BREZJNJEV TOT OOSTEUROPESE TOPLEIDERS:
j
Naaste medewerker
moord beschuldigd
t
er
Maleisië gaat Vietnamese
vluchtelingen tegenhouden
achtergrond
Staking bij
Ford beëindigd
Schietpartij in
bazaar Teheran
Spanning in
Nicaragua
neemt toe
van Jim Jones van
Gevluchte sekteleden mogelijk in Venezuela
Symbolen
Vraag
Koppen
WITTEBROOD
R
AND
land)
en Neder-
•honer ge
te danken
twee jaar
den.
Rozen
voor
Kennedy
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 8
DONDERDAG 23 NOVEMBER
(Van onze redactie buitenland)
MOSKOU. De Oosteuropese toplei
ders zijn gisteren in Moskou begonnen aan
hun tweejaarlijks overleg in het kader van
het „Comité voor Politiek Overleg” van het
(militaire) Warschau-Pact. In zijn opening
stoespraak noemde Russische partijleider
en president Leonid Brezjnjev als een van
de doelstellingen van de bijeenkomst „het
geven van een nieuwe impuls aan de ont
spanning en verbetering van de samenwer
king tussen alle Europese en andere na
ties”.
Guinee
ctiewet
ingeluk
ebben het
ren in Ni-
:i met een
igeluk ge-
veg op het
eri.
ozendal
derlandse
i officieel
hging van
'ijdenshet
en samen-
an den on-
KOEALA LOEMPOER/PARIJS (AFP/ Reuter). De Maleisische
regering heeft gisteren een speciale politie-eenheid opgericht, die de
toevloed van Vietnamese vluchtelingen moet tegenouden. De eenheid
zal zich ook bezig houden met de doorvoer van vluchtelingen naar
andere landen.
rechten
ssie voor
e uitnodi-
ig om een
igen. Vol-
onderzoe-
rechten in
door Nico Scheepmaker
GEORGETOWN, SAN FRANCISCO, MEMPHIS, MOSKOU (Reu
ter, AFP, UPI, AP). De Guyanese autoriteiten hebben gisteren de
Amerikaan Larry Layton, één van de belangrijkste medewerkers van
de sekteleider Jim Jones, in staat van beschuldiging gesteld wegens
de moord vorige week zaterdag op het Amerikaanse congreslid Leo
Ryan en vier andere personen. De 32-jarige Layton is ook beschuldigd
van poging tot moord op drie aanhangers van de religieuze sekte
People’s Temple.
Moskou-beraad: nieuwe
impuls voor ontspanning
'weeg zal veldje bij Jonestown, Ryan en zijn gezel-
sr-sss:
Daar moet de overheid inderdaad iets
aan gelegen zijn, dat niet alleen al die
buitenlanders (de Japanners voorop!) een
reëel beeld geven van de sightseeingplaat-
sen in Nederland (want in de nabije toe
komst zal onze voornaamste inkomsten
bron toch het toerisme worden), maar dat
ook de Nederlanders en vooral de persfo
tografen hun verantwoordelijkheid ver
staan en bijvoorbeeld de politie of de rege
ringsautoriteiten niet met smoezelige, ver
tekende lenzen en bij afschrikwekkende
belichtingen op hun foto’s vereeuwigen.
Ik was, kortom, ten volle bereid mijn
camera door de eerste de beste politie-
expert te laten controleren, toen mij bleek
dat de kop sloeg op de Nederlandse spoor
wegen, die hun overwegen laten controle
ren door camera’s. Haastig wendde ik
mijn blik naar het artikeltje onder de kop:
„Gier op de stoep van stadhuis”. Als vogel
liefhebber vroeg ik mij natuurlijk meteen
af waarom die gier daar op de stoep was
gaan staan, of welke betekenis we moesten
toekennen aan het feit dat hij juist daar
had postgevat.
rtijen heb-
ng ook ge-
de nieuwe
■orisme ei
sche voor
discussie
,n de beide
orden.
□ehoorde»
i den Hen-
Mansholt.
neer Hans
id voorat-
atsvervan-
3D, aan de
nwisseling
Politieke waarnemers zien in deze formulering een
bevestiging van de verwachting dat de MBFR-onder-
In de Oostenrijkse hoofdstad proberen enkele War-
schau-Pactstaten en een aantal NAVO-landen nu al
jaren tot een compromis te komen. De vier Warschau-
Pactstaten die aan dit overleg deelnemen, hebben
afgelopen zomer hun laatste voorstellen ingediend,
waarop van NAVO-zijde nog niet officieel is gerea
geerd. Men kan de laatste weken in de Russische pers
lezen, dat de Westerse gesprekspartners „schuldig”
zijn aan de stagnatie van de onderhandelingen in
Wenen en dientengevolge ook maar met initiatieven
moeten komen om de impasse te doorbreken.
Aan het eind van de beraadslagingen in Moskou
verwacht men een verklaring van de Oostblokstaten
handelingen in Wenen (over troepenvermindering van
NAVO en Warschau-Pact in Midden-Europa) tot de
belangrijke onderwerpen op de agenda behoren.
met een dergelijke strekking. Bovendien acht men het
niet onmogelijk, dat er in een slotverklaring ook
aandacht besteed zal worden aan nieuwe Westerse
„massavernietigingswapens” oftewel de neutronen
bom. Het is niet gebruikelijk, dat volledig opening van
zaken wordt gegeven na een dergelijk overleg. De
vorige bijeenkomst van het Comité voor Politiek
Overleg vond in november 1976 in de Roemeense
hoofdstad Boekarest plaats.
Men verwacht ook dat het onderwerp „China” be
sproken zal worden, maar de kans wordt zeer klein
geacht dat er een gezamenlijk anti-Chinese verklaring
uit de bus komt aan het eind van de besprekingen. Het
struikelblok voor de Russische machthebbers vormen
hier de Roemenen, die naar goede betrekkingen met
zowel Moskou als Peking streven en die daarom
weigeren om anti-Chinese verklaringen af te leggen of
Inmiddels zet de Maleisische marine
zoekacties voort naar de opvarenden van
het vluchtelingenschip dat gisteren in de
monding van de rivier Trengannoe zonk.
Hoeveel Vietnamezen aan boord van dit
schip waren is niet bekend. De schattingen
lopen uiteen van vijftig tot enkele honder
den. Inmiddels zijn elf lijken geborgen,
terwjl 54 opvarenden konden worden ge
red.
Ohira en Komoto zijn beiden van oor
deel dat de bestaande wetgeving rond de
verdediging van het land voldoet en ach
ten de tijd nog niet rijp voor een herzie
ning van de grondwet. Op economisch
moet worden om de strijdkrachten een
legale status te geven. Op grond van
artikel negen van de grondwet zijn de
strijdkrachten in theorie verboden.
Foekoeda, een economisch deskundi
ge, wordt als minder fel beschouwd in
defensie-aangelegenheden. Een herzie
ning van de grondwet acht hij niet realis
tisch.
TEHERAN. Iraanse militairen heb
ben gisteren het vuur geopend op een
groep van ongeveer tweehonderd beto
gers, die in een grote bazaar in Teheran
leuzen schreeuwden tegen de sjah en de
militaire premier Azhari.
Een demonstrant werd in een been ge
schoten. Onmiddellijk na het incident pos
teerden minstens negen tanks zich langs
de weg die van en naar het winkelcentrum
voert.
De nieuwe regering van Azhari kreeg
gisteren het vertrouwen van het parle
ment. Van de parlementariërs stemden er
191 voor de regering en 27 tegen. In een
door de radio uitgezonden toespraak ver
klaarde Azhari dat de recente staking in
de olie-industrie „een misdaad tegen het
land” was. Ook zei hij dat de bevolking
politieke en sociale vrijheid moet krijgen.
Van oppositionele zijde wordt betoogd dat
de nieuwe regering in strijd is met de
grondwet.
Het hoofd van de organisatie voor de
bevrijding van Palestina PLO, Jasser Aa-
rafat, heeft de in Frankrijk in balling
schap wonende Iraanse geestelijke leider
Khomeini een boodschap gestuurd, waar
in hij laat weten dat Khomeini en het
Iraanse volk op volledige steun van de
PLO kunnen rekenen.
De leider van het Sandinistische Bevrij-
dingsfront, Eden Pastora, heeft gisteren
openlijk gedreigd de oorlog tegen Somoza
te hervatten, „omdat de Amerikaanse re
gering niets heeft gedaan om de president
te wippen”.
Vijf Venezolaanse militaire vliegtuigen
zouden overigens gisteren zijn geland in
Costa Rica in verband met de toegenomen
spanning tussen dit land en Nicaragua, na
een grensgevecht, waarbij enkele Costari-
caanse politiemannen zijn omgekomen.
Het grensgevecht bracht president Cara-
zo van Costa Rica er gisteren al toe om alle
betrekkingen met Nicaragua te verbreken.
In San José, de hoofdstad van Costa Rica,
hebben duizenden mensen de Nicaragu
aanse ambassade met stenen bekogeld.
Ook de militaire regering heeft, zo is
gisteravbnd bekend geworden, de grens
tussen Honduras en Nicaragua gesloten.
Dit met het oog op de mogelijke hervatting
van de gevechten in Nicaragua. Het Ame
rikaanse ministerie van Buitenlandse Za
ken verklaarde dat het weer oplaaien van
de strijd in het land een „tragedie” zou zijn
en waarschuwde tegen buitenlandse in
menging.
Ohira werpt zijn staat van dienst voor
de partij in de verkiezingsstrijd. Als se-
cretaris-generaal heeft met name hij er
toe bijgedragen dat het verwachte verlies
van de LDP bij de verkiezingen voor de
Eerste Kamer in juni, werd afgewend.
Ook is hij betrokken geweest bij het
sluiten van het vredes- en vriendschaps
verdrag tussen Japan en China, dat afge
lopen augustus werd ondertekend.
i Guinese
sloten de
deel van
tevolutio
j herkoos
ed Sékou
het jaar
'lonie zich
«cretaris-
ter Beek
laauw van
ie zogehe-
rwisseling
handelen.
1 overheid
iden geeft
ng van de
Er gaat geloof ik geen week voorbij of
ergens, in een terugblik op de oorlog of in
een stukje waarin een schrijver zijn herin
neringen de vrije loop laat, wordt wel een
keer dat Zweedse wittebrood genoemd,
dat de Zweden vermoedelijk allang weer
zijn vergeten, maar dat voor ons nog altijd
het symbool is voor de naderende bevrij
ding, de leniging van de hongersnood, de
hulp van de buitenwereld.
Wat ik me nog zo goed herinner zal ik u
later wel eens vertellen, mijn vraag is op
het ogenblik of lezers en lezeressen die nog
een levendige herinnering aan dat Zweed
se wittebrood en alles wat er omheen ge
beurde als een kleinood in hun herinne
ring koesteren, zo vriendelijk willen zijn
dat voor mij, en deze rubriek, onder woor
den te brengen. Hoe u ervan hoorde, hoe u
het kreeg, hoe u het ervoer, hoe het u
smaakte. Ach ja, dat Zweedse wittebrood,
das kommt nie wieder.
Een kop in de krant: „Fotocamera’s con
troleren overwegen”. Ja, dacht ik, dat is
inderdaad wel het overwegen waard: een
controle op de fotocamera’s, zoals ook
regelmatig de auto’s worden gecontro
leerd. Is de lens wel schoon, deugt de
belichtingsmeter nog wel, is het flitslicht
op de vereiste sterkte, is de afstandsmeter
op de decimeter nauwkeurig, al die dingen
die noodzakelijk zijn voor goede foto’s, die
de werkelijkheid betrouwbaar weergeven.
Er zijn natuurlijk meer van die symbo
len; voor mij zijn dat bijvoorbeeld de her
inneringen aan mijn granaatscherven, die
ik ’s ochtends vroeg op straat en op het
dak zocht als er de avond tevoren met
luchtafweergeschut op overvliegende ge
allieerde bommenwerpers was geschoten
(die gave geribbelde rand aan het uiteen
gerukte metaal, mamma, waar zijn al mijn
granaatscherven toch gebleven?!?) en voor
anderen zijn het die blikken „meat and
vegetables”, waarvan ik me achteraf wel
eens afvraag hoe ze in diepste wezen
smaakten, maar voor ons allemaal, die het
einde van de oorlog bewust hebben meege
maakt, is er in ieder geval dat onvergefelij
ke Zweedse wittebrood. Ik herinner me
nog goed.
Een mistiek teken dat burgemeester en
wethouders geen lang leven meer bescho
ren was, of was het een afgerichte gier die
in opdracht van een ornithologische mi
lieuvereniging daar als een stille klacht
was neergezet? De stoep van het gemeen
tehuis van Gendt was door kwade inwo
ners bevuild met 4000 liter gier, las ik, en
beschaamd wendde ik mijn blik naar een
artikel onder de kop: „Raadselachtige
kop”.
Ga je echter in Nederland de straat op en
vraag je aan iemand die de 45 jaar is
gepasseerd welke associaties hij heeft bij
het begrip „Zweeds wittebrood”, dan gaat
hij er even voor staan, hij volgt het spoor
terug in zijn geheugen, zonder dat hij het
merkt begint er een glimlach om zijn lip
pen te spelen, beelden uit 1945 komen weer
bij hem boven, een geluksgevoel klautert
langs zijn wervelkolom omhoog, zijn
smaakpapillen beginnen in het niets
opeens te werken, en hij zal zeggen: „Nja,
dat Zweedse wittebrood, ik herinner me
nog goed hoe.Of: „Ik herinner me nog
goed dat.
Als u in België, Frankrijk, Engeland,
Duitsland of Denemarken de term (wat
zeg ik: het begrip!) „Zweeds wittebrood”
laat vallen, zal men u glazig aankijken, niet
anders verwachtend dan dat u uw mede
deling zult aanvullen met relevante infor
matie. Ik denk dat zelfs in Zweden zelf de
term „Zweeds wittebrood” niets anders
oproept dan wittebrood dat in Zweden is
gebakken. So What?
MANAGUA. De spanning in Nicara
gua is danig toegenomen, nu president
Somoza de eis van de oppositie naast zich
heeft neergelegd om voor afgelopen dins-
dagmiddernaeht af te treden en het land
te verlaten. Verwacht wordt, dat de San
dinisten een nieuw offensief zullen ontke
tenen om de dictator ten val te brengen.
Volgens de Maleisische minister van
Binnenlandse Zaken, Ghazali Sjafie, is de
stroom vluchtelingen die illegaal het land
is binnengekomen zo groot geworden, dat
deze een bedreiging is gaan vormen voor
de veiligheid van het land. De Maleisische
minister van Onderwijs, Datoek Moesa
Hitam, gaat binnenkort naar de Verenigde
Staten om het vluchtelingenvraagstuk te
bespreken.
In Parijs is op initiatief van Brigitte
Bardot, Jean-Paul Sartre en Yve Montan
een hulpactie voor de Vietnamese vluchte
lingen gestart. Men wil een schip charteren
om de uitgeweken Vietnamezen op te van
gen.
mede te ondertekenen. Het is niet onmogelijk, dat de
Roemeense partijleider Ceaucescu kritiek op deze
houding krijgt te horen en vooral op het bezoek dat de
Chinese leider Hwa Kwo-feng in augustus aan Roeme
nië bracht.
De Chinese gast oefende tijdens dit bezoek aan een
lidstaat van het Warschau-Pact kritiek op Moskou uit,
hetgeen in het Kremlin grote ergernis veroorzaakte.
Tijdens een bliksembezoek in oktober van Russische
minister van Buitenlandse Zaken Gromiko aan Boe
karest, konden beide partijen het niet eens worden
over dit onderwerp. Kort voor het overleg van de
Warschau-Pactleiders in Moskou, benadrukte presi
dent Ceaucescu nog eens zijn onafhankelijke opstel
lingen in het Oostblok door voor besprekingen met
president Tito naar Belgrado te vliegen. Joego-slavië
is geen lid van het Warschau-Pact.
lit de nota
treiniging
i minister
en Milieu-
LONDEN (AP en UPI). De 57.000
arbeiders van de Britse Ford-fabrieken
hebben gistermiddag besloten hun sta
kingsactie te beëindigen. Zij hebben het
aanbod van hun werkgever om het basis-
loon te verhogen met 16,5 percent aan
vaard. Vrijdag gaat men voor het eerst
sinds 22 september weer aan het werk.
schap door volgelingen van Jones werden
neergeschoten.
Uit onderzoekingen is gebleken dat het
giftige brouwsel dat de leden van People’s
Temple hebben gedronken zeker zes verd
ovende middelen bevatte om de pijn tij
dens het stervingsproces zoveel mogelijk
te verzachten. Een patholoog-anatoom die
de nederzetting heeft bezocht heeft ver
klaard dat in een winkel van Jonestown
meer narcotica aanwezig waren dan in de
hoofdstad Georgetown (meer dan 66.000
bewoners) nodig zouden zijn.
Speciale bergingsploegen van de Ameri
kaanse strijdkrachten zijn gisteren begon
nen met het afvoeren van de lijken van de
omgekomen sekteleden. Een deel van de
militairen heeft met dit soort werk erva
ring opgedaan na de vliegramp op Teneri
fe, waarbij een KLM-vliegtuig en een toes
tel van PanAm botsten.
Er wordt rekening mee gehouden dat de
honderden sekteleden die zijn gevlucht om
aan de massale zelfmoord te ontkomen
naar Venezuela zijn gegaan. Jonestown
ligt op 32 kilometer van de grens met
Venezuela. De Nationale Garde van Vene
zuela zou zijn ingeschakeld om naar de
sekteleden te zoeken.
In de Verenigde Staten zijn voormalige
leden van People’s Temple doodsbenauwd
dat zij zullen worden vermoord door fana
tiekelingen die nog steeds deel uitmaken
van de religieuze groepering. „Mensen die
met de sekte hebben gebroken, geloven
dat er tien moordbrigades van elk twintig
leden bestaan, die op pad zijn om afvalli
gen te vermoorden”, aldus een medewerk
ster van een opvangcentrum voor ex-sek-
teleden.
De advocaat Mark Lane, die People’s
Temple juridische adviezen gaf en de ge
dragingen van de sekte van nabij heeft
gevolgd, hééft gezegd te vrezen dat volge
lingen van Jim Jones hun leider zullen
wreken door „gedeserteerde” sekteleden
en hooggeplaatste Amerikanen te ver
moorden.
Het officiële Russische persbureau Tass
heeft de commune van Jim Jones „een
symptoom van de beruchte Amerikaanse
levensstijl” genoemd. „Miljoenen Ameri
kaanse burgers zijn slachtoffer geworden
van een onmenselijke maatschappij die
voornamelijk gekenmerkt wordt door on
gelijkheid en uitbuiting”, aldus Tass.
naar gelang de publieke opinie, wordt als
de conservatiefste van de vier be
schouwd. Hij vindt dat Japan meer dan
drie procent van zijn bruto nationaal
produkt moet besteden aan de defensie.
Het huidige peil ligt op 0,9 procent. Ook
wil hij bezien of de Japanse grondwet,
die na de Tweede Wereldoorlog door de
VS aan Japan is opgelegd, gewijzigd
parlementsleden (254 in de Tweede en
125 in de Eerste Kamer) stemrecht.
In de eerste ronde gaat het om vier
concurrenten: de huidige premier, Takeo
Foekoeda, de secretaris-generaal van de
LDP, Masayoshi Ohi, de voorzitter van
het uitvoerend orgaan, Yashiro Nakaso-
ne en toshio Komoto, die minister van
Internationale Handel en Industrie is. De
grote favoriet is Foekoeda en verwacht
wordt dat het een nek-aan-nek race
wordt om de tweede plaats tussen Ohira
en Nakasone.
De vier mannen hebben uiteenlopende
ideeën over de economische politiek. Na
kasone, ook wel het weerhaantje ge
noemd omdat hij zijn meningen wijzigt al
gebied streeft Komoto naar een grotere
jaarlijkse groei dan nu. De regering
streeft nu naar groei van zeven procent
voor het begrotingsjaar 1978 en er
heerst nogal wat twijfel of dit gehaald
wordt.
In Maleisië zitten momenteel ongeveer
40.000 Vietnamese vluchtelingen in kam
pen. Vrijwel dagelijks arriveren naar
schatting 700 uitgeweken Vietnamezen
aan de kust van Maleisië.
iaagse b
n de Pvd
‘1 in WfiAuravIll Lu[ ut. mvoiu up rvyciii vu vivi
andere mensen heeft gegeven. Ook een
de SPI aanval met een mes, gericht op Ryan, was
n waar d een bedenksel van de sekteleider. Lane en
erale FDI z|ln collega Charles Garry konden voorko-
De gerechtelijke autoriteiten hebben ge
weigerd Layton op borgtocht vrij te laten.
Ook mocht de Amerikaan gisteren zich
niet tegen de beschuldiging verweren.
Layton zal op 15 januari terechtstaan. De
twee Amerikanen die ook in verband met
'Lr Lw de schietpartij bij de nederzetting Jones-
town werden aangehouden zijn de 31-jari-
an de 4 Michael Prokes uit Stockton en de 30-
jfsverbol. jarige Tim Carter uit Garden City. Zij
>p den verschenen gisteren niet voor de rechter.
De Amerikaanse advocaat Mark Lane
heeft verklaard dat Jim Jones zelf de op
dracht tot de moord op Ryan en vier
Of en hoe de Britse regering zal optre
den tegen de Ford-fabrieken nu de officië
le regeringsrichtlijn van 5 percent voor
loonsverhogingen is overschreden, is nog
niet bekend. Tot nu toe heeft de regering
een aantal kleinere ondernemingen, dat
zich niet aan de 5-percentsgrens hield,
gestraft met het intrekken van overheids
bestellingen.
De stakingsactie bij de Ford fabrieken
heeft een produktieverlies van 1,6 miljard
gulden veroorzaakt. De staking heeft ook
.nadelige gevolgen gehad voor de Ford
fabrieken in West-Duitsland, België, Ne-
■derland en Portugal, die afhankelijk zijn
van onderdelen die in de Britse fabrieken
worden vervaardigd.
-ht, hoewel
an veront-
s de grote
len inzie"'
zin, dat de
ou moe®
jeten wor-
en van o®
al ook bet
(Van onze redactie buitenland)
In Japan worden zondag verkiezingen
gehouden binnen de aan de regering zijn
de Liberale Democratische Partij (LDP)
voor het voorzitterschap. Degene die de
ze verkiezingen wint, wordt automatisch
Premier van Japan omdat de LDP in het
Parlement de meerderheid heeft.
De verkiezingen bestaan uit twee ron
des, waarvan de eerste zondag en de
tweede op 1 december gehouden wordt.
In de eerste ronde hebben de anderhalf
miljoen leden van de partij stemrecht,
van wie de meesten dit jaar zijn aange
worven. De twee kandidaten die de mees-
6 stemmen krijgen, gaan door naar de
tweede ronde. Dan hebben alleen de 379
genaamd*
>n aan die
>r de gege-
n, kond®
nomen.
■r. maaref
nen met
j uit hel
industrie
:ter ir. Vis-
grontreini-
lat dit pre
lost als
aken.
in wat o®
ral als d*
I rond di men de aanval fatale gevolgen had
Het blijf! Lane zei gisteren in Memphis dat hij niet
aktijk ooi heeft kunnen voorkomen dat op het vlieg-
Japanse liberalen kiezen premier
trijfel
S-S
•ft Senator
Edward
Kennedy kijkt
toe, terwijl zijn
zoons Patrick
(l.) en Ted
rozen leggen op
het graf van
wijlen
president John
Kennedy op de
Nationale
begraafplaats
in Arlington.
De president
werd 15 jaar
geleden tijdens
een bezoek aan
Dallas (Texas)
vermoord.
