Fantastische kritieken maar geen prijzen voor Griekse actrice
Overleden componist en bassist introduceerde workshop-idee
Charlie Mingus wegbereider van de nieuwe jazz
Ton Koopman
onderscheiden
Indringende balletten
over menselijk drama
Amerika China
in Jute deel II
ÖFJCËNI
kuipen
de BONNETERIE
S 8 pp-
Portret van Rembrandt
KLEURIGE DANSKUNST UIT GUINÉE
in Parijs gestolen
Informatie-avond
over Noord-Ierland
9
DINSDAG 9 JANUARI
19 7 9
nn-
e
r
rise-
ed
•s
nis.
se
n?
eg
an
>rdt
KUNST
a de
itig
pees
sen.
ïCt
be-
Vrouwenrollen
3-
-4'
□le
1
gen
d
de
Zuiderdorpstraat IS
OudVelsen. Tel. 02S50-1S797
Als u niet weet waarom, komt u overmorgen dan maar kijken.
n.
;ers?
Angelopoulos
de Bonneterie, den Haag
e
rde
il
AVORIAZ. Meer dan met de
namen van regisseurs of acteurs,
laat de Griekse cinema zich ver
eenzelvigen met de namen van
twee actrices met wereldfaam:
Irene Papas en Melina Mercouri.
Papas is het meest bekend door
haar optredens in grote, internati
onale produkties als De Kanon
nen van Navarone, Zorba de
Griek, Z., Anne of Thousand Days
of de tv-film Mozes. Onverander-
lijk zette ze daarin krachtdadige
vrouwpersonen neer, die overeind
bleven onder de meest vreselijke
vormen van tegenslag. Feitelijk
waren dat telkens weer min of
meer commerciële uitvergrotin
gen van de rollen die ze gespeeld
heeft in de door Michael Cacco
yannis verfilmde klassiek-Griek-
se drama’s. Als tragedienne staat
Papas nu eenmaal op eenzame
hoogte, zoals thans valt vast te
stellen in de Nederlandse biosco
pen waar sinds enige tijd Iphigi
neia wordt vertoond.
door Pieter van Lierop
’t ROODE HERT”
17e-eeuwse herberg
.Culinaire specialiteiten in een
eVen rustige als sfeervolle
omgeving vaij een beschermd,
dorpsgezicht
VW
(ADVERTENTIES)
1
Charlie Mingus: vooruitstrevendheid binnen de bop.
(ADVERTENTIE)
JOHN OOMKES
i
i
(Van onze kunstredactie)
gepresenteerd, was dat een jaar dat er
werpen aan het oordeel van de jury. Je
Het project is in Nederland op grammo
foonplaat uitgebracht door Harlekijn-Hol-
land en in het buitenland door Telefunken.
De prijs wordt morgen uitgereikt in het
Concertgebouw in Amsterdam bij gele
genheid van de uitreiking van een gouden
p.' - at oan Rembert de Leeuw voor diens
„Enk Satie, vroege pianowerken, deel 1”
en de overhandiging van de pnjs van de
Italiaanse perskritiek aan De Leeuw.
Die voor de actrices toen extra zware
competitie, markeerde in ’77 de doorbraak
van vrouwenfilms. Dat was toch een gun-
Eerst nu wordt er af en toe toegegeven dat
vrouwen hun eigen problemen en interes
ses kunnen hebben, hun eigen vriend
schappen, hun speciale relaties met de
Wereld: intellectueel, ideologisch, sociolo
gisch. Tot dusver werd de vrouw uitslui
tend beschouwd zoals de maan, die alleen
licht kan geven als ze door de zon besche
nen wordt. Men vergeet altijd dat er uni-
versa bestaan met meer dan één zon. Die
verouderde beschouwingswijze verliest nu
terrein, op beperkte schaal betekent dat
een revolutie”.
speelde vóór die tijd bij Red Callender,
Lee Young, Louis Armstrong en Kid Ory.
Latere toonaangevende componisten als
Max Roach, Thelonious Monk, Horace Sil
ver en Art Blakey maakten er deel van uit.
Omstreeks diezelfde tijd sloeg Mingus
ook op andere gebieden zijn vleugels uit.
U heeft een image dat bepaald is door
zwaar dramatische rollen in klassieke tra
gedies. Beschouwt u dat als een beperking
van uw talent?
wereldbevolking in haar denkbeelden ge
negeerd wordt. Tot op heden speelden de
vrouwen vrijwel altijd de minnaressen en
echtgenotes achter de eigenlijke hoofdper
sonages; de mannen om wie het dan ging.
Overigens zal Irene Papas alsnog Callas
spelen in de film die Franco Zeffirelli over
het leven van de legendarische opera-zan-
geres gaat maken.
U heeft opvallend vaak Anthony Quin
als tegenspeler gehad.
„Dat klopt wel, hem vraagt men bij
voorkeur voor net zulke films, als waar
voor de industrie mij graag gebruikt. We
hebben al zo vreselijk vaak samenges
peeld, dat ik de tel ben kwijtgeraakt. De
eerste keer was geloof ik op mijn drieën
twintigste. Heel lang geleden dus. Hij is als
een broer voor me. Het blijft iedere keer
een feest om met Tony samen te werken.
„Misschien dat er wat meer balans ont
staat bij de verdere ontwikkeling van An
gelopoulos. Maar er zijn meer jongere,
Griekse filmers, die op het ogenblik inte
ressante dingen doen. Panayoutopoulos
bijvoorbeeld, Voulgaris en Aristopoulos.
„Ik hou erg van Angelopoulos, hij is
buitengewoon getalenteerd. Zijn O Thias-
sos heeft me ontzettend aangegrepen. Erg
goede gezichtspunten en een magistrale
techniek. Ik weet alleen niet of zijn stijl wel
dicht genoeg bij het publiek staat. Ik vind
weliswaar niet dat een cineast verplicht is
om altijd en eeuwig rekening te houden
met het begrip van het breedst denkbare
publiek. Een cineast moet vooral zijn eigen
weg kunnen gaan. Maar ik vind het toch
een beetje jammer als gevreesd moet wor
den dat een erg groot deel van de mensen
niet bij machte is de juiste waarde te
schatten van de enorme inzichten en kwa
liteiten waarover Angelopoulos beschikt”.
dat de Griekse cinema in het algemeen er
Voorstaat?
Toen Iphigineia in ’77 in Cannes werd
Geopend vanaf 17.00 uur.
’s Maandags en dinsdags gesloten
De Bonneterie is
morgen gesloten.
te wachten, maar als ze me er eentje zou
den geven, dan gaf ik hem zeker niet
De Griekse cinema staat er niet slecht
voor.
DEN HAAG (ANP). De klavecinist,
organist en musicoloog Ton Koopman is
onderscheiden met een bijzondere prijs
van 3.0«0 gulden van de Johan Wagenaar-
stichting in Den Haag. De musicus krijgt
de prijs voor de uitvoering van het com
plete oeuvre voor toetsinstrumenten van
Jan Pieterszoon Sweelinck.
Naast Caccoyannis is in Griekenland
nu Angelopoulos in aanzien gekomen.
Wat vindt u van zijn werk? En hoe vindt u
Vorig jaar zouden we samen The Greek
Tycoon doen. Ik zou de Callas-rol hebben
gespeeld, maar opeens ging het niet
door.Ik ben daarover nog altijd tegen
de producenten aan het procederen. Ze
hebben me niet correct behandeld en dat
zal ik ze laten voelen ook!”.
dertje, ontroerend gedanst door Kankou
Kouya$e> hgeft .de kwaliteiten van een
Cni^rtie in Op Hoop van Zegen. Als de
'iöofdn an J^aar £et schild en het zwaard
van! iat .nanbrengt is haar verdriet innig
navoelbaar. Even navoelbaar is echter ook
de vreugde van haar zoon als hij na een
afmattende, brutale training, achtereen
volgens in gevechten met sabel, geweer,
een stok en met blote handen, uiteindelijk
als strijder wordt aangenomen. Het zijn
gevechten vol acrobatiek en krachtver
toon, wreed, maar soms ook komiek, maar
na .1 de op deze wijze opgedane vaardig
heden, valt de jonge held gewoon door een
kogel van een sluipschutter en 'krijgt de
moeder ten tweede male een zwaard en
een schild thuisgestuurd. Ik heb nog nooit
een negerdansgroep gezien die een mense-
„Wat is klassiek, en wat is zwaar drama
tisch? Zoiets bestaat niet, noch heeft het
ooit bestaan. Maar als je bedoelt, dat je mij
nog nooit in comedies hebt zien spelen, dat
is de fout van de filmindustrie, die geen
geld over heeft voor films waarin ik komi
sche rollen zou spelen. Het gaat zo: als
iemand een huis bouwt en hij heeft een
open haard nodig, dan laat hij iemand
komen die fraaie open haarden kan bou
wen. Als ze mij laten komen, dan doen ze
dat om me een rol te laten spelen die lijkt
op wat ze van mij kennen. Dat is inder
daad een miskenning van mijn beroep, dat
immers vaardigheid veronderstelt om
juist iedere keer een ander mens te verper
soonlijken
Paradoxaal genoeg was voor de vaak on
handelbare en weinig coöperatieve Min
gus de vorm van een jazzworkshop de
meest geëigende structuur om zijn ideeën
inzake compositie en improvisatie ingang
te doen vinden.
Het idee om naar zo’n samenwerkings
vorm tussen verschillende musici te stre
ven ontleende Mingus aan eigentijdse vor
men van klassieke muziek in de jaren
veertig. Aan de Los Angeles City College,
waaraan hij studeerde bestond al in 1943
een workshop waar componisten ideeën
uitwisselden. Tien jaar later deed Mingus
hetzelfde voor jazzmusici in de Putnam
Central Club in Brooklyn in New York.
eraan
dat
naar
gaan
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Op 17 januari volgt afle
vering 2 van het Juteprojekt waaraan het
Haarlems Kunstenaars Kollektief, Frans
Halsmuseum, Toneelschuur en het Haar
lems Kijkhuis meewerken. Onderwerp
van dit Jute-deel is China Amerika.
Jute start weer met een voorstelling in
de Toneelschuur, om 12.30, maar gezien de
grote belangstelling volgt er dezelfde
avond om 19.30 uur een herhaling.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Ter afsluiting van de
eerste aflevering van het Jute-project, een
maandelijkse activiteit waarbij kunste
naars actualiteit en kunst samenbrengen,
organiseert het Ierland Comité Nederland
op 15 januari een informatieve avond in
’t Melkwoud in de Zijlstraat.
Op deze avond, die om 20 uur begint,
zullen ook videobanden „Vrouwen en de
oorlog in Noord-Ierland” worden ver
toond.
lijk drama zo sterk en indringend wist
over te brengen
Het tweede ballet heet Het Monster van
de Bron en gaat om e^n gemaskerd mon
ster, dat ieder jaar het 'mooiste meisje van
het dorp opeist, een Afrikaanse vorm van
Lentewijding. Aanvankelijk legt men zich
neer bij de eisen van het monster en als
een jonge man, die zijn meisje als lenteof
fer dreigt te verliezen, in opstand komt,
wordt hij gesust door de medicijnman:
„Leg je d’r nou maar bij neer jongen, er is
echt niets aan te doen” Maar als hij dan
het volgende jaar een nieuwe vriendin
heeft en ook haar aan het monster moet
offeren, krijgt hij de zegen van de medi
cijnman en gaat met zijn vrienden de hele
ratteplan van gemaskerde mannen, drei
gende lijfwachten, als dieren verklede
Irene Pa
pas. ik ben
gewend
prijzen
anderen
dansers en een indrukwekkende steltloper
te lijf waarna het monster wordt gedood
en het meisje gered. Opvallend is, dat bij
de dansen met het monster, de meisjes
optreden met ontbloot bovenlijf en veel
stampen waarbij ze diep door de knieën
zakken. Als men echter besloten heeft zich
te verzetten dragen de meisjes opeen
B.H.’s en duiken er in de dansen veel meer
passen met stijve benen op, alsof ze die
afgekeken hadden van westerlingen. De
demonstratie van acrobatiek is in het
tweede ballet nog sterker en met meer
humor verweven dan in het eerste. Het
komt bijvoorbeeld vaak voor dat de dan
sers hun koprollen en salto’s zodanig ma
ken dat je steeds weer denkt, dat ze van het
toneel af de zaal in zullen vallen, Waarbij
de danser dan guitig naar het publiek kijkt
van „Ha, ha, daar had ik u lekker te grazen
hè?” De hele voorstelling begint en eindigt
met een vurige tam tam van vijf man, die
tegen elkaar opbieden in virtuositeit en
kracht, een opwindend spel.
Djoliba komt op 12 januari in Beverwijk,
op 20 januari in Amsterveen, op 21 januari
in Het Concertgebouw in Haarlem en op 29
januari weer in Carré in Amsterdam. U
kunt er eventueel een voorproefje van
krijgen vrijdagavond op de televisie in Een
Rondje Theater.
CONRAD VAN DE WEETERING
Zoals zovelen had hij zijn buik vol van het
beleid van de grote platenmaatschappijen
en richtte hij zijn eigen platenlabel, Debut,
op. Daarnaast verschafte het filmwezen en
hst snel opkomende televisiemedium han
denvol compositorisch werk. Charlie
schreef muziek voor films van Bob Hope,
Frank Sinatra en Bing Crosby en voor een
tv-serie rond Mei Tormé.
Andere ambities zouden eveneens snel
hun beslag krijgen. Mingus had de harte-
wens om zoals zijn voorbeeld Duke Elling
ton voor grotere bezettingen te compone
ren, maar daarnaast te musiceren in een
kleiner verband. Vanaf het midden van de
jaren vijftig trad Mingus dan ook regelma
tig op als comboleider van eigen groepen,
waarvan de bezettingen in de regel snel
wisselden omdat Charlie een haast dicta
toriaal leiderschap nastreefde en ook in de
persoonlijke omgang niet makkelijk was.
Alleen de hoekig slaande slagwerker Dan
ny Richmond hield het decennialang bij de
eigenzinnige Mingus uit.
Met Caccoyannis heeft Papas, behalve
Zorba drie Euripidesverfilmingen ge
maakt, waarvan de eerste Elektra in
1962 de naam gevestigd heeft van zowel
deze regisseur, als deze actrice. In ’71 volg
de De Trojaanse Vrouwen en in 1977
maakten ze diepe indruk op het festival
van Cannes met Iphigineia. Naar welk
onderdeel van het drieluik gaat de voor
keur uit van Papas zelf?
Irene Papas: „Dat is moeilijk voor mij
om te zeggen, omdat ik er zelf in heb
gezeten. Elektra was voor mij erg aangrij
pend om te doen en Iphigineia beviel me
ook uitstekend. De Trojaanse Vrouwen
was een andere stijl en bovendien Engels
gesproken. Die film liet me nogal koud,
hoewel ik daar het samenwerken met ac
trices als Katherine Hepburn, Vanessa
Redgrave en Genevieve Bujold erg plezie
rig heb gevonden”.
U heeft vier keer met Caccoyannis sa
mengewerkt. Wat bevalt u zo aan deze
regisseur?
„Hij is grandioos in zijn spelregie, bo-
ZIJLSTRAAT 97 TEL. 310181
HAARLEMJ
De anderen staken stuk voor stuk het
hunne van Charlie Mingus op, of het nou
om Kai Winding, Jay Jay Johnson, Thad
Jones, Teo Maceo, Mal Waldron om jonge
re generaties als Clarence Shaw, Shafi
Hadi, Eric Dolphy, Ted Curson, Charlie
Mariano, Jacki Byard, Clifford Jordan,
Jimmy Owens, Charles McPherson, Jere
my Steig, Paul Bley of de Nederlandse
pianist Nico Bunink gaat. Als centrale
figuur van de jaren vijftig en een soort
weerbarstig symbool voor de autodidactici
en de progressieven in latere tijden had
Mingus een enorme invloed.
Als componist hield Mingus uitdrukke
lijk feeling met de eigen zwarte Ameri
kaanse folklore en de blues, maar even
zozeer met de beginselen van de atonali
teit. Als musicus en arrangeur ontleent hij
veel gewicht aan zijn, inzichten voor kol-
lektieve imporvisaties. Die wil tot vernieu
wing strekte zich aan de andere kant die
voorbij de grenzen van de bop uit. Free
jazz kon nu niet bepaald Mingus’ instem
ming wegdragen, maar voor rockjazz en
electronica had hij helemaal geen goed
woord over. Zo verketterde Mingus waar
hij maar kon de electrische aanpak van
iemand als Miles Davis.
Vanzelfsprekend laat Charlie Mingus,
die op het laatst van zijn leven steeds
onhandelbaarder werd voor collegae en
jonge musici, en publiek beschimpte om
dat zij in zijn ogen te kortzichtig ingingen
op de verlokkingen van het artiestenbes-
taan, een omvangrijk oeuvre na, dat onder
meer een autobiografie (Beneath the Un
derdog) omvat. Tot zijn beste werk beho
ren composities als Tea for Two, Pithe
canthropus Erectus, Love is a dangerous
Necessity, Better Git in your Soul en Open
Letter to Duke. Tot de beste opnamen
behoren Jazz Workshop op het Savoy la
bel, Pithecanthropus Erectus, The Genius
of Charlie Mingus, Mingus at Monterey en
verscheidene albums met Dizzy Gillepsie.
De bassist, toen al moeilijk ter been, trad
het laatst op in ons land tijdens het North
sea Jazz Festival van 1977, waar hij zich
van een zeer aanvaardbare en agressieve
kant liet horen.
HAARLEM. Eerst nu is bekend ge
worden dat de fameuze Amerikaanse jazz-
componist en -bassist Charlie Mingus af
gelopen vrijdag in Cuernavaca in Mexico
op 56-jarige leeftijd is overleden dan een
hartaanval. Al geruime tijd waren er ver
halen over een sterk verminderende ge
zondheid in omloop. Lionel Hampton, in
wiens band Mingus tussen 1946 en 1948
speelde, vertelde vorig jaar tijdens een
toern.ee in ons land dat zijn vroegere bas
sist geheel verlamd was en zich alleen nog
met componeren kon bezig houden. Ver-
moedelijk is een opname voor Hamptons
eigen platenlabel de laatste plaat waarop
de musicus Mingus te beluisteren is.
De in 1922 in Arizona geboren Mingus
heeft samen met musici als saxofonist
Sonny Rollins en drummer Max Roach
gedurende de jaren vijftig gefunctioneerd
als wegbereider van de nieuwe jazz. De
gedeeltelijk klassiek onderlegde bassist
PARIJS. Twee gewapende overval
lers hebben zondagavond bij een overval
in een appartement in Parijs negen schil
derijen van 17e eeuwse Hollandse mees
ters buitgemaakt. Daar onder bevindt
zich ook een klein zelfportret van Rem
brandt van een vooralsnog onschatbare
waarde
De werken waren in het bezit van een 88
jaar oude officiersweduwe, mevr. Louise Mel-
lerió "die door de dieven gebonden en gekne
veld werd achtergelaten. Hetzelfde lot was
ook haar verpleegster beschoren.
üwü. ictische weW&A (oen wtrrei'&e-ech-
Htefmeen .»-■
Papas tragedienne van grote allure
vendien zijn wij van dezelfde generatie,
afkomstig uit dezelfde culturele traditie.
Hij maakt het soort films dat mij bevalt.
Tijdens het werken geeft hij vrijheid, ver
trouwen of steun op exact de momenten
dat ik het nodig heb. Het is verder moeilijk
om onze psychologische affiniteit te defi
niëren. Ik ken hem zo goed, dat het net
zoiets wordt als wanneer je je eigen moe
der probeert te typeren, ik zou het niet
kunnen. Mensen die je zo na staan, die kun
je niet meer objectief bekijken”.
„Natuurlijk heeft hij ook een hoop films
gemaakt zonder mij en ik zonder hem,
maar zo gauw als hij me nodig heeft, geeft
hij me een seintje en ajs ik me maar
enigszins vrij kan maken dan kom ik. Niet
alleen voor films overigens. Binnenkort
gs .n we in Amerika samen toneelproduk-
ties doen. Ja, ik doe wel vaker theater,
hoewel ik moet zeggen dat film mijn voor
keur heeft. Daarom beperk ik mijn toneel
activiteiten zoveel mogelijk tot het festival-
werk, dat een maximum aan voorberei
dingstijd geeft tegenover een minimum
aantal voorstellingen. Speciaal als het gaat
om klassieke rollen die ik al in films heb
gespeeld, is mijn enthousiasme niet zo
groot. Ik heb er grote moeite mee om, als
Medea, gedurende lange tijd avond aan
avond om klokslag half tien mijn kinderen
te moeten vermoorden”.
„Film is daar als medium geschikter
voor. Ik kan het dan ook beter, want als
een scène erg sterk is, moet je je honderd
percent kunnen geven. In een toneelvoor
stelling mag je dat niet doen, omdat je dan
geen reserve meer over hebt voor de rest
van de voorstelling. Fysiek is dat niet op te
brengen. Bij film echter, kun je je iedere
scène inzetten met alles wat je ih huis hebt.
Bovendien kan ik dan per scène beoorde
len, wat ik ervan terecht heb gebracht en
indien het me niet bevalt, eisen dat het
wordt overgedaan”.
„Jazeker, het is alleen te hopen dat die
doorbraak meer heeft voorgesteld dan een
modeverschijnsel. Het was hard nodig en
het is nog altijd hard nodig dat filmers
e< s meer aandacht zouden geven aan wat
vrouwen denken en belangrijk vinden. Je
kunt nog altijd zeggen, dat de helft van de
bij de Velsertunnël
op weg naar IJmuiden
