'arfaBfefe jyrto
Pim Dikkers
Borstbeeld van
Pakkende visie Kremer
Vioolconcert Sibelius
Subsidie kunstenaarsfederatie
door FNV
ter discussie gesteld
woensdag
overleden
Bezuinigingen
roepen actie op
Rijbewijs,
viskaarten
rekenmasjien.
(de Sint wil ’t wel es in
marsepein zien.)
1
Tante Truus”
Felle reactie van aangevallen vakbondskoepel op brief Wim Kok
d,
uis.
E VROLIJKE KEUKEN
t
ik
Orkestpartijen bij Kondrasjin volmaakt aangepast
F s
>el
scheepjes
Vgrwwmdend
gffect bij
Marinus Puit
en Jan Verburg
teruggedragen
Ook in een
SCHRIKKEL
JAAR
11
KUNST
DONDERDAG 30 NOVEMBER
19 7 8
‘iitie is.
Natuurlijk Scheepjes
du rant
maakt zeifdoen
gemakkelijker.
Zoek rtiet, koop
Scheepjes. Immers,
Scheepjes is de mode
altijd een stapje voor.
Met unieke garens,
stramienen en hand-
werkpakketten.
Bij Scheepjes maken ze
het Verrassend veelzijdig.
ij
HAARLEM. Nadat Galerie-
T naar Amsterdam verdween,
heeft Haarlem verscheidene jaren
zonder een commerciële en pro
fessioneel geleide galerie gezeten.
Hoe onontbeerlijk zo iets is voor
het kunstklimaat in een stad die
toch waarlijk niet krap in zijn
artistieke talenten zit, werd keer
op keer bewezen door niet-com-
merciëel gerichte instellingen die
vaak onder moeilijke omstandig
heden naar expositiemogelijkhe
den zochten. Van hen moeten
vooral Galerie Van en de helaas al
weer verdwenen Galerie Lóa wor
den genoemd, die het ook zichzelf
nog eens extra moeilijk maakten
door kunst te brengen die door
een vooralsnog zeer gering pu
bliek wordt gewaardeerd.
■HMMK
1
L heeft Scheepjes
l elke dag een ander 1
f handwerkpakket
f voor u. I
In de katalogi bij
uw winkelier staan
f er 366 afgebeeld.
I Van bijzonder
I eenvoudig tot ware 1
l kunstwerken.
I Maar in ieder geval
I van Scheepjes. „J
r-
(ADVERTENTIE)
Galerie Klein aanwinst van allure
CEES STRAUS
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
ür WIM KOK
JOHAN VAN KEMPEN
A
UTRECHT (ANP). Directies, docen
ten en studenten van conservatoria heb
ben woensdag in Utrecht acties voorbe
reid tegen de plannen van minister Pais
voor bezuinigingen in het muziekvakon
derwijs. De bijeenkomst was belegd door
de vereniging landelijk overleg muziek
vakonderwijs.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. De acteur Pim Dikkers
is woensdag in Capelle aan de IJssel, zijn
woonplaats, overleden Dikkers is zestig
jaar geworden. Als acteur en regiseur was
hij de laatste tijd verbonden aan de Haag
se Comedie, maar reeds geruime tijd
speelde hij niet meer vanwege een slechte
gezondheid. Pim Dikkers was getrouwd
met de actrice Lies Franken.
In 1946 begon Dikkers zijn evenwichti
ge toneelloopbaan bij het toenmalige Re-
sidentietoneel. Vanaf 1947 was hij met
tussenpozen verbonden aan De Haagse
Comedie, aan het Rotterdams Toneel, het
Nieuw Rotterdams Toneel en het Zuide
lijk Toneel Globe.
Pais wil onder meer de „leraarlessen-
sleutel” terugbrengen van 3,5 naar 3,2 per
(Student voor de vakopleiding en van 1,5
maar 1,2 voor de vooropleiding. De sectie
[kunstonderwijs van de HBO (hoger be-
lroepsonderwijs)-raad heeft berekend, dat
dit neerkomt op een financiële korting van
11,5 pet. Het terugbrengen van de lessen-
releutel zou een verlies opleveren van onge
veer 70 full time formatieplaatsen.
Natuurlijk wordt daarin ook bijgedra
gen door de drie exposanten, de Friese
keramist Kees van Renssen, de schilder
Marinus Fuit en de schilder en tekenaar
Jan Verburg, waarmee galerie-eigenares-
se Christhilde Klein uit chauvinistische
overwegingen in ieder geval een lans wilde
breken voor de Haarlemse kunst.
Een lans die met recht mag worden
gebroken, want zowel Marinus Fuit als
Jan Verburg kan je rekenen tot de voor
aanstaande kunstenaars in Haarlem en
beider werk is, naar is gebleken, ook daar
buiten aangeslagen. Dat heeft er mede toe
geleid dat Fuit en Verburg zelfs bij het
geringe aantal mogelijkheden om in Haar-
AMSTERDAM Zowel van vorm als
sfeer doet het Vioolconcert van Sibelius
aan als een enigszins „moerassig” stuk.
Niet zo’n vreemde associatie wanneer je
bedenkt dat het geschreven werd tussen
de drassige wouden van Finland. Om het
door een veelheid van kreekjes verbrok
kelde muzikale landschep in een kernach
tige karaktertekening weer te geven, moet
je artistiek gesproken van zeer goeden
huize komen.
En dat bleek ook wel overduidelijk het
geval te zijn met de uitvoerenden van dit
vroege opus van Sibelius, zoals dat woens
dagavond in het Amsterdams Concertge
bouw te beluisteren was. Evenals het, als
splinternieuw zo fris voorzetten van Rims-
ki’s Shéhérazade, afgelopen week, zorgde
Kirill Kondrasjin nu voor een dergelijke
verrassing in de orkestpartij van dit in
1903 geschreven vioolconcert. Gidon Kre
mer moet als zelfbewuste solist, een flink
brok inspiratie hebben aangedragen voor
Kondrasjin en de leden van het Concertge
bouworkest. Want fijnzinniger, romanti
scher en vooral geconcentreerder zul je dit
vioolconcert niet vaak kunnen horen.
Gidon Kremer, winnaar van diverse con
coursen en in een vorig seizoen al succes
vol in de Amsterdamse Kleine Zaal opge-
lem te exposeren niet zijn vergeten. Zo had
Fuit enige jaren geleden in de Vleeshal een
uitgebreide solo-expositie, op dezelfde
plaats waar Verburg dit jaar aan een ten
toonstelling met De Groep meedeed, een
gebeurtenis die onder meer werd vooraf
gegaan door een expositie bij de SBK in
Haarlem.
Zo kan je bij beiden spreken van een
zekere continuïteit in de presentatie van
hun werk. Voor de tentoonstelling bij Ga
lerie Klein heeft dat tot gevolg dat het
publiek op de hoogte kan blijven van bei
der ontwikkelingen. Met betrekking tot het
werk van Fuit is dat minstens even interes
sant als voor dat van Verburg; beiden
zitten volop in een ontwikkeling die steeds
weer tot verrassingen leidt.
Hoewel de uitkomst geheel verschillend
is, vind je in aanvang bij Fuit en Verburg
veel overeenkomsten. Ze zijn beiden erg
betrokken bij het thema van de vervreem
ding, opgeroepen door de leegheid van het
bestaan dat zich kennelijk zonder enige
reden aandient. In beider werk komt de
mens niet of nauwelijks voor, al zijn zijn
culturele sporen onmiskenbaar aanwezig.
Er is qua vervreemding altijd wel een
verschil in gradatie geweest waarbij Ver
burg subtieler te werk ging en Fuit zich
explicieter opstelde.
Verburg zowel als Fuit zijn sterk betrok
ken bij het technische uitbeeldingsproces,
maar waar Verburg de verf erg „schilder-
treden, bleek een pakkende visie op het
concert te kunnen etaleren. Met elektrise
rend vioolspel werd zo pok de minst in
Sibelius geïnteresseerde toehoorder in de
ban gehouden
Jan Verburg is al enige tijd bezig om zijn
ervaringen met het gegeven licht in beeld
te brengen. In vroegere werken was vaak
een elektrische lichtbron aanwezig die via
een klein element een streepje licht op het
doek liet zien. Bovendien werd er in de
tekeningen vaak een ingreep gesuggereerd
die steeds van buiten kwam, een ver
vreemdend element dat de status quo wil
de verstoren. Die beide elementen zijn nu
bijna gehpel verdwenen. Verburg onder
zoekt een aantal „schilderkunstige” waar
den waarbij het licht nog wel als een
artistiek gehanteerd onderwerp wordt ge
bruikt (namelijk steeds in de vorm van een
weergave van de projectie, de lichtbron
zelf is afwezig), maar op een veel meer
beheerste toon dan ooit het geval is ge
weest. Er is steeds sprake van een gedemp
te tonaliteit, een sfeer waarbinnen meer
ruimte wordt vrijgelaten voor een techni
sche interpretatie. Dat geldt in even sterke
mate voor de schilderijen als voor de olie
verven.
kunstig” behandelt, brengt Fuit zijn goua-
che-verf met een praktisch onzichtbare
toets op Zijn oppervlakten zijn even glad,
geschilderd als de scheepshuiden, de mu
ren en de constructies die hij tot onder
werp heeft gekozen.
Nog maar een enkele keer geeft Jan
Verburg in zijn werk een uitzicht wat er
buiten gebeurt. In de meeste gevallen laat
hij afgesloten kamers zien en vaak nog
Dit is het oordeel van FNV-voorzitter
Wim Kok in een brief aan de Tweede
Kamer, die zich volgende week buigt over
de begroting van CRM. Kok wijst erop dat
de laatste jaren enkele verenigingen van
werknemers, die samen het grootste deel
van de georganiseerde kunstenaars verte
genwoordigen, zich uit de federatie heb
ben teruggetrokken. Daaronder valt ook
de Kunstenaarsorganisatie-NVV. De FNV
wil over deze uittreding geen oordeel vel
len, maar constateert wel dat door deze
ontwikkeling de federatie niet meer repre
sentatief is voor „de” wereld van de kun
sten. Deze vermindering van representati
viteit verkleint de mogelijkheden van de
federatie om als overleg van de betrokke
nen bij de kunsten, de aard en inhoud van
het overheidsbeleid ten aanzien van kun
sten te beoordelen.
Kok meent dat de federatie zich, naast
de oordeelsvorming over het kunstbeleid,
steeds meer begeeft op het terrein van de
behartiging van de belangen van de werk
nemers in de kunsten. Steeds duidelijker
presenteert de federatie zich als zodanig
naar buiten toe en zij neemt steeds minder
afstand van de belangenbehartiging van
kunstenaars, die haar categorale vakorga
nisaties uitvoeren.
niet meer dan een of twee muren daarvan.
Het licht projecteert een of meer banen
waarbinnen zich het eigenlijke onderwerp
afspeelt. Vaak is dat onderwerp zo sober
gehouden, zo ingehouden van toon dat er
sprake is van een verstilling, een interieur-
stilleven waarin alleen een simpele stoel,
een tafel of een schildersezel figureert.
Misschien zal deze accentverschuiving in
het werk van Verburg ietwat droog of
neutraal overkomen op wie naar zijn ver
vreemdende effecten gaat zoeken. In schil
derkundig opzicht heeft Jan Verburg ech
ter een grotere zeggingskracht gekregen.
Ook bij Marinus Fuit merk je een zekere
distantie ten aanzien van het verleden. In
de hier getoonde werken komt het thema
van de eenzaamheid in de van Fuit zo
bekende concrete wijze niet meer voor. Je
vindt er af en toe nog wel de sporen van:
een trammetje dat hoog boven een muur
rijdt (de horizon zit bij Fuit steeds bijzon
der hoog), een muur die een dode hoek
maakt. Fuit is ziel) daarentegen meer gaan
concentreren op de materiële eigenschap
pen van zijn onderwerpen: hij tast met een
bijna fotografisch werkend oog de mate-
rie-structuren af, zonder daarbij echter in
afleidende details te vervallen. Hoe groter
de menselijke leegte in zijn werk wordt,
hoe sterker de nadruk valt op wat de mens
aan sporen heeft nagelaten. Fuit zoekt
daarvan de essentie op en tast haar bijna
aan.
Het is opvallend dat Fuit de tot voor kort
anekdotische inslag in zijn werk zo duide
lijk heeft laten vallen. Zijn nieuwe beelden
zijn vaak bijna neutraal van aard, maar
anders dan bij Verburg hoef je van Fuit
geen schilderkunstige oplossing van zijn
nieuw gestelde problemen te verwachten.
Al zou dat tot een lichte verrassing kunnen
leiden.
Voor meer informatie;
Decorette
Antwoordnummer 6
Sassenheim
l i i_
omdat deze FNV-vakbond meer te zeggen
wilde hebben binnen de federatie (terwijl
de federatie zelf de federatieve principes
wenste te handhaven) en in latere instantie
omdat volgens de KO-NVV een met
CRM-subsidie gesteunde organisatie als
de Federatie van Kunstenaarsverenigin
gen nooit werkelijk kan opkomen voor de
belangen van kunstenaars.
AMSTERDAM (ANPI. Op het Bachplein in
Amsterdam-Noord wordt volgende maand een
borstbeeld geplaatst van het oud-raadslid me
vrouw G. Wijsmuller, alias „Tante Truus”, die
op 29 augustus op 82-jarige leeftijd overleed.
„Tante Truus” verwierf bekendheid door haar
sociale werk en haar verzetsactiviteiten in de
oorlog. Ze was officier in de orde van Oranje
Nassau
Het borstbeeld wordt gemaakt door de beeld
houwer Herman Janzen. B. en W. van de hoofd
stad hebben het Bachplein gekozen, omdat me
vrouw Wijsmuller daar in de oorlog afspraken
maakte met joodse burgers die haar hulp of
advies nodig hadden. Wethouder L. Kuijpers van
sociale zaken zal het beeld 11 december onthul
len.
Akkermans acht het voorts onbegrijpe
lijk dat de federatie concrete vakbondsac
tiviteiten in de schoenen krijgt geschoven.
„Of het zou zo moeten zijn dat de FNV
vindt dat een informatiedag over muziek-
schoolonderwijs, waarbij de positie van de
docenten aan de orde is, of een stellingna-
me ten opzichte van de Beeldende Kunste
naars Regeling BKR, materiële belangen
behartiging is”, aldus Akkermans.
Hij noemt de federatie een platform
voor de discussie over kunstbeleid op lan
ge termijn, waarbij dan ook wel eens mate
riële belangen als onlosmakelijk daarmee
ter sprake komen. Maar aangezien het
overgrote deel van de federatie-,.aanhang”
bestaat uit scheppende en zelfstandige
kunstenaars, bemoeit de federatie, aldus
Akkermans, zich in ieder geval nimmer
met het concrete arbeidsvoorwaarden of
loonoverleg. „Bij de KO-NVV ligt dat heel
anders, omdat de meeste leden uitvoeren
de kunstenaars (orkestmusici, toneelspe
lers, die te maken hebben met een CAO)
zijn”, zo zegt de coördinator van het bu
reau van de federatie.
Overigens betreurt Akkermans het in
hoge mate dat door een brief als deze de
toch al nauwelijks ho/nogene kunstenaars
wereld nog verder uit elkaar gedreven
wordt. „Het conflict waar hetfhier om gaat
is in feite heel onduidelijk. Daarom vinden
we het een blamage dat de FNV zo’n brief
geschreven heeft. Het is een verregaand
gebrek aan solidariteit het probleem van
de belangenbehartiging van kunstenaars
te bevechten ten koste van een ander, i.c.
onze federatie, want zij stelt onze subsidie
ring toch maar ter discussie. Dat noemen
wij op de slechte manier „vakbondje spe
len”. Maar het zal wel te maken hebben
met hun illusie dat er nog altijd een een-
heidsbond voor kunstenaars valt te schep
pen"
Per 1 januari van dit jaar is de Kunste
naarsorganisatie-NVV. kortweg KO-NVV.
uit de federatie gestapt, in eerste instantie
Pim Dikkers speelde zeer uiteenlopende
rollen. Het best voelde hij zich thuis in
rollen van psychologisch-realistisch ka
rakter. Dikkers was geen opvallende ster
acteur, maar een toneelspeler met een
warme theaterpersoonlijkheid. Dat maak
te hem bijzonder welkom bij het publiek.
Dikkers heeft gens gezegd dat een toneel
speler „zich allereerst ten doel moet stellen
„van de vent uit” te spelen, en pas op de
tweede plaats vanuit de tekst”. Een visie
die bijvoorbeeld ook Eduard Verkade had.
In zijn laatste toneelperiode, bij De
Haagse Comedie, speelde Dikkers in De
Zee van Edward Bond en in De Arrestatie
van Anouilh. Dikkers regisseerde ook veel.
Het blijspel Huwelijkslessen van Leslie
Steven werd onder zijn regie een succes.
De produktie, waarin hijzelf optrad, haal
de bijna 140 voorstellingen.
In verband met het overlijden van Pim
Dikkers is de première van Jules Feiffers’
toneelstuk „Hou me vast” door De Haagse
Comedie uitgesteld. In dit stuk, dat aan
staande vrijdag officieel in première zou
gaan, speelt Lies Franken een belangrijke
rol. De nieuwe speeldatum is 10 december.
De federatie, aldus Kok. mag dat wel
doen, maar niet met subsidie van de over
heid. De bemoeienis van de overheid met
de belangenbehartiging van kunstenaars
die daardoor ontstaat, kan alleen worden
aanvaard als de subsidie over alle
belangenorganisaties naar evenredigheid
wordt verdeeld en als deze subsidie be
stemd is voor uitdrukkelijk omschreven
vakbondsactiviteiten Dat is nu niet het
geval.
De komst van Galerie Klein in de
Krocht 6 in het bijkans op sterven liggen
de expositiewereldje heeft hopelijk het
effect van een tonnetje rum op een lawi
neslachtoffer. Als de eerste tentoonstel
ling, die morgenavond wordt geopend re
presentatief is voor wat er nog allemaal
gaat komen, dan belooft dat veel goeds.
Presentatie, aankleding en de professio
neel aandoende ambiance zijn van een
karakter zoals dat alleen bekend is in de
hoofdstedelijke kunsthandels. Haarlem
bezit daarmee in een klap weereen galerie
van allure.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. Omdat de door het mi
nisterie van CRM gesubsidieerde Federa
tie van Kunstenaarsverenigingen zich
steeds nadrukkelijker als belangengroe
pering van werknemers in de kunsten
manifesteert, zullen voortaan ook de spe
cifieke vakorganisaties, die zich met lou
ter vakbondsactiviteiten bezighouden,
evenredig door de overheid gefinancierd
moeten worden.
Kremer heeft zo’n superbe techniek, dat
een plotseling heel onzuiver geïntoneerde
passage in de finale des te meer verwonde
ring wekt. Dat kleine smetje in de uitvoe
ring had je eenvoudig al niet eens meer
voor mogelijk gehouden; zó safe, zo raak
wordt alles gerealiseerd. En wat een ver
rukkelijke, krachtige toon, die van pianis
simo tot fortissimo steeds expressief
wordt genuanceerd, hoort onder meer tot
de kostbare bagage van deze jonge Russi
sche violist. De bij Kremers pittig tempe
rament en liefdevolle instelling ten opzich
te van Sibelius’ Vioolconcert volmaakt
aangepaste orkestpartijen, zorgden voor
een fijnzinniger en romantischer uitvoe
ring dan ooit.
Kondrasjin had Beethovens Coriolan-
ouverture als zeer traditionele opmaat tot
dit concert gekozen, maar trof ook hier
met een niet-stereotiepe aanpak waarbij
géén overspannen toestanden in het spel
optraden, terwijl de dialoog van de twee
contrasterende thema’s tóch een dwingen
de kracht hield.
De Achtste Symfonie, uit 1943, van Sjos-
takovitsj nam de resterende vijftig minu
ten van het programma van dit abonne
mentsconcert in de B-serie in beslag. Als
er geen wérkelijke dramatiek in een sym
fonie zit, kun je die daar ook niet inleggen.
Ook al suggereert de programmatische
achtergrond dit met klem, zoals hier. Alle
serieuze bedoelingen ten spijt, wordt de
door Sjostakovitsj muzikaal verzinnebeel
de strijd van Rusland tegen Hitler-Duits-
land, tot een volkomen ongeloofwaardige,
kitscherige en in sommige fragmenten
zelfs ridicule aangelegenheid.
Sjostakovitsj zoekt het namelijk in een
volumineuze deining van heb ik jou daar,
afgewisseld door „beschaafde” sfeerma-
kerij. Zowel het één als het ander doet
allemaal even clichématig aan, terwijl de
bombarie en de gevoelig bedoelde cantile
nes het tegendeel van indrukwekkend zijn.
Zoals altijd bij Sjostakovitsj moet je on
derweg nogal eens je hoed afnemen voor
andere componisten die er dan in zijn
muziek voorbij komen. Ditmaal was het
ook wel weer eens leuk om Katsjatoerian
te mogen begroeten tijdens de sabeldans.
Gelukkig zit zo’n partituur van een wel
iswaar zonder veel smaak, maar toch ge
raffineerd schrijvend vakman als Sjosta
kovitsj vol instrumentale geintjes, die dan
de aandacht vasthouden. Het is in de eer
ste plaats het spektakel van de uiterst
uitgebreide en extravagante orkestratie,
en niet de immers inferieure— inhoude
lijke kwaliteit, wat boeit. Die orkestratie is
ook het geheim waarom eersteklas
maar altijd reactionair getinte dirigen
ten in Sjostakovitsj kunnen blijven gelo
ven.
Alle uitdrukkelijke en meesterlijke po
gingen van Kirill Kondrasjin en het Con
certgebouworkest om deze symfonie allu
re te geven, konden niet verhullen dat het
hier gaat om een „draak in schijnheilige
vermomming”.
In een eerste commentaar noemt de Fe
deratie van Kunstenaarsverenigingen bij
monde van bureaucoordinator Erik Ak
kermans de brief van de FNV „een slag in
het gezicht van de 5000 kunstenaars die wij
vertegenwoordigen”. De federatie bundelt
13 kunstenaarsverenigingen, waaronder
de Vereniging van Letterkundigen,
BBK’69 en de Bond van Improviserende
Musici.
Kees,van Renssen maakt fors opgezette
keramische objecten, die meer om de teke-
ning dan om de vorm de aandacht vragen.
Op een vaas-achtig uiterlijk tekent hij por
tretten die door een interieur bijeen wor
den gehouden. Door de veelzijdigheid van
de objecten ontstaat een soort driedimen
sionaal karakter die de portretten een vo
lumineuze inhoud meegeven.
(De expositie loopt tot 3 januari en is op
dinsdag tot en met zaterdag van 12-17.30
uur geopend. De opening wordt
vrijdagavond om 20.30 uur door drs. D.
Couvée verricht).
..Na het bad", een olieverfschilderij van Jan Verburg dat
geëxposeerd wordt bij Galerie Klein in Haarlem.
leuke dingen voor
uw keuken
gezellig Decorette behang 1
bijpassende stof aan de rol I
schorten, tafellakens
en servetten i
honderden Flexa kleuren
