KANDIDAAT-PREMIER Generaal Haig neemt ontslag 3 Missionaris in Rhodesië vermoord ETA-MILITAR VERMOORDT GOUVERNEUR VAN MADRID Lijken gevonden uur Veroordeeld Knessetlid wil geen ontslag nemen „SJAH GAAT WEG” „Poging democratie omver te werpen” V NA STEEKPENNINGEN AFFAIRE: Modder Oudbakken Stuk GETUIGE OP RUSSELL TRIBUNAAL: Bittere dood *4 ■K IHI i 3 BINNEN- EN BUITENLAND JANUARI DONDERDAG 4 19 7 9 (Van onze redactie buitenland) i stapt 1 Hoon >rf Rozet Dit schil ste proel de ovei id getrof ngezet o; kan 2701 lakwiji aat op d kende M; urgse BI ederlanc elen. Ee idekte d •gse wijl jgte. Kei i de echt mt. Beid laten lef en die ii chijnst i dat zoi tomen wa ofessor d ndig Inst ig van d m dat zij steen” oi :ht in Hoe chter ee Van di it het oir /1979 zo TEHERAN-WASHINGTON. De kandidaat-premier van Iran, Sjapoer Baktiar, voorziet dat de sjah binnenkort het land zal verla ten. Hij hoopt dat de belangrijkste tegenstander van de sjah, ayatol lah Khomeini, in Iran wil terugke ren. Het Iraanse parlement heeft gisteren de vorming van een bur gerregering door Baktiar goedge keurd. Inmiddels lijken ook de Verenigde Staten, die tot dusver alle kaarten hadden gezet op het aanblijven van de sjah, diens ver trek als onvermijdelijk te zien en de formatiepoging van Baktiar te steunen. nicaliëi door Nico Scheepmaker l trijfël VS steunen formatie burgerregering Iran ü- GENERAAL HAIG de aanslag werd de Vrijheid van meningsuiting in W.-Duitsland in gedrang (Van onze redactie buitenland) JERUZALEM. Shmuel Rechtman, lid van het Israëlische parlement, de Knes set, voor premier Begins Likoed-partij, is wegens het aannemen van steekpennin gen in zijn hoedanigheid als burgemeester van Rechovot tot drie en een half jaar gevangenisstraf veroordeeld. Zij maakte er zorgvuldig een pakje van en gaf het mee aan de beurtschipper op Schagen. Anderhalve week later kwam het bij mij aan. Ik heb haar nooit durven vertellen dat ik, die voor het NSE> bij de boeren voedsel ophaalde en daardoor zelf ook niet te kort kwam, dit oude brood nooit door mijn keel heb kunnen krijgen”. md) i zich i en als d jroot dl erfte op apen w« rlevings MADRID. Voor de tweede maal dit jaar heeft de terreurbeweging ETA-Mili- tar het Spaanse leger geprovoceerd. De militaire gouverneur van Madrid, divisie- generaal Constantin Ortin Gil, werd gis teren voor zijn woning in het centrum van de Spaanse hoofdstad door twee mannen neergeschoten, toen hij uit de dienstauto stapte om thuis te gaan lunchen. (Van onze redacteur in Spanje, Peter Hattink) De twee eerste Russell-tribunalen (in 1966 en in 1975-’76) hielden zich bezig met de oorlogvoering van de Amerikanen in Vietnam en de folterpraktijken in Zuid- Amerika. In het voorjaar van 1978 onder zocht het tribunaal de praktijk van de Berufsverbote in de Bondsrepubliek. De internationale jury (waarin onder anderen de Noorse polemoloog Galtung, De Neder landse filosoof Nauta, de Oostenrijkse pu blicist Jungkler), onder voorzitterschap van de Joegoslavinsche historicus Wladi mir Dedijer, oordeelde eenstemmig dat het erom gaat sollicitanten voor overheids functies te beoordelen. Dat is een van de redenen waarom de praktijk van de Ver- fassungsschutz nu door de jury van het tribunaal wordt onderzocht. Dat is op zichzelf in Israel de laatste jaren niet zo ontzettend opzienbarend. Wel problematisch is het feit dat deze gezags drager geen ontslag wil nemen uit het parlement en er in Israel geen procedure bestaat om zijn parlementaire carrière voortijdig af te breken. De Israëlische wet voorziet niet in de mogelijkheid dat parle mentsleden zo oneerlijk zijn dat zij in het gevang belanden. Juristen zijn dan ook van mening dat Rechtman vanuit de gevangenis door kan gaan zijn functie als Knessetlid uit te oefe nen als hij geen vrijwillig ontslag neemt. Dat kan tevens betekenen dat hij driemaal per week, onder geleide van een cipier, in staat gesteld moet worden de zittingen van de Knesset bij te wonen. Rechtman zelf houdt vol dat hij onschul dig is. De veroordeling geldt het aannemen van 70.000 Israëlische ponden (zo’n 30.000 gulden) toen het misdrijf gepleegd werd. Hij zal dan ook bij het Hooggerechtshof in beroep gaan. Daarom is de tenuitvoerleg ging van de straf met 45 dagen opgeschort. In de Knesset wordt nu haastig aan een wetsontwerp gewerkt om in de toekomst te voorkomen dat Knessetleden die tot ge vangenisstraf zijn veroordeeld, lid kunnen Generaal Haig heeft vanaf eind 1974 het bevel gevoerd over de troepen van de NAVO van Noorwegen tot Turkije. Er gaan geruchten dat Haig een mogelij ke kandidaat voor de republikeinen is bij de komende presidentsverkiezingen in de VS. Op een persconferentie vertelde de generaal echter dat hij voorlopig geen plannen had de politiek in te gaan. staatsburger ontstaan dat zich identifi ceerde met de staat. Bij de heersende klasse zou daarom geen wantrouwen te gen de staat zijn ontstaan. Zodra bepaalde basisgroepen dan ook in het openbaar gaan pleiten voor alternatieve levensvor men die gericht zijn tegen de gevestigde orde, ontstaat er volgens Negt censuur, of een zelf opgelegde beperking van me ningsvorming. Prof. Negt noemde de volgende voor beelden: in de eerste plaats de verdringing van geweld. Volgens paragraaf 88A van het Wetboek van Strafrecht zijn geschrif ten die tot geweld oproepen strafbaar. Dat betekent dat ook een literaire vorm van geweld in principe strafbaar zou kunnen zijn. Bijvoorbeeld het boek „De verloren eer van Katharina Blum” van Heinrich Böll. Verder vindt Negt het een vorm van censuur dat woorden als Berufsverbot in de Bondsrepubliek eigenlijk verboden zijn. Het feit dat er zelden over produktie- verhoudingen in bedrijven en zelden over minderheden wordt bericht, is eveneens een vorm van beperking van de menings vrijheid, zei Negt (Van onze redactie buitenland) BRUSSEL. De Amerikaanse generaal Alexander Haig, de opperbevelhebber van de NAVO in Europa, heeft gisteren aangekondigd dat hij op 30 juni zijn ont slag neemt. (Van onze redactie buitenland) MANILLA. De lijken van 19 jongens zijn gevcftiden in de Filippijnse provincie Rizal, dicht bij de hoofdstad Manilla. De politie heeft gisteren bekendgemaakt dat de lijken sporen droegen van marteling. Over de achtergrond van deze zaak tast de politie nog in het duister, zo wordt gemeld. blijven. Op de zaak-Rechtman zal zo’n wet geen invloed meer hebben. Als zijn straf in hoger beroep bevestigd wordt, zal Israel mogelijk het unieke schouwspel meema ken, dat een van haar volksvertegenwoor digers in de letterlijke zin een politieke gevangene is en vanuit de gevangenis poli tiek kan en mag bedrijven. Rechtmans partijgenoten van de liberale fractie van de Likoed zeggen dat zij Recht man zullen overhaien om na zijn hoger beroep vrijwillig ontslag te nemen, want deze zaak zal uiteraard de naam van de Likoed geen goed doen. De Likoed is juist aan de macht gekomen als gevolg van corruptieschandalen bij haar voorganger, de Arbeiderspartij. SALISBURY (Reuter). Het Rhodesi- sche opperbevel heeft gisteren bekendge maakt dat de r.k. missionaris Martin Ho- lenstein, afkomstig uit Aargau in Zwit serland, door zwarte guerrillastrijders is vermoord. en en 1, eten ?r aan gels is :e tijd- ;uwen gevroret neemt ai i minden iem, van i het ach luktie bi ien even beperkt jervlakti angezier iet wate i het bt irstofrijl ken. Aai isico d« een av( Daaroi na over jkundig gerader het bij tratie v> hoevee lende e iplossin smeltwt Jkvr. A. M. E. L. van Hogendorp uit Driebergen moest een gedeelte van het wittebrood, dat was bestemd voor het ge zin van haar oom, de dominee, die tijdelijk inwoonde op een boerderij, naar Werkho ven brengen: „Wij woonden toen in Driebergen en hadden nog één fiets, zonder luchtbanden en met een transportrek voorop. Ons kost baarste goed, want daarmee haalde ik melk op onze pachtboerderij, tenminste zolang er nog melk was. Die was er nu niet meer, evenmin als de suikerbieten, die ik een enkele keer kon bemachtigen. Maar daardoor kon ik de binnenwegen naar Werkhoven wel dromen, en dat kwam mij nu goed van pas bij ’t vervoer van ’t kostbare wittebrood naar mijn familie, want de Duitsers maakten die dag weer eens jacht op fietsen. Ik hoorde ze achter mij aankomen en vluchtte tijdig de weilan den in. Dat had ik wel eens eerder moeten doen, en op die manier bereikte je ook wel de Wetering: alleen duurde het wat langer. Fietsen was niet mogelijk. „Dwars door de weilanden liep een bre- de, maar ondiepe sloot. Daar hoorde een plank over te liggen, maar die was nu verdwenen. Misschien had iemand hem opgestookt. Maar ik moest er overheen, want hoe kon ik anders mijn kostbare wittebrood afleveren? Ik nam de fiets op mijn nek en stapte het water in. Waar schijnlijk kwam het niet eens boven mijn laarzen uit. Maar helaas, onder het water zat een diepe laag modder, waarin ik bij iedere stap dieper wegzakte. Middenin de sloot verloor ik mijn evenwicht en kwam met fiets en al in het water terecht! J. M. J. Wiessing uit Groningen schrijft: „De laatste oorlogsmaanden was ik zo'n beetje ondergedoken in Schagen. Mijn bonkaarten had ik in Amsterdam achter gelaten. Mijn moeder kon ze meer dan goed gebruiken. Maar toen kwam het Zweedse wittebrood. Zij kon het niet over haar hart verkrijgen ook mijn portie op te eten. Zo’n tractatie! rzitter ;n zo- thuis huimt is de s. De g vo- >p de >men- „Een één i pro- nsge- laam- veer- hou- Jaas heei s De Jong appen je m de voo e chemici endel woi het gev< retaris dl mevrou isteld nat stallen va 11 gevalle it explosit Dat herinnert me aan het hartbrekende verhaal over een jonge vader die in het hartje van de hongerwinter, in Amster dam, elke dag een flesje borstvoeding mocht halen bij een familie die het blijk baar missen kon, terwijl zijn eigen vrouw, door ondervoeding misschien, geen moe dermelk meer had. Hij belt aan, pakt op de stoep het flesje aan en laat het, door de kou?, uit zijn handen op de stoep stuk vallen. Huilend, overstuur, als een gesla gen hond naar huis. Daar moet je toch ook niet aan denken. deze praktijk in strijd was met de interna tionale rechten van de mensen. Het tweede gedeelte van het tribunaal over de mensenrechten in West-Duitsland, omvat drie onderwerpen: beperking van meningsvrijheid, de rechten van advoca ten bij strafprocessen en het optreden van de Westduitse binnenlandse veiligheids dienst (Verfassungsschutz). Voorzitter De dijer zei in zijn openingstoespraak, dat het tribunaal er niet op uit is anti-Duitse voor oordelen te bevestigen. Hij legde er zelfs de nadruk op dat de Duitse regering dit tribunaal op eigen bodem heeft toegelaten, wat ten opzichte van Vietnam destijds in Frankrijk en Engeland werd geweigerd. Prof. Nauta verklaarde het verheugend te vinden dat er met name de laatste tijd zo intensief over het Radicalenbesluit wordt gedacht in de Bondsrepubliek Hij meende echter dat er, ondanks de voorstellen van de regeringspartijen SPD en FDP en het Duitse kabinet om dit besluit te liberalise ren, toch zorgen blijven over de Berufsver bote. Nauta vindt, en met hem de jury van het tribunaal, dat de binnenlandse veilig heidsdienst geen rol meer mag spelen als Niet ieders herinnering aan het Zweedse wittebrood is alleen maar vreugdevol. „Toen we het destijds kregen”, schrijft mevrouw G. A. Hoedeman-Kolfschoten uit Enschede, „hadden mijn vader en moeder ook eieren op de kop weten te tikken. We kregen dus een boterham met ei erop en dat durfde ik niet op te eten. Ik had name lijk van mijn vader dit rijmpje geleerd „Bruine bonen die zullen je lonen, eieren met wittebrood, dat is je bittere dood, en ik was ervan overtuigd dat ik dood zou gaan als ik het at. Ze konden me maar met moeite ervan overtuigen dat er niks zou gebeuren, maar ik heb er toch niet erg van genoten. Daar heb ik nog wel eens de p. over in, want het had veel lekkerder kunnen zijn”. „Het kostte de grootste moeite om tegen de wal aan de overkant op te komen: de fiets was loodzwaar. Ik kon wel huilen van narigheid, niet omdat zowel de fiets als ik onbeschrijflijk vies en nat waren, maar om het wittebrood! Het modderwater droop uit de fietstassen. Toch zat er niets anders op dan de tocht te vervolgen. Zon der verdere moeilijkheden bereikte ik de boerderij, waar tante mij vrolijk tegemoet kwam. Ik wist haast niet hoe ik het vrese lijke nieuws moest vertellen, en haalde maar vast het met modderwater door weekte wittebrood te voorschijn. Tantes reactie kwam als een volkomen verras sing: „Dat hindert helemaal niets, we dro gen het brood even in de oven en eten het straks lekker op”. En zo geschiedde het". in een maatschappij waarin dictatoriale waarden de boventoon voerden en waarin de militairen een geprivilgeerde positie bekleedden, omdat het staatshoofd zelf uit het leger voortkwam. Daarnaast stond het leger tijdens de dictatuur duidelijk buiten de maatschappij. ETA-Militar heeft gistermiddag in een\ communiqué meegedeeld dat de moord van dinsdag op de commandant van San Sebastian, José Maria Herrera Hernandez, de eerste is van een reeks die hoge militai ren als doel heeft. De terreurorganisatie zegt hierin dat men, in de strijd voor een onafhankelijk marxistisch-leninistisch Baskenland, door zal gaan totdat Spanje vierde man zat klaar in een stationair draaiende auto en ging er met de andere drje mannen onmiddellijk vandoor toen de generaal badend in zijn bloed op de grond lag. Waarnemers menen dat deze aapslag ernstige gevolgen kan hebben voor de de- mot?ratische ontwikkelingen in Spanje. Men vreest dat extreem-rechts in de ko mende dagen alles in het werk zal stellen om de moord op de militair uit te buiten, door het democratische systeem in een zwart daglicht te stellen. Aan de andere kant zal de aanslag onge twijfeld zijn sporen nalaten in het leger, waarvan het grootste gedeelte is opgevoed Een kerkelijke woordvoerder zei dat het met kogels doorzeefde lijk van de 44-jarige missionaris gevonden is bij de plaats waar hij op nieuwjaarsdag was ontvoerd. Ho- lenstein bezocht toen zijn parochianen in de buurt van Gwelo. Holenstein is naar verluidt de 34ste blan ke missionaris of zendeling, die in de nu al zes jaar durende guerrilla in Rhodesië om het leven is gebracht. Drie dagen voor de verdwijning van deze missionaris, werd de Duitse jezuiet Gerhard Pieper in Noordoost-Rhodesië doodgeschoten. Het Rhodesische opperbe- val liet toen weten dat de moord was gepleegd door guerrillastrijders van Ro bert Moegabe die samen met Joshua Nko- mo de leiding heeft van het Patriottisch Front, een bundeling van de guerrillabe wegingen ZAPU en ZANU. In een verklaring zei Baktiar de voor malige tweede man van de in het Natio naal Front gebundelde oppositiepartijen dat de sjah „de wens te kennen heeft gegeven te rusten en weg te gaan voor een vakantie. Dat is hij vast van plan te doen”. Ook zei de kandidaat-premier dat de mo narch heeft ingestemd met de vorming van een regentschapsraad, die zijn functies tijdelijk zou moeten waarnemen. Baktiar KEULEN. In West-Duitsland bestaat een steeds sterkere neiging het maat schappelijk gebeuren te nationaliseren. Met andere woorden: de staat probeert een grotere greep te krijgen op de vrijheid van meningsuiting. Dit zei de Westduitse socioloog prof. Oskar Negt uit Hannover gisteren bij het begin van de tweede zit ting van de derde Bertrand Russell-tribu- naal in de Stadthalle van Keulen-Mull- heim. (Van onze redacteur in Israel, Jaap van Wesel) Gisteren kwam als eerste punt de cen suur aan de orde. Prof. Oskar Negt zei in zijn voordracht dat er natuurlijk in alle westerse democratieën sprake is van een zekere vorm van censuur, zoals er in al die landen ook sprake is van een zekere vorm van Berufsverbote. Het verschil met de Bondsrepubliek is echter, dat de Duitsers volgens hem een andere omgang met deze begrippen hebben. „In Duitsland nemen die existentiëlere vormen aan”, aldus Negt. Historisch is dit volgens de hoogleraar te verklaren uit twee oude Duitse tradities die weer zijn opgeleefd: een panische angst voor revolutie (ontaardend in een collectieve paranoia ten opzichte van com munisten) en de macht van de bureaucra tie. Daardoor zouden liberale vrijheids rechten in Duitsland altijd wat vreemd zijn gevonden. Er is, aldus Negt, een type weigerde bij herhaling in te gaan op ae toekomstige rol van de sjah. Op vragen of het land het zou overleven als de sjah aanbleef, zei Baktiar alleen dat deze kwestie delicaat is en dat hij hoopte de „wettigheid van de koning” te kunnen herstellen. Daarmee verwijst hij wellicht naar een beperking van het gezag van de sjah binnen grondwettelijke grenzen. Over een eventuele terugkeer naar Iran van de religieuze leider Khomeini, die nu in Frankrijk in ballingschap leeft, zei Bakti ar: „Ik hoop dat hij ons de eer zal aandoen, zodra hij kan en zodra hij wil, terug te keren.” Khomeini heeft echter gezworen pas naar Iran terug te keren als de sjah is afgetreden. De toekomstige eerste minister hoopt „binnen drie dagen” de samenstelling van zijn ministersploeg bekend te maken. Op zijn lijstje staan mannen die gedurende het bewind van de sjah geen regerings functies hebben bekleed. In ieder geval zal Baktiars regering zich niet willen onder werpen aan controle door de strijdkrach ten. Gevraagd of hij niet bang is voor een militaire staatsgreep, zei hij: „Dat is meer iets voor Zuid-Amerika. Ik hoop dat ik het kan vermijden en ik geloof ook niet dat zoiets zal gebeuren”. Baktiar wil de taak van de gevreesde geheime politie, de SAVAK, beperken tot die van veiligheidsinstituut. „Geen land ter wereld kan het zonder politie stellen, maar wij kunnen zonder martelingen”, zei hij, doelend op recente beschuldigingen on der meer van Amnesty International van martelingen in de gevangenissen van de SAVAK. Baktiars toekomstige regering zal geen olie meer leveren aan Israel en Zuid-Afri- ka, die beide voor het overgrote deel van hun energiebehoefte afhankelijk zijn van Iraanse olie. Zuid-Afrika heeft dientenge volge al een volledig plan voor benzine- distributie klaar liggen. In Washington heeft de Amerikaanse minister van Ener- giezaken James Schlesinger gisteren ver klaard dat Israel in een dergelijk geval op Amerikaanse olie kan rekenen. Steunde de regering van de Amerikaan se president Jimmy Carter de sjah tot voor kort onvoorwaardelijk, de laatste dagen is er tussen de regels van de officiële verkla ringen een aanzienlijk koelere houding te lezen. Hodding Carter, de woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Bui tenlandse Zaken, verklaarde dinsdag. „Wij blijven de sjah steunen. Waar het ons om gaat, zijn de stabiliteit en de onafhan kelijkheid van Iran. Wij nemen er nota van dat wordt geprobeerd binnen het raam van de Iraanse grondwet die van de mo narchie uitgaat, een oplossing te bereiken die de stabiliteit herstelt”, aldus Carter. Een zegsman van het Witte Huis voegde daar nog aan toe dat „de sjah altijd wel kom is in de Verenigde Staten als hij zich daar voor een vakantie of om andere rede nen zou willen vestigen”. Het toonaange vende dagblad The Washington Post schreef dinsdag dat de meeste Amerikaan se deskundigen, waaronder diplomaten in Teheran, van mening zijn dat het vertrek van de sjah niet alleen maar wenselijk, maar zelfs onvermijdelijk is. Honderden, meest Iraanse demonstran- te hebben dinsdag, zoals eerder gemeld, een villa bestormd in Beverly Hills, waarin de bejaarde moeder van de sjah en zijn zuster hun intrek hebben genomen. Bei den kwamen afgelopen zaterdag in de Ver enigde Staten aan. Moeder en dochter ble ven ongedeerd, maar de betogers staken wel twee auto’s in brand en veroorzaakten nog een tiental kleinere brandjes. Later op de avond is de moeder van de sjah onder een zwaar politie-escorte met onbekende bestemming vertrokken. De politie had de grootste moeite de demon stranten op een afstand te houden; 35 betogers werden bij de confrontatie ge wond, waarvan twee ernstig. Een woord voerder van de demonstranten: „Wij laten ze niet het Iraanse volk bestelen om dan rustig hier te komen wonen". ir Sjapoer Baktiar, de kandidaat-premier van Iran, maakt een breed gebaar naar persmensen. Gisteren keurde het Iraanse parlement het plan tot vorming van een burgerregering goed. Onmiddellijk na 2 militaire gouverneur door zijn chauffeur, die geen verwondingen opliep, en enkele omstanders naar een ziekenhuis vervoerd, waar de 63-jarige generaal aan zijn ver wondingen is bezweken. De moord op de generaal, de zesde mili tair die sinds november 1977 door terreur aanslagen om het leven is gekomen, heeft Spanje diep geschokt. Alle politieke partij en, vakbonden en andere organisaties heb ben de aanslag in harde termen veroor deeld en beschouwen deze moord als een nieuwe poging om de democratie in Span je omver te werpen. Families van politieagenten en militai ren over heel Spanje hingen gistermiddag van hun balkons en uit de ramen van hun woning de Spaanse vlag met rouwfloers als teken van deelneming voor de familie van de vermoorde generaal Het ministerie van Binnenlandse Zaken gaf gisteravond een officiële nota uit, waarin het persmedia en journalisten op straffe van gevangenisstraf werd verbo den om van een terreurbeweging de ver klaring of een gedeelte daarvan te publice ren waarin die organisatie de verant woordelijkheid opeiste voor de aanslag in termen die beledigend zouden kunnen zijn voor het Spaanse leger. Vlak na de bekendmaking over de radio van deze nota eiste ETA-Militar in enkele anonieme telefoontjes aan persmedia in Bilbao de verantwoordelijkheid op voor de aanslag op de militaire gouverneur van Madrid. De moord op de generaal werd gepleegd door vier mannen, in leeftijd variërend van 18 tot 25 jaar. De twee mannen die de gouverneur van Madrid met pistoolscho ten om het leven brachten, stonden de militair voor de portiek van zijn flat op te wachten, terwijl zij door een derde man gedekt werden, die zich aan de overkant in een cafetaria verdekt had opgesteld. Een M I Ml «s Generaal CONSTANTINO ORTIN GIL alle politieke gevangenen vrijlaat, Jlle po litieke partijen legaliseert en de politie in het Baskenland vervangt door een politie apparaat onder supervisie van de Basken zelf.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1979 | | pagina 3