Werkelijkheid-met-overdrijving bij Philippe de Broca
komedies
7
3
Vier maanden
filmhuizen^
Haarlems
filmcircuit
ter ziele
La Tortue sur le Dos origineel debuut Luc Béraud
haorlem
amsterdam
De Broca:
filmworkshop in
Toneelschuur
(1
SS
id
0)
HM
MH
w
15
19 7 9
VRIJDAG
1 2
r
1
-!f
r
JANUARI
De verrassing die Philippe de
Broca tot tien minuten na het be
gin van zijn film voor de toeschou
wers in petto heeft, betreft het
beroep van de vrouw, Lise Tan
querelle (Annie Girardot), die we
dan al van alles hebben zien bele
ven. Ze heeft met haar auto een
vroegere studievriend van de Sor
bonne aangereden op een straat-
kruising, hem laten verzorgen bij
een apotheek, en vervolgens naar
zijn collegezaal gebracht. Ze heeft
thuis de verj aarstaart voor haar
dochtertje aangestoken en feeste
lijk binnengebracht, ze heeft haar
ex-man telefonisch laten weten
dat hij zijn jarig dochtertje wel
eens had mogen feliciteren en is
vervolgens ingegaan op een af
spraak met de studievriend uit
haar jeugd, die inmiddels tot een
baardige docent Grieks is uitge
groeid.
i
FILM
a J
CSfc
t
FT*
t f.
1 W*" g
F
■9
Girardot commissaris met vaart
I
fl
ü- David Bowie in The Man who fell to Earth. (DAC, Haarlem).
Schrijver op zoek naar inspiratie
-
z
irdc klant
n wordt gedrag»
De films zijn vrijwel identiek in die zin
dat ze gemakkelijk en vrijblijvend amuse
ment voorzetten dat ontsproten is aan her
kenbare situaties.
Een bijzonder energieke, actieve en ver
re van besluiteloze vrouw, dat is de indruk
die we uit die inleidende beelden overhou
den aan Lise Tanquerelle. Haar beroep
zou men in ieder geval zoeken in de hoek
van leidinggevende functies. Maar dan
blijkt dat, als in de buurt van het restau
rant, waar ze met haar oude vriend heeft
afgesproken, een man en nog wel een
kamerafgevaardigde op straat wordt ver
moord, zij de leiding van het onderzoek op
zich neemt, vragen stelt, bevelen geeft aan
haar medewerkers en in een niet bij te
houden tempo het politieapparaat op gang
weet te brengen.
Lise Tanquerelle blijkt het voor een
vrouw nog ongewone beroep van politie
commissaris uit te oefenen en wel van de
afdeling moordzaken. Ze is een „poulet”,
Frankrijk domineert in de lijst van pre
mières deze week. Naast Tendre Poulet
brengt Amsterdam nog La Tortue sur le
Dos, terwijl in Haarlem als enige nieuwe
film „L’Hótel de la Plage” wordt ver
toond.
een „flic” en ze weet dat een dergelijk
baantje niet goed over zal komen bij haar
muzikale en filosofisch aangelegde vriend.
Ze moet dus haar dagelijkse bezigheden
voorlopig voor hem geheim houden. Dat
wordt steeds moeilijker, want na de moord
op het kamerlid volgen nog twee moorden
op leden van de „Chambre des Députés”.
niet voor elkaar kon krijgen. Paul kan pas
schrijven als hij niet langer meer aan
zichzelf denkt verstrikt in het proces van
het schrijven. In plaats van met zijn her
sens te schrijven, begint hij te schrijven
jS- Philippe de Broca (in 1972)..cinema
is een kijkspel, is circus
Met Tendre Poulet, een speelse en origi
nele politiefilm is Philippe de Broca na
een periode van stilzwijgen teruggekeerd
in de belangstelling van zijn filmvrien-
den. De Broca is altijd een buitenbeentje
geweest in de Franse filmerij waarin hij
een kleine twintig jaar geleden zwierig en
tintelend van humor zijn entrée maakte.
Het was de tijd dat de „nouvelle vague”
een begrip aan het worden was en toen hij
in juni 1960 Berlijn de première gunde van
zijn Les Jeux de l’Amour werd door de
pers met vreugde geconstateerd dat de
„nouvelle vague” ook nog in staat bleek
tot lachen.
hele dag schuldig dat hij zijn vrouw in een
rot-baantje laat werken zonder zelf die dag
tot iets gekomen te zijn.
Zijn literaire impotentie continueert zich
in het echtelijke bed en deze hele scheefge
trokken situatie is aanleiding tot ruzies en
verwijten over en weer. Tenslotte heeft
Camille er genoeg van en gooit haar echt
genoot de deur uit. Uit zijn ervaringen als
zwerver zonder geld door Parijs, de men
sen die hij in die situatie ontmoet, de
avonturen die hij ongewild beleeft groeit
dan de roman die Paul in zijn werkkamer
Centrale plaats van handeling in deze
film is, zoals de titel al aangeeft, een
strandhotel, ergens aan de Atlantische
kust. Een echt familiehotel waar dezelfde
gasten jaar in, jaar uit terugkeren, elkaar
jennen en wantrouwig kijken naar jonge
re generaties die de open plekken in het
jaarlijkse bezoek komen opvullen. Regis
seur Michel Lang voert enige gasten op
waar om heen hij kleine drama’s, liefdes
spelletjes en luchtige comedies laat plaats
vinden die net zo lang duren als de vacan-
tie in het Hotel de la Plage. Het is geen
.Monsieur Hulot en Vacanses” geworden,
maar wel een onderhoudend blijspelletje
met enkele menselijke trekken en overi
gens voorspelbare verwikkelingen.
h Studio vindt men deze week een
Mnwinst van het Haarlems bioscooppro-
gramma: „L’Hotel de la Plage” van dezelf
de regisseur die voor „A nous les petites
Anglaises" zorgde, Michel Lang.
HAARLEM. De Toneelschuur gaat
starten met een workshop Visualiserings-
technieken. Deelnemers kunnen daarin
leren omgaan met een filmcamera en het
leren toepassen van verschillende opna
metechnieken. Er zal ook aandacht wor
den besteed aan acteertechnieken voor de
camera (screenacting), iets dat wezenlijk
verschilt met toneelspelen.
Als basismateriaal is er een camera en
tekst op de workshop aanwezig. Er zullen
mensen zijn die de tekst spelen, terwijl
andere deelnemers de camera kunnen be
dienen.
De nieuwe workshop gaat vier maanden
duren en begint op zondagmidag 21 janua
ri a.s. om 12 uur. Het verdient aanbeveling
dat de deelnemers een uur van tevoren
aanwezig zijn in verband met het opbou
wen van de set, uitlichten en video installe
ren. Verder ligt het in de bedoeling dat dit
project wordt afgesloten met een kort
filmpje van ongeveer vijf minuten, door de
deelnemers gemaakt. De kosten voor deel
name zijn zestig gulden, CJP-houders be
talen veertig gulden.
met zijn lichaam en zijn onderbewustzijn
en uit eigen ervaringen.
Hoe weinig boeiend misschien voor som
migen dit pijnlijk nauwkeurig verslag van
schrijverscreativiteit overkomt, men kan
er bij voorbaat verzekerd van zijn dat Luc
Béraud er een voortdurend boeiende, aan
grijpende en humoristische film van heeft
gemaakt die zich ditmaal nu eens niet in
het Wilde Westen afspeelt maar op de
prairiën van de geest. Een bezoek aan
Cinetol zal u ervan kunnen overtuigen hoe
spannend het daar toe kan gaan.
Het vederlichte liefdesspelletje werd
kort daarop gevolgd door Le Farceur
waarin eveneens het vrijblijvend plezier
om lichtzinnigheid en ontrouw domineer
de, Franse ondeugden die gestalte kregen
in de stormachtige en door de handeling
heen dansende Jean-Pierre Cassel. Maar
in de derde komedie die De Broca in suc
cessie maakte en die hij L’Amant de cinq
Jours noemde was er al sprake van een
lichte verdieping der karakters, vooral
aantoonbaar in de tragisch aangezette „co-
cu” van Francois Périer. De Broca sprak
zelf van een wrede film, maar moest con
stateren dat het publiek alleen maar de
vrolijke kant van zijn film in de gaten had
en zich kostelijk amuseerde. „Dat was zijn
goed recht”, vond de filmer lichtelijk te
leurgesteld in een interview „als het pu
bliek niet dieper geraakt wil worden, blijft
er altijd nog wel een klucht over, waarmee
men zich kan amuseren”.
Het ligt een beetje voor de hand dat
Philippe de Broca toch uit die ervaring
zijn conclusies getrokken heeft en besloot
het publiek te geven waar het min of meer
om vroeg. Hij zag voorlopig af van de
samenwerking met de lichtvoetige Jean-
Pierre Cassel, die van origine een door
Gene Kelly ontdekte danser was en Parijs
al jarenlang aangenaam beziggehouden
had als nachtclubentertainer. Cassel werd
vervangen door de meer robuste Jean-
Paul Belmondo een ideale figuur om de
Parijse volksheld Cartouche te spelen die
de centrale figuur werd van de Broca’s
volgende film. Uiteraard was van het raffi
nement van zijn eerste films (Les Jeux de
l’Amour, Le Farceur en L’Amant de cinq
Jours) weinig overgebleven. Maar met het
gemak waarmee hij vroeger zin speelse
komedies maakte, ontstond nu een bonte
roversyinfonie waarmee een breed pu
bliek zich kon amuseren zonder naar die
pere motieven te hoeven zoeken.
Er volgde meer van dit soort dure, uit
internationale samenwerking ontstane
avonturenfilms als L’Homme de Rio en
Les Tribulations d’un Chinois en Chine,
steeds met Belmondo maar een enkele
keer keerde De Broca terug naar zijn
vroegste liefde en maakt liefdeskomedies
als Un Monsieur de Compagnie (waarin hij
weer een beroep doet op het luchtige talent
van Jean-Pierre Cassel), Les Caprices de
Marie of Le Roi de Coeur, een bizar men
gelmoes van ironisch drama en wrede ko
medie.
Een carrière als die van Philippe de
Broca is typerend voor de gang van zaken
in het huidige filmbedrijf. Tegelijk met de
hoopvolle start van de nouvelle vague is de
filmer die bij Chabrol het vak geleerd
heeft, begonnen met geestige komedies te
maken, waarvan liefde, ontrouw en jaloe
zie de ingrediënten vormden. In die tijd
van duidelijke vernieuwing werd het werk
van De Broca vergeleken met dat van
René Clair en als hij de kans gekregen had
die stijl te verdiepen en te perfectioneren,
zou zijn naam bewaard gebleven zijn in de
filmhistorie. Maar het gaat in de commer
ciële filmindustrie niet om perfectie op
lange termijn maar om onmiddellijk suc
ces. Het uitzonderlijke van De Broca’s
vroegste werk, maakte plaats voor het
vakmanschap en de middelmatigheid van
zijn latere miljoenen-produkties. En uit
eindelijk zijn die twee kanten van zijn
talent of van zijn persoonlijkheid samen
gesmolten in zijn laatste film Tendre Pou
let waarin alle goede en de kwade aspecten
van zijn werk terug te vinden zijn. In een
interview heeft de teleurgestelde De Broca
uit 1962 zijn ideeën over film aldus samen
gevat: „Cinema is een kijkspel, is circus. *t
Leven is niet fijn, je moet het ontvluchten.
Je moet een kijkspel maken, gebaseerd op
de werkelijkheid maar daarna moet je
gaan overdrijven”. Het is een typische
theorie die in de harde praktijk van het
filmvak gevormd is maar nauwelijks iets
onthult over de ware opvattingen van Phi
lippe de Broca omtrent zijn cinematografi
sche idealen.
Op de matinees van Studio nog steeds
Disney’s Bambi en op die van Palace Pep-
1 pi en Kokki bij de Marine. In de nachtvoor-
stellingen van Studio en op maandag
avond zijn The Marx Brothers nog te zien
in Duck Soup. Andere prolongaties: Grea
se (Roxy), The Revenge of the Pink Pan-
ther (Palace), Jaws II (Lido) Even en one
ven (Luxor) en Game of Death (Frans
Hals). In de nachtvoorstellingen van Roxy
voor de vierde week Pasolini’s Ontuchtige
Vertellingen.
Nadat eerder al het jongerencentrum
DAC door gebrek aan belangstelling een
einde moest maken aan de woensdag-
avondvoorstellingen in het kader van het
Haarlems filmcircuit, is nu ook het jonge
rencentrum ’t Plein in Haarlem-Schalk-
wijk om dezelfde reden gestopt met de
voorstellingen op donderdagavond.
Hiermee is het filmcircuit in Haarlem
dus ter ziele en kan men voortaan alleen
nog in filmhuis Het Melkwoud, Zijlstraat
63, terecht van vrijdag- tot en met zondag
avond om 21 uur. Dit weekeinde is daar te
zien een niet bij name te vermelden film
si- Jean-Fran-
gois Stevenin
in La Tortue
sur le Dos als
de schrijver
Paul op de
vlucht voor het
papier. (Am
sterdam, Cine
tol).
ir Annie Girardot als „tendre poulet” arresteert een verdachte. (Amsterdam, Tuschinski 2)
Tanquerelle met in haar tas een paar
handboeien en een revolver heeft de lei
ding in de nu, naar het zich laat aanzien
politieke affaire.
van Arrabal over het Spanje onder Fran
co.
In het IJmondcircuit rouleert Ceddo van
de inmiddels internationaal bekende Sene
galese filmer Ousmane Sembene. Ceddo
speelt zich af op de grens van de achttien
de en negentiende eeuw en richt zijn kri
tiek, verpakt in een koningsdrama, niet
tegen de blanke kolonisten maar tegen de
machthebbers in eigen land die via invoe
ring van het christendom of de islam de
greep op het volk willen behouden. Dins
dag en woensdag in filmhuis Velsen, Ka
naalstraat 257, aanvang 20.30 uur en vol
gende week in filmhuis Heemskerk, Han-
delstraat 93, aanvang 21 uur. Vanavond is
in filmhuis Heemskerk nog te zien La
Ciutat Cremada (De verbrande Stad) van
de Catalaanse filmer Antoni Ribas. In de
vorm van een familiegeschiedenis die zich
omstreeks de eeuwwisseling afspeelt,
wordt het vraagstuk van de Catalaanse
zelfstandigheid van verschillende kanten
benaderd.
In jongerencentrum DAC, Ripperda-
straat 13a, Haarlem, kan men vrijdag om
20.45 uur de film The Man who fell to
Earth zien, een sfeervolle science fiction
met de popster David Bowie als de afge
zant van een vreemde planeet die electro-
nische uitvindingen op aarde wil exploite
ren om aan de armoede op zijn eigen
planeet een einde te maken.
Van die Franse aanwinsten is La Tortue
sur le Dos (De schildpad op z’n Rug) zon
der enige twijfel de origineelste en meest
instelligente film van het drietal. Het is het
debuut van Luc Béraud die al zijn eigen
geld, plus een groot voorschot op de recet
te riskeerde toen hij „La Tortue” ging
maken, nadat op het scenario geen enkel
garantiebedrag door filmverhuurders ge
geven was. Eigenlijk niet helemaal onbe
grijpelijk want Bérauds eersteling gaat in
grote trekken over het schrijverschap,
over de creativiteit van een literator, over
de angsten en gevoelens van impotentie als
een auteur na een succesvol debuut aan
zijn tweede roman begint, over de machte
loosheid van een schrijver als hij voor het
maagdelijk papier zit en een eerste zin
moet componeren.
Béraud vergelijkt die situatie met de
toestand van een schildpad die op zijn rug
ligt en gedoemd is uit te drogen als hij niet
tijdig op zijn poten terechtkomt. Jean-
Francois Stevenin speelt op aangrijpende
manier de schrijver Paul die enkele jaren
geleden zijn debuut maakte dat warm
werd ontvangen en die nu gedwongen is
zijn pril succes zo niet te overtreffen dan
toch te evenaren. Terwijl zijn vrouw (Ber
nadette Lafont) meubels vernist om het
kleine huishouden in leven te houden, zit
Paul de hele dag te wachten op inspiratie.
Hij schrijft een paar regels, verkreukelt
het papier, loopt rond in de gevangenis
van zijn werkkamer, vlucht naar buiten,
gaat zijn krantje lezen op een caféterras,
loopt een bioscoop binnen of legt het aan
met een passerend meisje. En voelt zich de
De attracties van Tendre Poulet, ver
taald door M’n lieve commissaris, zijn een
moeilijk oplosbare, ingewikkelde moord-
affaire, een vrouwelijke Maigret met een
dochtertje en een gescheiden man en een
middelbare liefdesaffaire, die door het be
roep van de verliefde vrouw in gevaar
wordt gebracht.
Uit die ingrediënten bouwt De Broca een
snelle beweeglijke film, waarin zowel de
spanning van een politie-intrige verwerkt
is als de zeer menselijke complicaties,
waarin een vrouw haar vriend dreigt te
verliezen dank zij haar door de buitenwe
reld weinig gewaardeerde openbare func
tie.
Annie Girardot is voor de rol van ener
gieke en ambitieuze politiecommissaris bij
uitstek geschikt, zij brengt een ongekende
vaart en overtuigingskracht in haar crea
tie van Lise Tanquerelle en weet vrouw te
blijven terwijl ze haar bevelen uitdeelt aan
een stelletje volwassen medewerkers of
zelf op onderzoek gaat en zich in moeilijke
situaties werkt.
Philipe Noiret als de vriendelijke, wat
introverte vrijgezel Antoine, geeft tegen
wicht in een kalme, goed uitgebalanceerde
spelstijl. Verder zijn er de gevatte dialogen
van Michael Audiard en de weinig verras
sende muziek van Georges Delarue. Geen
meesterwerk, vooral ook niet omdat De
Broca te veel speculeert op de aanvechtba
re stelregel dat er vaart in de film zit als er
zich maar veel actie en verrassingen aan
dienen. Zo laat hij Annie Girardot voort
durend spurten en in tempo lopen om haar
leidinggevende functie te benadrukken,
wat verscheidene keren tegenovergestelde
effecten oproept.
Maar goed, De Broca houdt nu eenmaal
van werkelijkheid-met-overdrijving en
van die voorkeur maakt hij ruimschoots
gebruik. M’n lieve commissaris is te zien in
Tuschinski 2, Amsterdam.
f
l
f V
