Maandag openbare oprichtingsbijeenkomst in Heemstede
Spannende en dramatische productie van Martin Rose
filmhuizen
Tarkovski’s jeugd
in De Spiegel
Maatstaf voor maatwerk.
hcicirlem
I
Diabolo Menthe aardig
en sympathiek debuut
amsterdcim
I HSI
7»
B
Een of twee actes
Diane Kurys observeert scholieren scherp
e.-
3l
Mercedes-Benz
■ii
■4
ft
a
17
VRIJDAG
FILM
1 5
DECEMBER
19 7 8
6
□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□O
r
Si
B.V. AUTOMOBIELBEDRIJF VAN WIJK Haarlem, Amsterdamsevaart 114,
tel. 023-317710 - Overveen, Bloemendaalseweg 329, tel. 023-326230.
Maandagavond heeft om 20 uur
in het raadhuis van Heemstede de
openbare oprichtingsbijeenkomst
plaats van het Dick Laan Film
fonds. Die avond worden enige
films vertoond van de man wiens
naam aan het fonds verbonden is
en aan wiens leven en werk een
bescheiden expositie ter plaatse
gewijd is. Enige aanwezigen die
Dick Laan goed gekend hebben,
zullen herinneringen aan hem op
halen en uit de daaruit voortvloei
ende samenspraak zullen de aan
wezigen zich, naar mag worden
aangenomen, een beeld kunnen
vormen van de veelzijdige figuur
die in het raadhuis van Heemste
de die avond op even bescheiden
als sympathieke wijze posthuum
gehuldigd zal worden.
11
9
i - i
MB-280 E
Fonds voor behoud werk Dick Laan
Waterschapsheuvel: wreed sprookje
(ADVERTENTIE)
•van de eigenaar zijn aangegeven.
vermogen: 130 k W/177 DIN-pk bij 6000 tpm.
Wie is nu eigenlijk Dick Laan? Volwas
senen zullen de naam minder kennen dan
de jeugd die niet is opgehouden met het
lezen van Pinkeltje. Maar vorig jaar stond
Dick Laan opeens centraal in de belang
stelling van filmliefhebbend Nederland
toen Harrie Geelen enige van de Pinkeltje-
boeken verfilmde onder de gezamenlijke
titel „Pinkeltje”, een opvallende trucfilm
waarin Bob de Lange de auteur speelde.
Van het ogenblik dat Pan Films en Cine-
centrum zich rhet de kinderboeken van
Dick Laan zijn gaan bemoeien, is de naam
teruggekeerd in de publiciteit waarin hij
met tussenpozen van het begin der jaren
dertig af is verschenen.
Velen zullen er niet van op de hoogte zijn
dat de filmer Laan een bekende en erken
de figuur was in de korte periode van een
Nederlandse avant-garde waarirv hij, vol
gens Henrik Scholte in zijn monografie
over Nederlandse Filmkunst (1933) een
verrassing betekende, tussen het fabrieks
werk en de detail-documentaire waarmee
wij op een gegeven ogenblik overvoerd
werden”. Met name noemt Scholte in dit
verband de kleine Voetbal-film van Dick
Laan waarvan hij constateert: „deze film
is een unicum gebleven om haar humor,
Elke Mercedes is al tijdens de produktie voorzien van een
uniek nummerplaatje, waarop in code alle eisen en wensen
In steeds betere technische omstandig
heden filmde Dick Laan van 1916 tot 1951.
In die tijd kwamen 24 speelfilms op 35 mm
(omdat de kleinere formaten nog niet be
stonden) tot stand, korte speelfilms van
In Het Melkwoud, Zijlstraat 63, Haar
lem draait dit weekeinde nog Un Réve
plus long que la Nuit, van beeldhouwster
Niki de St. Phalle. Een met symbolen
volgestopte lange droom, pretentieus en
gemaakt diepzinnig, die soms toch weer
door originele invallen en grappige vond
sten weet te amuseren.
Volgende week vertoont het filmhuis
Haarlem De Spiegel van de Russische ci
neast Andrej Tarkovski, die in ons land
bekendheid heeft gekregen dank zij uit-
Hoewel deel twee van Jaws in Lido
ongetwijfeld de meeste belangstelling zal
trekken is de aardigste en sympathiekste
film van deze week te vinden op maandag
avond en in de nachtvoorstellingen van
Studio. Dan wordt het debuut van een
vrouwelijke Franse regisseur, Diana Ku
rys, vertoond dat zij Diabolo Menthe
noemde en waarmee ze al dadelijk de Prix
Louis Delluc won.
En dan zijn er nog 16 mm documentai
res, waarvan verschillende uit de laatste
oorlog dateren, als „De Wagnerkade in
Oorlogstijd”, „De Bevrijding van Haar
lem”, „Droppings Aerdenhout” en „Het
kan verkeren”. In deze categorie valt het
filmpje „Opdracht” op dat Laan samen
met Mannus Franken in Zuoz maakte.
Daarmee wordt al aangegeven dat Dick
Laan ingevoerd was bij de Nederlandse
avant-garde van de dertiger jaren. Zo ken
de hij, behalve Franken ook L. J. Jordaan,
de filmcriticus, Jan Hin, Eduard Verschu
ren, Jo de Haas en Paul Schuitema, terwijl
hij later bevriend raakte met Herman van
der Horst. Er is dus alle reden om het
gevarieerde werk van deze beminnelijke
filmer van de ondergang te redden en uit
de vergetelheid te halen. Daarvoor is het
Dick Laan Filmfonds opgericht, want het
conserveren van films is een dure aangele
genheid.
In het IJmond-filmcircuit rouleert Stros-
zek van Werner Herzog, in zekere zin een
vervolg op Jeder für sich omdat Bruno S.
opnieuw de buitenstaander speelt die, uit
de gevangenis ontslagen, met een dwaze
buurman en een hoerig vriendinnetje naar
Amerika emigreert waar hij in een dolge
draaid pretpark zijn einde vindt. Een bi
zarre film die een magische invloed uitoe
fent. Dinsdag en woensdag in filmhuis
Velsen, Kanaalstraat 257, IJmuiden (20.30
uur) en vrijdag in filmhuis Heemskerk,
Handelstraat 93 (21 uur). Vanavond in
filmhuis Heemskerk nog The Maltese Fal
con, het filmdebuut van John Huston uit
1941 met onder meer Humphrey Bogart
als „private eye” Sam Spade en Sidney
Greenstreet, naar een detectiveroman van
Dashiell Hammett.
In de nachtvoorstellingen van Roxy is
ditmaal gekozen voor een vijf jaar oude
film van Fons Rademakers die op een
„policier” van Nicolas Freeling zijn film
Because of the Cats heeft gebouwd. Met
Hugo Claus schreef hij het scenario en
verplaatste de handeling naar Amsterdam
en Bloemendaaal. De handeling draait om
een zestal jongelui die Amsterdam en om
geving onveilig maakt door inbraken en
verkrachtingen. Het spoor voert naar een
stelletje rijkeluiszoontjes dat zich de Ra
ven noemt en naar evenveel dochters die
als clubnaam de Katten hebben gekozen.
Het is een beetje Clockwork Orange maar
dan een paar trapjes lager en zonder enige
opgaaf van redenen waarom dit thriller-
werkje verfilmd moest worden.
Voor de jeugd vertoont Studio Twee
Jongens en een oude Auto en Cinema
Palace Het Beste van Laurel en Hardy.
De debutante heeft het zich in zoverre
niet zo moeilijk gemaakt dat ze als zoveel
tilmers van de laatste tijd een terugblik
werpt op de jaren rond 1960 toen zijzelf
ongeveer de leeftijd had van de meisjes die
in haar film toon en richting bepalen. Er
zitten dus zeker autobiografische elemen
ten in Diabolo Menthe (de naam van een
„gedurfd” damesdrankje uit die tijd)
waarin over de kleine en grote belevenis
sen van een paar meisjeslyeeïsten in de
pubertijd verteld wordt. Men kan wel ra
den welke problemen aan de orde komen:
de bekende conflicten met de volwassen
wereld, ontwakende erotische gevoelens,
onderlinge ruzies, afgewisseld met dolle
pret, onderlinge genegenheden, het hele
gamma van emoties wordt afgewerkt.
Dat klinkt weinig origineel maar de ma
nier waarop Diane Kurys dit alles in beeld
brengt getuigt van een scherpe observatie
en een liefdevolle aandacht die het geheel
toch nieuwe dimensies geeft. De regie van
het jeugdige spelersmateriaal is opmerke
lijk subtiel en de wijze waarop zij zelfs de
politiek binnen het kringetje vriendinnen
weet te halen zonder dat dit geforceerd
aandoet, bewijst dat de prix Louis Delluc
niet ten onrechte aan de nu dertigjarige
Diane Kurys is uitgereikt.
Wat te zeggen van „Jaws 2”? In de vier
jaar tussen de eerste aflevering is er wei
nig veranderd in het badplaatsje Amity,
althans in zijn materiële houding. Amity
heeft te lijden gehad van het bloedige
bezoek van de grote witte haai, de vakan-
een of twee actes. Alleen „Twee Kwajon
gens en hun Uitvinding” liep uit tot zes
actes. Naar de titels beoordeeld voorname
lijk jeugdfilms zoals „De Wraak van de
Zwarte Pijl”, „Droom van een Kennemer
Padvindertje, De Kampioenwedstrijd”,
„Droom van een H.F.C.-ertje”. Waarbij
zich dan als laatste speelfilms „Voetbal”
en „Boy” voegen. Daarnaast ontstonden
documentairesl eveneens op 35 mm met
titels als „Hoe de Zaanse molens verdwij
nen”, „Skispringen te Chateau d’Oex”,
„Davos in de Winter”, „Kindersanatorium
Pro Juventute in Davos”, „Lyceum Alpi-
num te Zuoz”, waarvan de beide laatste
typisch voorbereidende studies zijn voor
„Boy”.
/'ii
aan het Donkere Spaarne in Haarlem. Het
ging in die oorlogsjaren slecht met het
bedrijfsleven en Dick Laan als zoon uit
een fabrikantenfamilie had weinig om
handen. Binger gaf hem de gelegenheid in
zijn fabriek, die het toen wèl goed deed, te
assisteren in technische activiteiten als
ontwikkelen, afdrukken, kleuren en opne
men.
Toen deze eerste samenwerking naar
beider tevredenheid verlopen was, werd
Laan ingeschakeld bij het maken van een
opdrachtsfilm over de Staatsmijnen. Dat
was in 1916, Dick Laan was 21 en in zijn
instructieve memoires die hij als „herinne
ringen en belevenissen van een oud-fil-
mer” omschreef, herinnert hij zich hoe er
En daar ligt de tweede handicap Water
ship Down is geen lieve dierenfilm voor
Kerstmis maar een beklemmend en wreed
sprookje met verwijzingen naar de men
senwereld. De hele film is eigenlijk één
lange tocht van welmenende konijnen, die
zich bedreigd voelen, naar het beloofde
land.
tiegangers zijn een tijdlang weggebleven
maar door extra strandattracties te bou
wen begint de loop er weer wat in te
komen. Nu het nieuwe seizoen goed schijnt
te worden is er helemaal niemand die
luistert als politieman Martin Brody, op
nieuw gespeeld door de zorgelijke Roy
Scheider, weer met aan wijzigingen komt
dat er opnieuw haaiengevaar dreigt.
Pogingen om het strand te sluiten falen
nu helemaal en er moeten opnieuw talloze
schrikwekkende en bloedige confrontaties
tussen Jaws en de zwem- en zeilersen-
thousiasten plaatshebben voor het domme
volk tot inkeer wil komen. Een kopie dus
van Jaws I en wie destijds van angst gegild
heeft, zal het nu misschien ook doen, al
leen een beetje zachter omdat men nu
beter voorbereid is.
Ook in Amsterdam neemt Jaws 2 een grote plaats in op het
wekelijks programma. Liefst drie theaters, Calypso, Cinema du
Midi en Cinema International vertonen de film die door de
onbekende Jeannot Szwarc is gemaakt, waarschijnlijk met de
bijgedachte dat het vervolg op Jaws op eigen reputatie kan
zwemmen en geen regisseur met een dure naam nodig heeft.
om haar brede inslag en om de durf,
waarmee hier het terrein, waarop overi
gens geen Nederlander nog eenige erva
ring had, namelijk dat van de komische
trucfilm, betreden „werd”. Zijn kort daar
op verschenen sanatoriumfilm „Boy”
bleef echter volgens Scholte steken in goe
de intenties en verloor aan oorspronkelijk
heid door een overmatige gevoeligheid.
Maar vóór die kritieken verschenen was
Dick Laan al ongeveer vijftien jaar bezig
met de filmerij, eerst als amateur, later als
beroepsfilmer. Zijn eerste contact met het
medium was tijdens de Eerste Wereldoor
log toen hij bij toeval kennis maakte met
Maurits H. Binger directeur en regisseur
van de befaamde Filmfabriek Hollandia
Een interessantere produktie, al was het
9 alleen maar door zijn originaliteit, is de
9 verfilming van Waterschapsheuvel, een
9 weinig aantrekkelijke titel waarachter een
9 diepzinnige dierenfabel schuil gaat die Ri-
9 chard Adams schreef en waarvan hij een
9 bestseller maakte. De laatste vijf jaren zijn
9 er ongeveer dertig miljoen exemplaren
9 van het boek verkocht, voldoende reden
S dus om aan verfilming te gaan denken. Het
probleem was dat Watership Down voor
namelijk gespeeld wordt door konijnen en
de enige mogelijkheid was dus er een
tekenfilm van te maken. Martin Rosen
heeft die uitzonderlijk moeilijke taak op
zich genomen en hij had daarbij met twee
grote handicaps te maken.
Daarom komt Mercedes-Benz bij het bouwen
van uw auto graag aan uw wensen tegemoet.
Die wensen kunnen betrekking hebben op een
stoel naar maat of een tempomaat voor het auto
matisch hanteren van een door u te verkiezen
kruissnelheid. Toepasbaar in alle typen vanaf
5-cylinder.
Ook biedt Mercedes-Benz u geen kleuren
combinaties, maar kleuren die u zélf combineert.
Zo kan aan een uitgebreide reeks wensen ten
aanzien van uitvoering en accessoires worden
voldaan.
En zo bouwt Mercedes-Benz niet een auto,
maar üw auto. Want pas wanneer al uw verlangens
bij de fabriek bekend zijn, wordt het produktie-
proces van uw auto gestart. Dat kost tijd.
Maar daar staat tegenover dat wij, als
Mercedes-Benz dealer, u dan ook
een individuele auto
kunnen leveren,
waarin u uw
persoonlijke smaak
terugvindt.
De maatstaf, waarmee andere
auto 's worden vergeleken.
toen opnamen gemaakt werden. De came
ra stond op een panoramakop vast gemon
teerd op een driepoot. Met je rechterhand
draaide je die slinger van de camera, met
de linkerhand bediende je een slinger die
de panoramakop naar links en rechts
draaide, en een tweede slinger, die opna
men naar beneden en naar boven mogelijk
maakte.
eenlopende produkties als Andrej Rublov
(1966) over een middeleeuwse ikonenschil-
der, het science fiction verhaal Solaris
(1971) en natuurlijk De Spiegel (1977). Een
wonderlijk mooie, maar uiterst cryptische
film waarin jeugdherinneringen van de
maker op literaire wijze in beeld worden
gebracht. Woensdag in het DAC, Ripper-
dastraat 13a (20 uur), donderdag in
’t Plein, tegenover de Spaarnehal in
Schalkwijk (21 uur) en vrijdag, zaterdag
en zondag in Het Melkwoud (21 uur).
Het wordt een zwerftocht vol angstige en
bloedige avonturen en van „last minute-
rescues” waardoor de film niet geschikt
verklaard is voor al te jeugdige kijkers.
Een echte spannende en dramatische te
kenfilm is geen alledaags verschijnsel en
het valt in Martin Rosen te prijzen dat hij
geen concessies gedaan heeft om ook de
kleine kinderen onder zijn publiek te van
gen.
De dieren-tekenfilm is nu eenmaal het
terrein van Walt Disney en niemand die
zich op dat terrein begeeft kan zich aan de
invloeden van de grote meester onttrek
ken. Martin Rosen met geringe tekenfilm
ervaring is zijn hele debuut lang duidelijk
bezig met zich te verzetten tegen de opko
mende krachten van imitatie, maar hij
weet in ieder geval de zoetelijkheid van
zijn voorganger grotendeels te vermijden,
ook al doordat het verhaal tot weinig zoe
telijkheid aanleiding geeft.
Toch zijn er bezwaren aan te voeren
tegen de opvattingen van de filmer en van
zijn „director of animation” met betrek
king tot de tekenfilm. De diverse karakters
uit het boek zijn te weinig visuele persoon
lijkheden geworden om zich als handelen
de figuren van elkaar te laten onderschei
den, waardoor het verhaal onduidelijke
plekken krijgt en aan eentonigheid gaat
lijden. Bovendien is de tekenstijl van het
trio Martin Rosen, Tony Gun en Philip
Duncan niet constant. Er wordt in diverse
stijlen en kleurgamma’s gewerkt, waar
door geen eenheid is ontstaan. Niettemin
blijft Waterschapsheuvel interessant als
Poging om met tekenfilm iets anders te
Proberen en er zelfs opwindende en tragi
sche effecten mee te bereiken. Als zodanig
‘s de film bijzonder bezienswaardig. (Al-
«Mmtaaj Roxyen rWyju
Meneer Dick Laan (Bob de
Lange) krijgt op zijn wastafel
bezoek van Pinkeltje (Aart
Staartjes) en Pinkelotje (Wiete-
ke van Dort), uiterst links.
Auteur-filmer Dick Laan
(links).
In het Comité van Aanbeveling hebben
vooraanstaande mensen uit het bedrijfsle
ven (M. J. van Buren, vice-voorzitter van
het departement Haarlem van de Neder
landse Maatschappij voor Nijverheid en
Handel, mr. N. C. de Groot van Embden,
voorzitter van de Kamer van Koophandel
en Fabrieken voor Haarlem en omstreken)
zitting genomen alsook vertegenwoordi
gers van de sportwereld en uiteraard uit
de kringen van de film. We zien in het
comité de namen van Joris Ivens, van de
voorzitter van de Leidse en ook die van de
Haarlemse Smalfilm Liga, van de direc
teur van de Stichting Film en Wetenschap
en van Jan de Vaal, directeur van het
Nederlands Filmmuseum, terwijl in het
bestuur onder meer initiatiefnemer P.
Hans Frankfurther en Henk de Smidt,
technisch medewerker van het Filmmu
seum zitting hebben. Zodat zowel de finan
ciële als de technische aspecten van de
zaak goede vertegenwoordigers gevonden
hebben, die het voortbestaan van Dick
Laans levenswerk op filmgebied (we heb
ben het nu niet gehad over de 28 Pinkel-
tje-boeken die hij na 1939 schreef en die
het in tien landen tot een verkoopcijfer
van 5 miljoen brachten) ongetwijfeld mo
gelijk zullen maken.
In een automobiel is comfort geen luxe, maar
een bijdrage tot ontspannen en veilig autorijden.
Comfort is
echter óók een
individuele
zaak.
Het wrede die
rensprookje Wa
terschapsheuvel,
met verwijzin
gen naar de men
senwereld. (Al
hambra, Roxy en
City, Amster
dam).
