Thuis Best een matte en oppervlakkige vertoning
Cubanen naar ons land
met klassiek ballet
Architectuur Museum geeft beeld van vooroorlogse bouwwijze
5
Koopjes in alle afdelingen uitsluitend voor onze vaste klanten.
Alphenaar
Alphenaar
streekgenoten
exposeren
toonaanqevcr
PIANO’S - ORGELS
PLATEN - INSTRUMENTEN
HI-FI STEREO - BLADMUZIEK
KOOP/NON?.
(DONDERDAG
7-9 UUR
fit
I:
Cellist De Machula
opent expositie
in ’t Oude Slot
ing
ALICIA ALONSO LEIDT NATIONAAL ENSEMBLE
Muiderberg herdenkt
musicus G. A. Heinze
i
i
I
I
I
I
Olympisch Stadion
int
itraat 15.
dio’s
speakers
Darfitt, Rc
él. 316036
LANGLAUF- -
SKIES 179.50
Stadhuis-Ontwerp
SNEEUW
KETTINGEN
9MHTVI
■■Bl
■MV*
KUNST
19 7 9
JANUARI
DONDERDAG
4
10
er
voor
SK
ude
X
nde kaai
leentese
inzage.
KRUISWEG 45-49, HAARLEM, 023-320244.
BIJ STATION EN PARKEERGARAGE
I
I
al bekent
1080 (ge
«straat te
openbare
irgadermj
te verkte
d van ee>
IJmuides
fi van de
ingin Wil
itraat, de
>an de (te
De W
Concertagenda voor 9
jazz, rock en show v?
of
ge oud
niet
g’n
gei-
imeer
ROTTERDAM. „Thuis Best” is de titel
van de nieuwe show van Jasperina de Jong en
de eerste drie nummers heten achtereenvol
gens Thuis Best, Veilig Thuis en Gezellig
Toch. Namen waaruit een kneuterige Holland
se binnenhuissfeer kan worden afgeleid. He
laas komt dit nieuwe programma, dat eerder
in tal van kleinere plaatsen werd uitgepro
beerd, nauwelijks boven die sfeer van kneute
righeid uit. Op een enkel programma-onder-
deel na blijft Jasperina’s Thuis Best steken in
oppervlakkigheid met voor de hand liggende
woordspelingen en pogingen tot parodiëren.
Een tamelijk mat geheel waarvoor vijf tekst
schrijvers hun bijdragen leverden en zeven
componisten hun muziek schreven of arran
geerden.
AMSTERDAM. In het Archi
tectuur Museum aan de Droogbak
1 in Amsterdam zijn momenteel
twee exposities te zien die beide
van belang zijn, al gaat het dan
om minder actueel werk van Ne
derlandse architecten. Allereerst
is daar een overzicht te zien van
het werk van Auke Komter gebo
ren in 1904. Komter behoort tot
wat wel de tweede generatie van
het Nederlandse functionalisme
wordt genoemd. Deze generatie
kon voortborduren op het werk
van voorgangers als Duiker en
Van Loghem, Naast en verweven
met zijn bouwpraktijk is Komte
een belangrijke figuur geweest in
diverse architectenorganisaties
na 1930. Hij was tot dit jaar voor
zitter van de Stichting Architec
tuur Museum.
trekt J 1
RVICE
wetse X
J3U2S,
bah©).
(ADVERTENTIE)
Jasperina beneden eigen niveau
(Van onze kunstredactie)
KO VAN LEEUWEN
Auke
Komter
n verloren worsteling
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
ALPHENAAR VOORVERKOOP
N
Joan Armatrading, qua intimiteit en
emotionaliteit een Caraïbische tegenhang-
ster van Janis Ian, geeft wederom twee
concerten in Nederland. Maandagavond 5
februari wordt het dringen in het Amster
damse Theater Carré, twee dagen later in
het Haags Congresgebouw.
TSCHAA7
Prijs f 4C
31, Velse
Jasperina in Koers, een nummer over
wielrennende vrouwen.
me wordt genoemd leidde tot het zoeken
van oplossingen in een vormentaal, die
overtuigend verlaten leek te zijn.
Het heeft voor iemand, die de jaren
dertig niet heeft meegemaakt, iets heel
dramatisch om te zien hoe de functionalist
Komter onder invloed komt van de reacti
onaire Granpré Molière. Zo zet hij zich in
het begin van die periode al in voor een
compromis als het decoratieve functiona
lisme en organiseert hij tijdens de oorlog
met onder andere Granpré Molière de
„Doornse Dagen” waar aanhangers van de
behoudende Delftsche School en van het
functionalisme tot een dialoog probeerden
te komen.
Pas na de Cubaanse revolutie van 1956
kreeg de groep een'zodanige subsidie dat
een redelijk bestaan mogelijk werd. Toen
kreeg de groep ook de naam Nationaal
Ballet van Cuba. Alicia Alonso was als
steeds de dragende ster en om een gelijk
waardige partner voor haar te vinden no
digde ze Azari Plisetski uit Moskou uit (de
broer van de beroemde Maja Plisetskaja).
In 1969 was het Nationaal Ballet van
Cuba ook in ons land (in Sittard en Sche-
veningen). Alicia Alonso had toen zodanig
slechte ogen, dat ze alleen maar kon dan
sen als er in de coulissen mensen stonden
die haar toesisten hoe ver ze nog kon. Toch
was haar optreden toen erg indrukwek
kend. Daarna werd haar gezichtsvermo-
Naast de tentoonstelling van Komter is
in het Architectuur Museum een beschei
den tentoonstelling ingericht, die de bouw
van het Olympisch Stadion in Amsterdam
laat zien. Dit naar aanleiding van het vijf
tigjarig bestaan ervan.
De architect ervan, Jan Wils (1891-1972),
is ondanks een veelzijdige oeuvre, be-
A. Komter,
interieur van
het atelier op
het Prinsenei
land in Amster
dam, 1932.
schijnt te missen. En zo werkt Jasperien somstijds droevig
beneden haar eigen niveau.
Thuis Best kreeg tekstbijdragen van Ivo de Wijs, Eric
Herfst, Jan Boerstoel, Lennaert Nijgh en Kees van Koot-
en. Ook allemaal mensen die bepaald geen slechte reputa
tie op dat gebied genieten. De formule waarin dit pro
gramma steekt lijkt een poging cabaret en reveu samen te
brengen. Er wordt veel gedanst en Gillian Lynne bedacht
tal van choreografieën die vaart in de presentatie moeten
brengen. Een enkele maal lukt dat heel goed, zoals bij
Game Over, een nummer dat een link legt tussen speelau
tomaten en schieten, bij Waar zijn de grote geesten en bij
Motormanie.
Waar zijn de grote geesten is trouwens een van de
gunstige uitzonderingen op het vri zouteloze geheel. Het
gaat om een opera-achtig nummer waarvoor Verdi via een
rechtstreeks spiritistisch contact met Jasperina de aange
ver is en dat in een niet onaantrekkelijke muzikale bewer
king van Jan Huydts door het hele ensemble komisch en
met vaart wordt gepresenteerd.
Binnen amusementskader uit Jasperina c.s. zo hier en
daar ook wat verspreide maatschappijkritiek. Maar ook
daar ontbreekt het weer aan werkelijke diepgang. Een
nummer als Thuisland (van Ivo de Wijs) begint hoopvol
(„De blanken in Zuid-Afrika met banken in Zuid-Afrika”)
maar eindigt in een onbenullig plot met Nederland als
thuisland voor de blanke Zuidafrikaanse bevolking als
het zwarte volksdeel daar de onderdrukking eindelijk van
zich kan afschudden. Zingend vertellen kan Jasperina als
de besten en dat doet zij ook nu weer in een goed liedje
over kinderen en ouders. Daarna een liedje over een
doodgevonden heroïnemeisje, eveneens een van de betere
bijdragen, waarvoor Boerstoel de tekst schreef.
De muzikale begeleiding van de zeven mensen in de
show is in handen van een viermans orkestje onder
leiding van Jan Huydts. Binnen een schamel decor is dat
kwartet bijna de gehele avond aan het oog van het publiek
onttrokken, omdat het om onduidelijke redenen in een
soort alkoof-achtige ruimte zit. Soms worden door de
belichting alleen de contouren ervan zichtbaar.
Maak es wat af, zo heet een van de goede nummers in dit
programma, een tekst van Kees van Kooten in een uitste
kende solo van Jasperina. Op die momenten herken je
kwaliteiten van iemand die het vak toch tot in de vinger
toppen beheerst. Want Jasperina kan formidabel zingen
en bewegen en bij het dansen wint ze het van de meisjes
uit het vak die haar omringen. Waarom blijft zo’n show als
Thuis Best dan zo beneden haar niveau, dat is de knellen
de vraag waarmee je naar huis terugkeert Voorlopig
blijft Thuis Best nog in het Luxor Theater in Rotterdam,
waar woensdag de officiële presentatie was. Daarna gaat
het weer het land door.
Herbie Hancock, het afgelopen jaar
duo-recitals met Chick Corea verzorgend,
komt weer naar ons land. Vrijdagavond 2
februari treedt hij samen met zijn band op
in de Rotterdamse Doelen. Ditmaal zal het
repertoire zich bewegen tussen jazzrock
en funk als we afgaan op de samenstelling
van zijn band, waarin onder meer drum
mer Alphonze Mouzon en saxman Bennie
Maupin schuil gaan.
HEEMSTEDE. Vanavond gaat in t
Oude Slot in Heemstede een kortlopende
expositie open van schilderijen van Wieb
de Machula-de Rook uit Abcoude. De ten
toonstelling is tot en met zondag elke
middag van 14-17 uur te zien, ’t Oude Slot
bevindt zich in de Ir. Lelylaan 6 in Heem
stede. Op de opening zal Tibor de Machu
la, echtgenoot van de schilderes, een com
positie voor violoncello van Kodaly ten
gehore brengen.
175x1
sneeuwka
1-317534
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Van 12 tot 19 januari
zal het Nationaal Ballet van Cuba vijf
maal in ons land optreden met drie ver
schillende programma’s. Dit is een onder
deel van een wereldtoernee die de groep
maakt ter gelegenheid van zijn dertigja
rig bestaan. Bezocht worden Amsterdam
(12 januari), Utrecht (13 januari), Scheve-
ningen (14 en 15 januari) en Rotterdam
(18 januari). Het programma brengt
hoogtepunten uit het klassieke repertoi
re: Giselle, Zwanenmeer en Les sylphides
en verder uitsluitend moderne werken
van eigen choreografen met Carmen,
Bloedbruiloft en Genesis.
De groep, die 73 leden telt, staat onder
leiding van Alicia Alonso, die nu al 35 jaar
lang tot de beste sterren ter wereld be
hoort. Volgens de officiële opgave werd ze
op 21 december 57 jaar. Alicia Alonso zal
in vier van de vijf voorstellingen zelf optre
den in Carmen (in Amsterdam en Rotter
dam) in Giselle (in Utrecht) en in de tweede
acte van Het Zwanenmeer (in Schevenin-
gen op de 15de).
De groep werd in 1948 in Cuba gesticht
door Alicia en haar echtgenoot Fernando
Alonso onder de naam Ballet Alicia Alon-
MUIDERBERG (ANP). De musicus
en toondichter G. A. Heinze overleed 75
jaar geleden, wat aanleiding is voor een
herdenking in zijn woonplaats Muider
berg met verschillende evenementen in
de periode van 1 tot 15 oktober van dit
jaar: een tentoonstelling, een musicolo-
giscb-historisch colloquium, het lanceren
van een grammofoonplaat met liederen
en mogelijk enkele concerten.
leta
geeft u pe
Jasperina de Jong geldt en zeker niet ten onrechte
als een der grootsten van het moeilijke kleinkunstvak in
ons land. In Thuis Best wordt zij op het toneel omringd
door nog zes mensen die zingen, dansen of hun tekst
zeggen. Zelden heeft zij in een eigen programma zoveel
medewerkers op de been gehad, maar als totale show
blijft het geheel een vertoning die werkelijke bezieling
Wie zich een voorstelling wil maken van
het stadion, zoals dat voor de Olympische
Spelen van 1928 tot stand kwam, moet de
bovenste ring van de tribune wegdenken.
Het oorspronkelijke gebouw was een laag,
sober complex, waarin toentertijd geavan
ceerde betonconstructies aan het oog ont
trokken werden door een schil van metsel
werk. Het maakte een nogal logge indruk.
De situatie, waarin het stadion in 1928 een
blikvanger kon zijn, is moeilijker voor de
geest te halen. De meeste voorzieningen,
zoals onder andere een aantal ook door
Wils ontworpen sporthallen, zijn verdwe
nen. En de twee rampzalig gesitueerde
Citroën-garages hebben het stadion van
veel van zijn luister ontdaan.
De uitbreiding van het stadion met een
extra ring dateert uit de jaren 1937-1938.
In een bij de tentoonstelling gepubliceerde
tekst van Olf Kiers merkt deze op, dat de
uitbreiding volledig misstaat door het con
trast met het oorspronkelijke gebouw. In
die opvatting ligt een groot gebrek aan
inlevingsvermogen in een achter ons lig
gende periode besloten. Men kan de ma
nier waarop de bovenste ring het stadion
uitrijst mooi of lelijk vinden. Men kan
eveneens twisten over de vraag of een
uitbreiding zich in het algemeen dient te
conformeren aan eerder gekozen princi
pes. Maar een feit is dat Wils hier, waar
schijnlijk mede onder invloed van de in
1928 geuite kritiek betreffende het mas
sieve karakter van zijn werk en van de
open constructie van het in 1936 door
Brinkman en Van der Vlugt gebouwde
Feijenoord-stadion in Rotterdam, gewoon
voor een uitermate logische voortzetting
heeft gekozen.
Bij de tentoonstelling in het Architec
tuur Museum zijn twee monografieën ver
schenen, die het resultaat zijn van een
samenwerking tussen de Stichting Archi
tectuur Museum en Uitgeverij Van Gen
nep uit Amsterdam.
(Beide exposities lopen tot en met 31
januari. Het museum is op maandag tot en
met vrijdag van 10-17 uur en op zaterdag
en zondag van 13-17 uur toegankelijk).
MAARTEN KLOOS
staande uit onder andere woningen
waaronder zowel villa’s als arbeiderswo
ningen een kerk, scholen en kantoren
bij het grote publiek nooit erg bekend
geworden. Hij is een medewerker van Ber-
lage geweest, waar hij het werk van de
Amerikaanse architect Frank Lloyd
Wright leerde kennen en onder diens in
vloed kwam. In 1916 vestigde hij zich als
zelfstandig architect en vervolgens kwam
hij door zijn samenwerking met architec
ten als Van Doesburg en Oud in aanraking
met „De Stijl”. Hij maakte van 1917 tot
1919 deel uit van deze groep.
die van een avontuurlijk bouwer een voor
zichtig diplomaat is geworden.
Met bindingen.stokken én
langlauf schoenen
L Frantzen Wintersport
Amsterdam
Churchül laan 85. 020 725988
Komter is één van degenen geweest, die
in die tijd het functionalisme verlaten heb
ben. En het is heel leerzaam om te zien hoe
snel zo’n proces kan verlopen. Wie de
villa’s uit 1933 vergelijkt met het derde
prijsvraagontwerp voor het stadhuis van
Amsterdam (1940-1941) kan zich nauwe
lijks voorstellen, dat dit twee ontwerpen
van één en dezelfde architect zijn, tenzij
men zich grondig verdiept in culturele
achtergrond van die tijd.
Dit is zeker interessant, omdat Komter
en zijn generatiegenoten in de wederop
bouwperiode een groot deel van het huidi
ge gezicht van de Nederlandse architec
tuur bepaald hebben. Aan de niet-professi-
onele bezoeker wordt een architect voor
gesteld, die de schepper is geweest van
allerlei gebouwen waaraan men tot nu toe
misschien nooit bewust aandacht geschon
ken heeft. Hoeveel mensen weten, dat de
erebegraafplaats van Bloemendaal, een
groot deel van de bebouwing van de Bur
gemeester de Vlugtlaan in Amsterdam en
het grote blok woningen aan de Korte
Prinsengracht in Amsterdam om een
paar voorbeelden te noemen ontworpen
zijn door Auke Komter? Hoeveel bewo
ners van Almelo weten, dat het naoor
logse centrum van die stad onder zijn
supervisie tot stand gekomen is? Met Auke
Komter leert men een architect kennen,
De reeks atelierdoeken van Kees Ver-
wey die in november en december in het
Stedelijk Museum in Amsterdam werd
geëxposeerd, heeft van de zijde van het
publiek veel belangstelling gekregen. De
directie van het museum heeft daarin aan
leiding gezien om de tentoonstelling met
veertien dagen te verlengen. Nog tot en
met 16 januari kan men de tentoonstelling
bezoeken, op maandag tot en met zaterdag
van 10-17 uur, op zondag vanaf 13 uur.
De expositie, die alle schilderijen bevat
waarin de Haarlemse kunstenaar zijn ate
lier ten onderwerp heeft gesteld, is van een
bijzonder karakter. Het is de eerste en
waarschijnlijk laatste keer dat alle atelier
doeken een onderwerp waarmee Ver-
wey zich sinds 1971 intensief bezig heeft
gehouden als een gesloten serie bijeen
zijn.
Snelmontage va 95 tot 155
Chromestalen (Ehriau)
va. 300. Afsluitbare ski-
imperials va. 75.
L Frantzen Wintersport
Amsterdam
Churchill laan 85. 020 725988
so en leidde elf jaar lang een erg moeizaam
bestaan met een zo kleine subsidie van de
staat, dat voortbestaan alleen mogelijk
was dankzij het geld dat Alicia als ster bij
het American Ballet Theater en andere
groepen verdiende.
Het was ook met Ballet Theater dat
Alicia Alonso kort na de oorlog voor hel
eerst naar ons land kwam en de naoor
logse generatie hier kennis liet maken mei
een ontroerende Giselle. In 1950 stichtte ze
alweer op eigen kosten, een balletacade
mie in Havanna omdat dat de enige ma
nier was om Cubaanse dansers te kunner
ontwikkelen (Alicia Alonso zelf had haai
opleiding hoofdzakelijk in New York ge
noten).
In zijn tijd was Gustav Adolph Heinze
een nationaal en internationaal gevierde
figuur, bekend bij zangkoren, muziek
korpsen en orkesten. Tientallen zangers en
zangeressen hadden zijn liederen op het
repertoire. Bij uitvoering van zijn opera’s
en missen voor katholieken ontbraken
vrijwel nooit leden van het koninklijk huis.
Heinze nam ook het initiatief tot oprich
ting van de Nederlandse Toonkunstenaars
Vereniging. Worden zijn compositites
thans nog zelden uitgevoerd, in muziek
wetenschappelijk opzicht neemt werk van
Heinze een belangwekkende plaats in.
De stichting Comité Oud-Muiderberg
heeft op zich genomen de herdenking te
organiseren in de plaats waar Heinze al
geëerd wordt met een monument, een naar
hem vernoemde straat en een dito dorps-
fanfare. Voor de tentoonstelling is „Oud-
Muiderberg” thans op zoek naar voorwer
pen zoals de kostbaar uitgevoerde diri
geerstokken, die bewonderaars Heinze
hebben geschonken en die bij zijn overlij
den in 1904 aan jeugdige dirigenten zijn
doorgegeven.
Mevr. De Machula-de Rook begon met
schilderen toen ze door de geboorte van
een dochter aan huis gebonden raakte.
Voordien had ze een muzikale loopbaan
doorlopen: na het behalen van het staats-
diploma cello werd ze onder meer lid van
het Concertgebouworkest in Amsterdam.
Ze kreeg schilderlessen van onder andere
Freek van de Berg en exposeerde nadien
op verschillende plaatsen in ons land.
Haar onderwerpen zijn het kinderportret,
bloemstillevens en fantasieën die een met
menselijke figuren gevulde achtergrond
krijgen.
De expositie stemt, het moet helaas ge
zegd worden, niet bijzonder vrolijk. Ze
toont de geschiedenis van een verloren
worsteling. Komter is onder meer mede
werker geweest van Duiker en Le Corbu
sier en dat heeft in zijn vroegere werk
sporen nagelaten. De derde dimensie is
nooit zijn sterkste geweest, het totale resul
taat stelt vaak teleur als men eerst de
knappe plattegrond heeft gezien.
Toch zitten tussen zijn vroegste werken
kleine juweeltjes, vooral op het gebied van
de binnenhuisinterieur. Zie bijvoorbeeld
zijn atelier op het Prinseneiland in Am
sterdam uit 1932. Dat hoge niveau heeft hij
niet vol weten te houden. Een ontwerp
voor twee villa’s in Aerdenhout (1933) en
het project voor „Bloemendaal aan Zee”
(1934-1935) tonen nog veel invloeden van
met name Le Corbusier. Maar het is een
schok om vervolgens het eerste prijsvraag
ontwerp voor het Amsterdamse stadhuis
(1936-1937, samen met Duintjer) te zien.
Wat met een deftig woord cultuurpessimis-
gen nog slechter en liet ze zich opereren.
Nu ziet ze met één oog wazig en met het
andere niets.
Het gezelschap zal hier begeleid worden
door muziek op de band met uitzondering
van de beide voorstellingen van Giselle (in
Utrecht en Scheveningen) die begeleid zul
len worden door het orkest van Sadler’s
Wells Royal Ballet (het orkest van het
reisgezelschap van The Royal Ballet) on
der de Cubaanse dirigent José Ramon
Urbav.
Het Nederlands Theater Instituut, dat
deze tournee organiseert, heeft al het mo
gelijke gedaan om een Nederlands orkest
voor deze begeleidingen te vinden, maar
geen van onze zeventien orkesten was be
schikbaar.
Het gezelschap is inmiddels zodanig po
pulair geworden in Cuba, dat daar van
oktober tot december een dansfestival ge
geven kon worden, dat zich dagelijks in
drie verschillende theaters afspeelde.
Hierin traden de beste groepen uit de hele
wereld op, terwijl vooraanstaande choreo
grafen toen uitgenodigd werden om een
werk voor het Nationaal Ballet van Cuba
te maken. Voor Nederland waren daar
Hans van Manen als choreograaf en
Alexandra Radius en Han Ebbelaar als
gastdansers.
E
telle winkels I
"Neaped
bonen 25, I
