Gelijktijdige behandeling subsidieregeling met nota Kunstuitleen
Modern Pools werk
sensatie voor oor
r
Streven naar harmonie
in kleden en keramiek
Willem Nijholt
kreeg Johan
Kaartprijs
k minder...
Vogelleven in zachtmoedige keramiek
Kikkers en vissen van Felix van de Beek in Haarlemse Vishal
«■i
Hanne Meijer-de Heer bij anthroposofen
Beuys wisselt Duitsland
in voor Wenen
Sluierstaarten
tu altijd
Winterjassen
15
NOVEMBER
VRIJDAG
1 0
19 7 8
KUNST
14
Bontjassen en lammy-coats
w
"'ïl'
Minister stelt standpunt ASK uit
(Van onze Haagse redactie)
JOHAN VAN KEMPEN
'23) 31584
Hanne Meyer-de Heer begon aanvanke-
CEES STRAUS
(ADVERTENTIE)
moment
maillo!
eciaalzaak
an extra
).a. uitOrlo
Hen sokker
>or de vroti
aby en
3 beenmo®
Nijholt kreeg de onderscheiding (een
bronzen beeldje van Johan Kaart) voor
zijn prestaties in het algemeen en zijn rol
in de musical „Foxtrot” in het bijzonder.
Volgens het juryrapport staat Nijholt in
het lichte genre op „eenzame hoogte, om
dat hij zowel acteren, dansen als zingen tot
in de perfectie beheerst". Willem Nijholt is
onder andere verbonden geweest aan het
Nieuw Rotterdams Toneel, het gezelschap
Theater en de Nederlandse Comedie. De
laatste jaren maakte hij naam met zijn
optreden in de musicals „Wat een planeet”
van Annie M. G. Schmidt en „Een kanni
baal als jij en ik” van Freek de Jonge en
Bram Vermeulen. Sinds vorig jaar speelt
hij de hoofdrol in „Foxtrot”, eveneens een
geesteskind van Annie M. G. Schmidt.
(Van onze correspondent in Bonn,
Henk Amesz)
BONN. De beroemde Dusseldorfse
kunstenaar Joseph Beuys gaat de Bonds
republiek verlaten. Hij wordt hoogleraar
aan de academie voor toegepaste kunst in
Wenen. De in 1921 geboren Beuys gaat
weg uit West-Duitsland omdat hij het
gevoel heeft dat „hier niets meer beweegt
en er geestelijk geen vooruitgang is”.
Joseph Beuys gelooft in de „totale creati
viteit van ieder mens”. Daarom gebruikt
hij voor zijn kunstwerken „abnormale”
materialen als boter, honing, vilt en vet.
Hij deed mee aan de happenings van de
Fluxus-groep. In Aken vulde hij bijvoor
beeld een concertvleugel met bonbons, ei-
kebladeren, waspoeder en andere ingre
diënten.
Mevrouw Gardeniers deelde dit donder
dag mee tijdens de mondelinge beant
woording van vragen van het PvdA-Twee-
de-Kamerlid Aad Kosto.
In de memorie van toelichting bij haar
begroting kondigde de bewindsvrouw in
september al aan de aankoopsubsidierege-
ling met ingang van 1 januari 1979 te
willen afschaffen. Zij had hiertoe besloten
op basis van een advies van de Raad voor
de Kunst, die bij bestudering van een
rapport van de Amsterdamse Boekman-
stichting over de effecten van de ASK
concludeerde dat de regeling onvoldoende
beantwoordt aan de belangrijkste doelstel
ling: een groter aantal mensen stimuleren
tot het kopen van kunst en met name ook
de minder draagkrachtigen. Gebleken was
dat de rijkssubsidie de mogelijkheden om
kunst te kopen voornamelijk bevordert bij
De verbeeldingswereld die Hanne Meij
er-de Heer schept, staat vaak in nauwe
relatie met het kosmische gebeuren. Bij
haar staat de mens centraal, maar het is
een wezen dat aan alle kanten de invloed
van de ruimte ondergaat. Ook in zijn rela
tie tot de natuur is de eenwording met de
omliggende wereld zichtbaar gemaakt. Je
vindt hier de wens tot een oprecht samen
gaan van alle elementen die hun perspec
tief in een ideale wereld krijgen.
In zijn verhouding met andere mensen
laat de kunstenares haar centraal geplaat
ste „hoofdfiguur” soms gedaanteverwisse
lingen ondergaan die sterk afhankelijk
zijn van wat die anderen te bieden hebben.
Ze zoekt naar wederzijdse raakvlakken
die mensen kunnen verenigen. Ook hier is
de wil tot samengaan met de ander voor
opgesteld, een pleidooi voor het harmonie
model om het populair uit te drukken.
Er komt op deze expositie in het infor
matiecentrum nog een verrassend aspect
van het werk van de Bloemendaalse aan
de orde, namelijk dat van haar keramiek.
Hanne Meijer-de Heer maakt kostelijke
figuurtjes in een sterk-figuratieve stijl die
allemaal met maskers op lopen. Onder dat
masker waarmee de rol tot uiting komt
die ieder in de maatschappij speelt is de
ware hoedanigheid van het bewuste wezen
te vinden. Het zijn heel aardse figuurtjes
die met een bijzonder soort humor worden
neergezet.
Daarnaast maakt ze monogetinte beeld
jes die meer haar beschouwelijke kijk op
de mensheid laten zien. Meer dan de mas-
kerpoppen sluiten deze beeldjes aan op de
inhoud van de wandkleden, maar het is
verrassend om te zien dat de kunstenares,
hier bezig in driedimensionale vorm, plot
seling veel beter overweg kan met de ex
pressie die soms aan de wandkleden ont
breekt. Een boeiende expositie derhalve.
(Tot en met 22 december, op maandag
van 20-22 uur, dinsdag van 10-12 uur en.
vrijdag van 14-17 uur).
De Raad voor de Kunst adviseerde de
minister daarom de gelden voor het bevor
deren van sociale kunstspreiding te be
stemmen voor de kunstuitleen. Uit een
later verschijnend rapport over kunstuit-
leencentra, „Huren van kunst”, bleek ech
ter dat ook diegenen, die gebruik maken
van kunstuitleen, behoren tot de categorie,
die reeds gemotiveerd is en meer dan
gemiddeld inkomen heeft.
Ondanks de toezegging van minister
Gardeniers om met haar definitieve be
sluitvorming rond de afschaffing van de
ASK (een regeling waarbij het Rijk 20
procent subsidie verleent op het aankopen
van kunstwerken tot een maximumbedrag
die groep mensen, die al gemotiveerd zijn
om kunst te kopen en relatief veel te beste
den hebben.
van 240 gulden) te wachten tot de discussie
over het gehele kunstuitleenvraagstuk aan
de hand van de nota, diende de socialist
ir In 1969 maakte Hanne Meijer-de Heer dit wandkleed dat ze de naam Drie Zusters
meegaf. Het is te zien op de kleine overzichtsexpositie die ze momenteel heeft in het
informatiecentrum van de Anthroposofische Vereniging in Haarlem.
Het CDA-kamerlid mevrouw Evenhuis
vond deze motie, die volgende week dins
dag in stemming komt, dan ook overbodig.
Niettemin lijkt de motie een kans te maken
te worden aangenomen, omdat ook de
WD weinig gelukkig is met het beleid van
de minister. Mevrouw Kappeyne van de
Coppello legde er donderdag nog eens de
nadruk op dat het onaanvaardbaar is dat
de bewindsvrouw in haar financiële beleid
vooruitloopt op de afschaffing van de
ASK, terwijl er nog een principiële discus
sie over gehouden moet worden.
Omdat de minister inderdaad voor het
volgend jaar reeds van de ASK beschik
baar gekomen gelden heeft laten overhe
velen naar de kunstuitleen, zal zij zo
kondigde zij in de Kamer aan een be
zoek aan de minister van financiën moeten
brengen om hem „toestemming” voor her
nieuwd overleg met mogelijke financiële
consequenties te vragen. In dit verband
sprak zij haar vrees erover uit dat de
behandeling van de CRM-begroting door
„calamiteiten” wel „over het jaar zal wor
den heengetild”.
Kosto toch een motie in, die overigens
vrijwel hetzelfde beoogt.
In een omgeving waar het niet overloopt
van galerieën en andere expositiemoge
lijkheden wreekt zich dat tekort natuur
lijk voor debutanten in de eerste plaats,
zodat de stellingname van het cultureel
centrum op het juiste tijdstip komt. De
huidige tentoonstelling van keramiek van
Marja Bolt en etsen van Henriette S. is
daar een goed voorbeeld van.
HAARLEM. Het Frans Halsmuseum
volgt sinds enige tijd een aantal ontwikke
lingen in de fotografie die op een verras
sende wijze tot uiting worden gebracht. Al
eerder werd het werk van Piet van Leeu
wen getoond, terwijl met Oscar van Al-
phen een heel andere weg werd ingesla
gen. Was bij Piet van Leeuwen een sterk
conceptuele inslag te vinden (conceptueel
in die zin dat hij terugging naar de beginja
ren van de fotografie om aan te geven hoe
toen de geschiedenis haar verloop zou krij
gen) en was er bij Van Alphen sprake van
een documentair onderlegd commentaar
HAARLEM. Na in vijf andere steden
te hebben geconcerteerd, heeft het Pools
Kamerorkest gisteravond zijn Nederland
se toemee in Het Haarlems Concertge
bouw besloten. Je zou er meer belangstel
ling voor hebben verwacht, nu de roem dit
nog slechts zes jaar bestaande ensemble
eigenlijk al was vooruitgesneld. Want
overal waar zij komen, oogsten deze Pool-
se musici onder leiding van Jerzy Maksy-
miuk evenveel bijval. En dat is begrijpe
lijk, zoals men tenslotte ook hier kon
constateren.
Van Marja Bolt zijn in het Cultureel Centrum in Zandvoort onder meer deze vogels
in Frans steengoed en nesten in wit steengoed te zien.
op politieke situaties, in de Vishal is thans
nog het werk te zien van Felix van de
Beek, die zoekt naar een grafische uitwer
king van wat hij fotografisch heeft vastge
legd.
Van de Beek werkt met levend materiaal
waarvan hij de ontwikkelingsfase eerst in
foto’s vastlegt en deze vervolgens op haar
grafische inhoud onderzoekt. Hij heeft een
bak ontworpen waarin kleinere waterbas
sins kleine visjes (zogenoemde sluierstaar
ten) rondzwemmen.
De eerste serie laat in een aantal fasen
steeds meer vissen in de bakjes zien, ter
wijl de achtergrondkleur van licht naar
donker verschuift. Hetzelfde, maar dan
met kikkers op een veel grotere oppervlak
te, gaat opeens veel sterker spreken. Het
ingrijpen van de kunstenaar is hier be
perkter, de kleur en de tekening van de
kikker werkt al grafisch genoeg.
Er zit een zekere beeldverliefdheid in
deze bladen, er komt een soort van consta
tering bovendrijven dat de rol van de
maker ondergeschikt blijft. De vraag rijst
waar die rol zijn oorsprong vindt. Wil de
kunstenaar in deze serie alleen het esthe
tisch belang aiantonen of duidt hij op een
aantal dierkundige processen. Felix van
de Beek’s opvattingen laten zich nog het
beste vergelijken met die van Sjoerd Buis
man die ook processen in de natuur op een
onbewogen manier aantoont, zonder daar
veel commentaar aan te geven.
(De expositie is nog tot en met dit week
einde te bezichtigen, morgen van 10-17 uur
en zondag van 13-17 uur).
CEES STRAUS
Het zijn twee jonge kunstenaressen, bei
den afkomstig uit Amsterdam maar dat is
zo’n beetje het enige wat hen bindt. De
keramiek van Marja Bolt heeft namelijk
een fantastisch-realistische ondertoon ter
wijl Henriëtte S. zich expressionistisch uit
drukt.
Marja Bolt, die met deze expositie voor
het eerst naar buiten treedt, komt van de
Rietveld-academie in Amsterdam. Haar
belevingswereld wordt bevolkt met vogels.
Het vliegen, het klapperen van de vleugels,
het koesterende dat ze oproepen om hun
nest te beschermen, het heeft allemaal
haar voorkeur. Ook het nest zelf met de
eieren kiest ze veel als onderwerp waarbij
de inhoud vaak een hele gedaanteverwis
seling ondergaat. Er zijn kleine series ge
maakt van eieren, eerst nog geheel gaaf,
die plotseling pootjes en een snavel krijgen
om vervolgens de eerste, schuchtere flad-
derpogingen te doen. De maakster is be
gaan met het jonge grut, een duidelijke
keus voor het prille leven dat zachtmoedig
wordt neergezet.
Behalve in de raku-techniek die ze toe
past voor de grote beelden, werkt Marja
Bolt afwisselend met grove chamotte of in
wit en Frans steengoed. De grove chamot
te heeft haar eigen werkwijze en bijbeho
rend resultaat, maar de wil om tot verfijn
de vormen te komen laat zich in het steen
goed beter uitdrukken. De beeldjes moe
ten het qua kleur van de glazuren hebben,
er wordt niet met de verf „getekend”.
Desondanks zijn ze erg gedetailleerd van
structuur.
Een tweede activiteit van Marja Bolt is
het werken in hout, iets dat haar aanmer
kelijk meer problemen oplevert. De fan
tastische stijl maakt hier plaats voor nogal
traditionele opvattingen, die gedeeltelijk
wel grappig zijn, maar als geheel toch
minder lang kunnen boeien dan de kera-
miekplastiek. Haar onderwerp in hout is
vaak de menselijke figuur, waarvan ze
alleen de grote lijnen neerzet. Samen met
de grote en kleine keramische beelden
biedt het de kunstenares een scala van
mogelijkheden die ieder voor zich nog een
verdere uitwerking kunnen krijgen.
Bij Henriëtte S. doet zich in de etsen een
merkwaardig contrast voor. Ze werkt naar
een verstilde, intieme sfeer toe, vaak met
een romantische hang waarvoor ze het
menselijk lichaam als expressiemiddel ge
bruikt. In plaats van een poëtische uitwer
king daarvan is haar lijnenspel scherp en
hard en werkt ze er ieder gevoel voor toon
3 de voet
uit. Sommige technische oplossingen ko
men nogal raadselachtig over, het is ook
vaak de vraag of de hier toegepaste tech
niek de meest adequate is.
Henriëtte S. geeft vaak blijk van een
rijke ideeënwereld die haar technisch kun
nen voorbijsnelt. Daardoor ontstaan soms
flitsen van die ideeën die alleen heel in de
verte de werkelijke kracht en intensiteit
krijgen die bedoeld wordt. Een enkele
keer, als van de harde en hoekige lijn
wordt afgeweken, barst er opeens een
stroom van emoties los die door de kunste
nares maar nauwelijks gekanaliseerd kan
worden. Op die momenten wordt alle recht
aan de integriteit van de maakster gedaan,
maar het zijn te schaarse momenten. Te
vaak verhult de techniek hier de werkelij
ke achtergrond van waaruit wordt ge
werkt.
(Tot en met 26 november, dagelijks van
14-17 uur, op maandag en dinsdag geslo
ten).
zeer verfijnde borduren haar wel tot een
sterk gedetailleerde uitwerkingswijze.
In het recente werk stapt ze soms van de
borduurtechniek af en weeft ze met war
me okertinten haar voorstellingen. De
vormwereld wordt hier veel meer geab
straheerd, er komt meer ruimte voor de
beschouwer om zelf zijn fantasie aan te
wenden. Deze kleden zijn uiteraard min
der verfijnd dan de geborduurde wandkle
den, maar het zou best kunnen dat, wan
neer expressie hier meer verdiept zou wor
den, ze van een van grote schoonheid kun
nen worden.
HAARLEM. Hoezeer de sfeer van een
tentoonstelling bepalend kan zijn voor
het oordeel over het geëxposeerde werk,
valt goed te illustreren met de geborduur
de wandkleden van Hanne Meijer-de
Heer. In het afgelopen voorjaar deed ze
mee met de groepstentoonstelling van
Kunst Zij Ons Doel in de Haarlemse Vis
hal. Ze was toen net een nieuwe weg
ingeslagen, maar bracht ook nog oud werk
in. Het resultaat kwam in het nogal rom
melige geheel van de qua kwantitatief
overbelaste tentoonstelling nauwelijks
uit de verf. Nu heeft de Bloemendaalse
kunstenares een kleine overzichtsexposi
tie in het informatiecentrum van de Anth
roposofische Vereniging (Floraplein 27 in
Haarlem) waar hetzelfde werk hangt,
maar in een veel betere context die plotse
ling aan haar werk een veel groter belang
geeft.
Hoe overrompelend was het niet, om aan
het begin van hun programma kennis te
maken met het concert voor strijkers van
de hedendaagse Poolse componiste Grazy-
ma Bacewicz, dat vooral in de eerste twee
van de drie delen zowel qua vertolkingsin-
stensiteit als vanwege de boeiende strek
king van deze neoklassiek gerichte compo
sitie een sensatie voor het gehoor oplever
de.
Eigenlijk zijn de rond de twintig strij
kers van het Pools Kamerorkest stuk voor
stuk virtuozen, die het in haast griezelig
gedisciplineerd samenspelverband onder
hun zo uiterst beweeglijke dirigent steeds
tót verbazingwekkende prestaties bren
gen. De klank van het totaal en evenzo van
de binnen het orkestspel solistisch ge
brachte partijen, is vooral in het pianisssi-
mo fabelachtig mooi en daarnaast nog
eens enorm van expansie-mogelijkheden.
Dat hoorde je op kleine schaal in het, in
romantische aanpak gespeelde Zesde
Brandenburgse Concert van Bach, waarin
de enkelvoudig bezette partijen op harmo
nische wijze samenvloeiden tot een formi
dabel klinkend geheel; in alle opzichten
aanmerkelijk groter dan de som der ele
menten.
Niet dat de term stijlvol hier nu zo speci
aal gebezigd kan worden, want de drang
naar uiterlijk effect is dermate groot, dat
er een vol en warm maar enigszins geda
teerd klankgemiddelde ontstaat en er bo
vendien van innerlijke verdieping in de
interpretaties nauwelijks kan worden ge
sproken. En de ongekend hoge tempi die
sommige delen van Bachs Brandenburgse
concert en het daaraan voorafgaande Con
certo grosso opus 6 nr. 10 van Handel
kenmerkten, onderstreepten die virtuosi
teit nastrevende instelling nog eens en
dwongen dikwijls uitsluitend op technisch
vlak bewondering af.
Men is kennelijk in de eerste plaats uit
op briljant en contrastrijk musiceren,
waarbij alle expressie inzake tempo en
dynamiek steeds wordt opgeklopt om het
publiek er met de haren bij te slepen,
hetgeen nu juist al gauw een voor het
gehoor vermoeiend, al te sterk motorisch
element in het spel naar voren brengt.
Bij de tot besluit van de avond gebrachte
serenade opus 22 van Dvorak, had de
AMSTERDAM (ANP). In het Theater
Carré is donderdagavond de „Johan
Kaartprijs” uitgereikt aan de acteur Wil
lem Nijholt. De prijs, die jaarlijks wordt
uitgeloofd door de Stichting ter bevorde
ring van de blijspel-klucht-kunst, werd
hem uitgereikt door Wim Bary.
DEN HAAG. Minister Gardeniers van CRM is bereid haar definitieve standpunt
over het stopzetten van de Aankoop Subsidieregeling Kunstwerken (ASK) op te
schorten tot de behandeling van de Nota Kunstuitleen door de Tweede Kamer.
Aangezien deze departementale nota pas in de eerste week van december wordt
verwacht, is de kans groot dat deze gelijktijdig met de behandeling van de begroting
van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk voor 1979, die eveneens gepland staat
voor begin december, besproken wordt.
54- Een van de kikkers van Felix van de
Beek die onderdeel vormt van een veel
grotere serie in de Vishal. Spreekt het
grafische effect al in zwart-wit, in kleur
(geel-oranje)is dat effect nog veel sterker.
lijk te schilderen, maar het was een middel
dat haar niet al te goed lag. Ze stapte over
op borduurwerk, daartoe onder meer aan
gezet door Ernée ’t Hooft. In het begin van
de jaren zestig trad ze voor het eerst met
haar kleden naar buiten hetgeen later een
grote regelmaat zou krijgen. Haar allereer
ste werk dat ook bij de anthroposofen is te
zien, blijft aan de heel veilige kant. Het is
een stoet van kleine figuurtjes waarin de
kunstenares is gaan stoeien met de kleur,
terwijl ze zich consequent aan een natura
listische vormgeving houdt. In de loop der
jaren heeft ze zich daarvan losgemaakt, al
verplicht de toegepaste techniek van het
verheerlijking van de klank weleens een
ietwat filmisch effect tot gevolg; een eigen
schap die, in combinatie met de eenzijdige
toepassing van een nerveus-agressieve uit
werking van snelle passages, het eindre
sultaat in artistieke zin niet aantrekkelij
ker maakte.
In dat opzicht bleef zowel de toegift van
een finale uit een symfonie, alswel „hét”
Pianoconcert in D, beide van Haydn, on
danks of mogelijk juist mede vanwege het
leggen van gechargeerde contrasten, al
weer artistiek gesproken in een atmosfeer
van neutraliteit hangen. De pianist Jean-
Rodolphe Kars intussen al geen onbe
kende meer op de Nederlandse podia
was natuurlijk als solist allereerst verant
woordelijk voor de aard van interpreteren
bij het betreffende pianoconcert. Óndanks
de perfecte aansluiting die deze Frans-
Oostenrijkse pianist inzake samenspel en
technische gaafheid bij het orkest wist te
vinden, kon deze in het weinig charmante
solospel helaas al evenmin een overtuigen
de visie op het uitgevoerde werk naar
voren brengen.
TIL GARDENIERS-BERENDSEN
ZANDVOORT. De beheerster van
het Cultureel centrum Zandvoort (Gast
huisplein 9b) toont de juiste kwaliteiten
te hebben om jong talent naar voren te
halen.
Utrecht: Choorstraat 16 en 32
Haarlem: Grote Houtstraat 60
Zeist: te Hogeweg 77.
