streekgenoten
exposeren
1
1
p
Diamonds Direct
Betrouwbaar gids der vioolspelkunst
Haagse prijzen
voor auteurs
uitgereikt
Provincie wil
Nederland rijk aan
prijzen voor kunst
Opera in
Amsterdam houden
Paul Hut bekroond
voor Willink-film
Frans Halsmuseum geeft met „Stofwisselingen” actuele visie
f
M
CJ
l.i
E Herman (Schipper DV
TipsvoorFeestdagew
IN MEMORIAM JOS DE CLERCK
(ft
W. Voet Zn.
21
WOE NSDAG 20 DECEMBER
19 7 8
KUNST
TAFELCOUVERTS
enz. in zilver of verzilverd
vrden.
Leisburo'
20
als
in trek,
et war®
rden wil
itrek-
Noor-
»op de
dse-
:he Zee
akantie
zou
t terecht
waaruit
Toulon,
/rij Uit
lies lezei
ide vaar-
n de
se voeren
Juweliers
Anegang 13
Haarlem
i
f
k
.1
T
F
Herman Schipper - waar uw sieraad een
belegging en uw belegging een sieraad is.
HAARLEM. Tussen het vertrek van Daan Schwagermann als
conservator moderne kunst van het Frans Halsmuseum en de expositie
„Stofwisselingen” die het museum thans in de Vis- en Vleeshal houdt,
liggen verscheidene jaren. In die periode heeft het museum zich
voortdurend op de vlakte gehouden voor wat betreft een stellingname,
een visie op de hedendaagse kunst. De laatste jaren was er incidenteel
sprake van een kleine opleving (Zoltin Peeter, Fred Benjamins), maar
het ging dan bijna altijd om kunstenaars die vanuit een geïsoleerde
positie bezig waren of zijn. Soms werd er gesteld dat de taak om
moderne kunst te propageren eerder was weggelegd voor de galerieën
dan voor het museum (wat gezien de weinig riante expositiemogelijk
heden makkelijker gezegd was dan gedaan), soms ook liet het museum
doelbewust kansen liggen.
i KW
-
o
I 5
Textielkunst bevestigd
in autonome rol
t.
CEES STkAUS
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
KELTUM KOCHBERG CHRISTOFLE
(ADVERTENTIE)
P. ZWAANSWIJK
.1
Het is de derde buitenlandse bekroning
van dit werk over de nu 78-jarige Amster
damse schilder. De film werd gemaakt in
opdracht van de afdeling film van het
ministerie van Buitenlandse Zaken.
De uitreiking geschiedde door de heer G.
J. van der Molen; hoofd der afdeling film
van het ministerie van CRM op een jaar
lijkse bijeenkomst in het Filmmuseum in
Amsterdam. Daar worden de prijzen uit
gereikt die door Nederlandse cineasten in
het buitenland zijn verworven.
Ter gelegenheid van de expositie Stofwisselingen legde Toon Leenmans op de
bovenzaal van de Vleeshal dit eenmalige bloemtapijt.
Toen het meta-realimsme zich aandien-
de, werd er niet gereageerd zoals dat nog
iltijd niet gebeurt met verschillende rich
tingen binnen het realisme die toch in
Haarlem, maar ook daarbuiten een hoop-
tolle ontwikkeling doormaken zonder dat
iiarvan door het museum ook maar enigs-
litis een beeld wordt gegeven.
Een overzichtstentoonstelling van de
grafiek en aquarellen van Aart van Dob-
benburgh uit Bentveld is tot en met zondag
14 januari in de VARA-studio aan de Heu-
vellaan in Hilversum te zien. Men kan er
dagelijks van 10-17 uur terecht.
Tot en met zondag 7 januari exposeert
Nicolette Andriessen uit Haarlem op mu
ziek en muziekinstrumenten geïnspireerde
tekeningen bij het Kunstgenootschap
’t Reghthuys, Reghthuysplein in Nieuw
koop. De tentoonstelling, die ook porselei
nen hangers van Josje Regout en Arend
Hermans omvat, is dagelijks geopend van
14-16 uur, met uitzondering van de dins
dag. Op zaterdag van 11-15 uur. Het Reght
huys is van zondag 24 december tot en met
dinsdag 2 januari gesloten.
In het Stedelijk Museum in de Doelen
straat in Alkmaar loopt tot en met 15
januari een expositie onder de titel Witte
keramiek. Onder de deelnemers bevindt
zich behalve Berry Koek, Joanna Yaban
en Jan van der Vaart de Haarlemse kun
stenaar Tije Domburg. Het museum is op
maandag tot en met donderdag van 10-12
uur en van 14-17 uur geopend, op vrijdag
van 10-17 uur en op zon- en feestdagen van
14-17 uur. Op zaterdag is het museum
gesloten.
HAARLEM. Met ontroering zullen
velen uit onze regio, vooral zijn oud-
leerlingen, vernomen hebben, dat de vio
list en vioolpaedagoog Jos de Clerck op
hoge leeftijd overleden is. De laatste
levensjaren van Jos de Clerck zijn in
stilte voorbijgegaan.
De componist Hendrik Andriessen
droeg aan De Clerck als blijk van erken
ning van zijn artistieke betekenis zijn
Vioolsonate op. Het grootste deel van zijn
levenstaak heeft Jos de Clerck echter
niet als uitvoerend kunstenaar, maar als
viool-paedagoog verricht. Voor zeer ve-
AMSTERDAM (ANP). Aan de Am
sterdamse cineast Paul Huf zijn dinsdag
avond de derde prijs en het ere-diploma
uitgereikt die hij met zijn film „Carel
Willink, fantastische realist” in juni
kreeg op het twaalfde didactische film
festival in Rome.
Morgen, donderdagmiddag om 17 uur,
zal Hans Vogelesang, rector van een scho
lengemeenschap in Hoogeveen in het Else-
viergebouw (achtste etage) aan de Jan van
Galenstraat in Amsterdam-W. een grote
tentoonstelling openen van werk van An
ton Pieck. Tot en met 25 januari zijn daar
reistekeningen, het grafische werk, olie
verven en originele boekillustraties van de
Bloemendaalse kunstenaar. Men kan er op
werkdagen van 11-15 uur gratis terecht.
Op de zondagen, wanneer het gebouw van
14-16 uur geopend is, wordt een entreebe
drag geheven. De expositie is op eerste
kerstdag gesloten, maar op tweede kerst
dag toegankelijk.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Gedeputeerde Staten
van Noord-Holland onderschrijven het be
lang van de vestiging van de Nederlandse
Opera in Amsterdam als centrum voor de
muziekcultuur. Maar zolang het muziek
theater niet gerealiseerd is, lijkt dit vol
gens G.S. onoplosbaar. Daarom zal het
Noordhollandse bestuurscollege bepleiten
dat het Rijk een deel van de lasten, die uit
de bouw van het muziektheater voortvloei
en, voor zijn rekening neemt. Dit blijkt uit
antwoorden op vragen van het D’66-Sta-
tenlid Van Wagensveld-Drukker.
I
De expositie van textiele kunst in de
teide Hallen is echter een welkome aan-
vulling op een terrein dat het museum in
het verleden regelmatig heeft betreden
(denk aan de Textieltriënnales), een gege-
ven dat nu een zeer actuele „vervoeging”
heeft gekregen. Het is nog te vroeg om
toespelingen te maken voor wat betreft de
rol die het museum landelijk zou kunnen
(aan innemen in de rij van provinciale
musea die zich met grote betrokkenheid
met de hedendaagse kunst inlaten (Eind
hoven, Franeker, Groningen, Venlo), feit
blijft dat er sinds Schwagermann de Beer-
idder School in Haarlem op grote schaal
introduceerde, nog niet eerder zo’n duide-
van een andere soort kunst te worden
afgeleid. Met de expositie „Stofwisselin
gen” is een derde fase aangebroken. De
textielkunst kan na deze tentoonstelling
volstrekt autonoom worden gefioemd om
dat ze nu haar eigen, volstrekt onafhanke
lijke taal spreekt zoals de beeldhouwkunst
dat in relatie tot de schilderkunst al eeu
wenlang doét.
Daarbij doet zich trouwens het vreemde
van deze hele zaak voor dat textielkunst in
wezen als de „oervorm” van de kunst kan
worden beschouwd. Toen in de oertijd de
mensen zich door de voortdurende tempe
ratuurdalingen begonnen te kleden, ont
stond een behoefte die verder reikte dan
het voorzien in de primaire noden. Met het
zelf maken van kleren, groeide ook de
behoefte om ze te versieren, een individua-
lisatieproces dat met enige goede wil tot
kunst is te bestempelen. De Duitser Gott
fried Stempel heeft dat in de vorige eeuw
met een tentoonstelling willen aantonen,
maar het heeft bijna eeneneenkwart eeuw
geduurd voordat de kunstenaars werke
lijk begrepen dat zijn stelling toegepast
kan worden waar hij van mening was dat
kunst bepaald wordt door het materiaal,
de techniek en het rationele produktiepro-
ces dat daarvan het resultaat is.
Wie uit dat rijtje begrip techniek loskop
pelt, kan dus zeggen dat textielkunst kunst
is die bepaald wordt door de techniek, in
casu vlechten, weven, breien, naaien en
andere. Op dat moment is het gebruikte
materiaal ook niet zo belangrijk meer.
Door de toepassing van een van die ge
noemde technieken krijgt het gemaakte
kunstobject automatisch een autonome
rol. Hoe sterk dat werkt bewijst onder
meer Joop van Rijs die in de Vishal door
kaders omvatte structuren laat zien. Hij
vlecht met repen lood een soort van matje
dat alleen de structuur heeft zoals we dat
van stoelzittingen kennen. Het effect is
echter geheel anders: het materiaal doet
voorkomen alsof het beeld bolstaat. Er
ontstaat bovendien een associatie met de
fotografie die bijvoorbeeld textiel op de
hier toegepaste wijze nooit zal kunnen
krijgen.
Het aardige van deze expositie is dat je
actuele stromingen die zich binnen het
geheel van de beeldende kunst afspelen, zo
duidelijk kunt terugvinden. Wanneer je de
techniek als uitgangspunt stelt (en tenslot
te doe je dat met schilderen, etsen, beeld
houwen, fotograferen, componeren en
dansen ook) dan blijkt in textiel bijna alles
mogelijk te zijn wat in al die andere kunst
richtingen ook wordt gedaan. Textieltech
nieken kunnen voor minimal art worden
aangewend (zoals Paul Jansen dat doet
met zijn wandstructuren in zwart garen),
ze dienen voor environments en zelfs voor
performances zoals Charley van der Rest
met zijn „Capuchon” op de openingsavond
bewees.
In zowel de Vishal als in de Vleeshal ligt
lijke visie door het Frans Halsmuseum op
de avant gardekunst is gegeven.
In een bijna onleesbaar geschreven en
overigens ongesigneerde inleiding in de
bijbehorende cataloog heeft Mabel Hogen
donk, de conservatrice moderne kunst,
een verantwoording afgelegd voor deze
expositie die een geheel nieuw perspectief
aan de textielkunst weet te geven. Nieuw,
omdat ze afrekent met alles wat er tot nog
toe op dit terrein is gemaakt en dat op slag
traditioneel kan worden genoemd. Bij de
plaatsbepaling van het gebruik van textiel
in de beeldende kunst, is de functie van het
materiaal tot nog toe steeds van doorslag
gevend karakter geweest. Wie wandkleden
weefde of borduurde, deed (c.q. doet) niets
anders dan wat een schilder met verf en
penseel doet: hij of zij maakt een voorstel
ling.
De textielkunst kreeg, toen er driedi-
mensionele objecten werden gemaakt,
voor het eerst een zelfstandig karakter,
met andere woorden ze hoefde niet meer
Archieffoto gemaakt ter gelegenheid van de uitreiking van de Jos de Klerkprijs
aan de violist en vioolpedagoog Jos de Clerck. Vlnr. Jos de Clerck, Piet Vincent, oud-
wethouder Daaf Geluk en André Kaart.
de Italiaanse componist Ottorino Respig
hi geschreven Concerto Gregoriano.
---
Hij trad weinig meer op de voorgrond.
In de beslotenheid van de eigen kring
kon De Clerck terugdenken aan een lan
ge periode van een rijke muzikale activi
teit, welke voor wat Nederland en in het
bijzonder de stad Haarlem en haar omge
ving betrof, begon in 1914. In dit jaar
verliet Jos de Clerck België, waar hij in
1893 te Antwerpen geboren was, om zich
in ons land te vestigen. Nederland werd
blijvend zijn tweede vaderland en Haar
lem zijn woonplaats.
In korte tijd werd De Clerck hier een
belangrijke persoonlijkheid in het
muziekleven, hoog gewaardeerd om zijn
artistieke en menselijke kwaliteiten en
om zijn collegiale gerichtheid.
Als uitvoerend kunstenaar heeft hij
vooral in de eerste jaren van zijn loop
baan van zich doen spreken. Hij maakte
als altist deel uit van het Hollands Strijk
kwartet, dat niet alleen in ons land, maar
ook daarbuiten roem behaalde, Met de
pianist Martin J. Lürsen gaf hij kamer-
muziekuitvoeringen en op concerten van
de toenmalige Haarlemse Orkestvereni
ging trad hij a(s viool-solist op. Zo intro
duceerde hij te Haarlem het in 1922 door
DEN HAAG (ANP). „Als toch iemand
moet boffen, waarom ik dan niet”. Met
deze opmerking over dichten en onder
scheidingen heeft de in Amsterdam wo
nende Zuidafrikaanse dichteres Elisa
beth Eybers dinsdag in Den Haag de Con-
stantijn Huygensprijs van 8000 gulden in
ontvangst genomen. Zij zag in de toeken
ning ervan ook een gebaar van grote gast
vrijheid in ons land.
Zij had de oeuvre-prijs van wethouder
A. van Lier gekregen die ook de overige
literaire prijzen van elk 4000 gulden van de
gemeentelijke Jan Campertstichting over
handigde: aan Cees Nooteboom de Jan
Campertprijs voor de bundel „Open als
een schelp, dicht als een steen”, aan F. B.
Hotz de F. Bordewijkprijs voor de verha
lenbundel „Ernstvuurwerk” en aan Maar
ten ’t Hart de J. Greshoffprijs voor de
bundel „De som van misverstanden”.
De jury vond, dat wat Elisabeth Eybers
schrijft tot het zuiverste hoort dat in het
Afrikaans geschreven werd en tot het bes
te dat het Nederlandse taalgebied als ge
heel aan moderne poëzie te bieden heeft.
De grootste en grote accenten die haar
werk, ook hier, tot een rijk bezit maken
waren aanleiding met algemene stemmen
de dichteres voor de Huygensprijs voor te
dragen.
Van Cees Nooteboom merkte de jury op,
dat deze zich in zijn poëzie altijd in sugges
tieve beelden met de dood heeft bezig
gehouden. Inzicht is bij hem in de plaats
gekomen van zoeken, het besef, dat de
dood een overweldigende kosmische
grootheid is, waartegen niet te vechten is.
De poëtische kracht, waarmee dit besef
wordt verwoord, noemt de jury speciaal
als aanleiding de bundel ter bekroning
voor te dragen.
Hotz, die eerder musicus was en over
muziek schreef, heeft thans twee novellen
bundels gepubliceerd. De jury noemde de
dubbele structuur en betekenis van de
verhalen. In de dubbelfacetten zag zij ook
een dubbel incident in de Nederlandse
prozaliteratuur van de laatste jaren: ge
beurtenissen die door hun belangrijkheid
de beraadslaging in de literatuurkritiek
over de aard en richting van het proza
even stil doen vallen. De jury aarzeldde
dan ook niet de jongste bundel voor de
Bordewijkprijs voor te dragen.
Na de snelheid gereleveerd te hebben,
waarmee Maarten ’t Hart publiceert, oor
deelde de jury, dat „De som van misver
standen” een bundel is die een persoonlij
ke benadering van literatuur en een
indrukwekkende belezenheid demon
streert en die de lezer aanspoort op eigen
leesavontuur uit te gaan. Deze kwaliteiten
hadden de doorslag gegeven voor het be
sluit ’t Hart voor de prijs in aanmerking te
laten komen.
De jury werd gevormd door: Gerrit Bor-
gers, Pierre H. Dubois, Jaques den Haam,
André Matthijsse, Harry Scholten en Paul
de Wispelaere.
AMSTERDAM (ANP). Nederland
kent ruim 150 prijzen en onderscheidin
gen op kunstgebied. Zij worden uitgereikt
met een frequentie, die varieert van inci
denteel tot een maal per vijf jaar. Dit
blijkt uit een overzicht van kunstprijzen,
dat is samengesteld door de Boekman-
stichting in Amsterdam.
het accent vooral op de environments. In
deze vorm van kunst die sterk gerelateerd
wordt aan haar omgeving, komen de tex
tieltechnieken als bijzonder sprekend naar
voren. Een bewijs daarvan levert Toon
Leenmans die een combinatie van textiel
techniek en een verwijzing naar florale
elementen voorstaat. Op de bovenzaal van
de Vleeshal heeft hij een „bloemtapijt”
gelegd, een aantal vakken op rij die elk
elementen uit de natuur bevatten. Aldus is
een landschap gecreëerd dat zijn weerga
in schoonheid op deze expositie niet kent.
Voor wie voor Leenmans taal ontvankelijk
is, geeft dit environment een heftige emo
tie die hij niet snel zal vergeten.
Bijzonder inhakend op je emotionele
ontvankelijkheid zijn ook de objecten van
Johan Claassen die op deze tentoonstelling
wel zeer sterk naar voren treedt. Hij toont
met het inpakken van voorwerpen een
zekere overeenkomst met Christo, maar
waar de Bulgaar de anonimiteit van zijn
gebruikte voorwerpen voorstaat, gaat
Claassen juist terug naar het gebruikte
object. Zijn vormen zijn door de toepas
sing van het linnen en dé oppervlaktebe
handeling een suggestie van het innerlijk
waaraan een sterk bepaalde stemming of
sfeer wordt toegevoegd. Claassen verwijst
op een niet geheel te omschrijven wijze
naar een Middeleeuwse tijd van gevaar en
angsten, onbestemde gevoelens van drei
ging en dood. Als een van de heel weinigen
op deze tentoonstelling gebruikt hij bij zijn
sfeerbepaling ook de geur.
Dat laatste is eigenlijk heel merkwaar
dig als je bedenkt hoeveel daarmee gedaan
kan worden en hoe weinig het gebeurt. De
canvas-objecten van Cornells Rogge bij
voorbeeld suggereren in hun eenvoud heel
veel, maar bij het ondergaan ervan wordt
maar van een zintuig gebruik gemaakt,
zoals dat ook geldt voor het werk van
Harry Boom. Deze Goudse kunstenaar
werkt met textiel en steenkool in een com
binatie die gevoelens van trieste roman
tiek oproept. Anderzijds is hij ook concep-
De prijzen zijn als volgt over de verschil
lende sectoren verdeeld: beeldende kunst
en bouwkunst - 15; film, fotografie, pers,
radio en tv - 17; muziek - 30; toneel en
letteren - 50 en cultuur - 44.
De Boekmanstichting is uit de contacten
met de diverse kunstinstellingen gebleken,
dat er nog al verschillend wordt gedacht
over het toekennen van prijzen. Aan de
ene kant bestaan er twijfels of het instituut
Prijs als blijk van waardering nog wel past
in deze tijd, aan de andere kant is er een
tendens om nieuwe prijzen in te stellen.
Volgens de stichting kennen van de elf
provinciale besturen er zes geen prijzen
(meer) toe. Dit geldt ook voor tien door de
stichting aangeschreven gemeentebestu
ren. Veertien van de in het overzicht be
trokken gemeenten reiken wel prijzen uit
ter bekroning van prestaties op het gebied
van kunst en cultuur.
1) Garnalencocktail
Verdeel 150 gr gepelde garnalen over 4 glazen Maak
saus van 1 dl tomatenketchup, 2 eetl. tomatenpuree,
1/81. geklopte slagroom, 1/2theel selderiezout en id
paprikapoeder. Voeg scheutje sherry toe Glazen
garneren met schilt je citroen.
2) Mosselen-sate
10 gekookte mosselen aan saté-stokje rijgen en in
dampend frituurvet dompelen Opdienen met saté
saus.
3) Paling snack
Crackers beleggen met plakjes gefileerde paling
Eventueel garneren met schijfjes augurk
4) Hartige hapjes
Dun gesneden plakjes gerookte makreel of bokking op
sneetje witbrood. Ansjovisrolletje op schijfje hard
gekookt ei op toast.
Doe meer met vis, omdat ’t zo lekker is.
^roduktschap voor Vis en Visorodukten. s-Gravenhage^^
ü- Zonder titel” is dit in lood uitgevoerde vlechtwerk van Joop van Rijs dat van 1978
dateert.
tueel bezig, zoals ook Jaap Verhey Pols en
Johan Claassen doen.
Het onderzoek naar de werking van licht
en schaduw vindt in Pols ook een verte
genwoordiger die daar heel relativerend
mee bezig is. Je kunt dat laatste trouwens
ook zeggen van Theo Jeuken die citaten uit
de beeldende kunst verwerkt op een be-
wust-truttige manier waarbij hij ver
vreemdende objecten in een vervreem
dend materiaal verwerkt.
Er is in beide hallen nog veel meer te
zien, onbesproken blijft hier nog-het inte
ressante werk van Marlies Appel, een in
drukwekkend environment van Sonja
Besselink dat al dadelijk bij de entree van
de Vleeshal ontregelend werkt en de femi-
nistisch-abstracte kunst van Anna Verwey
- maar het valt toch té betreuren dat in
deze veelheid van namen en stijlen die van
Krijn Giezen ontbreekt. Giezen is een van
de allereersten geweest die in ons land aan
de textielkunst een autonoom karakter
heeft gegeven. Juist zijn deelname aan
deze expositie had een bevestiging van zijn
overtuiging kunnen zijn.
Het is te hopen dat nu het Frans Halsmu
seum eindelijk van een visie op het moder
ne kunstgebeuren getuigt, het niet bij een
eenmalige groepsexpositie blijft. Het ver
dient zeer zeker de aandacht om de meest
interessante kunstenaars van deze ten
toonstelling blijvend te volgen. Voor een
soort kunst die commercieel gezien onver
koopbaar is, vormt het museum de ge
schikte plaats. Waar elders zou ze trou
wens moeten worden ondergebracht?
Daarbij rijst de vraag hoelang zo iets nog
mogelijk blijft, nu alle plannen van over
heidswege er op wijzen, dat juist deze
kunst niet langer gesteund hoeft te wor
den.
(Tot 12 februari, dagelijks van 10-17 uur,
op zon- en feestdagen van 13-17 uur. Op
Nieuwjaarsdag zijn beide Hallen alsmede
het museum gesloten).
Ileiligeweg 3
Amsterdam
len werd hij de betrouwbare gids op het
zo moeilijk te exploreren gebied der vi
oolspelkunst. Het waren eerst de leerlin
gen, die hij les gaf aan de destijds zo
bloeiende muziekschool van de Haarlem
se afdeling van de Maatschappij tot Be
vordering der Toonkunst, waar de voor
bereiding tot het leveren van een voldoe
ning gevende prestatie in hoge ere werd
gehouden. Niet alleen aan vakstudenten,
ook aan muziekaal-begaafde amateurs
gaf De Clerck de onmisbare technische
basis voor een latere rijke ontplooiing in
vrijheid.
In deze zin is hij ook als hoofdleraar
aan het Amsterdams Conservatorium en
het Maastrichts Conservatorium werk
zaam mogen zijn, waarmede hij ook op
dit niveau zijn bijzondere betekenis als
viool-paedagoog heeft kunnen accentue
ren. Tallozen leerlingen zullen in dank
baarheid hun vriend en leraar Jos de
Clerck blijven gedenken en met hem nog
vele anderen, die het voorrecht hadden
hem te mogen ontmoeten, in welke zin dit
ook heeft kunnen zijn.
Hoe bijzonder groot de waardering
was, die men in Haarlem voor De Clerck
als kunstenaar had, werd heel nadrukke
lijk aangetoond met de Jos de Klerk-prijs
welke hem in 1973 werd toegekend en op
21 januari van dat jaar in de Renaissan-
cezaal van het Frans Halsmuseum werd
uitgereikt.
