KANTOOR IN BRUNSSUM, ZUID-LIMBURG: 2 Spanje zegt ja tegen grondwet Bemiddelaar in metaalstaking West-Duitsland verbeterd Gezondheidszorg Z.-Afrika middel tot uitbuiting Cambodja: Vietnam gebruikt gifgas Rechtspleging China wordt Weer arrestaties in Namibië Nieuwe bemiddeling in grensconflict Oeganda-Tanzania Dame blanche Arts van African National Congress: Fel verlicht Blanke meester Armzalig Krant Delfzijl 3 2 DECEMBER DONDERDAG 7 19 7 8 BINNEN- EN BUITENLAND ossiers oeken of s voorko- Aanlei- rechtszit- jver een /ordt op al?, lijdt r en leeft stenen iftelijk, perimen- ing heeft in wordtl kin deze arden be- Verder reniging ■derland, ontwer- zan de af taris De vragen n onder- n beslis- alisten Lintjes •kgevers- naren bij i bevoor- gens De -W, zelfs s krijgen Jaagt het Beter overleg door Nico Scheepmaker^fiB V (Van onze redactie buitenland) BRUSSEL. De ministers van Defensie van de NAVO-landen zijn gisteren in Brus sel definitief akkoord gegaan met het AWACS-project voor een serie van 18 vliegende radarwaarschuwingsstations Ook Nederland heeft het AWACS-akkoord on dertekend, al is nog niet volledig aan de Nederlandse verlangens tegemoet geko men. dszorg t binnen- ■drijfsge- toe is ge lande! in bedrijfs- havenge- Coning geweld NAVO definitief akkoord met AWACS er Dat wordt de grote moeilijkheid. Ons land is oorlogsgebied. Er kan niets heengebracht en er kan niets gedistribu eerd worden of de regelingen daarvoor moeten tot in alle onderdelen zijn goedge keurd, zowel door de geallieerde regerin gen en het hoofdkwartier van generaal Eisenhower, als door de Duitsers. „Wij hoorden via de Oranje-radio dat er Zweeds brood zou komen in Nederland en een van mijn broertjes ging op stap om te vragen waar en hoe. En toen wisten wij het: op de heide, die ik voor het gemak de droppingheide noemde. Hier en daar stond een Duitse soldaat, maar verder was er geen afzetting op de heide. Opeens fietste er een juffrouw over het verre, schuine fietspaadje dat door de hei de liep, er klonk geronk, en ja hoor, daar kwamen de vliegtuigen! Containers! Ge joel klinkt op en wat gebeurt er? Een container valt uit elkaar en de juffrouw op de fiets ziet opeens geheel wit. Later bleek dat dit van het Zweedse meel kwam”. Ik heb een ooggetuige uit Delfzijl. Me vrouw E. Godlieb-Tjaden schrijft dat ze het Zweedse wittebrood niet heeft ge proefd, maar dat het wel een heel sterke herinnering bij haar wakker roept: „die van plotseling veel en helder licht in een tijd van lange duisternis. Het Rode-Kruis- schip, misschien zijn het er meer dan een geweest, dat weet ik niet, liep de haven van Delfzijl binnen en lag daar, fel verlicht, met een rood kruis op het dek, midden in de haven van Delfzijl. Ik kan me nog heel goed herinneren dat we ’s avonds door het donker en de „verduistering” zijn wezen kijken naar dat schip, dat daar fel verlicht bij ons in de haven lag en wat op mij, toen 15 jaar oud, een onuitwisbare indruk heeft achtergelaten”. Dat de Zweedse wittebroden, vermomd als meel, per schip werden aangevoerd, stond trouwens in die dagen ook gewoon in de krant. In het Algemeen Handelsblad van 6 maart 1945 stond bijvoorbeeld: „Wij vernemen van de zijde van het Zweedsche Roode Kruis, dat er dezer da gen wederom een schip, beladen met meel, margarine en grutterswaren en een aan zienlijke hoeveelheid medicamenten voor de drie westerse provincies is aangeko men”. Hoe komt het dat onze geheugens ons dan toch zulke parten kunnen spelen? Daarover morgen nieuwe, spannende ont hullingen! m Geuns i op een nd naar ere buik- [tijdig de a patiënt nzienlijk i met de jblemen ter vaak ensielei- tregelen Vrijwel zeker is wel dat het AWACS-agentschap ■gevestigd zal worden in het Zuidlimburgse Brunssum in enkele NAVO-gebouwen die tot nog toe leeg staan. Minister Scholten van Defensie had dat als voorwaar de ingebracht in de gesprekken met zijn collega’s en kreeg daarvoor gisteren de steun van alle NAVO- partners behalve België, dat het AWACS-kantoor het liefst in Brussel ziet. Minder duidelijk is, welke oplossing gevonden gaat worden voor de geluidsoverlast die de AWACS-vlieg- tuigen zullen gaan veroorzaken. Twaalf van de 18 vliegtuigen grote Boeings 707 met een grote radar- Terwijl de inwoners van Namibië ook gisteren in grote aantallen naar de stembureaus kwamen - of met rege- ringsvoertuigen werden gebracht - nam volgens de Zuidafrikaanse autoriteiten de activiteit van de SWAPO-strijders in kindertjes aan. Een gevoelige indicator voor het volksgezondheidspeil is het kin- dersterftepercentage, dat 26 voor blanken blijkt te zijn tegen 96 zwarten per 1000 levende geboorten. Het ministerie van Volksgezondheid in Zuid-Afrika, in 1951 opgericht, doet er gewoon niets aan, omdat men zich dan af moet vragen: waarom is er zo’n hoog sterf tecijfer en waarom zijn er zoveel zieken? Daarvoor zouden ze terug moeten naar de oorzaak: de rassendiscriminatie”. De Zuidafrikaanse arts, Manto Tshaba lala, aan het werk in een kliniek in een in Baskenland. In de fel nationalistische provincies Guipuzcoa en Biscaye bleef meer dan de helft weg. Uit deze provincies kwam ook het hoogste aantal „nee”-stem- mers van het land. Veel Basken zijn ontevreden over de voorzieningen in de grondwet voor het verlenen van regionale autonomie. De cen- tristische Baskische Nationalistische Par tij, PNV, riep op tot een boycot van het referendum terwijl linkse nationalisten, van wie velen sympathiseren met de Bas kische afscheidingsbeweging ETA, oprie pen om „nee” te tstemmen. Functionarissen van het ministerie van vluchtelingenkamp van het African Nati onal Congress in Tanzania. Op de topconferentie in Brussel heeft Scholten gisteren voorstellen gedaan voor een betere afweging van alle aspecten van de tactische nucleaire bewape ning. Scholten wees daarbij vooral op de vernieuwin gen van het bestaande tactisch-nucleaire potentieel die in de komende jaren zullen plaatsvinden. Het gaat daarbij niet alleen om verbeteringen aan bestaande atoomwapens zoals bij de neutronen bom het geval was maar ook om de introductie van nieuwe soorten. Dat betreft de wapens uit de zoge naamde „grijze zone”, wapens waarvan niet duidelijk te zeggen valt of zij tactisch (voor het slagveld) dan wel strategisch (massavernietiging) zijn, en die dus ook niet betrokken zijn in de bestaande ontwape- ningsbespreken. Wapens uit die grijze zone zijn de Amerikaanse kruisraket en de Backfire-bommenwer- per en de Russische SS20-raket. Juist door hun onduidelijke definitie kunnen deze wapens een gevaar voor de ontspanning betekenen. „Wij mogen en kunnen ons niet aan onze verantwoor ding onttrekken om via kernwapens aan vrede en veiligheid bij te dragen”, zei Scholten gisteren. „Dat betekent dat we ook bij de vernieuwingen betrokken zijn. Zulke aanpassingen moeten we met grote zorg bekijken”. Binnenlandse Zaken maakten melding van slechts kleine incidenten op de dag van het referendum. Er waren verscheide ne dreigementen geuit dat bomaanslagen zouden worden gepleegd maar deze wer den niet uitgevoerd. Een aantal ultra- rechtsen werd gearresteerd wegens het uitdelen van propagandamateriaal waarin er op werd aangedrongen „nee” te stem men. zelfde ziekenhuis tien percent van wat zij verdienden”, aldus Manto Tshabalala. De armen en zwakkeren van de samenle ving (lees: zwarten), aldus de Zuidafri kaanse arts, worden in Zuid-Afrika ge bruikt als proefkonijnen om bijvoorbeeld medicijnen uit te testen. „Ik kan dat illustreren met de kwestie van de voorbehoedmiddelen. De pil wordt massaal uitgedeeld, zonder te onderzoe ken of de juiste patiënt wel de juiste pil krijgt. Iedereen weet, dat de pil soms complica ties met zich mee kan brengen. Ziektege vallen als gevolg van pilgebruik komen dan ook bij bosjes voor. Het kan de blan ken gewoon niets schelen wat er met de zwarten gebeurt. Achteraf wordt dan pas gekeken hoe het medicijn is „gevallen”. Ik heb ook wel meegemaakt dat zwarten zon der toestemming werden gesteriliseerd. Nog een navrant voorbeeld: zwarte me dische studenten mogen niet in een blank mortuarium werken. Maar blanken mogen wel een post-mortemonderzoek verrichten op zwarten. Zo wordt de zwarte dus in de meest letterlijke zin als proefkonijn ge bruikt”. „In Zuid-Afrika is een zwarte geen men selijk wezen in de ogen van de blanken. Hij is er alleen maar om de blanke meester te dienen. Apartheid heeft daarom niet al leen lichamelijke ziekten tot gevolg maar ook geestesstoornissen. Door werkloos heid, ziekte, honger, vervolging en onder drukking kan de zwarte in Zuid-Afrika immers geen normaal leven leiden”. „De bevrijdingsbeweging ANC”, zo ver volgt Manto Tshabalala, „probeert het sys teem omver te werpen. Ze wil de politieke macht in Zuid-Afrika overnemen, opdat alle inwoners een gelijk en prettig leven kunnen leiden. Er zijn erg veel kinderen, die het land dagelijks ontvluchten. Voor hen zet het ANC een alternatief onderwijssysteem op. Ook proberen we een school te bouwen in Morogoro, Tanzania, waarvoor we hier in Nederland actie voeren. Het onderwijs, dat wij de vluchtelingen geven, is erop gericht hen ervan bewust te maken dat hun belangrijkste taak is het vernietigen van de apartheid, het overnemen van de macht, en later het besturen van het land. Hoofddoel van het ANC blijft de bevrij- ding van het land. We zijn nu tot de slot som gekomen, dat dit niet anders kan dan door gewapende strijd, zodat wij ons dan ook voorbereiden op een confrontatie. We bereiden ons erop voor om erheen te gaan en te schieten, omdat er op ons is gescho ten. Vorster heeft over de rassendiscrimina tie zelf eens gezegd: „Noem het wat je wilt, nazisme of fascisme, maar voor ons is het apartheid”. Onze strijd is dus gericht op de totale vernietiging van het fascisme Al op 2 oktober ’44 heeft de regering een beroep gedaan op het neutrale Zweden: stuur voedsel naar Nederland in Zweedse schepen. Zweden is bereid tot hulp, maar twee volle maanden verstrijken voor de Duitsers aanvaarden dat Zweedse burgers in Nederland controle zullen uitoefenen bij de verdeling. Dat hebben de geallieer den geëist. Midden december: eindelijk akkoord, dank zij de voortdurende pressie van de regering. Dan vriest de Oostzee dicht. Het duurt een maand voor er weer scheepvaart mo gelijk is. Pas op 28 januari komen de eerste twee voedselschepen in Delfzijl aan - 3700 ton aan voedsel, hoofdzakelijk meel. Er moet worden gesproken over de verde ling, er moeten hele staten worden ge maakt voor de aflevering per winkel, er moeten bonnen worden gedrukt - boven dien moet het voedsel in lichters worden gebracht van Delfzijl, onder dekking van het Rode Kruis, naar de steden van het Westen, daar uitgeladen, en getranspor teerd naar de bakkerijen. Het is eind fe bruari voor de distributie begint: 125 gram margarine voor iedereen, 250 gram grut terswaren voor kinderen, en voor perso nen van vier jaar en ouder: 800 gram brood”. DAR ES SALAAM (AP). De voorzit ter van de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid (OAE), de Soedanese president Gaafar Mohamed Nimeiri, is gisteren in de Tanzaniaanse hoofdstad Dar es Sa laam besprekingen begonnen met de Tan zaniaanse president Nyerere. PEKING (Reuter). Cambodja heeft in een brief die gisteren door het Chinese persbureau Nieuw China is gepubliceerd gezegd, dat Vietnam bij de strijd tegen Cambodja herhaaldelijk gebruik maakt van gifgas. DÜSSELDORF (AFP). De minis ter van Arbeid van de Westduitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, Friedhelm Fahrtmann, heeft de rol van politiek bemiddelaar in de West duitse metaalstaking aanvaard. Instituut in 1982 ten heeft, i 7200. De specialis- it. Onge en is tus- ige vrou- ongeveer WINDHOEK, NEW YORK. Van morgen vroeg zouden in de zwarte woonstad Katatura in Namibië weer zes leden van de SWAPO, de Namibi- sche volksbeweging, zijn aangehou den. tellingen jdens de n Defen- uit het ■rsveilig- Minister Scholten vindt overigens dat de NAVO- landen beter overleg met elkaar moeten plegen over de introductie van nieuwe en de verbetering van bestaande tactische atoomwapens. De momenteel bin nen de NAVO geldende procedures voor overleg over deze zaken voldoen volgens Scholten niet. Daardoor kan het voorkomen dat sommige landen door ontwik kelingen op het gebied van de atoombewapening worden overvallen. elders in Europa gestationeerd kunnen met hun radars 400 kilometer ver kijken, waardoor zij in staat zijn Warschaupact-vliegtuigen al op te merken terwijl deze nog ruimschoots boven hun eigen grondgebied vliegen. Daarmee wordt de waarschuwingstijd in oor log aanzienlijk verlengd. Het heeft meer dan drie jaar geduurd voordat de NAVO-landen het eens konden worden over AWACS. De Duitsers wilden aanvankelijk niet zoveel geld aan het systeem besteden, maar zullen nu toch eenderde van de kosten voor hun rekening nemen, evenals de Verenigde Staten. Andere grote betalers zijn Canada en Italië, die elk 10 procent betalen MADRID (Reuter). Spanje is vandaag na 40 jaar autoritair bestuur een nieuw tijdperk van democratie ingegaan toen de nieuwe grondwet van het land in een nationaal referendum stevige publieke instemming verwierf. Toen bijna alle stemmen geteld waren na de gisteren ge houden volksstemming bleek dat 87 pro cent „ja” had gezegd tegen de constitutie en slechts acht percent zich tegen ver klaard had. Ongeveer een derde van het elektoraat bleef thuis. Nimeiri’s initiatief is erop gericht een einde te maken aan het grensconflict tus sen Oeganda en Tanzania. Over het resultaat van de besprekingen is nog niets bekendgemaakt, maar Tanza niaanse regeringsfunctionarissen wijzen erop, dat Nyerere niet enthousiast is over het initiatief van Nimeiri. Tanzania wees eerder een bemiddelingspoging van de OAE af. Eergisteren heeft Nimeiri bespre kingen gevoerd met de Oegandese presi dent Amin. „Het gevolg van de aparte gezondheids zorg is”, aldus Manto Tshabalala, „dat de zwarte bevolking, miljoenen mensen, ver geleken bij de blanke in een armzalige conditie is. Zuid-Afrika is een hoog-geïn- dustrialiseerd land, maar veel zwarten we ten niet eens wat medische zorg is. Zesen tachtig percent van de artsen is blank De medische zorg in Zuid-Afrika is alleen voor de werkenden. Maar hele mas sa’s zwarten zijn werkloos. De ziekten die zich onder de zwarte bevolking voordoen, zijn dan ook in hoofdzaak gevolgen van bittere armoede; geen behuizing en slechte sanitaire voorzieningen. Er komt erg veel tuberculose voor in Zuid-Afrika. In 1975 werden 55.000 gevallen geregistreerd, on der wie maar 800 blanke patiënten. Kleine kinderen lijden vaak aan onder voeding. Elk uur sterven daar drie zwarte n WD, tegen de ar voren de com- ;undigen instellen es in de inschrij- de rijks- ingestel- ■t bijzon- politieke het oor- Dit zegt dr. Manto Tshabalala, een vrou welijke Zuidafrikaanse arts, die in Dar-es Salaam (Tanzania) werkt voor het African National Congress (ANC), de verboden overkoepelende organisatie voor Zwart Afrikaans Verzet. Manto Tshabalala is tijdelijk officieel vertegenwoordigster van deze bevrijdings beweging in Nederland en spreekt als zo danig morgenavond op een grote solidari- teitsmanifestatie in het RAI-congrescen- trum in Amsterdam. Dr. Manto Tshabala la probeert in ons land aandacht te vragen voor de gezondheidsproblemen die de zwarte Zuidafrikaanse bevolking teisteren als gevolg van de apartheid. „Als je blank bent in Zuid-Afrika kun je naar believen gebruik maken van alle voorzieningen in de gezondheidszorg Als je zwart bent kan dat niet. Natuurlijk kan een zwarte als hij zijn arm breekt wel naar een ziekenhuis, maar het probleem is, er zijn veel minder ziekenhuizen voor zwar ten dan voor blanken. Terwijl de meerder heid van de bevolking zwart is. Wanneer een zwarte Zuidafrikaan drin gend een bloedtransfusie nodig heeft en er staat in de voorraad alleen nog een fles „blank” bloed, dan krijgt hij die transfusie domweg niet. De doktoren zijn in staat om iemand daardoor te laten sterven. In Zuid- Afrika kent men geen rood bloed. Het is blank of het is zwart”, aldus dr. Manto Tshabalala, die in 1976 docente medicijnen was in Morogoro, Tanzania, in het kader van een project van de Verenigde Naties en de Organisatie van Afrikaanse Een heid. „Je zou je voor kunnen stellen dat Zuid- Afrika veel arbeidskrachten kan gebrui ken en dus een gezonde bevolking nodig heeft. Inderdaad hebben mensen met werk het beter, maar de kwestie is, er zijn zo enorm veel goedkope arbeidskrachten in Zuid-Afrika. Er staan zo drie anderen klaar om je baantje over te nemen. Een zwarte krijgt bovendien tien keer minder in zijn loonzakje. Nadat ik dezelfde exa mens had afgelegd als mijn blanke colle ga’s, kreeg ik voor hetzelfde werk in het- trijfel (Van onze redacteur Kees Klaasse) De gezondheidszorg in Zuid-Afrika wordt door de blanken gebruikt als een wapen om de zwarte bevolking uit te buiten. Je kunt medische verzorging krij gen zolang je produktief bent, dus zolang je kunt werken. Zodra je ziek wordt en dus niet meer produktief bent, bekom mert niemand zich meer om je. schotel op de rug worden gestationeerd op de Duitse vliegbasis Teveren bij Geilenkirchen, even over de grens van Zuid-Limburg. Vooral de inwoners van Brunssum en Schinveld zullen daarvan overlast ondervinden. Scholten had dit probleem aan zijn collega’s voorge legd, maar kreeg geen oplossing voor elkaar. De ministers hebben de nog op te richten directieraad van het AWACS-project de opdracht gegeven deze zaak verder uit te zoeken. Het gaat daarbij vooral om de vraag wie de 20 miljoen gulden moet gaan betalen die het kost om in Brunssum en Schinveld huizen, scholen en andere gebouwen tegen de lawaaioverlast te beschermen. Nederland voelt er niets voor om zelf deze kosten te moeten dragen. Volgens minister Scholten is een verdraaiing van de startbaan van het vliegveld niet langer aan de orde. Het AWACS-project is met 4 miljard gulden aan investeringen het duurste en grootste NAVO-project uit de geschiedenis van het bondgenootschap. Neder land neemt daarvan 140 miljoen gulden voor zijn rekening. Daarbij komen jaarlijks nog eens 8 miljoen gulden als bijdrage in de exploitatiekosten. De 18 AWACS-vliegtuigen de andere zes worden Felipe Gonzalez, hoofd van de Spaanse Socialistische Partij, brengt hier een posi tieve stem uit tijdens het referendum over de grondwet. ?el zal in moeten zij geen meelsle- het noorden van het land toe. Tussen maandag en dinsdag waren zes incidenten geteld, waarbij tien ge wonden vielen. Eenmaal was volgens Zuidafrikaanse militaire bronnen van over de grens met Angola geschoten met mortieren en machinegeweren. De verkiezingen verlopen intussen volgens Zuidafrikaans plan. Over het hele land zou gisteren de opkomst al meer dan vijftig percent hebben bedra gen. Vrijdagavond gaan de stemloka len dicht. Ik twijfel niet aan de juistheid van deze herinnering van de heer A. J. Beyerman uit Enschede, de aan de dood ontsnapte, bestoven juffrouw op de fiets zal zeker historisch zijn, maar dat zal eerder aan eipoeder dan aan Zweeds meel te danken zijn geweest, want het meel voor de witte broden werd per schip aangevoerd. Dr. L. de Jong schreef er dit over: „Wat deed Londen? Een week na het terugtrekken van de Engelse troepen bij Arnhem, eind september 1944, stelt de Nederlandse minister-president, prof. Gerbrandy, aan Churchill de vraag: is het mogelijk voedsel te sturen naar bezet ge bied? Dezelfde vraag wordt gesteld aan president Roosevelt. Antwoord van Roose velt: geen bezwaar, laat desnoods maar een deel in handen van de Duitsers vallen. Churchill neemt een veel strakker stand punt in. Hij gaat alleen met de voedselzen- dingen akkoord wanneer vaststaat dat de vijand daar geen enkel voordeel aan ont leent. Steun voor de grondwet kwam na een kwetsbare periode van overgang naar de mocratie sedert de dood van generaal Franco drie jaar geleden. De uit 169 artike len bestaande constitutie vervangt de re pressieve wetten van Franco en definieert Spanje als een parlementaire democratie met waarborgen voor fundamentele men senrechten en politieke, godsdienst- en so ciale vrijheid. De minister van Binnenlandse Zaken, Rodolfo Martin Villa, deelde op een pers conferentie in de vroege ochtend mee dat „de Spanjaarden in een normale, rustige sfeer met een overweldigende meerder heid „ja” tegen de grondwet hebben ge zegd”. Dat een derde van de bevolking niet naar de stembus ging noemde hij een logisch percentage. In het grootste deel van het land viel zware regen. Maar een van de problemen waarvoor Spanje zich in het tijdperk na Franco gesteld ziet is het hoge aantal thuisblijvers De Vietnamese troepen zijn de afgelo pen dagen dieper Cambodja ingetrokken. Westerse diplomatieke kringen melden, dat de Vietnamese troepen oprukken naar de stad Kratie aan de Mekong-rivier. Vol gens Cambodja staan de Vietnamese troe pen onder Russisch en Cubaans opperbe vel. Uit westerse bronnen is voorts verno men, dat Vietnam ook luchtaanvallen uit voert in het grensgebied. Volgens dezelfde bronnen zouden er 20.000 Vietnamezen op Cambodjaans grondgebied zijn. Dit heeft een woordvoerder van de metaalbond IG Metall gisteren mee gedeeld. De werkgevers hadden Fahrtmann als bemiddelaar voorge steld en de vakbond- ging hiermee akkoord. Alle burgers worden, ongeacht hun posi tie, gelijk voor de wet, zij krijgen het recht op verdediging door een advocaat en er komen economische rechtbanken om de genen die zich aan economische misdrij ven hebben schuldig gemaakt te straffen. Het blad kondigt voorts aan, dat China weer een ministerie van Justitie krijgt. [I Ook worden verschillende rechtsorganen I die door de culturele revolutie waren ver- dwenen hersteld. I China zal ook haast maken met het uit- werken van een burgerlijk wetboek en een wetboek van strafrecht en strafvordering. t Enkele grote universiteiten krijgen op- nieuw een rechtenfaculteit en in alle pro vinciale hoofdsteden komen instituten voor de rechtswetenschap, aldus het Volksdagblad. kkelings- I een be- ijf zal hij ntwikke- t Neder PEKING (AFP). Het Chinese Volks- d. India dagblad, het orgaan van de communisti- 8 gulden sche partij, heeft gisteren aangekondigd, ederland dat er een einde komt aan de willekeur in China op het gebied van de wetgeving en rechtspraak. le afgelo idgescho st Turkst >nt, zijr

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1978 | | pagina 3