Explosieve zangstijl, maar geen volmaakte of gladde show
Peter Tosh etaleert
onmiskenbaar talent
in Huckleberry Finn
Analytische geest en poëtische
visie bij Brigitte Coudrain
Veiling erfenis
Roel Visser onderhoudend judy Garland
CRM-begroting
onoverzichtelijk
o
I
re
far
1
N i’
I?\
4
spruyt
spruyt
spruyt
1
AEG
MOTORENDIENST
2 Liïi
7-^7n///
ny/ //f/i
ïeuwe&v,
/naai i('t7
I
Groeiende interesse voor reggaeconcerten
Franse boekenprijzen
voor Perec
en Sonkin
metzelaar techniek bv
eenpabty
r c/cn/n,
in. e^e
7inue)ie
iï/n
|fW\( nzieMwie
Jiip ‘zz/aW?//
Eindexamenprojekt Toneelschool Amsterdam
KUNST
10 h I N S D AG 28 NOVEMBER
19 7 8
J L
MET AQUARELLEN
EN ETSEN IN
FRANS HALSMUSEUM
nier /nee)
41
AEG MOTOREN UIT
VOORRAAD LEVERBAAR
Moderne uitrusting voor
al uw reparatiewerk
Liza over het vermogen om haar overtui
gende acteertalent, haar zang, haar dans-
capaciteiten en haar overigens charmante
theatermaniertjes te bundelen in een
avond amusement die zich eigenlijk met
niets anders in de showwereld laat verge
lijken.
AMSTERDAM. Liza Minnelli kun je
misschien wel het beste typeren als het
lelijke eendje van de showbusiness, maar
jan eentje die zelf bepaalt wanneer en hoe
jjj transformeert in de mooie zwaan uit het
jprookje van Anderssen. Zoals een kame
leon de eigenschap bezit om zijn uiterlijk
aan te passen aan de omgeving, zo beschikt
7'eii\i/u\’)'()
yf/Mde/L.
y ///nniaVeC
in f
Mow
lx®.
in itwir
£/et)iny
lün
.1
Liza Minnelli: unieke uitstraling
JOHN OOMKES
(ADVERTENTIE)
JOHN OOMKES
(ADVERTENTIE)
GROTE HOUTSTRAAT 135
i
(ADVERTENTIES)
r.
Y
GROTE HOUTSTRAAT 136
GROTE HOUTSTRAAT 135
f
s
Amsterdam - Ruim honderd jaar gele
den schreef de Amerikaanse schrijver
Mark Twain (pseudoniem voor Samuel
Clemens) zijn eerste beroemde avonturen
boek over Tom Sawyer. En krap een eeuw
terug voltooide hij The adventures of
Huckleberry Finn, een boek waarin ook
de held Tom Sawyer van tijd tot tijd om
de hoek komt kijken. Huck Finn heeft
autobiografische trekjes, want evenals de
ze menselijke avonturenheld verloor ook
Samuel Clemens jong zijn vader, zo leert
de geschiedenis. Clemens groeide op on
der behoeftige omstandigheden, evenals
Huckleberry Finn.
De jonge acteur Roel Visser heeft De
avonturen van Huckleberry Finn gekozen
om een eindexamenprojekt te maken voor
zijn studie aan de Amsterdamse Toneel
school. Een interessante keuze, want het
boek van Twain bezit genoeg stof tot na
denken. Zo wordt in het boek heel boeiend
de innerlijke strijd van Huck Finn be-
i schreven, als deze zich af vraagt of hij de
neger Jim, met wie hij optrekt, niet moet
aangeven omdat deze uit slavernij is weg-
PARIJS (AFP). De Prix Medici, een
van de bekende Franse literaire prijzen, is
toegekend aan Georges Perec voor zijn
boek „La vie, mode d’emploi". De Prix
Femina gaat naar Francois Sonkin voor
zijn ”Un amour de père”.
Liza Minnelli
maandagavond in
Theater Carré: het
lelijke eendje van
de shotvbusiness
dat telkens opnieuw
verandert in de
mooie zwaan uit het
sprookje van
Andersen. (foto Lex
van Rossen)
HAARLEM. Een van de fundamente
le vraagstukken waarvoor de 20e-eeuwse
kunstenaar zich geplaatst ziet is het
vormprobleem. Toen de impressionisten
aan het einde van de vorige eeuw voor het
eerst de natuur loslieten en zich daarmee
afwendden van het weergeven van de wer
kelijkheid, was dat voor hen nog geen
groot probleem; ze schilderden immers
het uiterlijk, de oppervlakte van de din
gen die zich in een ondeelbaar moment
aan hen voordeden. De reactie die op het
impressionisme kwam en die te boek staat
als het neo-impressionisme, laat al zien
dat haar vertegenwoordigers minder te
vreden waren met de tot dan toe gehan
teerde vormoplossingen. Ze wezen het
vluchtige moment af, maar zagen ook
geen heil in een terugkeer naar het natu
ralisme.
Voor Brigitte Coudrain, wier aquarellen
en etsen momenteel in het Prentenkabinet
van het Frans Halsmuseum zijn te zien,
waarmee ze voor het eerst in ons land
wordt gepresenteerd, is de natuur nog
steeds het uitgangspunt voor haar werk.
Ook zij staat daarbij voor de vraag in
hoeverre ze een oplossing kan geven aan
het door haar opgeroepen vorm vraagstuk.
Bij Brigitte Coudrain wordt dan een com
binatie van realisme en expressionisme
zichtbaar waarbinnen de realiteit wordt
aangewend om de uiterlijke versthijnings
vorm weer te geven en het expressionisme
om te komen tot een soort van kernaandui-
ding Dat laatste gebeurt vrijwel letterlijk:
de Franse grafica ontleedt in mathemati
sche structuren het innerlijk van haar on
derwerpen die vaak met het doorsnee stil
leven hebben te maken: bloemen, een en
kele vrucht, huishoudelijke voorwerpen
Een gladde, volmaakte show is ondenk
baar bij Liza Minnelli. Zo lang zij er niet in
slaagt om het onberekenende in haar ge
drag weg te strepen, kan dat ook niet
Gelukkig maar, want Minnelli blijft zo
mens
waar onder een vaak uitgebeelde koffie
molen, daarnaast muziekinstrumenten
rf- Deze ets. Moulin a café getiteld, werd door Brigitte Coudrain in 1975 gemaakt. Het
Frans Halsmuseum toont het stilleven in zijn prentenkabinet.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. Er is de laatste jaren
zóveel met posten binnen de kunstenbe
groting geschoven, dat het geheel uiterst
onoverzichtelijk is geworden. Daardoor
is, wellicht onnodig, onrust bij kunste
naars en hun organisaties ontstaan, en dat
is betreurenswaardig.
Dit zegt de Raad voor de Kunst in een
reactie op de CRM-begroting voor 1979,
die binnenkort in de Kamer komt.
De raad constateert dat de minister van
plan is de uitgaven voor de kunsten onge
veer op het peil van vorig jaar te handha
ven. Dit betekent een pas op de plaats en
een relatieve achteruitgang ten opzichte
van onderdelen van de begroting, die wèl
delen in de stijging van de rijksuitgaven
met 3 procent.)
tie tussen een lyrische en poëtische ver
schijningsvorm en het cerebrale karakter
van het innerlijk dat zich langs logische
lijnen laat vertalen.
een van de lekkerste nummertjes van het
jaar, Tosh kan best op eigen benen staan.
Zoals het optreden in Paradiso aantoont
evenwel niet zonder een uitgebreide band,
die twee bij tijd en wijle drie toetsen-
bespelers omvat, en dankzij een effectief
en gefragmenteerd gebruik van synthesi-
zerklanken zich van de concurrentie weet
te onderscheiden. Tosh’ prachtige bariton
verhoudt zich op subtiele wijze tot het
rauwe geluid, dat zijn allemachtig stevige
bassist weet voort te brengen, ’s Mans
dreunende tonen kruipen je lijf via de
schoenzolen binnen.
Een niet evenwichtige geluidsmix brengt
daarbij overigens schade toe aan de ver
houdingen; zo worden de achtergrondvo-
kalen slechts hier en daar helder, komt de
percussie niet in zijn volle glorie tot ont
plooiing en duurt het een tijd voordat de
nieuwe gitarist Hal Anderson zijn gore
gitaargeluid op een aanvaardbaar vermo
gen kan uitsturen. Tosh baart in de eerste
helft van zijn optreden amper baarlijke
nonsens, maar verliest tegen het eind zijn
scherpte op onbegrijpelijke wijze. Bush
Doctor, Creation, Stand Firm, en vooral
het gospel-achtige Soon Come zijn voor
treffelijke staaltjes van zijn onmiskenbare
schrijverstalent, dat een oog voor sociale
ongelijkheid en discriminatie verraadt.
„verinnerlijking” van zijn vormen. Cou
drain doet trouwens ook aan Meckseper
denken door de technische sfeer die veel
van haar werk kenmerkt en die een analy
tische geest verraadt. In haar werk neemt
het ontrafelende, het onderzoeken van de
kern van de dingen een belangrijke plaats
in, maar het overheerst niet. Integendeel,
de beperking hiervan wordt opgelegd door
de dichterlijke visie op het uiterlijk
Alleen vanwege het feit dat zij zich met
haar kleuren nog inhoudt - die altijd ge
dempt van toon zijn - gaat het onderwerp
niet met de maakster op de loop.
Soms overwint de poëzie op punten; met
name in de bijna exact weergegeven voor
stellingen van planten en bloemen die lij
ken te zijn gemaakt voor het soort catalogi
zoals dat in de 17e eeuw bestond, boeken
met afbeeldingen die alle kenmerken van
de betrokken plant moesten laten zien.
Er wacht bij dit alles een valkuil die
Brigitte Coudrain tot nu toe nog steeds
heeft weten te omzeilen maar die in haar
werk toch voortdurend aanwezig is: de
behagelijkheid. In sommige etsen is de
poëtische ondertoon bijna romantisch te
noemen. De kunstenares lijkt dan bijna te
willen epateren met haar vermogen om de
schoonheid van het uiterlijk op te voeren.
(Tot en met 3 december, dagelijks van
10-17 uur, op zondag vanaf 13 uur).
CEES STRAUS
Wikkelen en revisie,
vacuümimpregneren,
drogen, balanceren, befasten
Roel Visser speelt Huck Finn op een
mooie naïeve toon, weloverwogen in den
ken. Gelukkig geeft hij de neger Jim geen
stereotiepe dikke tong, alleen het stemge
luid wordt wat zwaarder. De traagheid in
tekstzeggen die daarmee gepaard gaat
werkt echter op den duur vervelend trek
kend. Als geheel is de voorstelling die
Visser nog tot en met komende donderdag
speelt, wel geslaagd. Mooi van beweging
en suggestie, twee uur lang, maar voldoen
de aantrekkelijk om te blijven volgen.
Maar ik maak me sterk dat er een veel
boeiender geheel was geweest, als er wat
minder braaf met het oorspronkelijke ver
haal was omgesprongen
Het adres van Gebouw De Liefde is Da
Costakade 102, Amsterdam. De voorstel
lingen beginnen om 20.30 uur.
KO VAN LEEUWEN
Diezelfde sensatie in de wetenschap dat
je met een unicum hebt te maken word je
en dat is misschien het grootste compli
ment dat je aan Liza kunt maken wel
degelijk ook zo nu en dan tijdens haar
show gewaar. Als ze met danser Robert
Minami het dolkomische duet Arthur in
the Afternoon uit The Act doet bijvoor
beeld. Of als ze het oude Engelse folkliedje
London Town op geheel eigen wijze inter
preteert, of zich plotseling achter een vleu
gel ontdoet van een rokje en in een glinste-
x
Haarlem, Pr. Barnhardlaan 2
Tel. 023-319005
Alkmaar, Bestevaeratraat 77
Tel. 072-117546
gelopen. Uit de gedachtengang van Huc
kleberry blijkt hoe verziekt de Amerikaan
se normen waren. Als Huck Jim zou aan
geven, zou hij zich niet prettig voelen, als
hij het niet doet, voelt hij zich ook schul
dig. Waarom zou je goed of slecht doen, als
de uitkomst hetzelfde is, zo vraagt hij zich
dan ook vol twijfel af.
LOS ANGELES (Reuter). In de Ame
rikaanse stad Los Angeles is een gerechte
lijke veiling begonnen van bezittingen
van wijlen de filmster Judy Garland. Er
ontstond rumoer toen de dochter van Ju
dy Garland, Liza Minnelli, een rechter
vroeg, de veiling te staken.
De mathematisch opgebouwde structu
ren geven aan haar werk een hoog opge
voerde spanning mee. Enerzijds ontstaat
er een sterk werkende diepte die het ogen
schijnlijk dode voorwerp doet verhuizen
naar een andere, droomachtige wereld,
anderzijds ontstaat er ook een confronta
De veiling, waarin zaken worden aange
boden van ondergoed tot zilverwerk, is
georganiseerd door de derde echtgenoot
van Judy Garland, de gewezen piloot Sid
Luft.
De rechter weigerde de vekoping stop te
zetten en zei dat hij vrijdag zou beslissen,
aan wie de verwachte opbrengst van een
half miljoen dollar ten goede zal komen.
Sö
/F
Een bezoeker kan niet nalaten als Liza
na een prachtige weergave van het hoogte
punt uit Cabaret een zwarte glinsterende
japon omgordt, op te merken dat zij zich
zelf zo niet is. „Je moeder is toch dood!”,
voegt hij er ongevoelig aan toe, daarmee
een schok veroorzakend in de zaal. De
ergernis ebt weg als blijkt dat Liza de
opmerking over haar tragisch aan haar
einde gekomen moeder Judy Garland, niet
heeft verstaan en er geroepen wordt dat zij
gewoon door moet gaan.
Shine it on wordt vervolgens met veel
gevoel voor theater en romantiek neerge
zet en gezongen met een haast overvolle
hoge alt, die als olie drijft op de golven van
de schmaltzy, de sentimentele muziek.
Echt mooi is die stem niet, maar hij past
wel bij Liza’s persoonlijkheid, zoals haar
uitstraling een natuurlijke extra dimensie
van haar toch al tintelende persoonlijk
heid is. Daarbij komt dat je van Minelli
werkelijk het idee krijgt of haar lichaam
slechts de katapult is die de stem wegslin
gert naar alle hoeken van de zaal. Natuur
lijk heeft ze ingestudeerde maniertjes om
haar explosieve manier van zingen nog
sterker te laten opvallen, maar zelfs als je
daarmee rekening houdt hoor en zie je een
zingende tijdbom, die steevast in de finale
van elk lied tot ontploffing komt.
Die bijzondere uitstraling werd al veel
eerder vastgelegd op de gevoelige film of
samengeperst op het kleine scherm van
een televisietoestel. In de overigens hier
geflopte film New York, New York en met
Robert de Niro als tegenspeler legt cineast
en muziekliefhebber Martin Scorcese juist
dat specifieke trekje aan haar verschij
ning op overdonderende wijze vast. Hij
laat op momenten waarop Minnelli „explo
deert” de camera haar van bovenaf opne
men. Met dat effect is het niet verwonder
lijk dat de rillingen je over de rug lopen.
(Maandagavond kon een tot de laatste
laats bezet Theater Carré genieten van
lit heerlijke, 32 jaar oude Amerikaanse
nnicum. Vanzelfsprekend waren de plaat-
Len er naar. Boven in de nok van de
Wroegere circuszaal mocht je voor vijftig
lulden de plaats een blik werpen op het
Jodium steil beneden je, waarna de prij-
jen zo successievelijk opliepen tot drie
honderd gulden. Bedragen die in ons land
Meen nog maar voor een concert met
Binatra werden gevraagd. Gelukkig hoef
ae je bij Liza nauwelijks af te vragen of de
laarde van het gebodene wel opweegt
legen dergelijke toegangsprijzen.
Bijgestaan door een twaalfmans ensem
ble (waarin enkele grote namen uit de jazz
Jen de easy-listening wereld verraden hoe-
jveel zorg er is besteed aan het geheel) en
Lee sprankelende en humoristische dan
gers wordt het sterkste uit de recente musi
cal The Act en uit haar succesfilm Cabaret
[gecombineerd met medleys van musical-
fucessen uit de jaren veertig en vijftig.
Toch imponeert Liza Minnelli niet dadelijk
aan het begin van de avond. De spontani-
eit en de bijbehorende zelfverzekerdheid
Is vooral in het begin even heel duidelijk
kt te zoeken, waardoor zelfs een door de
rol geverfde ster als Liza nog iets ver
krampts en dus eigenlijk menselijks krijgt.
I Overigens moet om het even welke ar
tiest de onbetwistbare steun hebben van
de zaal om een show of concert tot een
pnverdeeld succes te kunnen maken.
Zoiets is in ons land toch al een rariteit,
Snaar in Carré zie je menigeen toch onwen
nig kijken als Liza een „grand opening"
wnzeilt door zelf als eerste in de ring te
stappen. Pas daarna zoeken haar musici
hun plaatsje op het terrasvormig omge
bouwde decor op. Veel kouder en gemener
ook komt overigens tegen het eind van de
avond de vervreemding even om het hoek
je kijken.
De toneelbewerking die Roel Visser van
Huckleberry Finn laat zien bezit geen na
dere tekstuitwerkingen. Het boek wordt in
een stylistische speelwijze getrouw ge
volgd. Visser, geregisseerd door Harvey
Grossmann, maakt gebruik van een ruim
speelvlak in gebouw De Liefde en heeft
niet meer dan enkele attributen, zoals een
stoel, een kistje en een waterkruik nodig.
Binnen een strakke stylering komt deze
acteur tot onderhoudend spel. Maar hij
heeft misschien wel zoveel aandacht nodig
voor het verschillend uitbeelden van de
vijf typeringen die hij oproept, dat een
werkelijke emotie er bij inschiet. In het
boek is daartoe aanleiding genoeg, maar
op het toneel komt het er niet van. Althans
nog niet in de voorstelling die ik maandag
in De Liefde zag.
Een echte doorbraak kwam pas in het
expressionisme waar de vorm van binnen
uit werd „beleefd” en als zodanig ook
moest worden weergegeven. Nog altijd is
voor zeer vele realistisch werkende schil
ders het expressionisme een antwoord
voor de oplossing van hun vormproble
men waardoor ze een persoonlijke visie
kunnen geven op datgene dat in de schil
derkunst tot een universeel thema is uitge
groeid: het landschap, het stilleven, het
portret.
Een groter publiek is bezig warm te
lopen voor deze tropische muziek en de
actuele tegenhanger van dé eertijds zo
gladde Westindische calypso. Zo kon het
gebeuren dat eerdere concerten van at
tracties als Steel Pulse, de Cimarons en
Culture in Amsterdam op eens bleken te
zijn uitverkocht Maandagavond laat ke
ken we er dan ook al niet meer van op dat
Paradiso bijkans belegerd werd omdat
Peter Tosh er een concert gaf
Nu laat zich de belangstelling voor Tosh,
die samen met Bunny Livingston en ene
Bob Marley halverwege de jaren zestig
aan de wieg stond van de Waiters, nog
makkelijker verklaren. Twee jaar geleden
zorgde hij zelfs op het op hash gebrande
Jamaica voor opschudding door een on
verdroten pleidooi voor legalisatie te hou
den. Dankzij het album Legalize It werd
Tosh, wiens muziek in zijn thuishaven en
Engeland geboycot werd, een nog grotere
cultheld dan hij al was.
Equal Rights, zijn volgende produktie,
kreeg hier in tegenstelling tot zijn recente
album Bush Doctor, weinig belangstelling.
Het grote publiek raakte echter attent toen
bleek dat „The Glimmer Twins” Mick Jag
ger en Keith Richard zich onledig hielden
met Tosh en hem zelfs in het voorprogram
ma van de laatste grote Amerikaanse Sto-
nes-toernee op lieten treden.
Ook al zorgde een duet met Mick Jagger
in (You gonna Walk) Don’t look back voor
AMSTERDAM. Als je versleten feno
menen als Desmond Decker en Jimmy
Cliff bij de berekening incalculeert, dan is
het makkelijk om vast te stellen dat we in
Nederland al weer ruim tien jaar echt
bekend of vertrouwd zijn met het feno
meen van de reggae. Tot voor kort leek het
er echter op of alleen Bob Marley en zijn
Wallers konden rekenen op een breed pu
bliek, maar de laatste tijd wijst een veel
betekenend toegenomen concertbezoek en
een uitbreiding van het aantal toertjes dat
Jamaicaans/Engels bands in ons land af
legt op een nieuwe ontwikkeling
Juist Don’t look back en Marley’s Get up,
Stand up verzanden helaas in een onver
klaarbaar gebrek aan punctualiteit en een
gebrek aan tempowisseling. Het verklaart
waarom het publiek zich niet al te zeer
inspant om Tosch en consorten terug te
roepen voor een (overigens uitstekende)
toegift.
.y’*'
rende badpakachtige outfit naar voren
stapt om het snelle nummer City Lights op
te voeren waarin een pseudo tapact bere
kening verraadt.
Overigens helpt het toeval nogal eens
een handje om de poëzie te verhogen, met
name in de etsbladen. Veel daarvan is toe
te schrijven aan de altijd aanwezige ets-
grond die door Brigitte Coudrain terdege
wordt uitgebuit om een extra sfeer aan
haar voorstellingen, te geven die meestal in
een geïsoleerde omgeving staan (vergelijk
de zwevende droomwerelden van haar
leermeester Johnny Friedlaender in Pa
rijs). In haar aquarellen is het decor geheel
wit gehouden en spreekt het blad zelf geen
enkele voorkeur uit. De poëzie daarin
he^ft danook plaatsgemaakt voor een bij
na ontnuchterend effect.
De in 1936 geboren Georges Perec heeft
een tiental werken op zijn naam waaron
der de roman „Les Choses” die indertijd
met de Prix Renaudot werd bekroond.
Francois Sonkin is een 54-jarige arts, die
pas op latere leeftijd is gaan schrijven.
Zijn eerste werk „Les gendres” kreeg in
1970 een gunstig onthaal van de kritiek.
Zou dit werk even een koelere sfeer
hebben, dan zou zich al dadelijk een verge
lijk aandienen met de Duitser Friedrich
Meckseper die immers ook komt tot een
mathematisch (vaak stereometrische)
wvï AA
v
