”, zo wordt gezegd, „heerst de
atmosfeer van de angst, die mensen niet
alleen vrezen vanwege het uitspreken van
hun opvatting, maar ook onder degenen
met wie zij omgaan en die het doen voor
komen dat te doen. Het jaar 1984 is niet
ver meer weg”.
De brief, gedateerd 6 november 1978, is
zoals sinds de arrestatie van Sabata, alleen
ondertekend door de twee overblijvende
Charta-woordvoerders, Marta Kubisova
en Ladislav Hejdanek en verder door het
Comité ter' Verdediging van de Onrecht
matig Vervolgden.
in
bladzijdi voortdurend door de veiligheidsdienst ge-
tiesystee schaduwd, anderen werden of worden aan
kt van e een wederrechtelijk en langdurig toezicht
is de gai onderworpen en worden in hun bewegin-
reruit in ^en bePerkt. In de laatste twee jaar zijn
In toenemende mate worden volgens de
brief zonder wettelijke grond onderteke
naars van Charta-77 een paar dagen ge-
j rangen gezet, zoals bij het bezoek van
e ga tl Brezjnjev en vlak voor de bijeenkomst met
eter dooi leden
van het Poolse Comité voor Arbei-
bevatl jerszelfverdediging (KOR). Velen worden
Eerder werd door Botha bekendge
maakt dat zijn regering aan president Vor-
ster heeft aanbevolen de opdracht aan
rechter Anton Mostert, een onderzoek in te
stellen naar de valutaovertredingen in het
departement van Informatie, in te trekken.
Het werk van zijn commissie, mede door
het ontslag van Mostert wordt feitelijk
beëindigd. Rechter Mostert. die door zijn
onverschrokken houding en zijn optreden
in het openbaar het schandaal rond het
ministerie openbaarde, had gisteren nog
verklaard dat zijn onderzoek openbaar
zou zijn. Dit in tegenstelling tot de nieuwe
parlementscommissie, bestaande uit
twaalf leden, onder leiding van rechter
Erasmus, die zijn werk in het geheim zal
verrichten.
Carstens is lid van de christen-democra-
tische CDU en wordt beschouwd als moge-
lijke opvolger van de huidige Westduitse
President Walter Scheel.
De woordvoerder van de CDA-CSU-
Dr® fractie in de Bondsdag, Eduard Acker-
n h Biann, heeft naar aanleiding van het week-
lafflö bladartikel gezegd, dat de daarin genoem-
oi zo' fe*ten niet nieuw zijn. „Ze zijn al sinds
m 1949 bekend”, aldus Ackermann. Na de
oorlog werd Carstens door een denazifice-
ing en ringscommissie als „van schuld bevrijd”
7 duizenden ondervraagd, bedreigd en van
tijd tot tijd onder psychische druk gezet.
Telkens weer worden mensen gefouilleerd
en huizen doorzocht.
Khillll Regelmatig ook verhindert de politie
ontmoetingen van vrienden onder elkaar
■of maakt het onmogelijk huis of woon-
Verder zal ik maar niet teruggaan, dit
waren de gebeurtenissen die kersvers aan
die 12e oktober, waarop Willem Aantjes
zich bij de Landstorm meldde, voorafgin
gen: Putten, Arnhem, V-2, Dolle Dinsdag,
de spoorwegstaking. Wie zich- na al deze
gebeurtenissen toch nog aanmeldt bij een
onderdeel van de Waffen-SS moet wel
buitengewoon onnozel zijn, of buitenge
woon trouw aan zijn eenmaal omhelsde
beginselen, of de mentaliteit van een kami-
kaze-piloot hebben. In het allergunstigste
geval is er sprake geweest van een geboren
overlever, die zich steeds daarheen begaf
waar hij het minste risico liep. Een soort
Mikoyan dus, de onlangs overleden Russi
sche staatsman, die alle zuiveringen in de
top overleefde, uit welke windrichting er
ook gezuiverd werd.
van pre grijpen vermeld tegen degenen die werken
ten aani voor de rechten van de mens.
nse geld
anse rei
laauw vi plaats te verlaten. Van tientallen Charta-
■1 een k( ondertekenaars is de telefoon buiten be-
srt bespi drijf gesteld, hun woningen worden afge-
ga Forla basterd, hun bewegingen gefotografeerd
irnationj
;r Klaaï
g« volgens het weekblad aangevraagd in 1937
entegev* en gekregen in 1940, zou zuiver formeel
rijn gebleven, aangezien Carstens toen ais
officier diende aan het front.
HAMBURG/BONN (DPA). Karl Car-
loptüCI stens, de voorzitter van de Bondsdag (de
Westduitse Tweede Kamer), zou volgens
h«t weekblad „Deutsches Allgeipeines
a Sonntagsblatt” lid zijn geweest van de
’rotes NSDAP, de nazipartij in Hitler-Duits-
ide totb land.
en ernst) i
en gefilmd of hun post niet bezorgd. Bij
zonder absurd, aldus de brief, zijn de poli
tiemaatregelen tegen particuliere voor
drachten, discussies en culturele manifes
taties. Onlangs heeft bijvoorbeeld een ster
ke politiemacht bij herhaling de opvoering
van oiidKPbpeaius
B pl3u Tsjechoslowaakse
eren on}
laai gepa
slag ge»
■k van h
Op het Rode Plein Moskou vond gisteren de jaarlijkse parade ter gelegenheid vande Oktoberrevolutie plaats. Op de foto
worden grond-lucht-raketten langs het portret van Lenin gevoerd. Het was 61 jaar geleden dat de Oktoberrevolutie plaatsvond.
1
