Toneelsituatie
verder
Demonstratie verwacht bij
opening muziekcentrum
Jacqueline Knoops en Adrianus Kans in bewegingsfestival Shaffy
verslechterd
Buck Teeth spannend en
vrolijk raffinement
1,'li
Respons van publiek stimulans voor Engelse counter-tenor
b.v
R
37,50
DAMIATI IXT»
FLEVOBINGO
BS
Expressiviteit
Hans Dagelet en Elja Pelgrom in Shaffy
Mansouri regisseert
opera Carmen
Kunstenaars:
„Cultuur wordt
duur in Utrecht”
h Wist u dat wij
gratis
uw gordijnen
op maat maken,
ook velours.
E
pp.
■Jfl
2
13
VRIJDAG
1 2
JANUARI
19 7 9
KUNST
OPSTAPPLAATSEN:
Noor
m2
limt
kantin
ing, etc
ceer-,
jimte
HAARLEM. Ondanks de ex
clusiviteit van het genre, bleek
een groot aantal muziekliefheb
bers er zestien gulden voor over te
hebben om gisteravond de Engel
se counter-tenor Alfred Deller te
kunnen horen. Samen met de ove
rige leden van zijn vocale „con
sort” waarvan ook Dellers zoon
deel uitmaakt behoort deze fal-
setzanger tot de docenten bij de
afgelopen dinsdag op muziekcen
trum Queeckhoven te Breukelen
gestarte studieweek waarop de
16e- en 17e-eeuwse Engelse mu
ziek aan de orde wordt gesteld.
Een mooie gelegenheid voor de
Nederlandse Bachvereniging om
Deller meteen te strikken voor
een drietal concerten in den lan
de.
Kaarten zijn tevens verkrijgbaar bij:
Reisbureau NZH-Cebuto, Stationsplein perron D
Reisbureau Kerkman. Grote Krocht 20, Zandvoort
KAARTEN ZIJN VERKRIJGBAAR BIJ AL ONZE KANTOREN:
i
5> Alfred Deller: drie avondvullende concerten.
JOHAN VAN KEMPEN
n één
I
Haarlems Gordijnenhuis
KO VAN LEEUWEN
(ADVERTENTIE)
32266
Jonge dansers zorgen voor contrasten
I zoekt:
Jacqueline Knoops in haar ballet Kwarrel.
M
(ADVERTENTIE)
sn
aad
aar, die
akt van
izigheid
vanger,
ilgische
leer het
nputer-
Hans Dagelet is een pracht van een lef-
gozerige killer. In een zijde-achtige rij
broek van ouderwets agressieve snit stapt
hij kordaat rond. Zijn eerste opkomst
zorgt voor een fraai schaduwspel waar hij
zelf bijna ongemerkt de omlijning voor
Buck Teeth is de titel van de produktie,
die nog tot en met aanstaande zaterdag in
het Shaffy Theater gespeeld wordt. Een
heel amusante voorstelling van twee vak
kundige toneelspelers die nu eens hele
maal doen waar ze zelf zin in hebben. In
Shaffy is daar ruimte voor gemaakt tussen
de andere voorstellingen. Het betekent al
leen dat Buck Teeth pas om kwart over
tien begint, maar voor de echte liefhebber
is dat geen probleem.
IJmuider Courant
Beverwijkse Courant
aangeeft. Elja Pelgrom is van de twee
degene met de meeste intelligentie. In elk
geval is zij een geslepen vrouw en haar
afweren gebeurt geraffineerd sensueel.
Vergelijk het poetsen van z’n laarzen bij
Dagelet, dat ook een omtrekkende bewe
ging naar erotiek inhoudt.
Het eerste deel van de ruim een uur
durende voorstelling is het spannendst.
Pelgrom en Dagelet vijzelen in uitstekend
afgewogen spel hun raffinement op tot
grote hoogte. Maar na ongeveer een half
uur treedt er een ontspanning op in beider
gedrag die het gevolg is van een nodeloos
uitspinnen. Daardoor vloeit er te veel
kracht weg uit de voorstelling. Gelukkig
wordt dat tegen het einde weer volledig
goedgemaakt. De twee acteurs, die blijk
baar zonder regie van een derde gewerkt
hebben, want daarvoor is niemand ge
noemd, komen toch tot zulke verrassend
boeiende resultaten dat deze korte voor
stelling best een bezoekje aan Shaffy
waard is. Daarbij wordt er voortreffelijke
muziek gebruikt (Satie, Sjostakovitsj en
Weather Report) die de filmische situaties
doeltreffend onderstreept.
naar zijn zeggen als een grote stimulans op
zijn musiceren uit.
En zo leek dat ook nu weer te merken bij
dit Haarlemse optreden. Gesteund door
zijn voortreffelijke begeleiders Ton Koop
man en Jordi Savall op respectievelijk
klavecimbel en gamba wist Deller het
publiek in geen tijd voor zich te winnen
door de schoonheid van zijn voordracht.
Het enthousiasme of zelfs maar de wel
willendheid van de toehoorders is voor
Alfred Deller niet altijd zo’n vanzelfspre
kende zaak geweest. Toen hij kort na de
Tweede Wereldoorlog als eerste mannelij
ke alt oftewel counter-tenor de muziek van
de Engelse 17e-eeuwers begon voor te dra
gen, werden enkelen weliswaar diep ge
troffen, maar was het overgrote deel van
het publiek toch eerder verbaasd of zelfs
geshockeerd.
Als er ook iemand in de naoorlogse
muziekwereld op onverzettelijke wijze
heeft gestreden om een bijdrage te leveren
aan de herleving van de muziek uit de tijd
vóór Bach, dan is dat Alfred Deller. Sinds
het uitsterven van de castratenzang, was
men het onnatuurlijk aandoende geluid
van de mannelijke falsetzang ontwend ge
raakt. Er was heel wat moeite voor nodig
om de daardoor ontstane barrières in de
muziekwereld te doorbreken.
Maar Deller zette door. En toen in het
begin van de jaren vijftig de langspeel
plaat de wereld veroverde, keerde het tij.
Dellers naam werd een begrip. Ook andere
musici gingen zich in deze zangtechniek
bekwamen. En voor de stijlpuristen is dit
stemtype inmiddels het ideale en soms
zelfs enig toelaatbare geworden voor veel
renaissance- en barokmuziek. (De altijd
weer oplaaiende discussies over het feit of
In het eerste geval overheerst beschei
denheid, in het tweede pretentie; in het
eerste geval lijkt iedere beweging uit de
muziek voort te komen, in het tweede lijkt
er geen enkele relatie met de gebruikte
muziek te bestaan; het eerste stuk is zeer
introvert, het tweede uiterst extrovert en
het eerste ballet lijkt zo voorbij te zijn
terwijl het tweede eindeloos duurt.
Bij deze danseres ontstaat ook iedere be
weging centraal en vloeit dan verder naar
armen en benen. Als je haar aan het werk
ziet is zijzelf dans, iets wat niet gezegd kan
En in liederen als het zeldzaam sfeervol
en ingetogen weergegeven „In darkness let
me dweil” en (natuurlijk!) in het onover
troffen „Music for a while”, respectievelijk
van Dowland en Purcell bleek Alfred Del
ler ook nu nog steeds superieur. Sober
heid, een onberispelijke stijl en de meest
genuanceerde expressiviteit, met uiterst
effectief gebruik van het pianissimo dat
uit de absolute stilte schijnt voort te ko
men; dat zijn de belangrijkste kenmerken
in Dellers vertolking van de in het eerste
programmagedeelte gebrachte oude En
gelse muziek.
Jacqueline Knoops kreeg balletlessen
toen ze twaalf was, maar dacht toch pas
over een danscarrière toen ze op haar
éénentwintigste bij Pauline de Groot
kwam, waar ze haar opleiding kreeg. Ze
heeft veel van de free flow-techniek, die
Pauline de Groot in Amerika van Erick
Hawkins heeft geleerd, van haar overge
nomen, maar haar benadering is vitaler
dan die van Pauline de Groot.
Hetgeen de zanger na de pauze bracht:
„Bist Du bei mir” van Bach en de cantate
„Jubilate Domino” van Buxtehude, be
hoort duidelijk niet meer tot het terrein
waar Dellers grote kracht ligt. De uitdruk
king en muzikale kleur krijgt dan iets
De opera wordt uitgevoerd in de oor
spronkelijke versie en geregisseerd
door Lotti Mansouri, bijgestaan in de
choreografie door Marino Westra. Cora
Canne Meier zal de rol van Carmen
zingen en de Fransman Payo Garazzi
die van Don José. Jan Derksen is Esca-
millo, John Vierkens zingt de rol van
Morales en Michaela wordt gezongen
door Roberta Alexander. Mercedes is
Iboya Sarvari.
In de overige rollen traden op Angela
Bello (Frasquita), Nico Boer (Remenda-
do) en Arthur Schildmeyer (Dancaire).
Verder werken mee Ward de Ravet als
Lila Pastia en Ferd Sterneberg als gids
en het danspaar Teresa y Marino.
Het gezelschap wordt begeleid door
het Utrecht Symfonie Orkest onder lei
ding van Kees Bakels en het Neder
lands Operakoor met Siebe Riedstra
als dirigent.
Carmen is in Amsterdam nog te zien
op 21 en 23 januari, 4, 6, 14 en IS
februari, 27 januari in Rotterdam, 31
januari en 2 februari in Scheveningen
en in Utrecht op 10 februari.
willekeurigs. Voor mij was het recital wat
het vocale aandeel betreft dus met de
pauze eigenlijk al afgelopen.
Dat gold overigens allesbehalve ten op
zichte van de Deller overal zo uitstekend
begeleidende instrumentalisten Ton Koop
man en Jordi Savall. Want buiten dat deze
steeds in de prijzen vallende musici
worden van haar beide partners Trees
Presser en Annie Schats, dat zijn naast
UTRECHT (ANP). Een feestelijke
opening met wat klassiek of een polonaise
op rouwmuziek: daaruit kunnen belang
stellenden voor de opening van het fon
kelnieuwe muziekcentrum in Utrecht op
26 januari kiezen. Hapjes, drankjes, toe
spraken en enkele concerten in het ge
bouw, protesterende kunstenaars op het
plein er voor.
haar gewoon twee hardwerkende danse
ressen.
Het ballet dat deze drie uitvoeren heet
Kwarrel en heeft iets te maken met een
zekere onrust. De choreografie is uiterst
eenvoudig met nu eens parallelle en dan
weer tegengestelde bewegingen, maar het
blijft boeiend in de eerste plaats dankzij de
gave vertolking van Jacqueline zelf, in de
tweede plaats door de perfecte samenwer
king met de muziek, die speciaal voor deze
dans is gemaakt en live gespeeld wordt
door Matthieu Keyzer (steeldrum), Lau
rens Tan (blokfluit) en Paul Termos (alt
saxofoon). Zeer plezierig!
Na de pauze volgt een werkstuk van
Adrianus Kans met als danspartner Ellen
French Crawford en als spreekpartner
Astrid Cecila de Wild. De beide dansers
geven blijk van een redelijk sterke tech
niek, zowel klassiek als modern, maar wat
zij doen is erg gemaniëreerd, een steeds
krampachtig bewegen met veel gekonkel
over de vloer en vooral uiterst gespannen
handgebaren. De danser zegt daarbij ook
nog op zeer onnatuurlijke wijze zinloze
teksten en zingt zelfs af en toe. Bij al dit
gedoe werkt de best interessante muziek,
Présence (1961), van Bernd Alois Zimmer
man en de wat minder interessante mu
ziek, Drama of Noonday Town (1916), van
Alberto Savinio, op geen enkele manier
door in de beweging.
Het geval heet Chiaroscuro en ik kan er
helaas ook niet anders dan zwart/wit over
schrijven. Een onaangename ervaring!
CONRAD VAN DE
WEETERING
sen
iet
kanten
AMSTERDAM (ANP). De Neder
landse Operastichting geeft 19 januari
in de stadsschouwburg in Amsterdam
de première van een nieuwe serie voor
stellingen van Bizets opera „Carmen".
IT,
/an
V :.Z, -
ien een
kracht.
□leiding
il, i.vm.
reling.
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. De toneelsituatie in ons
land is vergeleken met vorig jaar verder
verslechterd. Ondanks geleidelijke in
krimpingen zijn de eisen van de subsidie
verleners ten aanzien van taakstelling en
spreiding onveranderd gebleven. Boven
dien moet het theaterbedrijf altijd reke
ning houden met risico’s van tegenslagen.
Extra tekorten zijn te verwachten door de
verhoging van de BTW op toneelvoorstel
lingen tot 18 procent.
Ze heeft iets van een lichte harlekijn, al
was het alleen maar de totale harmonie
binnen haar bewegingen, die een harlekijn
van nature heeft omdat alles gedirigeerd
wordt via het touwtje waar hij aan hangt.
zich afzonderlijk lieten horen in soli die
hun bekwaamheid tot gaaf en stijlvol spel
onderstreepten, vormde hun gezamenlijke
vertolking van de Tweede Sonate voor
viola da gamba en cembalo van Joh. Seb.
Bach, een artistiek hoogtepunt in het pro
gramma.
de puristen het wel of niet bij het rechte
eind hebben, laat ik hier gemakshalve
even buiten beschouwing).
Dellers impulsen hebben zich in de loop
der jaren als grote kringen in het water
van de muziekwereld uitgebreid. Het feit
dat hij het vak van counter-tenor beoefent
is nu niet zo uniek meer. Het is dan ook
niet zozeer vanwege de historische plaats
die Deller inneemt, dan wel omdat hij als
musicus zo veel te zeggen heeft, dat hij
publiek blijft trekken. Want juist waar
andere counter-tenors de kunst als gillen
de keukenmeiden denken te kunnen die
nen, onderscheidt Deller zich nog altijd
door het vermogen om door middel van
deze falsetzang vorm te geven aan de
meest intense menselijke emoties.
„Cultuur wordt duur in Utrecht”, vinden
zij, nu de poorten van het bijna zestig
miljoen kostende gebouw officieel open
gaan. Hun actie wordt er niet een tegen het
gebouw. „Maar als daar miljoenen voor
beschikbaar zijn, dan zijn die er ook voor
ons”, menen de kunstenaars.
Muziek-direkteur Peter Smits zit overi
gens niet zo met de aangekondigde acties
tijdens de opening. „Als de protesten zich
richten tegen de deftige, elitaire club die
het muziekcentrum zou zijn, dan zeg ik
meteen: dat is onzin. Dit is een tent die
Utrecht hard nodig had. Het muziekcen
trum is er voor iedereen. Als ze zeggen dat
de investering ten koste gaat van andere
cultuur-zaken dan zeg ik: best mogelijk.
Maar dan moeten ze niet hier zijn met hun
bezwaren, dat is een zaak van de gemeen
te”.
Al in 1955 gaf de Utrechtse gemeente
raad zichzelf de opdracht met voortva
rendheid” te werken aan een muziekcen-
van prinses Beatrix en prins Claus en van
honderden genodigden. De burgerij kan
een dag later bezit nemen van Utrechts
nieuwste nieuwbouw, wanneer de Utrecht
se „muziek-tiendaagse” van start gaat.
Voor 1979 zijn al 150 concerten gepland,
onder andere jazz, pop, folklore en klas
siek. Tijdens de openingsavond zelf be
leeft Otto Kettings werk „The light of the
sun” zijn wereldpremière, een zestal Lede
ren over liefde en erotiek, speciaal voor de
opening van het muziekcentrum geschre
ven.
AMSTERDAM. Hans Dagelet en Elja
Pelgrom, allebei spelers van Baal, hebben
samen een zelfstandige theaterproduktie
gemaakt. Een liefdesspel als kat en muis
tussen een beroepsmoordenaar en een
filmster in het hiernamaals. Geïnspireerd
door Hollywoodfilmsterren kwamen Da
gelet en Pelgrom al improviserend uit op
de man-vrouw confrontatie die via tal van
schijnbewegingen naar het uiteindelijke
doel moet leiden.
trum in Utrecht. Het werd „een zaak van
levensbelang” genoemd om te zorgen voor
goede huisvesting „voor het intensieve mu
ziekleven in het hart van Nederland”.
Het houten noodgebouw Tivoli, dat toen
voor drie jaar werd neergezet, staat er nu
nog. Pas in 1975 besloot de gemeenteraad
tot de bouw van het muziekcentrum, waar
voor architect prof. ir. Herman Hertzber
ger het ontwerp maakt. De bouw startte in
het najaar van 1976, nadat oudheidkundi
ge vondsten in de fundamenten van het 16-
eeuwse kasteel Vredenburg op de bouw
plaats nog voor enkele maanden vertra
ging zorgden.
Geen overweldigende muziektempel,
maar een open gebouw met kleine en grote
zalen, pauzeplekjes, expositieruimte, win
keltjes, passages en dakterrassen, zo staat
er in een folder over het muziekcentrum.
„Hertzberger maakte een toegankelijk ge
bouw met oog voor de bezoeker, die zich er
uit en thuis moet voelen”. De grote zaal
wijkt met een achthoekige vorm af van
wat voor concertzalen gebruikelijk is.
Rond het podium in het midden van die
zaal is zitruimte voor bijna 1.700 bezoe
kers, verdeeld over schuin oplopende tri
bunes. Een „beweeglijk” podium kan ge
schikt worden gemaakt voor kleine ensem
bles en enorme orkesten.
Burgemeester Vonhoff van Utrecht zal
het muziekcentrum openen in het bijzijn
Ged. Oude Gracht 82 (Haarlem Centrum)
Soendapleln (Haarlem Noord)
Califomiëpleln 17 (Haarlem Schalkwijk)
Raadhuisstraat 60, Heemstede
Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden
Zeestraat 18. Beverwijk
Rijksstraatweg 103, Bennebroek (Fa v Staveren)
f 8.391,-
gaaf!
Afgelopen dinsdag zong Deller in het
Haagse Mauritshuis en donderdagavond
vormde het interieur van de Haarlemse
Bakenesserkerk het na alle eerder hier
gegeven concerten vertrouwde decor
voor diens zang, terwijl morgen op een
buiten nabij Tiel wordt opgetreden. En dat
is dan ook welletjes. „Zwaar genoeg”, zo
als de 66-jarige Alfred Deller vertelde, „om
naast de dagelijkse werkzaamheden aan
de cursus, ook nog eens drie avondvullen
de concerten te geven”.
Deller prees overigens de enorme aan
dacht die er in Nederland voor oude mu
ziek bestaat. De respons die hij daarbij
ook tijdens zijn eigen concerten in ons
land bij het publiek ondervindt, werkt
Dit schrijft de afdeling Toneel van de
Raad voor de Kunst in een brief aan de
minister van cultuur, recreatie en maat
schappelijk werk, waarin advies wordt
uitgebracht over de subsidiëring van to
neelgezelschappen in het seizoen
1979-1980. De minister wordt eraan herin
nerd dat de afdeling vorig jaar door de
onaanvaarde knelpunten, het grote tekort
aan beschikbare middelen, de kans op het
wegvallen van gezelschappen, de volstrekt
onvoldoende artistieke groeimogelijkhe
den en de overbelasting van zeer velen bij
het toneel, slechts onder protest advies
heeft willen uitbrengen. Benadrukt wordt
dat er nu, een jaar later, niets is veranderd,
integendeel, dat de toestand nog minder
rooskleurig is geworden.
De afdeling Toneel vreest dat de extra
kosten die voortvloeien uit de nieuwe ar
beidsvoorwaarden voor de technici, tot
een aanzienlijke vermindering van de pro-
duktiecapaciteit en de landelijke spreiding
zullen leiden. Daarnaast wordt erop gewe
zen dat in de gesubsidieerde toneelsector
steeds meer oudere acteurs door jongere,
„goedkopere” collega’s worden vervan
gen. Binnenkort zullen acteurs uit de com
merciële sector, die terug willen naar het
gesubsidieerde toneel, door de laatste sec
tor niet meer te betalen zijn.
Men dringt er voorts op aan dat er een
regeling komt, waarbij gemeenten, die be
schikken over accommodaties die geschikt
zijn voor het gesubsidieerde toneel, ver
plicht worden het gehele repertoire van
een bepaald gezelschap af te nemen.
AMSTERDAM. De première, die
donderdagavond in het bewegingsfestival
van het Shaffy Theater gepresenteerd
werd bestaat eigenlijk uit twee voorstel
lingen en die twee vormen een totaal
contrast met elkaar. Het eerste deel bevat
een choreografie van Jacqueline Knoops,
het tweede een stuk van Adrian\is Kans.
8.15 uur Beverwijk, voor de ingang Station NS
8.25 uur IJmuiden, NZH-bushalte ..Marktplein'' voor het postkantoor
8.45 uur Haarlem. Stationsplein perron K
9.00 uur Haarlem, winkelcentrum Schalkwijk t/o kantoor Haarlems Dagblad
Haarlems Dagblad
In samenwerking met het reisbureau NZH-Cebuto organiseren wij op:
zondag 28 januari
Na de ontvangst met koffie en cake op de Flevohof heeft u ca. 17» uur de
gelegenheid om het overdekte gedeelte te bekijken. Hier vindt u o.a. allerlei
informatie over agrarische produkten.
Vervolgens een warme lunch en 's middags een gezellig bingoprogramma De
deelname aan deze bingo is gratis en u kunt er vele prachtige prijzen winnen. De
thuiskomst is ca. 18.00 uur Bij de prijs zijn vervoer per touringcar, koffie met
cake, entree Flevohof. warme lunch en 2 bingoronden inbegrepen, (kinderen
géén korting
Bij aankoop van de plaatskaarten geeft u op waar vandaan u wilt vertrekken De
vertrektijd en de gewenste opstapplaats wordt op de kaart vermeld. U dient dan
ook vanaf dat punt te vertrekken
V Speciaalzaak in gordijnen en vitrages
Kleine Houtstraat 42 Haarlem
Tel 023-323925
's Maandags gesloten
Deller geeft vorm aan meest
>1 intense menselijke emoties
d 1
