ZATERDAG VERTONING PAS ONTDEKTE ETUDES DES MOUVEMENTS UIT 1928
Film
Totale oeuvre Ivens in Filmmuseum
EN
The Shout intrigerend
Skolimowski-produkt
hciarlem
amsterdam J
1 X T
Filmhuizen J
r
s
I
Fel requisitoir tegen heksenprocessen van Christenen
Haxan en Nosferatu: klassieke horror
Zinnemann doet verslag van
een emotierijke vriendschap
1
DAMKATE
KERSTREIS
LONDEN 1978
I "n
r
i
Andrej Wajda
Prachtig spel Fonda en Redgrave in Julia
13
FILM
NOVEMBER
1 0
19 7 8
VRIJDAG
nt
i leuke
houten
ümsnoasB
-
het feit,
I
i leuke
r
Geopend van 13.00 uur tot 17.00 uur.
Charles Boost
M
s er van
emen:
van de
uit de
in, zoals
zie ook
I
Inlichtingen en boekingen voor deze reis uitsluitend bij:
Reis- en Passagebureau Hoyman Schuurman
Gedempte Oudegracht 82 (in stadskantoor Haarlems Dagblad),
Haarlem.
Tel. 023-313150.
Ai
i bij ons
i keuze
NT.
De feestvieringen rond Joris Ivens, die deze
maand zijn tachtigste verjaardag viert en tege
lijk het feit herdenkt dat hij vijftig jaar „in het
vak” zit waarover wij eerder deze week al
schreven zijn langzamerhand op gang geko
men. Maandag was de juist van een reis door
China teruggekeerde cineast aanwezig bij een
voorbezichtiging van de (reizende) tentoon
stelling over zijn leven en werk die in de hal en
het trappenhui^ van het Filmmuseum staat
opgesteld en die vanaf morgen geopend is. Bij
die voorbezichtiging vond de eerste vertoning
in Nederland plaats van het filmpje „Etudes
des Mouvements”, geïnspireerd op het Parijse
verkeer, dat Ivens in 1928 maakte en dat pas
onlangs is opgedoken in het filmarchief van de
DDR.
tief be-
250.-
op van
ord. En
leien.
eugde
Bijzonderheden:
Vertrekdatum: 22 DECEMBER 1978 - 18.30 uur
Reisduur: 5 dagen
nÜnrinnnnnrtÖnritinOürïnQDQQGÜDnDDDDGÜGODGÜDQÜGDGnnDnüüünüQDÜGÜGQQüQGGGDGODGDaDCJODDDDDQDOOOOOODOOOOOOOtDOOODDQDOOOOODDDOriOnnDOnnonnOODDGQDDOOOQDnDDDDüaDnO
Reissom - "Tnft
Inbegrepen:
1
ord
olifant
p waaier
tldje
In samenwerking met reis- en passagebureau
Hoyman Schuurman organiseren wij
speciaal voor onze lezers een
De enige Haarlemse première en tege
lijk een van de beste films van dit jaar
vinden we in Studio met „Julia" van de
Amerikaanse regisseur Fred Zinneman.
Ondanks de titel is niet Julia de voor
naamste figuur in de film maar de beken
de Amerikaanse toneelschrijfster Lillian
Hellman. Zij schreef onder meer een bun
deltje herinneringen „Pertimento”, waar
in een van de verhalen Julia heet, de naam
van haar beste vriendin.
Het IJmond Filmcircuit, waarvan de
filmhuizen Velsen en Heemskerk deel uit
maken, vertoont deze week een klassiek
horrorprogramma, bestaande uit twee
zwijgende films, Haxan van Benjamin
Christensen en „Nosferatu” van Murnau.
nalstraat 25, IJmuiden en vrijdag in film
huis Heemskerk, Handelstraat 93.
Filmhuis Haarlem vertoont volgende
week woensdag in het DAC, Ripperda-
straat 13a om 20 uur, donderdag in het
Plein, Schalkwijk om 21 uur en vrijdag,
zaterdag en zondag in het Melkwoud, Zijl
straat 63 eveneens om 21 uur, de Poolse
film De mens uit Marmer van Andrej
Wajda, waarin interne politieke gebeurte
nissen tussen 1956 - opstand in Warschau,
die werd onderdrukt door Poolse en Russi
sche militairen - en ongeveer de tegen
woordige tijd, de handeling beïnvloeden.
Het is het verhaal van een studente die in
’67 op de Filmacademie een eindexamen-
werkstuk wil maken over een man die
volgens journaalbeelden en de restanten
in een museum van een onafgemaakte
standbeeld eens grote populariteit moet
hebben gekend. Bij haar onderzoekingen
naar meer bijzonderheden over deze man
die slechts „in marmer” schijnt te bestaan,
Film Inn Zandvoort vertoont vanavond
en morgenavond in de Openbare Biblio
theek, Prinsesseweg 34, om 21 uur, de
geestigironische film Smile van Michael
Ritschie, een soort gespeelde reportage
rond een schoonheidswedstrijd van colle
ge girls, waaraan ter compensatie van de
ijdelheid ook een intelligentietest is ver
stuit ze op allerlei moeilijkheden waaruit
de studente moet concluderen dat ze aan
een niet-gewenst project bezig is.
In het Melkwoud dit weekeinde Müriel
van Alain Resnais.
Filmhuis Alpha, C. H. Moensstraat 5,
Beverwijk, vertoont volgende week don
derdag twee films van een andere Pool die
inmiddels tot Fransman is genaturali
seerd, Walerian Borowozyk. In Une Col
lection particuliere laat hij een verzame
ling erotisch speelghoed en mechaniekjes
zien om daarna in Contes Immoraux enige
tegen de pronografie leunende erotische
verhalen op onavolgabere wijze in prachti
ge suggestieve beelden te vertellen.
Woensdag onder andere „Indonesia Calling” (1946), de
film waarover zoveel te doen is geweest omdat Ivens de
kant van de Indonesische Republiek koos tegen de voor
genomen militaire acties van Nederland, en donderdag is
gewijd aan China waar Ivens al in 1938 present was om
het verzet van de Chinezen tegen de Japanse invasie vast
te leggen in „The 400 Million”. Om daarna twintig jaar
later terug te keren teneinde de roerige situatie omstreeks
1960 in het bevrijde China weer te geven in „6000 Million
with You”.
De filmvoorstellingen hebben vanaf zaterdagmiddag tot
en met vrijdagavond 1 december dagelijks plaats. Gedu
rende de weekeinden aanvang 14 uur, op werkdagen
aanvang 19.30 uur. De tentoonstelling is iedere dag in
die periode te bezichtigen van 12 tot 17 uur en tijdens de
avondvoorstellingen. Het Nederlands Filmmuseum is ge
vestigd Vondelpark 3, Amsterdam.
Vervolgens op dinsdag Ivens’ Amerikaanse periode
gedurende de oorlog met „Power and the Land” over de
elektrificatie van het platteland en „Our Russian Front”,
een compilatiefilm van journaalopnamen over de Duitse
inval in Rusland.
werkt zijn („Heien", „Nieuwe Architectuur”). De tijd ook
waarin Ivens naar Rusland trok en daar in opdracht
„Komsomol” (Lied van de Helden”) maakte.
ig met de posit*’
Wi geven natuu#
m ontvangt
Zelfs het kleine Afrikaanse Togo is met
De Rat vertegenwoordigd op Cinéstud, het
internationale studentenfilmfestival dat
deze maand voor de zesde keer in Amster
dam wordt gehouden. Van 16 tot 23 no
vember zijn in het Kriterion-theater 101
korte en langere films te zien. Tijdens een
marathonvoorstelling in de nacht van za
terdag op zondag worden de eerste films
van de Italiaanse cineasten Visconti, Bel-
locchio en Bertolucci vertoond.
De bewegingsstudie werd nog voor De Brug gemaakt en
is dus in feite de eerste proeve van filmactiviteit, die de
jubilerende filmer afleverde. Als men De Wigwam niet
meetelt die de 13-jarige Joris in samenwerking met de hele
familie in de omgeving van het ouderlijk huis maakte. Een
jeugdgrapje, maar niettemin is ook deze film opgenomen
in het programma dat zaterdag het retrospectief in het
Amsterdam heeft deze week drie lichtgewicht premières waarvan er twee „The
Shout" en „Kentucky Fried Movie" in de al weer achter ons liggende Utrechtse
Cinemanifestatie geïntroduceerd zijn.
„U de mogelijkheid bieden om de Kerstdagen eens anders dan anders door te
brengen dat is de gedachte achter deze KERSTREIS NAAR LONDEN.
Denkt U zich eens in deze metropool aan de Theems te ervaren met de schitterende
Kerstverlichting en de bijzondere sfeer die daar vanuit straalt. De Big Ben, de
parlementsgebouwen, Westminster Abbey, de etalages van de bekende winkels, zoals
Harrod's, Liberty's, Marks en Spencer, Selfridges, alles is aangepast aan deze speciale
gelegenheid.
Na de oversteek per nachtboot van Vlissingen naar Sheerness en een rondrit door
Londen, rijdt U naar het Tower Hotel, aan de rivier gelegen, waar U 3 nachten zult
verblijven.
Die zelfde avond scheept U zich in aan boord van het schip de „Silver Baracuda" voor
een „Special Thames River CruiseAan het begin van de rondvaart over de rivier de
Theems ontvangen wij U met champagne, terwijl een Engels koor Kerstliederen ten
gehore brengt. Ook aan boord krijgt U een souper, inklusief een karaf wijn en een
3-persoons band verzorgt de dansmuziek.
U bezoekt Windsor met het beroemde Windsor Castle en geniet van een gala-diner in
het „Beefeater' -restaurant met amusement, gratis wijn en bier, en gelegenheid tot
dansen.
Een excursie door de Kerstverlichte straten, een Kerstlunch met minstreels en een
Kerstdiner in het Tower Hotel maken ook deze dag onvergetelijk.
Op de vijfde en laatste dag reist U terug via Dover en Oostende en in Antwerpen volgt
het afscheidsdiner in Kerststijl.
„Straight Time”, de première deze week
van Tuschinski I is een in zijn soort goed
gemaakte hoewel niet overrompelende
film over een ex-veroordeelde (Dustin
Hoffman) die „on parole” vrijgelaten is,
maar gehinderd wordt door de „parole
officer” bij wie hij zich telkens moet mel
den. In een woedebui valt hij de man aan
en van dat ogenblik is hij weer een gezoch
te misdadiger. Hij vervalt in zijn vroeger
leven van bankrover, pleegt met vrienden
een overval waarbij alles verkeerd gaat en
de ex-gevangene opnieuw gedwongen
wordt voor goed op de vlucht te blijven.
bonden. Een door humor verzacht cynisch
beeld van Amerikaanse zeden en gewoon
ten, gemaakt door dezelfde regisseur die
The Candidate, met Robert Redford,
maakte.
Zienema Oktopus in Amsterdam organi
seert van 8 tot en met 19 november een
Johan van der Keuken-festival. In deze
periode kan men, uitgezonderd op maan
dag en dinsdag, op Keizersgracht 138 om
12, 14 en 20 en 22 uur films van Van der
Keulen zien.
De duivelsfilm „Het tweede Omen” is in
Lido gebleven, Moord op de Nijl” in
Luxor en „Greasé” in Palace. De opzienba
rendste nachtvoorstelling is in Roxy waar
„Cousin, Cousine” draait, een internatio
naal toegejuichde nieuwe „trend” in de
Franse film. Voor de kinderen is in Palace
nog „Zorro de Ontembare".
Het materiaal voor zijn film die in het
Deens „Haxan” o Haxan” heette, ontleen
de Christensen naar zijn zeggen uit de
verslagen van ontelbare heksenprocessen
uit de vijfiende, zestiende en zeventiende
eeuw, maar hij vermeed de sensationele en
pornografische kant van zijn onderwerp
en kwam door aankleding en verzorgd
camerawerk tot beelden, die aan Jeroen
Bosch, Breughel en Goya herinneren. Nier
zoner reden noemen zommige filmkenners
„Haxan” een voorloper van Dreyer’s „Je
anne d’Arc, terwijl Ado Kyrou, groot ken
ner van het fiomsurréalisme tot de uit
spraak kwam dat Christensen’s meester
werk een fel requisitoir was tegen de mis
dadige kerk met zijn inquisitie en martel
werktuigen.
lian reist door naar Moskou en Julia wordt
later vermoord door de nazi’s.
Dit trieste verhaal tegen de achtergrond
van stervend Europa is door Zinneman
emotioneel en tegelijk met gevoel voor
spanning en „suspense” (hij maakte ten
slotte „High Noontot een boeiende en
tegelijk gevoelige film gemaakt waarin
Jane Fonda een voortreffelijke rol speelt
als Lillian en Vanessa Redgrave op aan
grijpende wijze een eenzame strijdster is
tegen de barbaren die bezig zijn naar de
macht in Europa te grijpen. Als Lillian’s
man, detective-schrijver Dashiell Ham-
met, speelt Jason Robards een kleine maar
onvergetelijke rol.
„Kentucky Fried Movie” (City 7), aange-
kondigd als „de grote Bescheurfilm” is een
aaneenschakeling van kortere en langere
sketches die de bedoeling hebben ironisch
te reageren op gemakkelijk te ridiculise
ren onderwerpen als de televisiereclame,
bepaalde filmgenres (karatefilms, ram
penfilms) en bioscoopaankondigingen van
te verwachten films. Men moet van zeer
goeden huize komen om aan deze al vaak
in het belachelijke getrokken verschijnse
len nieuwe humoristische kanten te ont
dekken en regisseur Landis en zijn scena
rioschrijvers) bezitten niet het talent om
nieuwe wegen te bewandelen en nieuwe
grappen aan de reeds bestaande toe te
voegen. Ze vervallen in herhalingen en in
verschraalde geestigheden en worden
zélfs uitgesproken vervelend in hun veel te
lange parodie op de karatefilm. Een enkele
maal valt er natuurlijk wel eens te lachen
om een dwaze overdrijving, maar over het
algemeen ziet men de grap lang van te
voren aankomen en wat bedoeld is als een
„crazy show” wordt een nogal tamme lach
film.
„The Shout" daarentegen is een uiterst
intrigerende verfilming door de Pool Jerzy
Skolimowski van een kort verhaal dat
Robert Graves ook auteur van „I Clau
dius” in 1926 schreef en dat als bijzon
derheid een psychopaat introduceerde dip
met zijn stemgeluid verwoestingen kan
aanrichten en zelfs naar hij beweert
een mens kan doden. Deze Crossley
(Alan Bates) wordt geïntroduceerd bij een
cricketwedstrijd als hij toegewezen wordt
aan de eigenlijke scheidsrechter (Tim Cur
ry) om deze in het scorehokje te assisteren.
Samen kijkend en de score bijhoudend
vertelt Currey het verhaal van zijn bijzon
dere gave aan de referee die eigenlijk de
rol van de schrijver Graves vervult.
Skolimowski is op zijn best als hij met
een ironische blik kijkt naar zo’n echt
Engelse sport als cricket of een Engels
echtpaar onder de loep neemt zoals het in
het verhaal van Currey voorkomt, hij
(John Hurt), kerk-organist met als hobby
het experimenteren met geluidseffecten in
een in het huis uitgespaarde klankstudio,
zij een lieve maar verveelde huisvrouw,
die een gemakkelijke prooi wordt van Cur
rey’s verleidingstechniek. Wel moet Skoli
mowski zijn uiterste best doen een film te
vullen met de schaarse gegevens van au
teur Graves in zijn kort verhaal „The
Shout”, maar het lukt hem in grote trek
ken wel de spanning en het plezier er in te
houden, waaraan in niet geringe mate de
fraai verzorgde beelden en het onderkoel
de spel van de acteurs bijdragen. „The
Shout” draait in Alhambra I.
De Deen Benjamin Christensen
(1879-1959) week in 1922 enigszins af van
de macabere speelfilms die hij gewoonlijk
maakte, met een semiwetenschappelijke
documentaire die hij „De Hekserij door de
Eeuwen” noemde, een soort geschiedenis
dus van de bovennatuurlijke wezens die
in de loop der eeuwen bezit hebben geno
men van de mensen.
Niet minder bekend uit de filmhistorie is
„Nosferatu”, eveneens uit 1922, de eerste
complete verfilming van de roman „Dra
cula” van Bram Stoker en voorloper van
het Duitse filmexpressionisme. Hoewel
Murnau bij de enscenering van zijn film
geen gebruik maakte van fantastische of
gedeformeerde decors, maar een realisti
sche omgeving koos, die door de fotografie
Van cameraman Fritz Anro-Wagner iets
surrealistisch meekreeg. Max Schreck
speelt de vampier Nosferatu in een opmer
kelijk masker, met een kaal hoofd, lange
vingernagels en vleermuis-achtige oren.
Horror dus in grote stijl.
Dit stijlvolle programma is dinsdag en
woensdag te zien in fümhuis Velsen, Ka-
„Julia” zou een bedachte thriller kunnen
zijn maar we moeten aannemen dat de
beschreven gebeurtenissen zich exact zo
hebben afgespeeld als de schrijfster ze op
papier zette. Lillian is haar leven lang een
geëngageerde vrouw geweest net zo, alleen
iets minder emotioneel, als haar jeugd
vriendin Julia, die het opkomend fascisme
en nationaal-socialisme in Europa van
dichtbij meemaakt als ze in Wenen bij
Freud studeert.
Als de drukke correspondentie tussen de
vriendinnen lange tijd stagneert doordat
geen berichten uit Oostenrijk binnenko
men, reist Lillian naar Wenen waar ze haar
vriendin in een ziekenhuis vindt. Tijdens
de arbeidsonlusten in 34, die aan de
moord op de Oostenrijkse kanselier Doll-
fusz voorafgingen, is Julia zwaar gewond
geraakt, ze heeft hoofdletsel en een been is
geamputeerd. Via een briefje verzoekt ze
Lillian voor haar eigen veiligheid de stad
zo gauw mogelijk te verlaten. Een jaar
later is er pas een tweede ontmoeting,
ditmaal in Berlijn waar Lillian haar vrien
din een gesmokkeld geldbedrag kan over
handigen, bestemd voor de kas van een
groep anti-nazisten. Het is de laatste keer
dat de vriendinnen elkaar ontmoeten. Lil-
Joris Ivens vliegt in 1930 over de Zuider
zee om de afsluiting te filmen.
Dustin Hoffman in Straight Time
(Tuschinski I, Amsterdam)
Filmmuseum opent, dat het totale oeuvre van de meester
omvat. Dit eerste in chronologische volgorde opgebouwde
programma begint met De Wigwam (1911), daarna „Etu
des des Mouvements” (1928) en vervolgens De Brug
(1928), de speelfilm Branding (1929), die evenals het
daaropvolgende Regen (1929) in samenwerking met Man-
nus Franken tot stand kwam. De voorstelling zaterdag
wordt besloten met Nieuwe Gronden waarin het eerder
gemaakte Zuiderzee (1033-’33) aangevuld is met beelden
van voedselvernietiging in de crisisjaren, die het landwin-
nen in de Zuiderzee aanvechtbaar moeten stellen. Daar
mee is een beginperiode afgesloten en krijgen we in het
programma van zondag enige zogenaamde sleutelfilms te
zien, films die van beslissende invloed op Ivens’ verdere
ontwikkeling zijn geweest: de grote bedrijfsfilm voor
Philips, Eindhoven getiteld „Philips Radio” uit 1931 en
vervolgens twee films van opstand en verzet: „Misère au
Borinage” (1933) over de arbeidsonrust in het steenkolen
gebied van de Borinage en „Spanish Earth”, de befaamde
documentaire over de Spaanse Burgeroorlog uit 1937, met
cotnmentaar van Ernest Hemingway, een film die veel
opwinding en bijval veroorzaakte.
Het programma van maandagavond gaat wat terug in
de tijd, de periode 1929-1932 waarin Ivens in opdracht van
de Algemene Nederlandse Bouwvakarbeidersbond de
grote documentaire „Wij Bouwen” maakte, waarvan en
kele onderdelen in afzonderlijke afgeronde filmpjes ver-
per persoon: f (toeslag éénpersoonskamer 71,-)
Verblijf in het Tower Hotel op basis van een 2-persoonskamer met bad, toilet,
kleurentelevisie en Theemszicht, aan boord op de heenreis accommodatie in stan
daardhutten, alle maaltijden en dranken vanaf het ontbijt aan boord op de heenreis tot
en met het diner op de terugreis, vervoer Haarlem (Frederikspark)Londen v.v. alle
genoemde excursies, Nederlandse begeleiding (bij voldoende deelname) en een
bagage- en reisongevallenverzekering.
Regie-aanwij-
zingen voor
de deelneem
sters aan de
schoonheids
wedstrijd in
Smile. (Film
Inn Zand
voort).
Met de Franse gangsterfilm „De Dood
van een Ploert”, hoofdrol Alain Delon, op
maandagavond en in de nachtvoorstellin-
gen en Disney’s „Peter en Elliott de
Draak” op de matinees heeft Studio deze
week een uitgewogen programma voor
uiteenlopende smaken te bieden.
