Sjah heeft vertrouwen van VS
Olievoorraad
Rhodesië in
3
lichterlaaie
Portugees kabinet
Socialisten
overleeft motie
in Genève
Doodvonnissen
gestolen
es
SALT-gesprek
21 december
België vraagt
Argentine
125 gevangenen
bang voor
verkiezingen
Loon personeel
ambassade
Actie tegen schip
met kernafval
Geen afdoende hulp VN voor vluchtelingen
“[Hoge officier in
Nicaragua gedood
in Angola
Geneefse conferentie over Indo-China geëindigd
China bestelt drank
Greenpeace wil blokkade
Onder controle
Goed idee
Te weinig
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 8
DECEMBER
WOENSDAG
1 3
■d bij h« riem stekend, zei Carter: „De sjah
een.
;re-
bieden
door Nico Scheepmaker^
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN-WASHINGTON.
President Jimmy Carter heeft gis-
lo van i teren verklaard te verwachten dat
de bea (je sjah van Iran aan de macht zal
i miijoa blijven. Hij betreurde verklarin
gen van andere landen waardoor
naar zijn mening het geweld in de
Iraanse steden verergert. De
•dTg door Iraanse leider een hart onder de
heeft onze steun en zeker ook ons
vertrouwen”.
itbioot
I
9 9
(Van onze redactie buitenland)
SJAH
CARTER
LKOOH de aankomst, over enige dagen, van het Amerikaanse vrachtschip Pacific Fisher voor
begin» 1
e sluiten1
terug te keren en zullen we hem in radio-
van
Onderweg van bank naar ambassade
werd de jas van de kassier, de 57-jarige
'Constantine Svolos met verf besmeerd.
'Svolos, die geen bewaker bij zich had,
zette de tas met geld neer toen hij de verf
op zijn kleren zag. De dieven maakten zich
toen snel met de buit uit de voeten.
(Van onze redactie buitenland)
ATHENE. Het kerstsalaris van het
personeel van de Amerikaanse ambassa
de in Athene is gisteren gestolen. De die
ven zijn er met 120.000 gulden vandoor.
De gevangenen zijn Argentijnen, Urugu-
ayanen en Chilenen, tegenstanders van de
militaire dictatuur in Argentinië.
Het is de eerste keer dat België deze
methode toepast. i
in Iran en de bloedige botsingen van giste
ren in de stad Isfahan, merkte Carter op:
Jk denk dat de situatie in Iran met succes
zijn verergerd door verklaringen van bui-'
en
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. België heeft een diplo
maat naar Argentinië gestuurd die de
Argentijnse autoriteiten moet overhalen
125 politieke gevangenen vrij te laten. Het
gaat in deze zaak om mensen die al een
visum voor België hebben gekregen maar
daarvan geen gebruik kunnen maken om
dat zij in de gevangenis zitten.
MOSKOU (Reuter, AFP). Volgens
het Russische persbureau Tass zullen de
ministers Gromiko en Vance elkaar op 21
en 22 december in Genève ontmoeten met
de bedoeling een nieuw Salt-akkoord te
sluiten.
GENÈVE (UPI, Reuter, AP). Tijdens de
gisteren besloten eerste conferentie over
het oplossen van het vluchtelingenpro
bleem in Indochina heeft de hoge commis
saris van de VN voor vluchtelingenzaken
Poul Hartling gezegd dat er op dit mo
ment 160.000 Cambodjaanse vluchtelin
gen in Vietnam zijn, 130.000 Cambodjanen
en Laotianen in Thailand en 40.000 Viet
namese „bootmensen” in Maleisië.
weinig kunnen ondernemen tegen de geza
menlijke oppositie van socialisten, com
munisten en links-radicalen. Het is zelfs
mogelijk dat deze partijen vanuit het par
lement met een reeks eigen initiatiefwet-
ten de regering te lijf zullen gaan. Mota
Pinto heeft echter al gewaarschuwd dat
hij in dat geval de vertrouwenskwestie zal
stellen. Ten slotte kan ook president Eanes
ingrijpen, wanneer de regering over onvol
doende parlementaire basis beschikt. Ver
vroegde verkiezingen zijn dan toch weer
onvermijdelijk.
tisch was gesloten, kwam gisteren weer in
bedrijf en de regering liet bekendmaken
dat alle scholen vandaag heropend zouden
worden. De procureur-generaal van Tehe
ran heeft gisteren een verbod uitgevaar
digd om het land te verlaten voor personen
die geld naar het buitenland hebben over
gemaakt.
In de olie-industrie breidden de stakin
gen zich gisteren uit tot alle vier belangrij
ke olievelden. Dit had tot gevolg dat de
produktie terugliep tot 1,25 miljoen vaten
per dag. De normale produktie is ongeveer
6 miljoen. De regering is op zoek gegaan
naar landen die haar olie kunnen leveren.
In Londen verklaarde premier Callag
han gisteren dat hij koningin Elisabeth zal
adviseren haar voorgenomen bezoek aan
Iran, dat in februari zou plaatsvinden, uit
te stellen als de situatie in dat land dan nog
niet verbeterd is.
Het aanblijven van de regering-Mota
Pinto is een regelrechte uitdaging aan de
communistische partij. Al tijdens de parle
mentaire debatten bleek dat Mota Pinto
het allesbehalve op de communisten be
grepen heeft. Hij weigert hen zelfs in te
delen bij wat hij de „democratische partij
en” noemt. Het ziet er dan ook niet naar uit
dat deze regering veel gedaan zal kunnen
krijgen bij de vakbonden en andere poli
tieke basisorganen.
Daar zijn de communisten sterk en de
conservatieve instelling van de nieuwe re
gering levert hun een vrijbrief om vanuit
die basis een radicale buitenparlementaire
oppositie te voeren. Dat zal dan voor de
sociaal-democraten en christen-democra-
ten aan de rechterzijde een welkome aan
leiding zijn voor een verdergaande polari-
sering in de Portugese politiek. Een polari-
sering, waarvan de socialisten het eerste
slachtoffer zijn.
De tanks, die de belangrijkste olie- en
benzinevoorraden van het land bevatten,
werden maandagavond rond negen uur
door guerillastrijders met raketten of ma
chinegeweren in brand geschoten.
Verantwoordelijkheid voor de aanslag
wordt opgeëist door het Revolutionaire
Volksleger van Zimbabwe (ZIPRA). Ver
schillende mensen zouden bij de brand om
het leven zijn gekomen. De Rhodesiërs
houden vol dat slechts enkele brandweer
lieden gewond zijn geraakt.
De autoriteiten van Macao hebben giste
ren voor het eerst geweigerd twee groepen
Vietnamese bootmensen toe te laten. Ma
cao heeft tot nu toe 1279 vluchtelingen
opgenomen. Voor de kust van Thailand
zouden de afgelopen dagen 110 vluchtelin
gen zijn verdronken, toen hun schepen
vergingen.
iden vai
iet Euro
uni 1979
'ertegen-
CRMui
i op he
spade it
de Aln»
ebben dt
nerdebat
(Van onze redactie buitenland)
LISSABON. De nieuwe Portugese
regering van Mota Pinto zag gisteren haar
programma door de sociaal- en christen
democraten goedgekeurd. Een communis
tische motie van afkeuring, werd met
ruime meerderheid verworpen. De socia
listen onthielden zich van stemming.
Toch is de overwinning van premier Mota
Pinto niet geheel overtuigend.
De nieuwe Portugese regering ziet zich
nu tegenover een parlement geplaatst dat
bijna geheel op de christen-democraten
na in de oppositie is. De grootste partij,
de socialisten, wilde de regering echter
niet naar huis sturen uit angst voor ver
vroegde verkiezingen die dan onvermijde
lijk zouden volgen.
De op een na grootste partij, de sociaal
democraten, wilde de regering niet steu
nen om juist vervroegde verkiezingen mo
gelijk te maken. Beide partijen zeiden
daarmee natuurlijk in het nationaal be
lang te handelen. De socialisten kunnen er
op rekenen dat zij bij vervroegde verkie
zingen een gevoelige nederlaag zullen lij
den waar dan vooral de sociaal-democra
ten en de communisten van zullen profite
ren. De socialisten willen daarom tijd win
nen om vanuit de oppositie de verloren
aanhang weer terug te halen.
De politieke crisis is nauwelijks tot een
oplossing gekomen. De regering van Mota
Pinto is uitgesproken conservatief en zal
ingswij-
■t min si
e meat
dat eau
die het
jen, ook
toen
Ik heb
gal reis
jediek
t me een
1 bleke
g te zijn
akt dient
de CDA
Corns
minister
Vlilieuhy
O-onder
lakt door
1 i
ekendge-
ig van di
5 de wet
olsbrink,
De politie deelde mee dat vier onbeken
den het speelhuis binnenvielen en onmid
dellijk het vuur op de ongeveer twintig
^aanwezigen openden.
Albe*
minister
amer et
KLM bij
luchtre-
lezingen
ad toe in
ndaag.
herinne-
ijnopge-
over del
len door
gistere»
c niet m
and ligt,
rn reisje
laakte»
m Gene
kwestie
hoogte
(Van onze redactie buitenland)
PEKING. De Chinese Volksrepu
bliek heeft grote hoeveelheden alcohol
houdende dranken in het Westen besteld.
De drank is alleen voor buitenlanders
bestemd die de drank goedkoper kunnen
krijgen dan in Hong Kong, waar zij het
gewoonlijk halen.
(Van onze redactie binnenland)
DEN HAAG. De organisatie Greenpeace is van plan hinderlijk aanwezig te zijn bij
trijfel
Enige tijd geleden hadden werknemers
van de centrale bank het initiatief geno
men een lijst op te stellen van 180 mensen,
onder wie leden van de koninklijke familie
en ministers, die hun kapitaal op een bui
tenlandse rekening hadden gezet.
tact met de bemanning te komen. Het gaat
ons om voortdurende confrontatie”.
het geweld hebben aangemoedigd. Dit is
werkelijk ontoelaatbaar".
Waarnemers op de persconferentie in
het Witte Huis hadden de indruk dat Car
ter, zonder deze met name te. noemen,
vooral doelde op de in Frankrijk verblij
vende verbannen leider van de religieuze
oppositie, Khomeini, die zijn landgenoten
voortdurend oproept tot verzet tegen het
bewind van de sjah.
In Isfahan en Harok, waar zich gisteren
bloedige incidenten voordeden, is later op
de dag de rust weergekeerd. Volgens ra-
dio-Teheran hadden militairen moeten in
grijpen in gevechten tussen aanhangers en
tegenstanders van het bewind.
Volgens diplomatieke bronnen hebben
militairen vanuit helikopters geschoten op
anti-sjahdemonstranten, die aanvallen de
den op het stadhuis, bankgebouwen, res
taurants en hotels. Een Iraanse regerings
woordvoerder ontkende overigens dat de
menigte vanuit hefschroefvliegtuigen was
bestookt. Over het aantal slachtoffers van
gisteren bestaan geen betrouwbare gege
vens.
Officieel werd een aantal van, 9 doden
Volgens Greenpeace is de gang van za
ken in strijd met het door de Amerikaanse
president Carter in 1976 vastgelegde nu
cleaire beleid. „Frankrijk heeft onder
meer met Japan een contract afgesloten
om Japans kernafval te herverwerken tot
verse brandstaven voor kernreactoren.
Bovendien zal Frankrijk tot 1988 nog
eens 9300 ton radioactief afval verwerken,
dat behalve uit Franse kerncentrales af
komstig is uit Westduitse, Japanse, Zweed
se, Spaanse en Italiaanse reactoren", aldus
een verklaring van Greenpeace.
„Dit transport maakt duidelijk”, zo con
stateert Greenpeace verder, dat de autori
teiten het niet zo nauw nemen met de grote
gevaren, die verbonden zijn aan dit soort
operaties. In geval van schipbreuk zou het
buitengewoon moeilijk zijn de bescher
mende containers, die elk honderd ton
wegen, veilig aan boord van een ander
schip te krijgen. Komen de containers op
de zeebodem terecht, dan zou dat uiteinde
lijk zeer ernstige gevolgen hebben voor
mens en milieu”.
nog meer vluchtelingen op te nemen en
meer geld bij te dragen, mits andere lan
den dat ook doen. Het Maleisische voorstel
om een speciaal eiland in te richten als
tijdelijk opvangcentrum voor de vluchte
lingen ontlokte de conferentie weinig en
thousiasme.
1
bleem. Wel zijn enige maatregelen aange-
kondigd, die op korte termijn enige ver
lichting kunnen brengen.
Hartling zei dat Australië, Oostenrijk,
Denemarken, Frankrijk, West-Duitsland
en Zwitserland 3.850 nieuwe vestigings
plaatsen hebben aangeboden. Het totaal
aantal dit jaar toegezegde plaatsen is, in
clusief die in de VS, nu op 80.000 geko
men. Verder is tijdens de vergadering een
bedrag van 12 miljoen dollar toegezegd.
In kringen rond de conferentie hebben
de Westerse landen duidelijk gemaakt dat
zij niet bereid zijn in te gaan op verzoeken
van Maleisië en Thailand om alle vluchte-
(Van onze redactie buitenland)
MANAGUA. De bevelhebber van het
Nicaraguaanse leger, Juan Ramon Ber-
'urnnt mu<lez> *s vannacht bij een aanslag in een
gokhuis te Managus, de hoofdstad van
rmiddai Nicaragua, gedood. Twee andere perso
nen werden gewond.
Carter steekt sjah
hart onder riem
De ernst van de situatie werd onder
streept door een staking van vrijwel alle
journalisten op het moment dat de pre
mier in het parlement zijn laatste redevoe
ring voor de stemming hield. De demon
stratieve staking van de journalisten
houdt verband met hun CAO die al enkele
jaren achter loopt. Maar de acties zijn
indirect ook gericht tegen de minister van
Voorlichting, die vorige week achtereen
volgens de radio en de televisie manipula
tie van het nieuws verweet. De directies
van de omroeporganen hebben dat als een
onterechte en ongeoorloofde inmenging in
de persvrijheid opgevat.
Misschien had ik bij deze berekeningen
nog wat btw moeten aftrekken, plus de
honoraria van de samenstellers alsook het
feit dat Herman Pieter de Boer, omdat hij
een waterdicht contract met United Dutch
Dramatists heeft, voor zijn verhaal van
vier pagina’s niet 240 incasseerde maar
keurig netjes ƒ1800 van de CPNB uitbe
taald kreeg. Of misschien had ik er op
moeten wijzen dat er wel degelijk zoiets als
een fragmenten-bloemlezingen-clausule
.bestaat waardoor de CPNB formeel in
haar recht staat om een zo laag honorari
um uit te betalen, maar zelfs dan is het
toch op zijn minst niet erg jofel van de
Commissie voor de Collectieve Propagan
da voor het Nederlandse Boek, dat zij de
schrijvers niet in dat buitenkansje van een
grote verkoop heeft laten delen.
Als we even heel zuinig stellen dat de
schrijvers per bladzijde ƒ300 te weinig
kregen uitbetaald (of laat ik het op zijn
zachtaardigst zo zeggen dat zij ƒ300 per
bladzij minder kregen dan met veel goede
wil mogelijk was geweest), dan betekent
dit dat de ongeveer honderd schrijvers van
de 108 fragmenten van gemiddeld vier
bladzijden gemiddeld 1200 te weinig kre
gen. Bij elkaar zo’n 120.000. Dat delen we
door drieën. De CPNB krijgt daarvan als
nog ƒ40.000 omdat ze berouwvol schuld
heeft bekend en bovendien voor haar ze
genrijke propagandistische arbeid geld
nodig heeft. De honderd schrijvers delen
de tweede 40.000 en krijgen dus allemaal
nog eens, (gemiddeld, begrijp me goed!)
ƒ400 nagestuurd. En de laatste ƒ40.000,-
wordt gebruikt om acht debuterende au
teurs in 1979 te steunen met 5000 ieder,
waardoor hun uitgever (ik noem maar een
mogelijkheid) kan afzien van de royalties
over de eerste 2500 verkochte exemplaren
en het boek daardoor iets goedkoper kan
maken. Dat bevordert dan weer de ver
koop, waarmee gezegd zou kunnen wor
den dat de CPNB haar taak: de Collectieve
propaganda van het Nederlandse boek,
met bewonderenswaardig elan uitvoert.
De president voegde hieraan toe dat de
'Verenigde Staten niet van plan zijn zich te
,„>moeien met de interne aangelegenheden
van Iran of andere landen dit te laten
doen. In een commentaar op de massale
„Je weet niet wat je leest’1 is een bloemle
zing van prozafragmenten van werk van
voornamelijk Nederlandse, maar ook ver
taalde buitenlandse schrijvers. Het boek
kost 18.50 en is een uitgave van de
Commissie voor de Collectieve Propagan
da van het Nederlandse boek. Aardig
boek, daar helpt geen moedertjelief aan.
Goedkoop ook. Niet alleen voor de koper
maar ook voor de uitgever, de CPNB. De
auteurs krijgen namelijk 60 per bladzij.
Als het minimale honorarium van 10 pro
cent royalty was uitbetaald, zouden de
schrijvers, bij een eerste verkochte oplage
van 92.500 exemplaren a 18.50 is
1.711.250 dus met hen allen 171.125 heb
ben kunnen beuren. Dat is per bladzijde
394, want het boek telt 434 bladzijden aan
prozafragmenten. In werkelijkheid werd
dus 60,- per bladzijde betaald, dat is 334
per bladzijde minder.
Daar staat voor de auteur natuurlijk
veel tegenover. Het prozafragment van
zijn hand werd door de redactie eigenhan
dig van een titel voorzien, en als het al een
titel had, dan kreeg het een andere titel.
Omdat de contracten via de uitgevers wer
den gesloten, die in veel gevallen blijkbaar
hun schrijvers verzuimden in te lichten,
konden de schrijvers geen bezwaar maken
tegen de keuze van het fragment, bijvoor
beeld omdat het een achterhaald werkje
was dat zij niet graag als voorbeeld van
hun kunnen aan het hedendaagse grote
publiek wilden laten zien. Daar staat ge
lukkig tegenover dat dit grote publiek (en
reken maar dat 92.500 lezers in de Neder
landse literaire wereld een heel groot pu
bliek is) in de meeste gevallen het speur
werk naar de auteur van het zojuist gele
zen stuk zal nalaten, in zijn begeerte om
gauw-gauw het volgende prachtige frag
ment te lezen.
SALISBURY. Op drie kilomter van
de Rhodesische hoofdstad Salisbury
woedde vanaf maandagnacht in benzine-
en oliedepot een vernietigende brand, die
pas vanmorgen is bedwongen.
genoemd, maar in oppositiekringen
spreekt men van 35 doden en 600 gewon
den in Isfahan. In Arak, in het centrum
van het land, zouden bij gevechten met de
politie 8 demonstranten zijn gedood.
de Franse kust. Het schip, dat is geladen met 69 tot kernafval, is op weg van Japan naar
de Franse havenstad Cherbourg. Greenpeace overweegt met het eigen vaartuig
„Rainbow Warrior” de haven van Cherbourg te blokkeren.
it oezoei 9
iken Va| Qreenpeace deed van zich spreken met
acties tegen de uitroeiing van walvissen en
wist nog onlangs met succes een slachting
Over de situatie in Isfahan is van diplo
matieke zijde vernomen, dat de strijd
krachten de situatie tegen het eind van de
middag stevig onder controle hadden. Mi
litairen sloegen de ruiten in van winkels,
die in hun etalage foto’s hadden geplaatst
van de aartsvijand van de sjah, Khomeini.
Zij zouden verder willekeurig mensen
op straat hebben aangehouden en ze heb
ben gedwongen „Leve de sjah" te roepen.
Degenen die weigerden werden mishan
deld. De oppositie beticht het leger er
tevens van aanhangers van de sjah van het
platteland met vrachtwagens vol naar de
steden te brengen om ze met tegenstanders
van de sjah te laten vechten.
In Teheran zelf was het gisteren rustig.
Het vliegveld, dat sinds zaterdag herme-
Het speurwerk naar de schrijver of
schrijfster is namelijk expres moeilijk ge
maakt vanwege het spelelement waardoor
de directe propagandistische waarde voor
de auteur wat verloren gaat. Maar je moet
natuurlijk iets over hebben voor 60 per
bladzijde, zoals de mededeling achteraf,
dat het boek in zijn geheel wordt overgehe
veld naar de Bezige Bij als de CPNB-
oplage is uitverkocht. Niet iedere auteur
zal van dit idee gecharmeerd zijn, al zal hij
zich misschien nog gelukkig prijzen dat hij
niet buiten zijn medeweten om is doorver
kocht aan.... U mag nu naar eigen keuze
iets heel verschrikkelijks in de uitgevers
wereld invullen.
s gasbel.
zijn va
minister betogingen van het afgelopen weekeinde
e Zaka
ijke vra.
nevrouw --
o»n zal worden opgelost. De moeilijkheden
esbotref“
e Vereni teniandse nat*es dle het bloedvergieten
zee. --
Amerikaanse functionarissen meldden
gisteren dat de VS en de Russen op een
paar punten na alle problemen betreffen
de een tweede SALT-akkoord hebben op
gelost. Knelpunten binnen het nieuwe ak
koord zouden nog de Russis'che backfire-
bommenwerper en de Amerikaanse crui-
se-raket kunnen zijn.
President Carter maakte gisteren mel
ding van „goede vorderingen, ofschoon ik
niet kan zeggen dat we al een akkoord
hebben bereikt”. Als het akkoord is be
reikt zal een ontmoeting plaatsvinden tus
sen hem en Brezjnjev, ter afronding en om
bovendien „andere zaken van wederzijds
belang” te bespreken.
De brandweer in Salisbury verwachtte
pas tegen het einde van de week de brand
te kunnen blussen. Vanuit Zuid-Afrika
werd blusschuim naar Salisbury gebracht
om het vuur onder controle te krijgen.
De aanval op het brandstofdepot wordt
in Salisbury gezien als het begin van een
nieuwe fase in de Rhodesische guerrilla
oorlog, die nu al zes jaar duurt. Het is de
eerste keer dat guerrillastrijders een stra
tegisch doel van een dergelijke grootte
hebben aangevallen.
(Van onze redactie buitenland)
LOEANDA. Beschuldigd van misda
den tegen de bevolking zijn zondag in de
Angolese stad Hoeambo (het vroegere No
va Lisboa) zestien mensen ter dood veroor
deeld.
De Angolese Nationale Radio meldde de
veroordeling gistermiddag. Er werd niet
bij verteld of de terdoodveroordeelden be
trokken zijn geweest bij aanslagen van
twee weken terug. Hierbij kwamen veertig
mensen om het leven en werden meer dan
honderd personen gewond.
lingen een nieuw tehuis te bieden. „Steeds
wanneer een belofte wordt gedaan meer
vluchtelingen toe te laten ontstaat in feite
een nieuwe stroom”, aldus een afgevaar
digde.
Hartling zei in zijn slottoespraak dat het
duidelijk is dat, ondanks alle waardering
van de nu gedane toezeggingen, er meer
vestigingsplaatsen en financiële bijdragen
nodig zijn. Ook zullen multilaterale en
bilaterale inspanningen nodig zijn om de
economische omstandigheden in Indochi
na te verbeteren.
Het Amerikaanse Congreslid Elizabeth
Holtzman herhaalde dat de VS bereid zijn
De „bootmensen” verlaten Vietnam
richting Maleisië met een gemiddelde van
1000 per maand. De conferentie heeft geen
overeenstemming bereikt over een funda
mentele aanpak van het vluchtelingenpro-
Premier Pinto van Portugal spreekt de volksvertegenwoordiging toe met het verzoek zijn nieuwe kabinet te steunen. Na zijn
toespraak werd een communistische motie waarin over dat kabinet afkeuring werd uitgesproken, verworpen.
dvoerd»
ndse Za‘
net nam voorkomen onder jonge zeehonden op
mdse a (je Schotse Orkney Eilanden. Vincent ’t
en in Sj saS) een van de Nederlandse leden van
Greenpeace: „We denken er ernstig over
■de haven van Cherbourg te blokkeren,
maar in ieder geval zullen we als lastige
vliegen de Pacific Fisher hinderen. In eer-
BVaUCrste instantie gaan we de kapitein vragen
nies va boodschappen wijzen op het gevaar
miijoa dergelijke transporten. Als dat niet helpt
leid inl< en dat zal wel niet zetten we rubber-
otingsti bootjes uit en proberen we in direct con-
voor g<
verzoi
terie t—
Centra
g wil dat
d word
jl. beste
erie vai-
