Sheyvonne Wright verrassing in jazzconcert
ier
Boekenbeurs
in Paradiso
Groots muzikaal jubileum
Maritiem museum
wordt gesloopt
Fonkelende prestatie Haagse Comedie met Feiffers
I
tooncianqever
Haitink schept juiste
klimaat voor Mahler
„Hou me vast”
T. Swagemakers
viert verjaardag
met expositie
Concertgebouworkest dwingt diep respect af
Edo de Waart dirigeert
Lohengrin in Bayreuth
MAANDAG
10
I
Concertagenda voor S
jazz, rock en show v?
HAARLEM. Vaak kun je slechts met moeite vermijden artiesten
die hun sporen in een ver verleden hebben verdiend, af te doen met
weemoedige kwalificaties. Als je Fred Astaire anno 1978 zou zien
dansen, dan kan het haast niet anders dan dat je je terdege beseft
getuige te zijn van een lijfelijke herinnering aan een al dan niet
dierbaar verleden. Toen Art Blakey vorige week in het Haarlems
Concertgebouw optrad, kon menigeen ook niet nalaten op te merken
dat „hij nog steeds een uitstekende drumtechniek bezit”.
llii
-
x-f'
KUNST
Ongeremdheid, humor en
relativering bij Dizzy
•ir Jazztrompetist Dizzy Gillespie in actie.
iur).
sie.
jegosla-
is.
te docu-
g-
iproces-
jn Mil-
uur be-
Stekelig plezier van hoog gehalte
AMSTERDAM. Al is Haydns 86ste
symfonie bepaald niet een van diens be
kendste, ze is het aanhoren meer dan de
moeite waard. Zéker als deze Weens-klas-
sieke muziek op de zowel stijlvolle als
spirituele en sprankelende manier wordt
uitgevoerd, zoals dat op de Z-serie-mati-
nee van het Concertgebouworkest onder
Bernard Haitinks leiding gebeurde. Hel
derheid, lichtheid, expressiviteit en in
nerlijke rust waren de omstandigheden
waardoor deze symfonie optimaal tot
klinken kwam.
Klapstuk op dit zondagmiddagconcert
was echter Mahlers „Vijfde”, die in het
gedeelte na de pauze geprogrammeerd
ar naar
war Sa-
■gin van
ontvin-
ïctleve-
rede en
navond
vie zijn
Swagemakers, geboren in Tilburg,
kreeg zijn opleiding aan de Academie
royale des beaux arts te Brussel, on
der Richir, Van Hoelen en Montald en
aan de Academie Calarossi te Parijs.
Swagemakers is lid van Arti en De
Onafhankelijken en exposeerde vele
keren met deze kunstenaarsvereni
ging. Verder nam hij deel aan exposi
ties in Parijs en Amsterdam. Naast
stadsgezichten en stillevens schildert
hij voornamelijk portretten.
Hij werd in 1958 onderscheiden
met de Thérèse van Duijl-Schwartze-
prijs.
Een aantal rijks- en gemeentemu
sea is in het bezit van werk van Swa
gemakers, terwijl ook veel van zijn
schilderijen in particuliere verzame
lingen zijn terecht gekomen. De Fran
se staat kocht in 1930 zijn doek Bre
tonse vissers.
Te opmerkelijker van een repertoirege
zelschap, omdat de vrije produkties de
lekkere blijspelhapjes uit het buitenland
tegenwoordig plegen weg te kapen. Van de
ongebruikelijke vorm, die de cartoonist
vond, schrok men blijkbaar, hoewel zijn
„Little Murders” hier toch ook gespeeld
werd. Enfin de vrije ondernemers zijn dan
overklast uit een hoek, die het moeilijke
blijspelvak op een vreesachtige manier
aan het afleren was.
schijnbaar volmaakte beheerste loonvor
ming in de hoogste registers en een voort
reffelijk compositietalent bij droeg aan de
hogeschool der bebop.
Hetzelfde talent, dat middels vele toer-
nees van het Jazz at the Philharmonic
circus zijn unieke vakmanschap ten toon
kon spreiden in de jaren veertig en vijftig,
probeert vandaag de dag niet krampachtig
zijn vorm van toen althans tot op enige
hoogte te benaderen. En toch is Dizzy niet
slechts een schim van de Gillespie die
zovelen kennen en waarderen. Althans zo
mag je hem beslist niet afdoen.
Wat heeft Gillespie dan wel wat andere
bejaarde jazzmusici moeten ontberen?
Naast het reeds aangestipte vermogen om
zichzelf te relativeren, beschikt de oude
meester over een wonderlijke humor die in
staat is de kritiek te ontwapenen, het pu-
DEN HAAG. Wat jammer nu, dat in
Nederland niet de gewoonte bestaat als in
Engeland en de Verenigde Staten toneel
prestaties te benoemen. Als beste komen
de zou voor dit jaar dan de produktie
„Hou me vast!” van Jules Feiffer door de
Haagse Comedie in aanmerking komen.
Stekelig plezier van hoog gehalte.
Memphis Slim treedt deze avond zowel
solistisch op als met begeleiding van de
Daags na Kerstmis, op woensdag 27
december, zal in Het Wapen van Heems
kerk, Breedstraat 33 in Alkmaar onder de
titel „Blues when the sun goes down” een
blues- en boogie-woogiefestival worden
gehouden waaraan als belangrijkste musi
ci Memphis Slim en Albert Collins zullen
meewerken. Aanvang 20 uur, einde om
streeks 3 uur ’s nachts.
Simon Carmiggelt doet zijn cursiefjes in
een bundel, Jan Blokker en Jan Brusse
ook. Giles bundelt zijn tekeningen tegen
Kerstmis. Maar Feiffer vat zijn pregnante
visie op mensen via zijn cartoons vol spich
tige mannetjes en vrouwtjes en hun veron
gelijkte commentaren samen in een blij
spel en daar is alles voor te zeggen. Zeker
als dat een uitvoering krijgt als waartoe de
Haagse Comenie in het HOT in staat bleek.
Eigenlijk is het natuurlijk helemaal geen
toneelstuk, wat „Hou me vast!” te bieden
heeft. Het zijn samen honderd van die
Feiffertjes, die de Amerikanen uit The
Village Voice kennen en die hier bekend
zijn uit Vrij Nederland. Of misschien is het
juist toneel in optima forma omdat het
razend knap is mensen en hun hebbelijk-
ritmesectie van André’s Boogie Aces en
met de sologitarist Rob ten Bokum. Als
begeleider van Albert Collins zal de beken
de Nederlandse bluesformatie Barrelhou-
gen voor een grote carnere. Nadat het
combo van start gaat in Morning of the
Carnival uit de soundtrack van de film
Black Orpheus en in Dizzy’s klassieker A
Night in Tunesia krijgt Sheyvonne event
jes alle ruimte in het bluesy Downhere on
the Ground, Somewhere over the Rainbow
en het poppy How deep is your Love van
the Beegees.
De eerste set wordt afgesloten met ener
gieke versies van C. C. Rider en het van
een komische conférence voorziene Salt
Peanuts, waarin Dizzy verhaalt hoe Jim-
se fungeren die in Tineke Schoemaker een
uitstekende zangeres heeft. Barrelhouse
wordt op deze avond voorts verstrekt met
de tenorsaxofonisten Hans Dulfér en Tony
Vos.
Present op dit concert zullen verder zijn
André Valkering, The Downtown Rhythm
Combo en Dick Remelink.
Voor Het Wapen van Heemskerk is dit
festival een afscheidsconcert. De populai
re uitgaansgelegenheid in het Alkmaarse
centrum gaat namelijk definitief dicht.
heden in korte flitsen samen te vatten, een
synthese van Ionesco’s absurdisme en de
echte ouderwetse revuesketch compleet
met wegwezer. En dat met een uiterste
economie van middelen, steeds trefzeker
in het Nederlands van vertaalster Else
Hoog, die de moeilijke plaatsbepalingen
moest doen. Ze kon er natuurlijk niet
omheen: Feiffers wereld is de broeibak
van de psychiatercultuur, die ginds over
tuigender tot leven is gekomen en die goed
is voor al die spartelingen van zielepoten,
die diens mensenfabels bevolken. Volgens
het procédé van de herhalingen, welke in
kleine verschuivingen verbijsterende kon
trasten blijkt te kunnen opleveren.
De Haagse Comedie verraste door het
klimaat van Feiffer zo exact op te pikken.
Dat kan voor een groot deel op rekening
my Carter eerder dit jaar als zijn gastsolist
de chorusjes inzong. Ongetwijfeld een
grap die telkens wordt aangedikt. Gitarist
Ed Cherry pakt later op de avond uit met
puntig akkoorden werk in Didn’t I tell you
the Truth, een bluesy ballad. Sheyvonne
Wright krijgt vervolgens weer de kans om
te vlammen in klassiek repertoire. Haar
techniek en sensuele kracht maken Sum
mertime, Lover Man (oorspronkelijk door
Sarah Vaughan en Gillespie op de plaat
gezet!) en It’s Love that makes a Woman
tot vocale juweeltjes, dat het in een te klein
worden geschoven van Eddy Habbema in
zijn niet gemakkelijke taak al die kleine
sketches als een eenheid te laten werken.
Het lukte stralend met een maximale me
dewerking op alle fronten. Het zwartwit
dekor van Hans Christiaan bijvoorbeeld,
die zich op advertentiekolommen beriep.
Maar ook het uitgekiende geluid speelde
een grote rol, zoals Maria Stiegelis mal met
armen en benen filosofeerde op aanwij
zing van José Lewis. Maar ook Lies Fran
ken, Pieter Lutz, Bas ten Batenburg en
Francine Dreessen met de ene rake persi
flage na de andere in het gezwinde spel
van rolwisselingen, zullen het laatste ap
plaus over hun fonkelende prestaties nog
bij lange na niet hebben gehoord.
Feiffer kan ze dankbaar zijn.
PIET RUIVEKAMP
was. Ondanks de hitte die er mede als
gevolg van het gebruik van TV-lampen
voor de dan juist afgelopen (honderdste)
uitzending van „Für Elise” in de grote
zaal van het Amsterdams Concertgebouw
hing, was de publieke aandacht ongekend
groot.
Haitink heeft, als bekend, het juiste tem
perament voor dit soort muziek. En daar
bij schept zijn directie precies het juist
klimaat en de „understatement” bij het
orkest, waardoor dosering en profiel in de
klank, de toehoorder direct al tot uiterste
concentratie dwingen. En dat bleef zo, alle
zeventig minuten die deze van weemoed
doortrokken symfonie duurt.
Vanaf de „Totenklage”, via het uitvoeri
ge scherzo en het ingekeerde adagietto tot
en met de al te academisch doorwrochte
dubbelfuga van het slotdeel, verraste bijna
elk melodisch, harmonisch of koloristisch
detail door emotionele werking. Een gela
den uitdrukking van alle psychische roer
selen die aan deze muziek ten grondslag
liggen!
In zulke omstandigheden dwingt ons na
tionale ensemble altijd diep respect af,
vanwege zijn mogelijkheden op het gebied
van cantabiliteit, klankverhouding en sa-
menspeldiscipline. Hoe groot de algemene
waardering voor de prestaties in Mahlers
„Vijfde” was, bleek tenslotte wel uit de
toejuichingen die het buitengewoon lang
durige applaus vergezelden.
JOHAN VAN KEMPEN
aantal (slechts 500 bezoekers!) opgekomen
publiek dwingt tot lang aanhoudende ova
ties.
Pure magie wordt tenslotte door Dizzy
zelf bedreven in Never go back to Georgia,
dat een lang, maar vindingrijk mondharp-
intro krijgt. Het toetje van het smakelijk
concert laat uiteindelijk de nasmaak. Diz
zy laat het thema van zijn recente composi
tie Inet Olinga door het publiek driestem
mig zingen, terwijl zijn combo sluipvoe-
tend het podium verlaat.
JOHN OOMKES
(Van onze kunstredactie)
ROTTERDAM. Het maritiem mu
seum Prins Hendrik aan de Rochussen-
straat in Rotterdam gaat tegen de vlakte.
Het museum zit onder een dak met het
Nederlands instituut voor scheepvaart en
scheepsbouw (NIS) dat moet wijken voor
de uitbreiding van de Rotterdamse metro
in de richting Schiedam.
De gemeente Rotterdam heeft besloten
het museum eveneens te slopen en elders
in de stad naar een nieuw onderkomen te
zoeken voor de collectie die voorlopig
wordt opgeslagen. Het NIS is al eerder
verhuisd. Als de metro-lijn is aangelegd
zullen op de opengevallen plek honderd
huizen worden gebouwd.
Het maritiem museum Prins Hendrik
huisvest een unieke collectie van allerlei
voorwerpen, machinerieën en apparaten
die met de scheepvaart hebben te maken.
Zo kunnen de bezoekers onder meer een
volledig functionerende scheepsbrug zien
en zijn er tal van opengewerkte motoren in
ogenschouw te nemen.
Naar de leiding van de Festspiele be
kendmaakte, zal Götz Friedrich de regie
voeren over deze enige nieuwe enscene
ring van het komend festival.
Op het programma staan verder de ope
ra’s Der fliegende Hollander, Parsifal en
de cyclus Der Ring der Nibelungen, die
ook op het vorige festival werden uitge
voerd.
AMSTERDAM (ANP). De beken
de Amsterdamse schilder Theo Swa
gemakers viert 25 december zijn
tachtigste verjaardag. Ter gelegen
heid daarvan wordt in het cultureel
centrum Aemstelle te Amstelveen
deze maand een expositie gehouden
van stillevens en portretten van deze
schilder.
bliek in te palmen en hemzelf aan te spo
ren telkens met een schone lei van start te
gaan. Vrijdagavond had hij bovendien de
juiste musici meegenomen om die specifie
ke humor optimaal tot zijn recht te doen
komen.
Slagwerker Mickey Roker en bassist
Ben Brown laten al een jaar of wat niets na
om een sfeer van „ouwe jongens krente-
brood” op te roepen, zonder daarnaast niet
uiterst bekwaam de ongeremde Gillespie
op te zwepen in opmerkelijk eigentijdse
ritmieken. Dizzy’s recente bemoeienissen
met latijnse en afromuziek vaart daar wel
bij. Het kwintet bestaat verder uit gitarist
Ed Cherry, die weliswaar er wat verloren
bij zit, maar melodieuze aanvullingen op
Gillespie’s vaak explosieve spel levert, en
vocaliste Sheyvonne Wright.
Laatstgenoemde zangeres, die uit het
niets naar voren is gekomen en sinds een
week of zes aan Dizzy’s ensemble is toege
voegd, heeft zich zaterdagavond ontegen
zeggelijk ontpopt als de grote verrassing
van het concert. Haar flexibele alt-mezzo
heeft een groot bereik, dat misschien wat
dun aandoet in het hoog, maar niettemin
voldoende niveau heeft om te imponeren.
Haar stembeheersing, uitstraling en inle-
vingsgevoel zijn ongetwijfeld aanwijzin-
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Komende zondag zal
in het jongerencentrum Paradiso aan de
Weteringschans in Amsterdam een boe
kenbeurs worden gehouden waaraan vijf
tig kleine uitgevers van boeken, tijd
schriften en ander drukwerk deelnemen.
Rondom deze presentatie is een geva
rieerd programma samengesteld waaraan
tal van schrijvers en musici meewerken.
De beurs gaat om 14 uur open en zal
omstreeks 22 uur met muziek worden af
gesloten.
BAYREUTH (DPA). Edo de Waart,
dirigent van bet Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest, dirigeert volgend jaar Wag
ners opera Lohengrin, waarmee op 25 juli
1979 het jaarlijkse Wagnerfestival in het
Beierse Bayreuth wordt geopend.
i Peppi
Open
dedelin-
ig. 19.45
il(Fawl-
‘batpro-
lastpro-
!k. 18.20
n. 19.00
irer des
21.00
je. 22.00
[Le Dia-
Aansl.:
40 Jour-
te: Het
se fees-
zoor de
ng voor
Ameri-
Nobel-
i fysica
Jathans
i uit de
erikaan
belprijs
i.30 Tv-
lentaire.
al. 20.15
Actueel
ramma.
ia. 22.30
imaal.
In het middagprogramma dat om 15 uur
begint, worden bijdragen verwacht van
onder meer de cabaretier Freek de Jonge
en Jan Boerstoel, terwijl voorts de auteurs
Dirk Ayelt Kooiman, Jana Beranova en
Simon Vinkenoog komen. In het avond
programma staan onder meer Heere Hee-
resma, Jan Siebelink, Helen Knopper, A.
Moonen en Tim Krabbé.
Tot de deelnemende professionele uitge
vers op deze beurs kunnen onder meer
worden gerekend De Harmonie, Loeb en
Van der Velden, Thomas Rap, Sun, Sua en
Sua, terwijl uit de min of meer alternatieve
hoek uitgevers en drukkers komen als Wel,
Futile, De oude degel, Stichting Drukwerk
en Furore, De Schans en Koprol.
Uit de sector tijdschriften wordt een
deelname verwacht van Filmfan, Het Ge
wicht, De Revisor, Caramba en Propria
Cures. Uit Haarlem komen voorts uitgeve
rij Knipscheer BV, Global Village Founda
tion en de Literaire Instuif Haarlem.
ramma-
er Ge
kte mu-
rogram-
agazine.
ia. 20.00
ramma.
5 Detek-
tv-serie.
Het. 0.00
tie was neergestreken. Liefst 415 amateurmusici gaven in
dit ensemble onder leiding van dirigent Jan Stulen acte
de presence, in wat wel werd genoemd „het grootste
amateur-symfonie-orkest aller tijden".
Het was gisteren een drukke ochtend in het Amsterdamse
Concertgebouw vanwaar voor de honderdste keer het
pupulaire radioprogramma Für Elise (zo genoemd naar
het overbekende pianowerkje van Ludwig van Beetho-
le good
nissaris
iciaire”,
Natuurlijk zou ik de laatste zijn om dat
te betwijfelen, maar eigenlijk camoufleert
toevoeging „nog steeds” een keihard oor
deel dat door een glimlach en vertederd
gegniffel naar de achtergrond wordt ge
drongen. Na afloop van het concert dat
diens leeftijdgenoot Dizzy Gillespie
zaterdagavond in dezelfde zaal gaf, kon
het oordeel minder verdoezelend zijn. De
belangrijkste oorzaak daarvan is dat trom
pettist Gillespie als geen ander het vermo
gen heeft om zijn huidige capaciteiten te
relativeren.
Gillespie, een man met een brede blik op
de wereld om hem heen, zit niet zo met de
nalatenschap van een glorierijk verleden.
In de jaren veertig en vijftig gold hij toch
als een van de weinige nieuwlichters in de
jazz. Dizzy was een man die met ongeloof
lijk soepel trompetspel, een tot in het
zrogram-
1.30 Poli-
rnaal en
■te inval
10.40 De-
tv-serie.
School.
ven) rechtstreeks werd uitgezonden. Druk vanwege de
grofe opkomst - de zaal was meer dan goed bezet - druk
ook vanwege het grote amateurorkest dat en op het
podium en op een gedeelte van de bezoekersaccommoda-
•t’i' Z
