staalindustrie
1
Deze week geen
universiteitsblad
in Amsterdam
Succes voor minister Scholten
Mauretanië
breekt met
Polisario
achtergrond
Bulgarije wijst
ambassadeur
Overleg mislukt
in Westduitse
Maleisië iets
soepeler voor
vluchtelingen
STELLIGE VERWACHTING NA EG-MARATHONTOP
Egypte uit
Volgens Amerikaanse bronnen:
Ongewoon
Vroeger
H
BINNEN- EN BUITENLAND
DINSDAG
DECEMBER
5
19 7 8
vonnis
ïrkeer
<oord
sfinx
1
TEHERAN, WASHINGTON (Reuter, AFP). Van betrouwbare
zijde in Washington is gisteren vernomen dat de Amerikaanse inlich
tingendiénsten de overlevingskansen van de sjah van Iran in de
huidige crisis op niet meer dan vijftig percent schatten.
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. Groot-Brittannië
doet niet mee aan het Europees
Monetair Systeem (EMS), waar
mee de overige acht EG-landen 1
januari van start gaan. Deze stelli
ge verwachting bestond vanmor
gen vroeg in Brussel na een mara-
thontop van de regeringsleiders
middernacht eindigde de eerste
dag van de Europese raad van
regeringsleiders zonder wezenlij
ke vooruitgang bij de besluitvor
ming over het EMS.
sidenl
Times
atuan
rboot
apier
r scho-
ivil het
lts een
lo gaan
oor de
gulden
latsen
door Nico Scheepmaker
imibie
eringte van de Europese Negen. Ver na
'Uidafri- Ho CQrcfn
(ü«OPA!5(L
1 IM
trijfël&
Britten niet in
Monetair
Systeem
NAVO-onderzoek naar
financiering defensie
Volgens het persbureau heeft Bulga-
Opkomst in Namibië blijkt hoog
F
Overlevingskansen
Sjah 50 procent
Een groot aantal buitenlanders in Iran
en met name de Amerikanen gaat zich
steeds meer bedreigd voelen. Enkele jour
nalisten hebben enige tijd vastgezeten om
dat zij zich niet aan de avondklok hadden
gehouden, sommige Amerikanen troffen
waarschuwingen aan op hun voordeur en
drie woningen werden met gebrekkige
brandbommen bestookt.
Binnen de Amerikaanse regering be
staat geen eenstemmigheid over de vraag
of de Sovjet-Unie een indirecte rol speelt
in de Iraanse problemen. Gezegd werd dat
men over geen enkel bewijsstuk beschikt.
Wel acht men het mogelijk dat de Russen
via Rome of Parijs de geestelijke leider
Khomeiny financieel steunen. Khomeiny
verblijft in de Franse hoofdstad.
Als kandidaat voor het premierschap
van een te vormen burgerlijke regering
wordt genoemd de oud-minister van Bui
tenlandse Zaken Abdollah Entezam.
Het Amerikaanse ministerie van Buiten
landse Zaken heeft de ongeveer 40.000
In een vrij rustig Teheran is gisteren het
gerucht tegengesproken dat een regent-
schapsraad zou worden gevormd die de
taken van de sjah zou overnemen, tot 'de
agitatie tegen de vorst is afgenomen. Ver
der heeft de sjah, eveneens in reactie op
geruchten, gezegd dat premier generaal
Azhari zal regeren tot orde en rust hersteld
zijn.
landgenoten in Iran aangeraden zich tij
dens de nu lopende heilige rouwmaand zo
min mogelijk te vertonen, niet teveel uit te
gaan, foto- en filmtoestellen thuis te laten
en niet in de buurt te komen van gewijde
plaatsen.
•meense
Rechte;:
gearres-
ren een
vereen-
jaar en
xederen
Frank
ies leve-
gawatt
Als financiële experts worstelden de re
geringschefs, bijgestaan door de ministers
van Buitenlandse Zaken, zich door de mo
netaire brij. Volgens Van Agt werden twee
(Van onze redactie buitenland)
De verkiezingen in Namibië (Zuidwest-
Afrika) lijken een succes te worden voor
het Zuidafrikaanse bewind in dit land.
Gisteravond reeds, na de eerste van de
vijf dagen waarop de Namibiërs mogen
stemmen, was de opkomst bij veel stem
bureaus naar schatting al in de buurt van
de 50 procent. Zuidafrikaanse woord
voerders in de hoofdstad Windhoek wij
zen er op dat daarmee in elk geval is
aangetoond, dat Zuid-Afrika de macht in
Namibië nog stevig in handen heeft en
dat de bevrijdingsbeweging SWAPO
kennelijk niet zoveel greep heeft op de
bevolking als wel wordt gemeend.
Ook in Ovambo-land, de noordelijke
provincie aan de grens met Angola, is
dank zij een straf georganiseerd systeem
van halen en brengen de kiezers wor
den met vrachtwagens naar de stembu
reaus gebracht de opkomst goed. Dit
vervoer wordt georganiseerd door de po
litieke partijen, vooral de democratische
ü- Demonstranten
voor het EG-gebouw
in Brussel. Hun pro
test richt zich tegen
de nieuwe monetaire
Een vrouw vertelde dat zij kwam, om
dat haar komst, met het registratiebewijs
in de hand, goed was voor de toekomst
van het land. Hoe dat verder zat, kon ook
zij niet vertellen.
Turnhalle Alliantie CDTA de rijkste van
de deelnemende groeperingen.
er ook landen waar geld, dat aan het eind
van het jaar op de defensiebegroting over
schiet, vanzelf voor dat doel komt te ver
vallen, terwijl in andere landen overschot
ten op de volgende begroting kunnen wor
den overgeboekt.
Dat laatste is bijvoorbeeld in Nederland
het geval, waar Defensie een uitzonde
ringspositie ten opzichte van de andere
departementen inneemt. Binnen de NAVO
kunnen deze uiteenlopende methoden tot
problemen leiden, bijvoorbeeld waar het
gaat om militaire projecten die door meer
dere landen tegelijk worden aangevat. Het
risico bestaat dan dat een land niet meer
aan zijn verplichtingen kan voldoen omdat
de gelden daarvoor niet meer op de begro
ting te vinden zijn.
De defensiefinanciering binnen de NA
VO is ook vandaag aan de orde gekomen
en het gesprek zal worden vervolgd, wan
neer in Brussel het Comité voor Verdedi
gingsplannen van alle NAVO-landen bij
eenkomt. Daarbij zal de blik zich vooral
richten op de Verenigde Staten. Vorige
week liet de Amerikaanse president Car
ter, bij de presentatie van zijn anti-inflatie-
programma, namelijk doorschemeren dat
Amerika zich wel eens niet zou kunnen
houden aan de vorig jaar door de NAVO-
landen aangegane verplichting de defen-
sieuitgaven jaarlijks met 3 percent te laten
stijgen.
Binnen de NAVO is men enigszins ver
ontrust door deze mededeling, nu het dit
De eindeloze rijen bij de stembureau’s
worden veroorzaakt door het feit dat
bijvoorbeeld in Ovambo-land veel men
sen niet weten wat er van hen wordt
verwacht en bovendien niet kunnen le
zen en schrijven.
Naast de DTA verwacht ook de nog
wat behoudender) partij Aktur successen
in Ovambo-land. Dat komt met name
omdat deze partij als symbool een zwarte
olifant heeft gekozen. Dit bij de Ovam-
bi’s bekende dier slaat, als kenmerk van
kracht, meer aan dan het Churchilliaan-
se V-teken van de DTA.
(Van onze redactie binnenland)
AMSTERDAM. Het blad van de üni-
versiteit van Amsterdam Folio Civitatts,
zal voor het eerst in 31 jaar deze week niet
verschijnen. Dit als gevolg van de bezet
ting van het Maagdenhuis, het admini
stratief en bestuurlijk centrum van de
universiteit.
Tot gisteravond waren er geen inciden
ten voorgevallen, ondanks de dreigemen
ten van de SWAPO die, evenals enkele
vooruitstrevende Namibische partijen,
de verkiezingen boycot. Wel blijkt vooral
in Windhoek bij de blanke bevolking de
schrik er flink in te zitten na de bomaan
slagen van afgelopen zaterdag. Hoewel
de blanke Windhoekers toch al ruim
voorzien waren van allerlei schietwa
pens, is er sinds zaterdagmiddag een
ware run ontstaan op de wapenwinkels.
In één winkel werd binnen enkele uren
voor ruim ƒ7500 aan munitie gekocht.
jaar juist zoveel moeite heeft gekost om
vrijwel alle NAVO-landen, voor wat de
realisering van de 3-percentsgroei betreft,
op één lijn te krijgen. Het niet-nakomen
van deze verplichting door Amerika zou
ook andere landen ertoe kunnen brengen
hun slechte financieel-economische positie
aan te voeren als argument tegen verho
ging van de defensieuitgaven.
Dit heeft Bachier Moestapha Sayed, de
plaatsvervangend secretaris-generaal van
het Polisario, gisteren gezegd in een vraag
gesprek met het Algerijnse persbureau
APS. Hij beschuldigde Mauretanië ervan,
alleen maar „uitvluchten” te hebben be
dacht tijdens de onderhandelingen die de
laatste drie maanden zijn gevoerd tussen
Polisario en Mauretanië.
ALGIERS (AFP). Mauretanië heeft
„eenzijdig en voor onbepaalde tijd” de
onderhandelingen afgebroken met Poli
sario, het bevrijdingsfront voor de Weste
lijke Sahara.
DÜSSELDORF (DPA). Een poging
van werkgevers en vakbonden om een
einde te maken aan de staking in de
Westduitse staalindustrie is gistera
vond mislukt. Beide partijen geven
elkaar de schuld van de mislukking.
De soepelere houding van de regering
zou samenhangen met het feit, dat de
laatste tijd veel Vietnamese vluchtelingen
op zee zouden zijn omgekomen nadat hun
bootjes opdracht kregen de Maleisisch^
wateren te verlaten.
Nieuw-Zeeland heeft inmiddels aange
boden 600 vluchtelingen op te nemen. Eer
der liet dit land al 400 vluchtelingen toe.
De werkgevers noemen de houding
van de vakbondsorganisatie van me
taalarbeiders IC Metall „halsstarrig”,
maar deze zegt van haar kant, dat de
mislukking van het overleg te wijten is
aan de weigering van de werkgevers
om de voornaamste eis van IG Metall,
de geleidelijke invoering van de 35-
urige werkweek, in te willigen.
De staking in de Westduitse metaalin
dustrie is vorige week dinsdag begon
nen. In totaal zijn er nu 80.000 werkne
mers bij betrokken, 50.000 stakers en
30.000 werknemers die ten gevolge van
uitsluiting nu ook zonder werk zitten.
Het is de eerste maal in 50 jaar dat er in
de Westduitse staalindustrie wordt ge
staakt.
sn over-
rt in Ita-
gen. Op
aliaanse
(gen 2i)
snde kt
vliegvel-
worden
t.
KOEALA LOEMPOER (UPI, AFP).
Volgens waarnemers treedt de Maleisi
sche regering de laatste dagen wat soepe
ler op tegen de Vietnamese vluchtelingen
die proberen aan land te gaan. Het aantal
patrouilles van de marine voor de Malei
sische kust zou zijn verminderd en vol
gens niet-officiële cijfers zouden de afge
lopen 24 uur minstens zeshonderd vluch
telingen door Maleisië zijn toegelaten.
fazariat);
'beid en
veroor!
1, „anti-
zo is in
■nomen
lancieel
Times'
m deel ij
xesluit is
mt moei-
le distri-
«■oortaar.
■ind van
an Per-
in een
an een
rse wel
len ge-
Hij on-
n: ..Een
ensvat-
de Mo-
d”.
Is Eigen
de be-
?erboot,
ren. De
ien ge-
rerolme
)e over-
i van de
iciering
•un.
Voor zover dat door waarnemers was
te constateren, gingen het stemmen zelf
en het vervoer naar de stemlokalen niet
gepaard met dwang Anderzijds werd
ook niet duidelijk of de Ovambo’s wel
wisten dat men ook kon weigeren te
stemmen. Tijdens het bezoek aan een
stembureau in Oshikata, 30 kilometer
van de grens met Angola, vertelde een
kiezer, die geduldig in de rij op zijn beurt
stond te wachten, dat hij wel wist waar
voor men hem naar het stembureau had
laten komen: „om te stemmen”. Vraag:
Weet u wat dat is? Antwoord: „Nee”.
ratuur
ie stra
ms het
le sfinx
ilro. De
monu-
r af te
its taan
ver de
gered
Ik heb al verteld hoe Sylvia Bezemer, op
de dag van haar bevrijding uit een Jappen
kamp in Batavia, haar eerste Zweedse
wittebrood at, dat gebakken was op de
Oranje, waarop haar tante hoofdverpleeg
ster was. Zij was de enige niet die het
Zweedse wittebrood voor het eerst onder
ongewone omstandigheden proefde. Me
juffrouw C. van Coolwijk uit Utrecht, die
op 29 april 1945 zevenentwintig jaar was,
schreef me het volgende over haar erva
ringen met het wittebrood:
le. Hoe hoorde ik ervan? Dat kan ik u
niet meer vertellen, ik zat in de gevangenis
aan de Amstelveenseweg te Amsterdam
sedert 1 februari 1945. Op zeker ogenblik
wisten we dat daar gewoon. Voor ons, in
de cellen, was dat Zweedse wittebrood het
symbool van een spoedige bevrijding uit
de gevangenis, belangrijker dan het stillen
van de honger die wij leden. Ik herinner
me niet dat we toen over eten spraken,
maar wel, dat we vol waren van het nade
rend einde van de oorlog.
2e. Hoe kregen we het? We kregen het
niet. Wel stond op zekere dag, daar, waar
de ijzeren trap uitkwam op de cellengale
rij, een soort houten marktkraam, waarop
prachtige hoge witte broden lagen uitge
stald. Die opstelling was bijzonder geraffi
neerd: iedere gevangene kwam er dage
lijks langs, als hij werd „gelucht”. Dit
kostelijk brood heeft daar enige dagen
tentoongesteld gestaan, hoeveel dagen
weet ik niet meer. Opeens was het verdwe
nen, inclusief de „marktkraam”. Niemand
van de gevangenen heeft er iets van gekre
gen.
3e. Hoe'ervoer ik het? Ja, dat schreef ik u
al: als symbool van spoedige bevrijding uit
de gevangenis, maar met in het achter
hoofd de gedachte en angst, toch nog naar
Oranjehotel te Scheveningen te worden
afgevoerd of nóg erger, zo op het scheiden
van de markt.
4e. Hoe het mij smaakte? Als ambrozijn,
dit eist een verklaring, daar we het niet
kregen in de gevangenis.
Enige dagen voor het einde van de oor
log werd de vrouwenafdeling politieke ge
vangenen D II (3) van de Amstelveenseweg
overgebracht naar het huis van bewaring
aan het Kleine-Gartmanplantsoen te Am
sterdam, waaruit wij, in kleine groepen,
werden vrijgelaten. Iedere dag een paar.
Op 29 april bleek het mijn beurt te zijn.
Een niet te beschrijven emotie. Een koude,
zeer zonnige lentezondagmorgen. En daar
sta je dan opeens, vrij, buiten. Geen mens
te zien, nergens verkeer, het angstig grote
en lege Leidseplein links, de eindeloos
lange Weteringschans rechts. Over de
schouder, op de rug, de waschzak, met je
gevangenisspullen, voorzien van afdeling
en celnummer. Op de hoek van Wetering-
plantsoen en Weteringschans een prachti
ge bloemenstal met alle kleuren tulpen en
narcissen. Ik wilde een bont bouquet mee
nemen voor thuis, wat geld had ik nog op
zak. Bloemenman ziet die zak en zegt: „O,
ben je d’r zo één”, met een gebaar richting
gevangenis, waarop hij mij een schitteren
de bos bonte tulpen cadeau geeft van lou
ter vreugde. Ik heb het gevoel flauw te
vallen van emotie en honger en kou. Hij
ziet dat, rent weg naar een café op de hoek
van de Vijzelgracht en Weteringschans en
komt terug met een grote kop thee (surro
gaat natuurlijk). Een moment om nooit te
vergeten, het gebaar van die man, die
heerlijk warme thee en nog wel uit een
echte kop! Een voorbijkomende vrouw
ontfermt zich over mij, neemt mijn wasch
zak van mij over. Bij het Frederiksplein
gekomen, vraagt ze of ik honger heb en
geeft mij spontaan twee grote sneden
Zweeds wittebrood, die ik al lopend opeet.
Ze brengt me helemaal thuis in de Pretori-
usstraat. Die vrouw, ik zou haar nooit
herkennen, maar ook nooit vergeten, zo
min als ik die boterhammen zal vergeten,
die ze mij op die ijskoude, zonnige, maar
toch heerlijke zondagmorgen gaf. Later
heeft mij nooit meer iets zo heerlijk ge
smaakt!”
En W. Clausing uit Haarlem schrijft:
„Het eerste wittebrood zag ik niet in Hol
land. Neen, dat was in een plaatsje ergens
in Duitsland, waar de Canadezen ons via
de zogeheten Freiheitsbruecke Bridge
of Freedom overnamen van de Russen.
Daar stond ze aan de kant van de weg. Een
nog jonge vrouw met een kinderwagen.
„Kijk eens”, riep ze, in die heerlijke Hol
landse taal, die ik voor het eerst weer
uitgesproken hoorde door een vrouw. En
ze hield een stukje spierwit brood triom
fantelijk in de hoogte. „Zo was het nou
vroeger bij ons ook Vroeger Zo
lang had de oorlog geduurd. In een paar
jaar was voor ons alles vroeger gewor
den”.
xk Premier Van Agt
samen met minister
van Buitenlandse Za
ken Van der Klaauw
bij de aanvang giste
ren van de tweedaag
se Eurotop.
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. Op voorstel van de Neder
landse minister van Defensie mr. W.
Scholten, zullen de Europese NAVO-lan
den een onderzoek gaan instellen naar de
manier waarop die landen hun defen
sieuitgaven financieren. Gebleken is dat
tussen die financieringsmethoden grote
onderlinge verschillen bestaan, die ook
van invloed kunnen zijn op de planning
van de defensie van het bondgenootschap.
De ruim 80 SWAPO-leden die na de
bomaanslagen en de relletjes van zater
dag in de zwarte voorstad Katutura wer
den aangehouden, zijn intussen vrijgela
ten. Volgens de politie worden „goede
vorderingen" gemaakt bij het onderzoek
naar de bomaanslagen. De eveneens za
terdag opgepakte SWAPO-leiders zitten
nog vast.
ran het
t. Ame-
everan-
>r geen
den zal
kend of
a heeft
s- en Bé-
A raster-
invaard-
tsen bij
ierd. Ze
■d tegen
zonder
1 is ge
rije hiertoe besloten na de „inval door
politie en leger van Egypte” in de Bul
gaarse ambassade in Cairo in de nacht
van zaterdag op zondag, die „een
schending betekent van alle beginselen
van het internationale recht”.
De Egyptische actie in de ambassade,
waarbij een Bulgaars personeelslid
werd gearresteerd, zou in opdracht van
president Sadat zijn gehouden nadat de
ambassade had geweigerd personeels
leden die betrokken zouden zijn ge
weest bij de mishandeling van de
vrouw en twee dochters van een Egyp
tische ambtenaar, over te dragen aan
de Egyptische autoriteiten.
Volgens Bulgarije zouden de Egypte-
naren zich bij de actie in de ambassade
hebben schuldig gemaakt aan „vanda
lisme”.
Het niet verschijnen van het weekblad
wordt mede veroorzaakt door het stand
punt van het College van Bèstuur. Dit
college heeft bepaald dat geen enkele amb
tenaar gedurende de bezetting het Maag
denhuis mag binnengaan. De bezetters
hebben laten weten dat de redactie van
Folio Civitatis wel mag binnenkomen en
gebruik mag maken van de computer met
het adressenbestand.
Onder voorzitterschap van bondskanse
lier Helmut Schmidt, die veel politiek pres
tige heeft geïnvesteerd in het EMS, bespra
ken de regeringschefs een acht pagina’s
tellend document over alle nog resterende
knelpunten. Na ruim twaalf uur beraad,
waarvan ongeveer zeven uur aan de mone
taire samenwerking was gewijd, consta
teerde een duidelijk vermoeide eerste mi
nister Dries van Agt: „Er is vooruitgang
geboekt, maar veel belangrijke vragen
blijven nog open”.
De Britse premier Jim Callaghan hoefde
nog niet het achterste van zijn tong te laten
zien. Over de steun aan de EG-landen met
1 een zwakke economie (Groot-Brittannië,
‘Italië en Ierland) kwamen de Negen nog
niet toe. Verwacht wordt dat de Britten
hiervan het breekpunt zullen maken.
politiek belangrijke besluiten „overeenge
komen”. Het EMS wordt op 1 januari
ingevoerd en over de structuur van het
wisselkoersarrangement bestaat geen ver
schil van mening meer. Hetzelfde geldt
voor de omvang van het fonds (25 miljard
Europese rekeneenheden of 70 miljard
Volgens minister Scholten betekent het
instellen van de studie nog geenszins dat
gestreefd zal worden naar harmonisering
van de financieringen. Welke gevolgen de
studie zal hebben voor de aangesloten NA
VO-landen, valt pas te zeggen wanneer zij
is afgerond, aldus Scholten. In NAVO-
kringen wordt verwacht dat daar lange
tijd mee gemoeid zal zijn.
Scholten deed zijn voorstel gisteren in
Brussel, waar de Europese NAVO-landen,
verenigd in de Eurogroep, onder zijn voor
zitterschap bijeen kwamen. Scholten was
het als financieel diskundige opgevallen
dat binnen de NAVO op militair, technisch
en politiek terrein veel zaken gepland wor
den, maar niet waar het de uitgaven be
treft.
Tussen de NAVO-partners bestaan gro
te verschillen op dit terrein. Sommige lan
den krijgen prijsstijgingen van defensie
materieel automatisch gecompenseerd,
andere niet of slechts gedeeltelijk. Zo zijn
gulden) voor kredietverlening aan landen
die in financiële moeilijkheden komen.
Maar hierover waren de ministers van
Financiën van de Negen het twee weken
geleden al in grote lijnen eens De moeiza
me gang van zaken (Van Agt: „Nauwelijks
te volgen voor simpele eerste ministers”)
heeft te maken met de tactiek van bonds
kanselier Schmidt. De Duitse regeringslei
der wil, zo zei Van Agt. op alle politiek
gevoelige punten een besluit van alle EG-
landen horen. Als Londen weigert aan het
EMS mee te doen, draagt de regering-
Callaghan dan duidelijk de verantwoorde
lijkheid, zo werd gezegd.
Over de medewerking van Italië en Ier
land, beiden met een zwakkere economie
dan het Verenigd Koninkrijk, bestaat nau
welijks twijfel. Voor Rome bestaat geen
andere keus dan mee te rijden op de EG-
trein en de Ieren hebben bij Schmidt ge
hoor gevonden voor hun verzoek om om
vangrijke financiële hulp die nodig is om
bij de andere EG-landen in de pas te
kunnen blijven.
Oud-premier Barend Biesheuvel (CDA)
is een van de „drie wijzen” die gaan stude
ren op de vraag hoe de besluitvorming in
de Europese Gemeenschap verbeterd kan
worden, zo werd vanmorgen bekend. De
regeringsleiders van de Europese Negen
hebben hiertoe gisteren besloten. De twee
andere „wijzen” zijn de Britse oud-minis
ter Edmund Dell en de Fransman Robert
Marjolin, voormalig Europees commissa
ris, beiden zijn socialist.
Scholten
waarom
tvend aal
xr Nami-
rikaanse
Van de:
hierovei
de ver-
iaar wSs
?r Zuid
(Van onze redactie buitenland)
SOFIA/CAIRO. Bulgarije heeft
zijn ambassadeur en al zijn diploma
ten uit Egypte teruggeroepen. De
Egyptische ambassadeur en diens per
soneel moeten binnen drie dagen Bul
garije verlaten, zo heeft het Bulgaarse
persbureau BTA vanmorgen bekend
gemaakt.
ig, voor
erp pro-
ien Solo-
»n in de
Tweede-
A heeft
ster Van
Zaken
ien gaan
