NOBELPRIJS VOOR VREDE UITGEREIKT
j
Zeker 26 doden
na Rhodesische
aanvallen
Pieter Botha
t
au
;k
blijft premier
Zuid-Afrika
Weer strijd met
Koerden in Irak
Nyerere: OAE
vakbond voor
achtergrond
Duitse wegen
spiegelglad:
16 doden
staatshoofden
Angola schaft
premierschap af
Radicalenbesluit teruggedraaid
g
■a
Boutade
Kajkavisch
Poppenstront
Prachtig
i
3
1 1
DECEMBER
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 8
door Nico Scheepmaker
ifonds
roving
en in hel
lit Bredi
i er van-
ant geld
loride
nezen
ftinc
ftiginj
ger Sayed Marei die een toe
spraak van mede-Nobelprijswin-
naar, de Egyptische president Sa
dat, voorlas, zei hetzelfde, maar
liet opnieuw blijken, dat Egypte
t verwer-
RRHMHi I
2
MAANDAG
(Van onze redactie buitenland)
OSLO-CAIRO-JERUZALEM.
Tijdens de uitreiking van de
•’•Nobelprijs voor de Vrede gisteren
“in Oslo heeft de Israëlische pre
mier Begin herhaald dat hij wil
blijven werken aan een vredes-
i? De ge. verdrag. Sadats vertegenwoordi-
VISSC1I een vredesverdrag alleen
aar maj kelijkt ziet als daarin alle partijen,
op fora inclusief de Palestijnen zijn be-
iag men trokken.
A
Impasse Midden-Oosten
blijft ook na Oslo
Congres SPD wil
35-urige werkweek
ir NETO
I
Karei van het Reve bleek de volgende
avond voor het laatste te hebben gekozen.
Soetemann zat op de eerste rij, toen Van
het Reve vanaf de kansel in de zeer druk
bezette Hooglandse Kerk (voor de aan
vang stonden, net als bij vroegere Europa-
Cupwedstrijden van Ajax, jongelui op de
stoep die vroegen of iemand nog een kaart
over had) zijn banbliksems over Soete-
manns werk de ruimte in slingerde. Soete
mann hield zich kranig. Hij lachte harte
lijk op de gepaste momenten (en dat waren
er vele), en na afloop werd hij bij binnen
komst voor het souper ten huize van NRC-
hoofdredacteur Spoor door een van zijn
aanhangsters begroet met de woorden:
„Daar hebben we de held van de avond!”
Zijn weerwoord op Van het Reves frontale
aanval op de literatuurwetenschap was
dat hij het wel vermakelijk had gevonden,
maar het er niet mee eens was. Dat klinkt
al iets reëler dan de karakterisering die
een ihedestander van Soetemann van de
rede gaf: „Een aardige boutarde”.
echtpaar
1 en eet
man et
1 achter
iris me-
ondheid
ng bij fi
end jaar
indheel
/erzeke
volgens
■egel ter
van de
Vreem
olitie ii
1 in onj
houden
□gepakl
apierei
NYERERE
De vredelievende taal tijdens de Nobel-
prijsuitreiking kon gisteren niet verhullen,
dat de totstandkoming van een vredesak
koord tussen Egypte en Israel steeds meer
aan een zijden draad komt te hangen. De
De sterkste politieke tegenstander van
Kaoenda, Simon Kapepwa, is uitgescha
keld doordat in de Zambiaanse grondwet
de regel is ingevoerd dat alleen leden van
de eenheidspartij UNIP presidentskan
didaat kunnen zijn, terwijl UNIP zelf
heeft bepaald dat alleen mensen die min
stens vijf jaar partijlid zijn kandidaat
kunnen worden gesteld. Kapepwa beant
woordt niet aan die voorwaarden.
(Van onze redactie buitenland)
JOHANNESBURG. Aan het slot van
het tweedaags debat over het onwettig
gebruik van staatsgelden in Zuid-Afrika,
is een motie van de oppositie om de rege
ring van Pieter Botha tot aftreden te
dwingen, verworpen met 130 tegen 30
stemmen.
Heel de campagne wordt beheerst door
Amerikaans-achtige propaganda, tv-fo-
rums waarin alle leden in roerende eens
gezindheid de voor de tv-kijker onbeken
de, afwezige oppositie het bos in sturen,
hit-paradeachtige liederen ter verheerlij
king van president Kaoenda.
Al deze activiteit, waar de Zambiaan in
de straat niet erg opgewonden van
schijnt te worden, wijst er op dat Kaoen
da en zijn medewerkers wel degelijk vre
zen voor een „nederlaag”. Al zullen, zoals
een tv-spreker gisteravond zei, nee-stem-
mers er goed aan doen beter tot hun god
te bidden, alvorens hun verwerpelijk
kruisje te zetten, „want zij zijn gelijk aan
rebellen en oproerkraaiers”.
Men kan vóór Kaoenda stemmen, mor
gen 12 december, men kan wegblijven en
men kan tégen hem stemmen. In dat
laatste geval moet de eenvoudige Zambi
aan wel sterk in zijn schoenen staan. Ten
De verklaring over de geleidelijke invoe
ring van de 35-urige werkweek, op dit
moment van belang omdat de Bondsrepu
bliek al bijna twee weken te maken heeft
met een staking in de ijzer- en staalindu
strie. Inzet hiervan is juist de stapsgewijze
invoering van de 35-urige werkweek. De
vakbond heeft geëist dat de ondernemers
in principe toezeggen dat er eens een 35-
urige werkweek moet komen. De werkge
vers hebben dat tot nu toe echter catego
rische geweigerd.
„Uitsluiting is een stap terug naar de
klassenstrijd van de vorige eeuw”, zei vice-
voorzitter Hans Koschmiek zaterdag. Het
is overigens de vraag of deze congresuit
spraak wel in overeenstemming met de
grondwet is, want tot nu toe hebben alle
rechters beslist dat uitsluiting een wettig
middel is.
Het congres is akkoord gegaan met de
Het partijcongres heeft ook een uit
spraak gedaan over de uitsluiting. De
meerderheid van het SPD-congres wil dat
uitsluiting wettelijk wordt verboden, om
dat deze de ongelijkheid tussen werkge
vers en werknemers zou bevorderen ten
gunste van de eersten.
Tal van behuizingen en produktiecentra
werden vernield bij de aanvallen op Chi-
cualacuala en Mapai, op ongeveer 300 kilo
meter ten noordwesten van Mapoeto en op
Tete en Dondo, op 1100 kilomter ten
noorden van de hoofdstad. De aanvallen
werden volgens het communiqué uitge
voerd op 29 november en op 4, 8 en 9
december.
Er werden twee Rhodesische jachtbom
menwerpers neergeschoten. Mozambique,
dat guerrillastrijders van het Patriottisch
Front herbergt, is in de afgelopen maan
den het doelwit geweest van veel Rhodedi-
sche aanvallen.
MAPOETO (AFP). Zeker 26 mensen
zijn gedood en 73 zijn gewond bij nieuwe
Rhodesische aanvallen in de afgelopen
dagen op Mozambique. Dit is gisteren in
een officieel communiqué in Mapoeto, de
hoofdstad van Mozambique bekendge
maakt.
Volgens de Unie van Koerden zijn Iraak-
se parachutisten geland op Iraans gebied
om vandaaruit deel te nemen aan de om
singeling van de Koerden. De Koerdische
rebellie in Noord-Irak werd vroeger door
Iran gesteund, maar die steun is eind 1974
gestaakt op grond van een Iraans-Iraakse
overeenkomst. Het militaire verzet van de
Koerden is sindsdien ineengestort, maar
de Nationale Unie van Koerden heeft vorig
jaar aangekondigd dat ze de strijd voor de
onafhankelijkheid wil voortzetten.
In de Iraakse provincie Suleimanieh
zouden Koerdische partisanen 200 Iraakse
soldaten hebben gedood, en meer dan 300
verwond.
BEIROET (DPA). In Irak is opnieuw
strijd uitgebroken tussen het Iraakse le
ger en Koerdische rebellen, zo meldt de
„Nationale Unie van Koerden” in Beiroet.
SPD-voorzitter Willy Brandt is met alge
mene stemmen gekozen tot lijsttrekker
van zijn partij voor de directe Europese
verkiezingen. Brandt ligt nog in het zieken
huis, waar hij herstelt van een hartinfarct.
Het zal nog minstens tot het voorjaar du
ren voordat Brandt zich weer volop aan de
SPD kan wijden. Op de Europese lijst van
de SPD staan relatief veel vakbondsfunc-
tionarissen (Heinz Oskar Vetter, Engen
Loderer) en veel vrouwen.
Het lidmaatschap van een „grondwet-
vijandige” partij (communistische partij
en zoals DKP en KPB) mag niet meer
uitsluitend reden zijn om iemand te weren
of te ontslaan uit overheidsdienst. Het „ge
drag” van de sollicitant dient bepalend te
zijn. Iemand die „aantoonbaar tegen de
vrije-democratische rechtsstaat strijdt”
kan niet in overheidsdienst komen, zo
vindt de SPD.
Ja, er gaat heel wat om in de weten
schappelijke wereld, want vorige week
donderdag moest ik in een klein, slavis-
tisch gezelschap, weer mijn onvermogen
erkennen tot het doorgronden van de le
zing die Willem Vermeer, medewerker van
de Leidse Universiteit over de ontwikke
ling van verschillende klinkers in het kaj
kavisch gaf. Hoe in bepaalde gebieden in
Kroatië de u in de oe veranderde en weer
terugveranderde in de u. De problemen
die Vermeer, in een klein dorpje op het
kleine eilandje Krk probeert op te lossen
door elke ochtend een inwoonster uit te
horen die het plaatselijk dialect nog zuiver
spreekt, zullen ongetwijfeld wel tot de aan
vaarding van een proefschrift, maar niet
tot de oplossing van het wereldvraagstuk
leiden.
Het laatste woord in de voorgaande zin:
„leiden”, brengt mij als vanzelf op de der
de gelegenheid, de Huizingalezing van
prof. dr. Karei van het Reve, afgelopen
vrijdagavond in Leiden, waar hij in een
donderspeech van ruim een uur de litera
tuurwetenschap tot fijne poppenstront
vermaalde. De avond tevoren had hij, tij
dens de lezing van Willem Vermeer, na
afloop van het officiële gedeelte van de
bijeenkomst de vraag opgeworpen hoe
men diende te handelen in de precaire
situatie waarin hij de volgende avond ver
zeild zou raken. Voordat hij zijn Huizinga
lezing (de belangrijkste lezing die ieder
jaar in Nederland georganiseerd wordt)
om kwart over acht zou uitspreken, was
hij namelijk door de organisatoren uitge
nodigd een lichte maaltijd te gebruiken.
De voorzitter van een der organiserende
organen, de Maatschappij van Letterkun
de, prof. dr. A. L. Soetemann, zou daar
ongetwijfeld bij aanzitten. En het geval
wilde dat de beoefenaar van de literatuur
wetenschap die hij in zijn rede het hevigst
zou aanvallen juist deze Soetemann was!
Was het in beschaafde kringen nu de ge
woonte dat men in zo’n geval het zich nog
van geen kwaad bewuste slachtoffer tij
dens een lichte maaltijd terloops inlichtte
over wat hem te wachten stond, zodat hij
zich daar geestelijk en-of fysiek tegen wa
penen kon, of was het eleganter hem in
ieder geval nog onbezorgd van zijn galge
maal te laten genieten, en hem de kans te
bieden pas tijdens het uitbreken van het
noodweer over zijn hoofd zijn houding te
bepalen en voorgoed onsterfelijk te wor
den: onsterfelijk belachelijk, of onsterfe
lijk tout court
ie sped-
>lex om
■aart- en
daarin
vestelijk
het ka
wateren
Binnen een week werd ik bij drie gele
genheden in de gelegenheid gesteld mijn
eigen domheid af te meten aan die van
anderen. Ik bezocht de promotie van drs.
Eldert Willems tot doctor honoris causa,
een omstreden aangelegenheid, omdat een
aantal geleerden van mening was dat het
proefschrift van Willems, hoe wijsgerig en
esthetisch het ook mocht lijken, voorna
melijk uit een ondoorzichtige geheimtaal
was opgebouwd die in vakkringen ook wel
wartaal wordt genoemd. Voor de ingang
was een klein tegenbetoginkje georgani
seerd, maar tijdens de plechtigheid bleef
alles onverwacht rustig, behalve toen een
vrouwelijke professor in haar als referaat
vermomde pleitrede die uiteindelijk toch
nog uitmondde in een soort vraag, Eldert
Willems, die toen nog net even doctoran
dus was, alleen maar zei te kunnen verge
lijken met Socrates (die het, zoals bekend,
zelfs nooit tot doctorandus heeft gebracht)
toen klonk toch wel even gelach op. Op het
onbegrijpelijke relaas van de professor
antwoordde Willems, ter verdediging van
zijn proefschrift, in even onbegrijpelijke
orakeltaal, die door mevrouw de professor
in dank aanvaard werd met de curieuze
verzuchting: „Een prachtig antwoord!”
aan met
:ate van
at in het
uit het
it verze-
kt.
nciën
emd to
de Cen
1945 tol
dsvoer
srnatio
ton.
AF-lid
Neder-
leverdt
Duitse
i West-
•iandse
unster-
inekom
op de
uurd
b Ka-
»r de
iteer-
door
Is de
had
kken
rtbe-
lling,
i ad-
eten-
ilijke
hoe-
•liujk
is in Nij
verleden
de peu
De aart
tgestelc
n toe.
behoeve van de analfabeten, ongeveer de
helft van de bevolking, heeft men op de
stembiljetten naast Yes (voor Kaoenda)
het symbool van de adelaar gezet, naast
No staat een konijn, een algemeen ver
acht dier in deze streek.
Aanvankelijk had Kaoenda’s UNIP
naast No een venijnige cobra willen af
beelden, maar dat werd toch te hard
bevonden door de kiesraad.
In een urenlange toespraak voor enke
le honderden partij militanten in Loesaka
spoorde Kaoenda gisteren de Zambianen
aan de komende vijf jaar harder te wer
ken. „Wie niet werkt, zal niet eten. Men
moet werken, omdat men het graag doet,
niet omdat men bang is voor anderen”.
Vooral aan de landbouw zal, zo zei Ka
oenda, harder moeten worden gewerkt.
Grootste probleem, naast de algemene
Afrikaanse moeilijkheden met de ont
wikkeling, is voor Zambia uiteraard de
oorlog in Rhodesië. Zeker is dat de oor
log en de VN-boycot tegen Rhodesië
Zambia zwaar treffen. Kaoenda heeft
kort geleden de zwaaromstreden beslis
sing moeten nemen de spoorwegverbin
ding via Rhodesië te heropenen, omdat
anders hongersnood in het land dreigde.
Maar de normale economische relaties
met deze historische handelspartner zijn
uiteraard verbroken, het koper kan nog
steeds niet behoorlijk het land uit wor
den gebracht en, vooral, Zambia heeft te
kampen met de nood van tienduizenden
Rhodesische vluchtelingen.
Kaoenda kondigde gisteren aan, dat de
komende vijf jaar een begin zal worden
gemaakt met de bewapening van de
Zambiaanse bevolking. „In elke stad, elk
dorp, elke fabriek zullen de mannen in
staat moeten zijn zichzelf te verdedigen,
te verdedigen tegen aanvallen van bui
ten, in afwachting van de komst van het
Zambiaanse leger”, aldus de president.
Op korte termijn zullen aan de bevolking
wapens worden uitgereikt, zei hij.
De Zuidafrikaanse radio die dit meldde,
liet weten dat Neto sprak op een bijeen
komst ter herdenking van het feit dat de in
Angola aan het bewind zijnde MPLA, de
volksbeweging voor de bevrijding van An
gola, 22 jaar geleden werd opgericht.
Neto verklaarde dat de twee functies
door hem zijn opgeheven „opdat het
staatshoofd op elk tijdstip rechtstreeks
contact kan onderhouden met de ministers
zonder voor dit contact tussenpersonen te
moeten inschakelen”.
Het Angolese persbureau (ANGOP) had
zaterdag gemeld, dat premier Lopo do
Nacimento en minister van Economische
Zaken Carlos Rochadilowa ontslagen zijn
en ook uit hun functies in het politbureau
zijn gestoten.
Neto zei verder voorstander te zijn van
een zekere mate van particulier initiatief,
hetgeen volgens hem niet in strijd is met de
socialistische politiek van de MPLA.
tnjfel
Collectief weigerden premier Botha en
kabinetsleden de verantwoordelijkheid
voor het schandaal op zich te nemen.
Evenmin ging Botha in op de oppositie-
eisen dat oud-premier John Vorster zijn
functie van staatshoofd opgeeft omdat hij
de knoeierijen zou hebben toegestaan.
echter-
shof in
:en be-
'erzoek
at ik in
terzake
aldus
echter-
advo-
ler was
tien punten die het partijbestuur al eerder
had geformuleerd over het terugdraaien
van het radicalenbesluit van 1972 (Berufs-
verbote). De staat dient er van uit te gaan
dat een sollicitant naar een overheidsfunc
tie te goeder trouw is. Een routinecontrole
van de binnenlandse veiligheidsdienst
mag niet meer plaatsvinden, vindt de SPD.
Vance die gisteren na een 24-uurs bezoek
aan Londen weer terugkeerde in Cairo,
had gistermiddag een anderhalf uur du
rend gesprek met Sadat. Na afloop zei de
bewindsman dat dit onderhoud „zeer
goed, volledig en opbouwend” was ge
weest. Vance zal de begrafenis morgen
bijwonen van de Israëlische ex-premier
Golda Meir, maar daarna weer onmiddel-
;lijk terugkeren naar Cairo.
Begin sprak gisteren in Oslo een kwar
tier met Sayed Marei. Over dit gesprek
■werden achteraf geen bijzonderheden be-
kendgemaatk.
•''Sx
(Van onze redactie buitenland)
KEULEN. De Westduitse sociaal-democraten vinden dat er een 35-urige werkweek
moet komen. Wanneer dat doel bereikt moet zijn en hoe, is echter op het buitengewone
partijcongres van de SPD, dat zaterdag en gisteren in Keulen werd gehouden, niet
vastgelegd. De partij wil dat overlaten aan de tariefpartners, de werkgevers en
werknemers.
lezet-
idmi-
ii van
tn, is
■eken
ot de
id de,
mdat
uni-
sning
noge-
ke si-
idha-
JOHANNESBURG (UPI/Reuter).
President Agostinho Neto van Angola
heeft gisteren op een politieke bijeen
komst in de hoofdstad Loeanda bekendge
maakt, dat hij de functie van premier en
vice-premier heeft afgeschaft om de om
slachtig werkende bureaucratie te
stroomlijnen en verdeeldheid tegen te
gaan.
Hij spitste zijn kritiek toe op de houding
j van de OAE tegenover president Idi Amin
van Oeganda en zei: „Amin kan in zijn
I land zoveel mensen doden als hij wil. Het
j handvest van de OAE zal hem de hand
i boven het hoofd houden”.
Nyerere sprak tot zijn gast, minister van
Buitenlandse Zaken van Maleisië, Christi-
J an Remi Richard. Als mede-oprichter van
de Afrikaanse organisatie, in 1963, be-
treurt Nyerere het dat het handvest van de
OAE Amin beschermt en dat er geen po-
gingen worden ondernomen de spanning
J aan de gemeenschappelijke grens van
Tanzania en Oeganda te verminderen.
Duidelijk doelend op president Amin zei
J Nyerere dat „de OAE nooit een Afrikaan-
se fascist aan de kaak kan stellen”.
Eveneens gisteren hield Idi Amin bij de
begrafenis van een officier van zijn leger
een toespraak, waarbij hij het buurland
Tanzania beschuldigde van „voortduren
de agressie”. Hij waarschuwde voor
wraak. Amins toespraak, via de radio uit
gezonden, werd in Kenia ontvangen. Vol
gens Amin zijn er voldoende bewijzen dat
presidnet Nyerere zijn pogingen de Oegan-
dese regering omver te werpen doorzet.
(Van onze redactie buitenland)
BONN. Bij verkeersongelukken als
gevolg van ijzel, zijn in de Bondsrepu
bliek dit weekend minstens zestien men
sen om het leven gekomen.
Om uit de impasse te komen, welke door
de aan het overleg deelnemende partijen
als zeer ernstig wordt ervaren, heeft de
Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken, Vance, aangeboden een diploma
tieke pendeldienst tussen Cairo, en Jeruza
lem op te zetten.
In de zuidelijke deelstaat Beieren, deed
zich het eerste ongeluk voor. Vier perso
nen verongelukten toen de wagen in een
bocht begon te glijden en frontaal botste
op een tegenligger.
In heel West-Duitsland is de toestand op
de wegen zeer ernstig geweest. Er vorm
den zich zaterdag files van soms vijftig
kilometer.
(Van onze redactie buitenland)
-. DAR ES SALAAM. De president van
Tanzania, Jules Nyerere, heeft gisteren de
Organisatie voor Afrikaanse Eenheid
r (OAE) aangevallen. De OAE is in de ogen
J van Nyerere slechts „een vakbond voor
staatshoofden”.
ir Noorse politie-agenten verwijderen enkele pro-Palestijnse jon- Palestijnen voerden hun aktie voor de ingang van het Akershus-
geren die met kettingen aan elkaar gebonden, gisteren demon- Kasteel in Oslo waar de officiële handeling gebeurde. Premier
streerden tegen het uitreiken van de Nobelprijs voor de vrede aan Begin was persoonlijk aanwezig, Sadat stuurde een vertegen
premier Begin van Israel en president Sadat van Egypte. De woordiger.
Israëlische minister van Defensie Weiz-
man, acht de kans op een dergelijk ver
daag 50 procent en Weizman geldt als een
optimist.
Zoals bekend wil Israel niet verder meer
onderhandelen maar het verdrag tekenen
zoals het nu is, terwijl Egypte een tijdsche
ma voor Palestijnse onafhankelijkheid op
de Westelijke Jordaanoever en in de
strook van Gaza wil opgenomen zien en
tevens wijziging van de tekst ten aanzien
van de Egyptische verplichtingen met be
trekking tot andere Arabische landen. Vol
gens het Camp Davidakkoord moet het
vredesakkoord voor 17 december rond
zijn.
Toch spannende verkiezing in Zambia
(Van onze redactie buitenland)
Een presidentsverkiezing met slechts één kandidaat, één partij en een massaal
propaganda-offensief waarin de officieel niet bestaande oppositie niet wordt
gehoord. Alle factoren lijken morgen aanwezig voor een slaapverwekkende saaie
herverkiezing van Zambia’s president dr. Kenneth Kaoenda.
Toch heerst er wel degelijk spanning in
de Zambiaanse hoofdstad Loesaka. Net
als bij de verder nauwelijks vergelijk
bare verkiezingen in Namibië van de
vorige week draait het ook in Zambia,
het vroegere Noord-Rhodesië, om de op
komst. Een lage opkomst, zoals de
slechts 40 procent van vijf jaar geleden
(van wie bovendien een zesde deel tegen
Kaoenda stemde) zal de positie van de
veelgeplaagde Zambiaanse president
ernstig doen verzwakken.
‘i
