M
aar
JEUGD GENOOT VOLOP VAN
rs
1
„HOE IS HET MOGELIJK”
J L
nd
99
99
TRADITIONELE MELKBUS VERDWIJNT UIT LANDSCHAPSSCHOON
VOORTBESTAAN VAN VEEHOUDERIJEN ONZEKER
SCIENCE-FICTION SPRAK SCHOLIEREN WEL AAN
HI 111
I - jé
Wik y
a
int
F Ite
4
5
VELSEN-IJMUIDEN
1978
DINSDAG 28 NOVEMBER
Door Hans Maarsen
Ad
Smit-
erzoek
-n van
'onnell
Spaarnwoude.
W
BR
VELSEN-NOORD. De traditionele melkbus verdwijnt langzamer
hand uit het landschapsbeeld. Steeds meer boeren schakelen over op
de moderne melktank, daartoe gedwongen door economische en
hygiënische motieven. Ook in de regio van Velsen zet deze ontwikke
ling door. Boeren met een groot bedrijf hebben de stap reeds gewaagd
en zijn over het algemeen enthousiast. Maar zij die een kleine veestapel
bezitten, aarzelen. Zij durven geen grote investeringen meer te doen,
omdat er onzekerheid heerst over het voortbestaan van hun bedrijven.
Dit geldt met name voor hen die gevestigd zijn in het recreatiegebied
J
B
Consequenties
kleine boeren in
We weten echt niet meer
waar we aan toe zijn
>d
tngeruild tegen een casetterecorder met popmuziek, dolle toestanden kortom in „Hoe is het mogelijk”.
E
)uur
uur
verd De
‘rd door
ttenden.
fit moes-
t om te
dat hin-
i en ge-
publiek
agenten
zich om
gekomen
aan de
d wil dat
elijk uit-
loet ten
alen zijn
i hoeveel
t besteed
rkplaats
apart op
en uitge-
ind)
n Econo-
ig voor-
g en spe-
aragebe-
'icestati-
nsumen-
n aantal
i de Ver-
>ms Bak-
gehoord
en 1976
glas zou
tan gehe-
g te ont-
Douglas)
ren tafel
worden in hun werking, krijgen diezelfde
kiemen wel de kans zich te ontwikkelen in
de ouderwetse melkbus.
Een en ander houdt tevens in dat een
einde komt aan het gesjouw met de bus-
sen. De melk wordt vanuit de tank overge
pompt in zogenoemde RMO-auto’s, de af
korting van Rijdende Melk Ontvangst.
Tenslotte kan als voordeel worden aange
merkt dat de frequentie waarin het pro-
dukt bij de boer moet worden opgehaald,
kan worden verlaagd. Afhankelijk van de
grootte van de tank, behoeft de RMO-auto
slechts een paar keer per week langs te
komen. De „bussenboer” daarentegen be
hoort eenmaal per dag, en in de zomer
zelfs twee keer, te worden bezocht.
Het zijn de kleinere veehouders in dat
gebied die bekneld dreigen te raken tus
sen twee tegenstrijdige doelstellingen.
Eenrzijds het streven naar een efficiënte
re bedrijfsvoering ten behoeve van de
rentabiliteit van de onderneming en an
derzijds de wens van milieubeschermers
tot behoud van het natuurlijke karakter
van het platteland.
worden de levensmiddelen in grote hoe
veelheden twee of drie keer per week
gekocht in de supermarkt. Die veranderde
gewoonte vraagt dus een betere kwaliteit,
want de rpelk moet langer houdbaar blij
ven”.
In de Melkinrichting Velsen is reeds een
bedrag van 600.000 geïnvesteerd in ver
band met de geleidelijke invoering van de
nieuwe verwerkingsmethode. De kade
waar de vrachtauto’s gelost worden is aan
gepast; er zijn kolossale koeltanks ge
plaatst en er is een speciale reinigingsin-
stallatie bijgekomen voor het schoonma
ken van de RMO-wagens. De fase van dit
ogenblik waarbij' zowel bussenmelk als
tankmelk worden geaccepteerd, is volgens
Van Doornik „een dure kwestie”.
Huisschrijver Bert Pijpers van het on-
derwijzerstoneel heeft, zo blijkt wel, in zijn
jongste produktie alle moderne registers
in een oogwenk van de ene naar de andere
plek kunt bewegen. Die verplaatskast
wordt de oorzaak van een reeks dolle
avonturen, waaraan robots, verre plane
ten, een Amerikaanse astronaut, een heuse
raket en een super-grootbeeld kleurentele
visie te pas komen.
Maar het moment van volledige omscha
keling is een besluit dat formeel moet
worden genomen door de directie van de
Coöperatieve Melk Centrale (CMC)
Melk Unie. De fabriek in Velsen-Noord
maakt deel uit van dit concern, evenals de
bedrijven in Ursem en Amsterdam. Vanuit
de hoofdvestiging in Woerden wordt het
Allerwegen werd er prima en in stijl
(neem bijvoorbeeld de robots) geacteerd.
Dit grapje terzijde latend, kan niet an
ders dan worden geconstateerd dat gezel
schap en auteur met „Hoe is het mogelijk”
midden in de roos hebben geschoten. Want
Zeer benieuwd is Van der Aar naar het verloop van de
ontpachtingsprocedure. Ontpachting wordt evenals onteigening
gerechtvaardigd geacht indien het algemeen belang er mee
gediend is, en de tweede voorwaarde, als er een andere bestem
ming aan de grond wordt gegeven. Er bestaat geen jurispruden
tie over een zaak waarbij de feitelijke bestemming van de grond
onveranderd blijft. In dit geval zou hiervan sprake kunnen zijn.
De geldende bestemming is grasland en materieel wijzigt zich
dat niet. De Stichting Beheer Landbouwgronden, die het land
heeft verpacht aan Van. der Aar, zal echter aan voeren dat de
hoewel de voorstelling maandagavond nog
niet helemaal lekker „zat” (try-outs hou
den is een luxe, die voor amateurclubs niet
is weggelegd) bleek het spel de school
jeugd bijzonder aan te spreken. En dat is
met al die Amerikaanse science-fiction
nd)
gaat een
t van de
J. de
ag door
rijn mis
hij, vol-
ruzingen
j de ge-
nemend
an Leeu-
het on-
jeugdseries op de buis eigenlijk helemaal
piet zo verwonderlijk.
JOKE DIEBEN-FRERICHS
- <m>
Alle medewerkers opsommen is in dit ka
der niet mogelijk, maar een uitzondering
wil ik graag maken voor de professor De
Wolf van P. Heyblok, de huishoudster Ma
rie van mevrouw Ch. Schipper, de levendi
ge dochter Lotje van E. van de Berg, de
rondborstige Joop van E. Borgman, de
bangelijke kamergeleerde Zacharias van
J. W. Bronsveld, de geslepen mr. Hamilton
van J. Burghout en de slimme Joep Pikin
van W. Bijvoet. En dan wandelt er in het
stuk ook nog ene Jannetje van Dam, ver
slaggeefster van De IJmuider Courant
rond (gespeeld door G. de Bruyn), waarin
ingewijden zonder moeite mijn illustere
voorganger Jan van Dam zullen herken
nen.
Directeur ing. A. P. van Doornik.
HAARLEMMERLIEDE. „We weten nog altijd niet waar we
aan toe zijn. De Stichting Spaarnwoude, die van dit gebied een
natuurreservaat wil maken, gaat een ontpachtingsprocedure op
gang zetten. De kans is groot dat we straks al ons land
kwijtraken. Onder deze omstandigheden probeert de melkfa
briek ons over te halen zo snel mogelijk een koeltank aan te
schaffen ter vervanging van de melkbussen. En dat laatste
heeft alleen zin als we ons bedrijf kunnen voortzetten”.
Veehouder Simon van der Aar uit Haarlemmerliede is niet
zozeer ontstemd over de aandrang van de zijde van de melkfa
briek als wel over de houding van de Stichting Spaarnwoude. Hij
noemt die opstelling paternalistisch. „Het Beheersbureau van de
Stichting wil een onbeperkte zeggenschap hebben over deze
streek. Dat streven past niet in een tijd waarin iedereen de mond
vol heeft over inspraak en samenwerking”.
Van der Aar vreest dat hij volgens het plan van de Stichting
een functie als natuurbeheerder krijgt. De uitoefening van de
veehouderij komt dan in het gedrang. „Ik heb er natuurlijk geen
bezwaar tegen als men dit gebied geschikt maakt voor recreatief
gebruik. Dat brengt afwisseling in het landschap. Maar je moet
niet overdrijven. Als ’t aan de Stichting ligt, komt er één koe op
één hectare. Dan kan ik nog precies zestien koeien houden,
oftewel de helft van mijn huidige veestapel”.
Van der Aar zegt zich met hand en tand te zullen verzetten
tegen dit zogenoemde extensieve gebruik van het grasland. Hij
moet dan zoveel concessies doen aan de natuurbeschermers
bijvoorbeeld geen gebruik van stikstof dat er aan zijn bedrijf
niets meer te verdienen valt. „Zo’n ambtelijke instelling als de
Stichting Spaarnwoude redeneert in heel andere termen. Wan
neer er geld te kort is, vragen ze gewoon meer. Ze hebben geen
affiniteit met begrippen zoals opbrengst en winst. Doch op het
moment dat het met ons minder goed gaat, daalt ook ons
inkomen direct”.
Invoering van opslagtank brengt
grote problemen
beleid bepaald. Tevens buigt de concemdi-
rectie zich over de vraag of alle zeer ver
spreid liggende produktiebedrijven in de
toekomst nog wel te handhaven zijn. Aan
het einde van de tachtiger jaren zal het
aantal fabrieken ongetwijfeld kleiner zijn,
zo wordt verondersteld. Aangenomen
wordt dat de relatief grote bedrijven hun
positie behouden.
Of de Melkinrichting Velsen in de naaste
toekomst gesloten zal worden, valt niet
met stelligheid te zeggen. Directeur Van
Doornik bevestigt wel dat met deze ge
dachte wordt gespeeld. „De technische
vooruitgang kan betekenen dat we straks
met hele grote fabrieken moeten werken.
En dan is Velsen qua ligging niet gunstig.
De mogelijkheden tot uitbreiding aan de
Wijkerstraatweg zijn beperkt. Een ander
probleem vormt de infrastructuur (het ge
heel van wegen en tunnels). Vooral in de
spitsuren is de fabriek nogal moeilijk be
reikbaar voor het zware vrachtverkeer.
Daar staat tegenover een situering in een
dicht bevolkt gebied hetgeen de distributie
gemakkelijk maakt”.
De Melkinrichting Velsen is een middel
groot bedrijf met een jaarlijkse produktie
van 45 miljoen kilogram melk. Bij een
maximale benutting van de capaciteit kan
50 miljoen kilogram worden verwerkt. Be
halve melk zijn de overige zogenoemde
bulkprodukten: halfvolle melk, karne
melk, yoghurt en vla. In totaal werken er
140 mensen, met inbegrip van technici,
laboranten en administratief personeel.
de auto- Terwijl bij de melktank bacteriën geremd
■dt opge-
een lijst
or stan-
iringend
De afdeling van de Melkinrichting Velsen waar tot februari 1979 bussenmelk wordt
verwerkt.
{schooljeugd.
De inhoud van „Hoe is het mogelijk” laat
lach moeilijk navertellen. Het spel handelt
,om een professor ir. Joachim de Wolf, die
^grossiert in science-fiction achtige uitvin-
Idingen. Heeft hij de uitvinding van een
‘mannetjes- en een vrouwtjesrobot en een
-immens televisietoestel op zijn naam
•staan, zijn hooggeleerde leerling Zachari
as van de Wetering doet er nog een schepje
si- Veehouder Simon van der Aar in de karakteristieke houding bij een van de koeien.
Zacharias heeft de enige op de planeet Urban bloeiende bloem geplukt en komt pas vrij wanneer zijn aardse makkers hem hebben
bestemming formeel wordt gewijzigd van grasland in recreatie
gebied. Een nog al arbitraire zaak, waarover de rechter zich
tenslotte zal moeten uitspreken.
Begripvol staat Van der Aar tegenover de wens van de
melkfabriek tot snelle invoering van de koeltank. Hij beaamt de
vele voordelen zoals de betere kwaliteit van de melk, de arbeids-
verlichting en de hogere financiële opbrengst. Het grote besluit is
in de onzekere situatie echter nog niet gevallen. „Onlangs is er
een voorlichtingsbijeenkomst gehouden in het dorpscafé. Het
was een drukte van belang want vele kleine boeren uit de omtrek
zitten met dezelfde problemen. De vergadering was bedoeld als
mentale voorbereiding op de omschakeling”. De stemming was
volgens Van der Aar gedrukt. „De meesten zien de aanschaf van
de tank als onvermijdelijk. Ze hebben er zich bij neergelegd,
maar voelen zich wel de dupe van allerlei elkaar tegenwerkende
instanties. Een enkeling sputtert nog tegen. De rest heeft de strijd
opgegeven en stopt met het boerenbedrijf”.
Van der Aar, die behalve veehouder ook voorzitter is van de
plaatselijke Land- en Tuinbouw Bond (LTB) en voorzitter van de
Coöperatieve Melk Centrale afdeling Haarlem en Omstreken,
rekent voor wat het gebruik van de koeltank hem zou kosten. De
aanschafprijs schat hij op een bedrag van dertig mille met een
jaarlijkse afschrijving van ruwweg 5000,-. Daar staat tegenover
dat hij voor de tankmelk een toeslag ontvangt van ƒ2,25 per
honderd kilogram. Met een dertigtal koeien, die elk zo’n 5500 liter
melk per jaar afgeven, komt dat neer op een extra uitkering van
circa 3500 per jaar waarmee dus een deel van de afschrijving
kan worden gefinancierd. Hoe het tekort van 1500 moet worden
gedekt, is voor Van der Aar nog onduidelijk. Hij neigt er toe in
het tekort te voorzien door de produktie op te voeren (door
verbetering van de voeding en fokmethode) of door uitbreiding
van de veestapel. Een belangrijk middel dat echter lijnrecht
ingaat tegen het EEG-beleid om de zuiveloverschotten weg te
werken.
Overigens heeft de Coöperatie waarvan Van der Aar lid is tal
van regelingen ontworpen die de bekostiging van de tank drage
lijk moeten maken. Zo bestaat de mogelijkheid het apparaat te
laten financieren door de vereniging. De toeslag wordt dan
ingehouden voor rente en aflossing van de schuld. Tevens is de
gelegenheid geschapen de installatie te huren. Bij dit alles moet
tenslotte ten gunste van de melktank worden opgemerkt dat
de jaarlijkse prijsstijging van het bussenvervoer vijftien percent
bedraagt ten laste van de boer, terwijl de kosten van de nieuwe
transportmethode jaarlijks omhoog gaan met maar 7,5 percent
De melkverwerkende industrie bena
drukt keer op keer de noodzaak van het
gebruik van moderne technologieën in de
sector van de veehouderij. Ing. A. P. van
Doornik, directeur van de Melkinrichting
Velsen BV, meent dat aan algehele invoe
ring van de opslagtank niet te ontkomen
valt. Ook de kleine boeren in Spaarnwou
de zullen er volgens hem aan moeten gelo
ven.
Hij legt uit dat het nieuwe transportsys
teem ten goede komt aan de kwaliteit van
de melk en bovendien is de methode eco
nomisch gezien, zeer doelmatig. Het bete
kent dat de melk vancie koe via een leiding
wordt gebracht in de opslagtank, waarvan
de inhoud direct wordt gekoeld tot zeven
graden Celsius. Dit in tegenstelling tot de
oude werkwijze, waarbij de melkemmer
wordt geleegd in de bus, zonder voldoende
bescherming van buitenaf. Het gevaar be
staat dan dat allerlei stoffen, zoals vuiltjes,
bij de melk terecht komen. Een ander
nadeel is dat de inhoud van de bus een
ongewenst hoge temperatuur behoudt.
Bij de Melkinrichting Velsen nadert de
voltooiing van het omschakelingspro-
gramma dat bijna drie jaar heeft geduurd.
Momenteel wordt reeds 70 percent van de
melkhoeveelheid aangevoerd met de tank
auto’s, de rest komt in bussen naar de
fabriek. Directeur Van Doornik streeft
ernaar de verwerking van bussenmelk in
februari volgend jaar te beëindigen. Dit
zal echter geen ernstige consequenties
hebben voor de betrokken boeren. Voorzo
ver zij niet de beschikking hebben over
een tank, zullen hun produkten voorlopig
nog op de bestaande wijze worden ver
voerd en verwerkt in de fabrieken te Ur
sem in de kop van Noord-Holland en aan
de Beijersweg in Amsterdam. Deze bedrij
ven zullen, naar verwachting, tot 1981
uitgerust zijn met installaties, waarmee
bussenmelk kan worden ontvangen. Daar
na verliest de vertrouwde melkbus haar
functie en zal nog slechts dienen als deco
ratie in de tuin of als plantenbak in de
huiskamer.
f Zouder een zweem van nostalgie zegt
«Van Doornik: „Dit proces valt niet te stui
tten. De kleine boeren die het niet kunnen
{bolwerken, vallen af. Dat is sneu, maar
onafwendbaar. Deze tendens is mede het
gevolg van de hoge eisen die de consument
stelt. Vroeger kwam de melkman dagelijks
aan huis met een wagen vol produkten, nu
bovenop met de uitvinding van een volau- auteur/regisseur Pijpers z’n spelers
tomatische „verplaatskast”, waarmee je je dig bij liet aansluiten.
I UMUIDEN. „Hardstikke link, joh!”
Het enthousiasme straalde de zeshonderd
ibasisscholieren, die gisteravond in de
{Velser Schouwburg de première van Bert
Pijpers nieuwste jeugdspel „Hoe is het’
mogelijk” bijwoonden, van de snuiten af.
fZowel de auteur als de Onderwijzers To
neelvereniging Kennemerland legden eer
•in met dit „malle verzinsel in drie bedrij
nen”, dat tot en met vrijdag te zien is in
pet kader van de jaarlijkse reeks Sint auc
{Nicolaasvoorstellingen voor de Umuider opengetrokken om het zijn toeschouwer-
tjes zoveel mogelijk naar de zin te maken.
Die wisten de vlotte vertoning best te
waarderen en steken hun bijval niet onder
stoelen of banken. En terecht, want aan
„Hoe is het mogelijk” valt voor kinderen
èn volwassenen vooral veel kijkgenot te
beleven. De technische ploeg van de Velser
Schouwburg zorgde onder leiding van to
neelmeester Peter van Warmerdam voor
de suggestieve décors, requisieten en in
ventieve licht- en geluidseffecten, waar
vaar-
v'ir
4 z
z
