SLECHTS ZES LANDEN AKKOORD MET EMS
3
’n Ei hoort erbij
Internationale
Brigade in
Nicaragua
Breuk tussen Egypte
Bemiddelaar in
Westduitse
metaalstaking
SPANJE SPREEKT ZICH UIT OVER GRONDWET
en Bulgarije na rel
ink
i
Uit de lucht
Manna
e
Verwarring
n ioeg. over VERHOGING DEFENSIE-UITGAVEN
het vei|
tering i>-
jaar d
hand i-
II
BINNEN. EN BUITENLAND
6
D E C E M B E R
19 7 8
door Nico Scheepmaker
o
irafic
(t.
irurgi
Beye
lomisch
■ordent
uari ee
andeni
t hij naa
lie reize
ise ind«
prober?
zressere
re resultaten als mislukt kan wor
den beschouwd.
---
achtergrond
vallei
WOENSDAG
wakijl ke topconferentie gezien de pove-
mmunis
ije heet
ie in daj
n ononj
ie naticl
De han
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. Italië en Ierland
zullen volgende week beslissen of
ze meedoen aan het Europees Mo
netair Systeem (EMS), dat 1 janu
ari van start gaat zonder Groot-
Brittanië. Slechts zes van de ne
gen landen van de Europese Ge
meenschap hebben zich onvoor
waardelijk akkoord verklaard
ssie latet met de start op die datum van het
sie voort geldstelsel, dat moet leiden tot
angrijkj meer samenhang tussen de mun-
van dt ten van de EG-landen. Over de
EMS werd in Brussel twee dagen
lang keihard onderhandeld, wel-
(ADVERTENTIE)
Eurotop over monetair
systeem vrijwel mislukt
NAVO-landen: VS moeten
zich aan afspraak houden
(Van onze redactie buitenland)
Commis
N) is ee
rheid ge
5mit vat
„Wij woonden in Den Haag. Toen be
kend werd, dat vliegtuigen levensmidde
len en Zweeds meel zouden uitgooien, gin
gen wij bij de buren van de tweede etage
(nota bene NSB’ers!) vragen of wij op het
dak mochten klimmen om dat te zien. Zo
klommen wij met z’n vieren op het dak. De
drie jongsten mochten van onze ouders
niet. Al gauw rende de jeugd van de halve
straat over de daken!” (mevrouw A. Wage-
ner-Zuidwijk uit Groningen).
„Achter de villa van de rijke meneer
Samsom was, op de plek waar nu de
burgemeester woont, een schuilplaats ge
bouwd, vlak bij het gemeentehuis, dat
„raadhuis” genoemd wordt. Wat ik er mij
van herinner, is dat we op onze buik op die
grasbezode bult van die schuilplaats, toen
nog aan de grens van ons dorp, de polder
inkeken waar vliegtuigen het wittebrood
als een menselijk mannawonder in blik
dropten”. (Kees Roos, Alphen aan den
Rijn).
„Natuurlijk herinner ik mij nog alles van
het Zweedse wittebrood. Wij wisten van
tevoren hoe laat en waar gedropped zou
worden, dus stelden wij ons om 12 uur, of 1
uur (dat weet ik niet meer precies) in de
Insulindelaan op. Na enige tijd verschenen
de enorme bommenwerpers heel laag bo
ven de huizen. We hadden ze iedere nacht
horen overrazen, en nu waren ze vlak
boven ons hoofd, zonder dat er op gescho
ten werd. Dat gaf al een heel bijzondere
emotie. Boven de hei, ongeveer ter hoogte
van het huidige NOS-station denk ik, lie
ten zij hun „bommen” vallen. Er ging een
gejuich op onder de mensen, vermoedelijk
niet vanwege het brood, maar omdat het
de geallieerden waren die ons kwamen
helpen. Dit was een emotie die men niet
gauw vergeet”, (lezeres uit ’s Graveland).
„Ik liep bij de brug over de Leidsevaart
op de Zandvoortselaan toen die ochtend in
de heldere hemel opeens witte, laag vlie
gende vliegtuigen verschenen. Zij wierpen
grote rechthoekige pakken uit, die, naar
later bleek, ergens in Vogelenzang neer
kwamen, vol met het Zweedse wittebrood.
Op de brug bleef ik staan in een groepje
juichende mensen. Maar ik was sprake
loos, met dikke tranen in mijn ogen. En
omdat ik daar niet in hevig snikken wilde
uitbarsten, snelde ik naar mijn moeder,
die dichtbij woonde. Zij hing boven uit een
raam naar de lucht te kijken, ook in tra
nen. Samen hebben we toen opgelucht
gehuild van blijdschap. Het wittebrood,
dat we kort daarna kregen, smaakte als de
fijnste cake uit de vooroorlogse jaren”. (M.
J. Dumont-de Zwart uit Heemstede).
„In 1945 was ik tien jaar. We woonden
aan de rand van Utrecht. Achter ons huis
lagen de weilanden waar het Zweedse wit
tebrood in gedropt werd. Het gebied was
afgezet, natuurlijk weer door mannen in
uniform (padvinders kan ik ook al niet
pruimen). De vliegtuigen kwamen ogen
schijnlijk zeer langzaam en laag over. De
mannen die het brood de deur uit schoven,
waren duidelijk te zien”. (J. C. Fischer,
Leeuwarden).
De kans dat Rome en Dublin aan het
EMS zullen deelnemen, is vijftig procent,
zei premier Van Agt vannacht na afloop
van het topoverleg van de Negen.
door de Verenigde Staten zou de verhou
dingen binnen de NAVO verstoren, zo
werd gesteld op de NAVO-topconferentie
in Brussel.
Ierland en Italië krijgen voor een perio
de van vijf jaar twee miljard rekeneenhe
den (5,5 miljard gulden) als hulp aangebo
den, de helft in leningen en de helft als
rentesubsidies. Voor Rome en Dublin bete
kende dat een grote teleurstelling, vooral
toen bleek dat een verhoging van het Euro
pese Regionale Fonds werd geblokkeerd
door Frankrijk. Beide landen profiteren
veel van dit fonds.
Duitsland wilde wel meewerken aan een
verhoging van het fonds, zoals trouwens
ook is voorgesteld door het Europese Par
lement. Maar rl« Franse president Giscard
Opgesteld door een commissie van po
litici die een breed spectrum vormden
van politieke ideologieën kon het niet
anders of de nieuwe grondwet moest een
poging worden iedereen het zijne te ge
ven. Dat bracht echter tevens het risico
mee dat niemand voor honderd percent
tevreden is.
Voor de nationalisten in het wispelturi
ge Baskenland bij voorbeeld gaat de
grondwet op het stuk van de autonomie
bij lange na niet ver genoeg. Gematigde
Basken hebben opgeroepen niet naar de
stembussen te gaan en de stadsguerrilla
strijders van de Baskische onafhanke
lijkheidsbeweging ETA, die een bloedige
veegde elke suggestie daartoe van tafel.
Van Agt: „En daarna vond bondskanselier
Schmidt, die als voorzitter optrad, het niet
gewenst nog langer over het regionale
fonds te praten”. Ierland vroeg aan hulp
550 miljoen gulden per jaar. Italië had een
reeks verlangens die globaal op een mil
jard gulden per jaar uitkwamen.
Nederlandse deskundigen lieten dóór
schemeren dat een EMS met zes EG-lan-
den nauwelijks de moeite waard is. Naar
verluidt zal nog naar mogelijkheden wor
den gezocht om de Ieren nog wat te helpen.
Daarom mogen ze ook pas beslissen na de
dan ook vermaningen als „het hangt van
u af” en „een stem is meer waard dan
duizend leuzen”. Ook de belangrijke poli
tieke partijen hebben grote sommen uit
gegeven om de kiezers naar de stembus
te drijven.
De jongste opiniepeilingen voorspellen
een opkomst van 76,5 percent, hetgeen
een percentage wegblijvers geeft dat
slechts 1,5 percent hoger is dan bij het in
1976 gehouden referendum over de poli
tieke hervormingen.
Doch maar weinigen voorspellen dat
de grondwet zal worden gesteund door
de massale 94 percent die twee jaar de
politieke hervormingen met hun ja-stem
bekrachtigden. Zoiets als tachtig percent
ligt meer in de lijn der verwachtingen.
Als de grondwet door het volk wordt
goedgekeurd moet premier Suarez bin
nen dertig dagen nadat het document
officieel is afgekondigd een vertrou-
wensstemming in het parlement laten
houden of algemene verkiezingen uit
schrijven. De regering is ook verplicht
binnen negentig dagen gemeenteraads
verkiezingen te doen plaatsvinden. Alge
mene verkiezingen zijn niet waarschijn
lijk, want de premier heeft al te kennen
gegeven dat hij de voorkeur geeft aan
een vertrouwensstemming. Sedert het
overlijden van generaal Franco in 1975
Zaterdagavond mishandelden leden van
de bewakingsdienst van de Bulgaarse am
bassade vier Egyptische vrouwen die in
een deel van het gebouw wonen. Afgelo-
voorstel van de werkgevers in de metaal
industrie, een politieke bemiddelaar in te
schakelen om het arbeidsconflict, dat vo
rige week begon en waarbij 80.000 me
taalarbeiders zijn betrokken, op te lossen.
Wie als bemiddelaar wordt aangewezen
is nog niet bekend.
De Westduitse metaalarbeiders staken
voor de geleidelijke invoering van een 35-
urige werkweek en voor een loonsverho
ging van vijf procent.
zijn geen gemeenteraadsverkiezingen ge
houden en veel steden en dorpen hebben
nog burgemeesters en raden uit de tijd
van Franco.
De in de oppositie zittende socialisten,
de op een na grootste partij in het parle
ment na de regerende Unie van het De
mocratisch Centrum, UCD, willen alge
mene verkiezingen. De communisten
voelen daar niet veel voor.
De grondwet, de elfde sinds 1808,
wordt een van de progressiefste van Eu
ropa genoemd. Zij komt in de plaats van
Franco’s „fundamentele wetten”, die
sinds zijn dood aanzienlijk zijn geamen
deerd. Naast fundamentele burger- en
mensenrechten verschaft de wet waar
borgen voor het milieu, de gehandicap
ten, de jeugd, de bejaarden en de consu
menten. Zij verlaagt voorts de meerder
jarigheid van 21 tot 18 jaar, schaft in
feite de doodstraf af en opent de weg
voor echtscheiding, maar niet voor abor
tus.
Een belangrijk punt is de scheiding
tussen kerk en staat, waarbij wordt afge
daan met de historische status van het
rooms-katholicisme als de officiële reli
gie van Spanje.
Verwacht wordt dat de voorlopige
einduitslag van het referendum in de
loop van morgen bekend zal zijn.
(Van onze redactie buitenland)
MANAGUA. In de hoofdstad van
Nicaragua, Managua, wordt rekening ge
houden met een spoedige hervatting van
de burgeroorlog, nu bekend is geworden
dat vijfduizend Latijns-Amerikaanse le
den van de zogenoemde „Internationale
Brigade” uit Costa Rica Nicaragua zijn
binnengetrokken.
peii maandag drong daarop de Egyptische
veiligheidsdienst de ambassade binnen,
arresteerde een lid van de bewakings
dienst en nam vuurwapens in beslag die
waren gebruikt om mensen die de vrou
wen te hulp wilden komen op een afstand
te houden.
De Bulgaarse regering noemde dit in
grijpen een „ernstige schending van het
volkenrecht”. De Egyptische ambassadeur
in Bulgarije kreeg te horen dat hij met zijn
personeel binnen drie dagen het land dien
de te verlaten.
Naar aanleiding hiervan besloot de
Egyptische regering de betrekkingen met
Bulgarije te verbreken. Een secretaris van
het Egyptische ministerie van Buitenland
se Zaken heeft echter tegenover de Bul
gaarse ambassadeur verklaard dat het
verbreken van de banden niet geldt voor
de consulaire en handelsbetrekkingen.
De gearresteerde bewakingsman ver
schijnt vandaag voor de rechter, aldus een
mededeling van de advocaat-generaal Al
Soyami. De mishandeling van de drie
vrouwen vond plaats in de gang van het
gebouw waarin de ambassade is gehuis
vest, dat wil zeggen op Egyptisch grondge
bied. Het valt dus onder Egyptische juris
dictie, zo zei Soyami.
CAIRO, SOFIA (AFP, UPI). Egypte
heeft besloten de diplomatieke betrekkin
gen met Bulgarije te verbreken. Dit is
gisteren bekend gemaakt in een verklaring
van het Egyptische ministerie van Buiten
landse Zaken. Een niet-politiek incident
heeft tot deze crisis in de betrekkingen
tussen Egypte en Bulgarije geleid.
Er was wittebrood, er waren vliegtuigen,
er waren voedseldroppings, de verwarring
was in die dagen groot, de voorlichting
was gebrekkig, morgen vertel ik hoe het
precies in elkaar zat.
tla van
ichten
tiouden
eschre-
le NOS
ernstig
campagne tegen de grondwet hebben ge
voerd, willen dat men tegen het docu
ment stemt.
Uiterst rechts, vorige week gesteund
door de rooms-katholieke aartsbisschop
van Toledo en een kleine groep bisschop
pen, vindt de grondwet goddeloos en te
toegeeflijk, terwijl de aanhangers van
het Franco-bewind haar brandmerken
als het openzetten van de deur voor hu-
van de afspraak hebben aangezet. De Ne
derlandse minister van Defensie mr. W.
Scholten bracht de waarschuwing op de
bijeenkomst van het Comité voor Verdedi
gingsplannen als eerste onder woorden.
De minister liet zijn collega’s weten dat
Nederland binnen enkele maanden een
voorstel bij de NAVO op tafel zal leggen
voor verhoging van de paraatheid van het
eerste in Duitsland gelegerde leger
korps. De militaire NAVO-leiding wil dat
Nederland een tweede brigade in de
Bondsrepubliek levert, maar de regering
heeft daar niet zonder nadere studie op
willen ingaan.
Het lijkt vrijwl uitgesloten dat Neder
land voor een tweede brigade zal kiezen,
aangezien daar minstens 100 miljoen gul
den per jaar mee is gemoeid.
De ministers van Defensie spraken giste
ren hun zorg uit over de toenemende be
wapening van de landen van het War-
schau-pact. Men bleek vooral getroffen
door de snelheid waarmee men achter het
ijzeren gordijn grote troepenmachten weet
te mobiliseren in geval van crisis. Aanpas
sing van de NAVO-activiteiten op dit ge
bied is hard nodig, zo werd gesteld.
(Van onze redactie buitenland)
Voor de derde maal sinds de dood van
hun dictator, generaal Francisco Franco,
zullen ruim 250 miljoen Spanjaarden
zich kunnen uitspreken over de demo
cratische toekomst van hun land. Van
daag wordt in het hele land een volks
stemming gehouden over een nieuwe
grondwet. Voor de eerste maal mogen nu
ook de achttien- tot twintig jarigen hun
stem uitbrengen.
Algemeen verwacht men dat het 169
artikelen omvattende ontwerp met ruime
meerderheid door de kiezers wordt goed
gekeurd. Fernando Alvarez de Miranda,
voorzitter van de Kamer van Afgevaar
digden, heeft gezegd dat de regering zich
zorgen zal maken als meer dan dertig
percent van de kiezers wegblijft of als
meer dan tien percent de ontwerp-grond-
wet zou afwijzen.
De ontwerp-grondwet, nauwgezet uit
gewerkt door een commissie die was
samengesteld uit politici van links, rechts
en het regerende centrum, werd een
maand geleden door 92 percent van de
Cortes, het parlement, goedgekeurd.
Door het referendum heeft het volk nu
de gelegenheid zich uit te spreken over
een document dat garanties geeft voor
fundamentele burgerrechten die tijdens
■eft dat
geant-
'an de
Koste,
lomere»
n moto!
nde be
ergen ii
nger bil
n gekcl
irige H
lij geet
twagen|
'immer
net zijl]
leed tei
Om de waarheid te zeggen, heb ik de vele
reacties van de lezers over hun herinne
ring aan het Zweedse wittebrood uit 1945
uitgelokt naar aanleiding van een column
van Bob den Uyl in NRC-Handelsblad, die
daarin zijn wanhoop erover uitsprak dat
ook bekende schrijvers als Andreas Bar
nier en C. Buddingh’ blijkens hun ge
schriften van mening waren dat de Zweed
se wittebroden door vliegtuigen boven ons
land waren uitgezaaid. Hoeveel tijd zou er
niet mee heen zijn gegaan om die miljoe
nen broden eerst te bakken, naar de vlieg
velden te vervoeren, daarna door duizen
den bommenwerpers te laten uitwerpen
(want hoeveel broden gaan er door een
bommenluik?), om ze daarna weer te dis
tribueren. „Tegen de tijd dat de boterham
men op ons bordje lagen, zouden ze allang
beschimmeld zijn”, betoogde Bob den Uyl.
Omdat ik zelf die Zweedse wittebroden
ook altijd met de voedseldroppings
geassocieerd had, besloot ik eens na te
gaan hoe het precies zat, en tegelijk de
lezers te vragen hoe die vreugdevolle ge
beurtenis precies in hun geheugen zit. En
inderdaad, uit de volgende citaten kunt u
zien dat het Zweedse wittebrood voor ve
len onlosmakelijk verbonden is met de
voedseldroppings.
welijksontbinding, vruchtafdrijving en
marxisme. Het grootste gedeelte van de
geestelijkheid heeft echter een strikt neu
traal standpunt ingenomen en de Spaan
se katholieken geadviseerd hun keuze
vrijelijk te bepalen, in overeenstemming
met hun geweten.
Apathie is een van de grootste zorgen
van de regering rond het referendum. Zij
heeft daarom zo’n veertig miljoen gulden
gespendeerd aan een enorme campagne
om de Spanjaarden op het hart te druk
ken toch vooral hun stem uit te brengen.
Op de officiële verkiezingsbiljetten staan
EG-raad van ministers van Financiën, die
volgende week maandag plaatsvindt. Bij
die gelegenheid kunnen nieuwe tegemoet
komingen aan Dublin worden gedaan.
Aan behandeling van het volledig in het
slop geraakte Europese visserijbeleid
kwamen de regeringsleiders overigens
nauwelijks toe. Van Agt: „Nederland en
Denemarken hebben hun ongenoegen
naar voren gebracht over de houding van
Londen dat niet tot een vergelijk wil ko
men. Jammer dat er geen debat kwam.
Dat kon ook niet want iedereen was dood
op”.
MÜLHEIM (Reuter). De Westduitse
vakbondsorganisatie van metaalarbei
ders IG Metall is accoord gegaan met een
lilitaire
el moei
binnen
ingsop-
efensie
'efensie
burge
leenten
nuttige
i vraag
□gram-
8 okto-
stellen
eht de
vijzing
üsterie
iis stel-
BRUSSEL. De Verenigde Staten heb
ben gisteren van bun NAVO-bondgenoten
te verstaan gekregen dat zij zich moeten
houden aan de vorig jaar door alle NAVO-
in Eind landen gemaakte afspraak om hun defen-
al Klok sie-uitgaven jaarlijks met drie procent te
Buiten verhogen. Niet nakomen van die afspraak
stra. Hi
was o(
meiwei
itelveer.
ing die
‘gen de
de monetaire samenwerking.
Zoals verwacht, deelde de Britse pre-
mier Jim Callaghan mee dat het Verenigd
Koninkrijk voorlopig aan de zijlijn blijft
staan. De Britse regering blijft wel mee
praten over het EMS. Callaghan zei dat
Londen meer duidelijkheid wenst over de
financiële hulp aan de zwakke lidstaten.
Bij de onderhandelingen daarover speelde
hij geen actieve rol. De Engelse weigering
heeft dan ook vooral politieke achtergron
den.
De zwakke EG-landen dus voorlopig
rt- De Westduitse bondskanselier Helmut Schmidt leest voor de aan vang van de vergadering op de tweede dag van de Europese
topconferentie in Brussel nog even zijn kracht terwijl de Franse president Valery Giscard D'Estaing wacht op de dingen die komen.
De ministers hechtten hun goedkeuring
aan de ontwikkeling van het vliegend ra
darsysteem Awacs, dat moet dienen om
een verrassingsaanval van de landen van
het Warschau Pact te voorkomen. West-
Duitsland en de Verenigde Staten zullen 69
procent van de kosten dragen, 738 mil
joen dollar wordt door de Verenigde Sta
ten betaald en 550 miljoen dollar door
West-Duitsland. De resterende 512 miljoen
dollar wordt beschikbaar gesteld door tien
andere NAVO-landen.
het autoritaire bewind van Franco on
denkbaar waren. De grondwet beschrijft
Spanje als een parlementaire monarchie
met als voornaamste democratische be
ginselen vrijheid, gerechtigheid, gelijk
heid en politieke verscheidenheid. Zij
waarborgt vrijheid van meningsuiting,
persvrijheid, het recht van vergadering,
vakbondsvrijheid en stakingsrecht. De
grondwet opent tevens de mogelijkheid
voor vergaande autonomie voor de pro
vincies, een pijnlijke kwestie voor die
conservatieve Spanjaarden die nog
steeds vurig Franco’s politiek van natio
nale eenheid aan hun borst drukken.
Costaricaanse verslaggevers in het
grensgebied met Nicaragua melden dat de
burgerij ter plaatse heeft gezegd, dat de
buitenlanders overwegend Columbia-
nen, Venezolanen, Panamezen en Mexica
nen waren aangekomen in Penas Blan
cas in Nicaragua om het Sandinistische
Bevrijdingsfront te steunen bij de aange-
kondigde hervatting van de burgeroorlog.
De Sandinistas had gisteren een „ca
deautje” voor de 54 jaar geworden presi
dent Somoza van Nicaragua, die tot de
meest corrupte machthebbers van Latijns-
Amerika gerekend kan worden: zij be
stookten twee koffieplantages met brand
bommen. De Nationale Garde van Nicara
gua bevestigde de aanvallen.
trijFcl
pport ld Italië en Ierland toonden zich teleurge-
export steld over de financiële hulp die de andere
ndustril EG-landen willen verlenen om de zwakke-
ren onder hen (Groot-Brittanië, Ierland en
Italië) in staat te stellen economisch bij de
IcvIimJ anderen in de pas te blijven. Van het
IS VlOOl politieke overleg in Rome en Dublin hangt
t de ton- af be*de regeringen alsnog meedoen aan
chteruit
an bouv
ting vat
de tan
pariteit
me Eet
t.
irig jaa
rafischt
■derlant
aan gra
Deze waarschuwing aan de Amerikanen
is het gevolg van uitlatingen van president
I Carter, die vorige week bij de presentatie
.van zijn anti-inflatieprogramma, liet we-
HCnSl ten dat de Verenigde Staten zich wel eens
niet aan de drie procent-afspraak zouden
kunnen houden. Op de diverse begrotin
gen van de VS zal sterk besnoeid moeten
worden.
Dat de andere NAVO-landen zo scherp
reageerden hoewel nog helemaal niet
zeker is wat de Amerikanen zullen doen
komt omdat het juist de VS zijn geweest
die de NAVO-bondgenoten tot het maken
