Carstens ook kandidaat CDU
Teng wordt
1
geen premier
3
Rapport Amnesty International:
Ohira wordt nieuwe
premier van Japan
In Rhodesië
China benadert NAVO
In nieuw verdrag met Europese Gemeenschap
in 3 dagen
51 doden
slapen onder irisette-dons
L I
Wittebrood
Werkkampen
Batavia
Onverwachte nederlaag Foekoeda
Parlement in Lissabon bijeen
Brievenbus
Wel vlees
Bitter
I
Het lang
r Tm
3
2
BINNEN- EN BUITENLAND
DINSDAG 28
NOVEMBER
19 7 8
selland
mera’s
linding
erdra
treden
laauw
olging
lezoek
nburg
I
F
I
of geen verdediging kunnen voeren. Bovendien zou
den politieke gevangenen worden gemarteld. Ook
zouden alleen al sinds vorig jaar tientallen Chinezen
zijn geëxecuteerd.
(Van onze redactie buitenland)
DEN HAAG/LONDEN. Amnesty International
heeft gisteren voor het eerst een rapport gepubli
ceerd over politieke gevangenen in de Volksrepu
bliek China. Volgens Amnesty worden vele duizen
den mensen in China om politieke redenen vastge
houden. De organisatie zegt dat er in China sprake is
TOKIO. In Japan verwacht men geen ingrijpende koerswijziging
in de binnen- en buitenlandse politiek, nu Masayoshi Ohira volgende
maand premier wordt. Weliswaar verschilt Ohira in stijl en tempera
ment van zijn voorganger Takeo Foekoeda, maar er is weinig verschil
wat betreft politiek temperament. De aflossing aan de politieke top zal,
zo verwachten Japanse waarnemers, geen gevolgen hebben voor de
wijze waarop in Japan de afgelopen jaren politiek is bedreven.
door Nico Scheepmaker^Jg
LISSABON. De militaire attaché van de Chinese ambassade in
Brussel heeft de secretaris-generaal van het NAVO-parlement, Des-
hormes, benaderd voor het uitwisselen van informatie. Desharmes’
voorstel om de Chinees in de militaire commissie van het parlement het
woord te laten voeren over militaire samenwerking is niet met onver
deelde instemming ontvangen.
vuiling
•r en Wa van klassejustitie terwijl de beklaagden nauwelijks
IK I
gevangenen in China
Mosayoshi Onira, Japans nieuwe premier.
(Van onze redactie buitenland)
(Van onze redactie buitenland)
(ADVERTENTIES)
Lomé-landen weigeren
clausule mensenrechten
b
t.b.v. Nat. Puzzelactie
„Het Gehandicapte Kind"
gevangenen in de Volksrepubliek die door Amnesty zijn geadop
teerd.
„Mijn zuster stond op het dak toen die
vliegtuigen met voedselpakketten laag
overvlogen en zakte toen van emotie in
elkaar. En ook wel van de honger natuur
lijk”. Een andere tante, die ondergedoken
zat in Bleskensgraaf en zich nog goed
herinnert hoeveel onderduikers er uit dat
dorp opdoken toen de bevrijding een feit
was en iedereen bij de kerk „God save the
gracious king” ging zingen, verklaart dat
zij, in de rij staand voor het Zweedse
wittebrood (of voor ander geallieerd voed
sel, dat herinnert zij zich niet meer), wel
degelijk pieten had gekregen. Wie niet
weet wat „pieten” zijn, moet zich dat maar
door familie of vrienden laten uitleggen,
daar ben ik niet voor. Tante Stien zegt: „Ik
zie nog die vliegtuigen die pakken uitwer
pen. Je kreeg een halfje Zweeds witte
brood op de bon, en een stukje boter, maar
hoeveel dat was weet ik niet meer. Het is
niet te beschrijven wat voor een soort
brood het was, het was taart. Een gebak-
je”. En oma voegt daar aan toe dat het feit
dat het Zweeds was: „Zweeds wittebrood,
het nog eens dubbel lekker maakte".
„En toen kwam dan het Zweedse witte
brood, mens wat lekker was dat! Zo heer
lijk als de lekkerste cake. Maar wat deden
we zuinig met ’t broodje, m’n vader en ik,
want m’n moeder lag in 't ziekenhuis en
m’n broertje was bij de boeren. Wij namen
er iedere dag maar een stukje van, maar
toen m’n moeder uit ’t ziekenhuis kwam,
zegt ze: „Meid, dat brood is niet goed meer,
het lang zit er in!” Maar dat proefde je niet
eens, we hebben het tot de laatste kruimel
opgegeten. Daarom vind ik het nog zo erg
als je al dat brood ziet dat zomaar wegge
gooid wordt. Omdat je dat laatste half jaar
van de oorlog nooit vergeet”.
Oma is jarig. Een kamer vol tantes, echte
of onechte, daar heb ik geen inzicht in.
„Wat herinnert u zich nog van het Zweedse
wittebrood?”, vraag ik. De ene tante zegt:
Sylvia Bezemer: „Ik dacht er laatst nog
aan. Ik proefde voor het eerst Zweeds
wittebrood op de dag van onze bevrijding,
ergens in 1946. Op die dag arriveerde de
Oranje in Batavia. Mijn tante, die nog als
enigfe buitenlandse tot Dame of the Bri-
tisch Empire werd benoemd, was hoofd
verpleegster op dat schip en zij bracht ons
toen dat Zweedse wittebrood, dat door de
scheepskoks werd gebakken. Het smaakte
als cake. En ik herinner me nog dat ik me
toen voornam het voortaan altijd zo te
eten: zonder boter en zonder beleg. Als
cake dus”.
Mevrouw Van Tuil-Lamme uit Hilver
sum schrijft:
„In 1945 tegen het eind van de oorlog
voedden we ons met roggepap en gingen er
suikerbieten en tulpenbollenmeel door het
brood, dat daardoor klef was en ook niet
erg voedzaam. Maar toch smaakte iedere
boterham mij, omdat ik als twintigjarige
altijd honger had”.
Maar oom Jan herinnert zich dat het
Zweedse wittebrood bitter smaakte: „Echt
bitter. Misschien om het tegen bederf te
beschermen”.
Kinker
rgemees-
optreden
•rdag bij
in de Ja-
stad. Bij
honderd
jrtbewo-
•de klap-
Idag met
in Mid-
van Ver-
tander te
van een
Wester-
!e stoom-
ijkheden
jl van de
aalsector
imdeglij.
"knemers
n in Hen-
orden ge-
ital uren
i af gezien
meel, dat
van wan
en uit een
innen, die
I stedelij-
‘t dertien
en Zut-
itief plan
ale herin-
vorming
eiland, in
van twee
egel (Bin-
rovincies,
iwolle, de
evoland).
Amnesty International heeft een half jaar geleden het rapport
over de politieke gevangenen aan de Chinese regering gegeven
met het verzoek commentaar te leveren. Ondanks herhaaldelijk
verzoek reageerde Peking niet. De voorzitter van het Opperste
Gerechtshof in China, Tsjiang Hwa, heeft de laatste tijd echter
herhaaldelijk verklaard dat er in China nog steeds veel mensen
ten onrechte gevangen worden gehouden.
Amnesty International heeft officiële Chinese documenten ge
publiceerd waarin wordt gesproken over miljoenen Chinezen die
sinds 1949 om politieke redenen zijn vervolgd. Het meeste materi
aal dat Amnesty heeft gebruikt bij de samenstelling van het
rapport is afkomstig van officiële bronnen. Er wordt informatie
verkregen via de Chinese pers, officiële verklaringen en wetsdo-
cumenten. Ook voormalige dissidenten die China zijn ontvlucht
hebben bijdragen aan het rapport geleverd, evenals politieke
In het parlement, dat tot vrijdag in Lis
sabon vergadert, zijn de opvattingen ver
deeld. Een deel der afgevaardigden vreest
dat nauwere samenwerking tussen China
en de westerse landen zal leiden tot een
ongewenste verslechtering van de betrek
kingen met de Sovjet-Unie. Een ander
deel, met verwijzing naar de toch al weinig
vriendelijke oost-west betrekkingen en de
steeds verdergaande bewapening van de
landen van het Warschau-packt, acht deze
vrees irrelevant.
Het Tweede-Kamerlid De Vries (PvdA)
heeft in een rapport aan de militaire com
missie gesteld dat de gevolgen van toena
dering tot China zeer zorgvuldig moeten
worden nagegaan, niet alleen tegen de
achtergrond van de oost-west betrekkin
gen, maar ook tegen die van de wereldvre
de.
Deze opvatting heeft zijn weerslag ge
vonden in onder meer een resolutie over
de wapenhandel waarin de NAVO-landen
wordt gevraagd China geen wapens te
leveren „die door de Sovjet-Unie als een
directe bedreiging van haar veiligheid
worden beschouwd”.
Met name Franse en Engelse afgevaar
digden hebben hierover reeds te kennen
gegeven dat zij niet zullen instemmen met
een uitspraak die de Sovjet-Unie het laat
ste woord geeft over wat aan China mag
worden geleverd. Financiële oogmerken
zijn daar niet vreemd aan. China heeft
Engeland benadert over de koop van vlieg
tuigen en vliegtuigmotoren en Frankrijk
over raketten.
Het parlement doet tijdens de huidige
zitting ook uitspraak over de neutronen
bom. De Vries heeft voorgesteld de intro
ductie van deze bom af te wijzen omdat zij
ertoe bijdraagt kernwapens geloofwaardi
ger en daarom meer bruikbaar te maken.
Het ziet er niet naar uit dat deze opvatting
door de meerderheid der parlementariërs
onderschreven zal worden.
SALISBURY (AP). De oorlog in Rho
desië heeft in de afgelopen drie dagen 51
mensenlevens geëist, aldus is gisteren door
de legerleiding in Salisbury bekendge
maakt.
Volgens een militair communiqué heb
ben regeringstroepen 25 nationalistische
guerrillastrijders en acht „collaborateurs”
gedood. Aan de zijde van het Rhodesische
leger zouden twee doden zijn gevallen.
De oorlog in Rhodesië, die nu al zes jaar
duurt, heeft tot op dit moment bijna 10.500
mensenlevens geëist.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. De 5 ontwikkelings
landen die in het kader van de zoge
naamde Conventie van Lomé samen
werken met de Europese Gemeenschap,
voelen niets voor een verwijzing naar de
mensenrechten in Lomé II, een nieuw
verdrag waarover momenteel in Brussel
wordt onderhandeld. Vooral Nederland
en Groot-Brittannië hebben zich binnen
de EG sterk gemaakt voor een dergelij
ke verwijzing.
Minister-president Foekoeda hield giste
ren de eer aan zichzelf toen hij onver
wachts een nederlaag leed bij de verkie
zing van de voorzitter van de liberaal-
democratische partij, een functie die auto
matisch het premierschap oplevert. Tegen
de verwachting in gaf een meerderheid
van de partijleden haar stem aan Ohira,
tot dan secretaris-generaal van de partij.
Daarop trok Foekoeda, die aan een nieuwe
ronde had kunnen meedoen, zich terug.
Ohira zal begin december door het Japan
se. Lagerhuis tot minister-president wor
den gekozen.
Foekoeda was premier sinds december
1976. Elke twee jaar kiezen de Japanse
liberalen een partijvoorzitter.
Accentverschillen tussen beide politici
zien waarnemers op de volgende gebieden:
in tegenstelling tot Foekoeda is Ohira ge-
vooral aan vergroting van de hulp aan de
landen in Zuid- en Zuidoost-Azië, „waar
de massa van de armoede is geconcen
treerd”. Dit mag echter niet ten koste
gaan van de (merendeels Afrikaanse) Lo
mé-landen, aldus de minister.
De gedachtenwisseling tussen de am
bassadeurs en de Nederlandse bewinds
lieden is vruchtbaarder en levendiger
geweest dan werd verwacht. De Lomé-
landen hebben duidelijk gemaakt dat zij
vooral de samenwerking op het gebied
van landbouw en industrie willen vergro
ten.
Asante: „Onze landen bieden een po
tentiële markt van 250 miljoen mensen
plus de basisvoorzieningen die het be
drijfsleven in de EG nodig heeft. Juist in
deze tijd van economische recessie moet
alles worden gedaan om deze markt open
te leggen en om de markt van de EG
toegankelijk te maken voor de goederen,
die onze landen produceren, zodat wij
genoeg kunnen verdienen om onze eigen
ontwikkeling te bekostigen en onze le
venstandaard te vergroten. Zo kunnen
onze mensen straks de goederen kopen,
die de werklozen in de EG niet kunnen
vervaardigen omdat er niet voldoende
afzetmogelijkheden zijn”.
men), die de president kiest, echter de
meerderheid heeft, is het waarschijnlijk
dat Carstens de volgende president van de
Bondsrepubliek zal zijn.
Politieke waarnemers geloven dat Ohira
zijn overwinning te danken heeft aan de
pro-Tanaka-vleugel. Tanaka, een ex-pre-
mier, is momenteel verwikkeld in een pro
ces in verband met de beschuldiging dat
hij Lockheed-steekpenningen heeft aange
nomen. Tanaka is in het parlement welis
waar „onafhankelijk” maar steunt over
het algemeen de liberalen en heeft binnen
deze partij ook nog grote invloed. Waarne
mers wijzen er verder op, dat Tanaka
Ohira heeft gesteund in verband met plan
nen voor een eigen come-back in de Japan
se liberaal-democratische partij.
Thea van Maurik-Vermaas uit Utrecht
schrijft:
De andere slachtoffers waren burgers,
onder wie een blanke boer die gisteren in
het zuidwesten van het land werd doodge
schoten. Negen zwarte burgers werden
gedood toen zij terechtkwamen in sper
vuur tussen regeringstroepen en guerrilla
strijders, zes anderen werden door guerril
lastrijders vermoord, aldus het communi
qué.
Kamer
ijzonde-
•spectie-
icember
■ze nota,
m Thijn
•ntie in
ofd van
amerle-
rmalige
i Thijn
ief voor
eeft het
itisme.
?mier en
i van de
>dul Ha-
fan der
i 9 tot 12
brengen
oewinds-
12 tot 14
r brengt
undigen
inologie
die ook
leiding
lent van
or ruim-
n onder
aan het
Fokker,
scholen.
Toen de Amerikaanse journalist Teng
wees op de loftuitingen aan zijn adres op
de muurkranten in Peking, reageerde
deze met de opmerking dat hij hiermee
niet akkoord kon gaan. Ook ik, zei hij
glimlachend, ben voor 60 percent goed en
voor 40 percent fout. Hij benadrukte dat
er geen verschillen van mening tussen
hem en voorzitter Hwa bestonden.
Een duizendtal enthousiaste Chinezen
trok gisteren in optocht door het centrum
van Peking onder het roepen van „vrij-
„Nee, nooit vergeet ik het Zweedse
brood. In een winkel op de hoek van het dr.
Cuipersplein en de Cornells Drebbelstraat
lag ’s avonds al het brood dat, als ik me
goed herinner, op 1 maart zou worden
gedistribueerd. M’n zus en ik kwamen
daar langs, duwden de brievenbus open en
snoven de heerlijke broodgeur op. Met
tranen in onze ogen liepen we naar huis. Ik
ben nu 63 jaar, maar al word ik honderd,
ik zal dit nooit vergeten”.
(Van onze redactie buitenland)
BONN. De voorzitter van de Bonds
dag, Karl Carstens, is gisteren door de
CDU kandidaat gesteld voor het Bonds-
presidentschap. Vorige week had de zus
terpartij CSU dit al gedaan.
Op 23 mei 1979 loopt de vijfjarige ambts
termijn van het huidige Westduitse staats
hoofd Walter Scheel (FDP) af. De SPD-
FDP-coalitie is voor herverkiezing van
Scheel. Omdat de CDU-CSU in de Bonds-
verzameling (Bondsdag en Bondsraad sa
in Den
:en geen
.-gen de
ran poli-
van het
i hadden
ti hoofd-
mdat hij
iet jaar-
gd: „Op
»n, daar
nwagen-
beperk-
i schuil-
kant tegen versterking van het Japanse
leger. Op economisch gebied wil Ohira zijn
land meer openstellen voor produkten uit
het buitenland om zo tegemoet te komen
aan kritiek op dit punt van de VS en
Europa.
Karl Carstens is evenals Scheel lid van
de NSDAP geweest. Er loopt tegen Car
stens bovendien nog een rechtszaak omdat
hij het voormalige SPD-parlementslid
Metzger heeft beweerd dat hij voor een
officiële commissie, die de zaak van de
spion Guillaume onderzocht, niet de waar
heid heeft gesproken.
De ambassadeurs bij de EG van de
Lomé-landen waren gisteren in Den
Haag voor gesprekken met minister van
Ontwikkelingssamenwerking J. de Ko-
ning, diens ambtgenoot van Buitenland
se Zaken C. A. van der Klaauw en de
staatssecretarissen D. F van der Mei
(Buitenlandse Zaken) en K. H. Beijen
(Economische Zaken).
„Er gaan stemmen op die zeggen dat
als wij niet akkoord gaan met een clausu
le over de mensenrechten, er geen nieuw
verdrag moet komen. In dat geval moet
er maar geen nieuw verdrag komen”,
aldus ambassadeur K. B. Asante van
Ghana.
„Er is inderdaad verschil van mening
De allernieuwste koffiezetter HK
41 uit de INVENTUM kompact-se-
rie met snelfilter, dat niet nadrup
pelt. Transparante waterbak Aan
trekkelijke kleuren. Een geschenk
van Koninklijke Fabriek Inventum,
Bilthoven.
bben eer
i dat on
van we
verdrai
de studi
es in t
e taal i
De heer D. Witbaard uit Oostzaan
schrijft dat hij zich het Zweedse witte
brood nog heel goed herinnert, „hoewel
wij hier in Oostzaan er niet in meedeelden
en naar ik meen ook het gehele platteland
in Noord-Holland niet. De Zaanstreek ont
ving het wel en omdat ik familie in Zaan
dijk had, kregen wij toch nog zo’n witte
brood, natuurlijk in ruil voor wat anders
en dat was vlees. Vlees was hier wel te
krijgen en daar voer de gaarkeuken wel
bij: tot het eind van de oorlog zat er vlees
in het eten van de gaarkeuken. Ik was 44
jaar toen dit gebeurde en hoop u van
dienst te zijn geweest”.
trijfel
heid”, „democratie”, „leve voorzitter
Hwa” en „weg met de bende van vier”.
De menigte groeide aan tot 2000 a 3000
betogers. Volgens een van de deelnemers
was het de eerste spontane demonstratie
in de geschiedenis van de Chinese Volks
republiek
Een muurkrant in Peking meldde gis
teren dat het vroegere staatshoofd Lioe
Shao-tsji en de oud-minister van Defen
sie Peng Ten-hwa waren overleden. Al
dus een bekendmaking van het Japanse
persbureau Kyodo. In weerwil van hun
diensten aan de staat en de partij waren
zij „wreed behandeld en ongelukkig ge
storven”, aldus de mededeling.
Mensen die in werk- en heropvoedingskampen worden gezet
blijven daar volgens de internationale organisatie vaak voor tien
jaar of langer. Als iemand tijdens de 8- tot 12-urige werkdag in
zo’n kamp niet hard genoeg naar de zin van de leiding werkt
wordt dit uitgelegd als een contra-revolutionaire uiting.
Gevangenen die er niet in slagen tijdens de „heropvoeding” in
een kamp „een ander mens” te worden, ondergaan volgens
Amnesty vaak maandenlange opsluiting in een hokje dat nauwe
lijks groot genoeg is om in te liggen. Amnesty noemt dit geestelij
ke marteling.
In een brief aan partijleider Hwa Kwo-feng doet Amnesty-
International het dringende verzoek alle wetten in te trekken,
waarin op het op niet-gewelddadige wijze uiten van overtuigingen
strafrechtelijke of administratieve sancties worden gesteld. Ook
wil Amnesty dat een onpartijdige rechtbank zich over de vonnis
sen van politieke gevangenen gaat buigen. Tot nu toe is de rechter
min of meer overgeleverd aan de willekeur van de Chinese
leiders.
De doodstraf moet volgens Amnesty worden afgeschaft, terwijl
internationaal erkende maatstaven moeten worden toegepast in
overeenstemming met de Universele Verklaring van de Rechten
van de Mens, de Standaard Minimum Normen voor de Behande
ling van Gevangenen van de Verenigde Naties en andere overeen
komsten op het gebied van de mensenrechten.
PEKING (AFP). - Vice-premier Teng
Hsiao-ping van China heeft gisteren in
een vraaggesprek met Robert Novak,
speciaal verslaggever van de „Washing
ton Post”, met nadruk ontkend dat hij
binnenkort tot premier zal worden be
noemd. De huidige Chinese premier is
Hwa Kwo-feng, die ook voorzitter van
de Chinese communistische partij is.
hierover met Nederland. Ik geef toe dat
het om een belangrijke zaak gaat, maar
die hoort niet thuis bij de Conventie van
Lomé. Er moet voor een ander forum
over worden gesproken. Lomé gaat over
economische samenwerking. We léven in
een afhankelijke wereld, waarin we als
volwaardige partners moeten onderhan
delen. Een verplichte clausule over de
mensenrechten in dit verdrag zou niets
minder zijn dan paternalisme”, aldus
Asante, die eraan toevoegde dat de Lo
mé-landen het onderling wel degelijk
eens zijn over bescherming van de men
senrechten.
Overigens willen Nederland en Enge
land slechts een zeer algemene verwij
zing, die het mogelijk maakt ontwikke
lingshulp stop te zetten als er sprake is
van een flagrante schending van de men
senrechten. Staatssecretaris Van der Mei
verklaarde dat Nederland er aan blijft
vasthouden „dat met betrekking tot de
mensenrechten iets wordt opgenomen in
de nieuwe conventie’1
Minister De Koning deelde mee dat
Nederland zich sterk maakt voor het
opvoeren van de ontwikkelingshulp van
de niet onder de paraplu van Lomé vere
nigde ontwikkelingslanden. Hij denkt
Haag de
enaamde
commis-
iging van
m. Minis-
erkzaam-
om zo te
den voor
n.
„Duizenden politieke
c
