STEEDS WISSELEND
THEATERS VRIJDAGAVOND DICHT
DOEL: ONRUST IN STRIJDKRACHTEN"
„VEILIGHEIDSSITUATIE”
r I
1
j dl *2
I
1
Masssal vertrek
Moorden
Mi
Organisatie
22
23
JANUARI
WOENSDAG
1 7
19 7 9
BINNEN- EN BUITENLAND
r
(Van onze redactie buitenland)
Geconfronteerd met een afne
mende steun van het thuisfront is
de Baskische afscheidingsbewe
ging ETA een gevaarlijke cam
pagne begonnen, een reeks moor
den op hoge militairen. De sluip
schutters van de ETA weten heel
goed dat zij, door het militaire
kader, de ruggegraat van het
Franco-bewind, als doelwit te kie
zen, het nieuwe democratische
Spanje in zijn gevoeligste plaats
treffen. Daarom vermoordde
ETA, die strijdt voor een onafhan
kelijk en marxistisch Baskenland,
onlangs de militaire gouverneur
van Madrid en een andere hoge
militair.
J
Jir
1
rwR
Spanje ziet voorlopig
geen eind ETA-terreur
Beiroet: groteske mengeling
van luxe, destructie en zon
--
Grote wijken zijn vernield en de woningen onbewoonbaar. De bevolking gaat op zoek naar veiliger oorden.
Zoeken naar evenwicht
joodse gemeenschappen
v‘«
I
De spanning tussen de or
thodoxe minderheid en de
niet-orthodoxe meerderheid
nam onlangs toe na een po
ging om beperkende religieu
ze regels over de leefgewoon
te op de sabbath te versoepe
len. Er is dan geen openbaar
vervoer in de joodse wijken
en tot voor kort waren er van
vrijdagmiddag tot zaterdag
avond geen uitgaansmoge
lijkheden.
Maar de afgelopen jaren
kregen verscheidene biosco-
stappen is niet zonder prece
dent: nog geen twee jaar gele
den viel de regering van eer
ste minister Rabin nadat le
den van zijn coalitie weglie
pen vanwege een soortgelijk
probleem.
generaal-majoor Constantino Ortin Gil. de
militaire gouverneur van Madrid, werd in
het afgelopen half jaar doodgeschoten.
Velen van de andere slachtoffers waren
leden van de paramilitaire Guardia Civil,
welks officieren door het leger worden
geleverd.
De ETA begon vorig jaar september
haar campagne van moordaanslagen op te
voeren in het zicht van het referendum
over de nieuwe grondwet. Toen op 6 de
cember de kiezers naar de stembus gingen,
stemde meer dan de helft van het electo-
raat in Baskenland tegen de grondwet of
bleef thuis.
De terreur veroorzaakte grote onrust bij
de in Baskenland gestationeerde nationale
politie en bij de strijdkrachten zelf. In een
politiekazerne bij Bilbao kwam het tot een
kleine revolte na de begrafenis van twee
door de ETA vermoorde collega's.
Drie weken voor het referendum werd
bekend dat de regering een rechtse militai
re samenzwering had ontdekt. Een aantal
De toestemming aan Came-
ri is de meest recente in een
aantal geschillen over de sab-
ba th* voor schriften. In de po
gingen om de kleine maar
emotionele orthodoxe min
derheid tot bedaren te bren
gen is de hulp van plaatselij
ke autoriteiten ingeroepen
om als bemiddelaars op te
treden in het geschil met de
niet-orthodoxe Israeli's.
Toen orthodoxe jongeren
stenen gooiden naar auto's
die doorreden op de sabbath
plaatste de politie een bord
langs de kant van de weg
waarop zij verzoekt de plaat
selijke sabbath-voorschriften
te eerbiedigen en een omweg
te nemen. Maar de weg was
niet gesloten en het verkeer
reed de hele zaterdag door.
Een voormalig leider van een
religieuze woongemeen
schap, die zich hieraan erger
de, spande een ketting over
de weg om het sabbath-ver-
keer de doorgang te versper
ren. Een dodelijk ongeluk
was het gevolg.
Sinds 1975 hebben 300.000 geschoolde en
ongeschoolde Libanezen het land verlaten
een rampzalige aderlating voor een land
met maar twee miljoen inwoners.
Geboorten, huwelijken en sterfgevallen
zijn een ronde van martelende telefoonge
sprekken met familie in het buitenland
hoge officieren had een plan gesmeed om
premier Suarez en zijn ministers te arres
teren en de democratische ontwikkelingen
tot staan te brengen.
Bij de begrafenis van generaal Ortin in
Madrid riepen rechtste betogers „het leger
aan de macht". Officieren, die de lijkkist
droegen, nodigden hen uit zich bij de stoet
aan te sluiten.
landse Zaken Rodolfo Martin Villa zijn
intussen zeker honderd verdachten gear
resteerd.
Volgens Casas zijn de leiders van de
ETA intelligent. Hij hoopt dat zij de gewa
pende strijd zullen opgeven om over te
gaan op een via onderhandelingen te be
reiken oplossing van het Baskische pro
bleem. Minister Martin Villa heeft nu ech
ter laten weten niets meer te zien in derge
lijke onderhandelingen.
Begin vorig jaar werd een voorzichtige
poging gedaan contacten tussen regering
en ETA te leggen, maar toen de beweging
eiste dat de besprekingen openbaar zou
den zijn, trok de regering zich terug.
Enrique Casas meent dat de ETA bezig
is haar steun onder de bevolking van Bas
kenland te verliezen en dat die tot nul
gereduceerd zal worden als het gebied
tevreden wordt gesteld in zijn verlangen
een autonome status te verkrijgen.
Een door de belangrijkste politieke par
tijen in Baskenland goedgekeurd ontwerp
statuut werd bij het parlement ingediend
kort voordat het werd ontbonden. Het zal
nu moeten blijven liggen tot na de parle
mentsverkiezingen van 1 maart. Ook een
woordvoerder van de Baskische Revoluti
onaire Partij (EIA), die vele vroegere ETA-
militanten in haar rijen heeft, meent dat de
guerrilla-organisatie steeds minder steun
van de Basken krij
t. Maar ETA heeft haar eigen stuwkracht.
Zelfs als de voorwaarden aanwezig zijn
voor een oplossing van het Baskische pro
bleem kan de ETA doorgaan.”
Een al jaren in Bilbao wonende buiten
lander, deskundig op het gebied van de
Baskische politiek, gelooft dat de ETA na
de gemeenteraadsverkiezingen van 3 april
stukje bij beetje zal verdwijnen. Na de
dood van Franco zijn er in Spanje nog
geen gemeenteraadsverkiezingen gehou
den en de Basken, met inbegrip van de
ETA, hechten aan die verkiezingen meer
waarde dan aan die voor een parlement in
Madrid, dat voor hen gelijk staat met een
volksvertegenwoordiging in een vreemd
land.
Valentin Solagaistua, secretaris van de
Baskische Nationale Aktiepartij (ANV)
waarschuwt tenslotte dat de ETA haar
terreurcampagne zal opvoeren en nog lang
niet aan de grens van haar capaciteit is. De
ANV is een uiterst linkse groepering, die
dicht staat bij de militaire tak van de ETA,
de afdeling die het grootste deel van de
moorden voor haar rekening neemt.
Libanon zal ooit wel weer eens uitzijn as
verrijzen. Zijn volk zal zijn verdenkingen
en wantrouwen ooit wel weer eens opzij
zetten en komen tot wederzijds begrip. De
kansen hierop zal groter worden naarmate
een oplossing wordt gevonden voor het
Palestijnse vraagstuk, want de aanwezig
heid van de Palestijnse guerrillastrijders
is de grondoorzaak van de vervolgings
waanzin van de christelijke militie.
Moesa Hamadi, een 38 jaar oude sji-
itisch-mohammedaanse arbeider in de ha
ven van Beiroet, leunde onlangs op zijn
spade en zei tegen de vreemde ling dat hij
blij was weer te kunnen werken in de
haven na de gevechten van oktober.
Een woordvoerder van de gematigde
Baskische Nationalistische Partij (PNV),
de grootste in dit gebied na de socialisten:
„ETA gaat door zolang wij met onderhan
delingen niets bereiken.”
TEL AVIV (AP). De Is
raëlische premier Menachem
Begin heeft stappen onder
nomen om het zwakke even
wicht tussen de orthodoxe
en niet-orthodoxe joodse ge
meenschappen te bewaren.
Om een regeringscrisis te
vermijden, heeft Begin aan-
gekondigd dat hij het verbod
zal laten bestaan voor thea
tervoorstellingen op vrijdag
avond, het begin van de jood
se sabbath.
Vorig jaar werden 91 mensen bij politie
ke gewelddaden in Spanje gedood. Voor
tweederde daarvan heeft de ETA de ver
antwoordelijkheid op zich genomen.
Een aantal hoge officieren, onder wie
Nu het gekrakeel Jeruza
lem heeft bereikt is het on
waarschijnlijk dat Lahat zijn
zin zal krijgen. Wanneer hij
het Cameri-theater toestem
ming geeft, gaat hij in tegen
het besluit van zijn eerste mi
nister, en Lahat zit in de Li-
koed-partij die geleid wordt
door Begin.
4
Waar staat ETA voor? Het zijn de begin
letters van woorden die in de taal van de
Basken „Baskenvaderland en vrijheid”
betekenen. Enrique Casas, een prominent
lid van de socialistische partij in Basken
land, zei onlangs tijdens een bezoek aan
het roerige gebied, dat de ETA goed geor
ganiseerd in cellen en moeilijk op te rollen
is.
De regering stelde onlangs een geheim
plan in werking om de guerrilleros te be
strijden. Volgens de Minister van Binnen-
Nadat een bekendmaking van de ETA
was verschenen waarin werd verklaard
dat voor haar de tijd gekomen was om de
hiërarchie ^an de strijdkrachten aan te
vallen lijkt de vrees van regering en oppo
sitie in Madrid dat aan de reeks moorden
voorlopig geen einde zal komen, niet zon
der grond.
Waarnemers in de hoofdstad zijn het er
over eens, dat de ETA onrust in de strijd
krachten wil veroorzaken in de periode die
voorafgaat aan de algemene verkiezingen
van 1 maart.
Militaire deskundigen zeggen dat de kas
te van hoge officieren nog steeds buitenge
woon conservatief is en de veranderingen
afkeurt, die sinds de dood van generaal
Franco, drie jaar geleden, in het bestuur
van het land zijn doorgevoerd. Velen van
Het besluit tot toestemming
voor een uitvoering in Came-
ri ligt bij de gemeenteraad
van Tel Aviv, voorgezeten
door burgemeester Shlomo
Lahat. Deze heeft gezegd dat
hij voor de vrijdagavond-
voorstellingen is, maar hij
heeft de afgelopen week ge
zocht naar een oplossing die
ook de NRP-leden van zijn
eigen gemeenteraad bevre
digt.
- (Van onze redactie buitenland)
Beiroet 1979 is als een Fellini die geen
greep op zijn filmmateriaal meer heeft,
een groteske mengelmoes van luxe en
destructie, gruwel en zon.
„God behoede uw kinderen", zegt een in
lompen gehulde bedelaar zonder benen in
de Hamrastraat in het westelijke stads
deel van de Libanese hoofdstad. Hij
steekt een hand uit die vol eelt zit en vies
is door het zoeken van steun op de stoep.
In dezelfde winkelwijk bekijken zorg
vuldig gekapte vrouwen de ringen op flu
welen plateaus in zaken van Armeense
handelaren en zijn Italiaanse leren schoe
nen te koop voor driehonderd gulden.
de vijfduizend officieren in de rang van
kolonel of hoger voelen zich geschokt door
wat zij zien als een verlaging van morele
maatstaven, zoals de verschijning biosco
pen. Sommigen zijn ook ontevreden over
hun verlies van status in het nieuwe staats
bestel, hoewel de op 29 december afgekon-
digde nieuwe grondwet de strijdkrachten
erkent als de bewakers van de constitutio
nele orde.
Verder zijn de militairen, evenals de
extreem-rechtse partijen en hun aanhan
gers geprikkeld over wat zij zien als de
onmacht van de regering, het probleem
van de stadsguerrilla doeltreffend aan te
pakken.
„Als er één dag vrede kan zijn, waarom
kan het dan niet elke dag vrede zijn?”
vroeg hij zich af.
In de hoek van bijna elke keuken in
Beiroet staat een Kalasjnikov, een Rus
sisch snelvuurwapen. Feestdagen worden
gevierd met zoveel schoten in de lucht, dat
het niet aan te raden is op hoger gelegen
balkons waar ook in Beiroet te gaan zitten.
De aanwezigheid van zoveel vuurwa
pens leidt tot schommelingen in wat men
ter plaatse de „veiligheidssituatie” noemt.
Wanneer de „veiligheidssituatie” slecht
is, is het niet veilig per auto te gaan van het
overwegend mohammedaanse westen
naar de christelijke oostelijke stadssecto
ren.
Wanneer de „veiligheidssituatie” slecht
is, wisselen zeer jonge leden van de chris
telijke militie met vreemde hoofddeksels,
vechtpak, T-shirt en laarzen, door raketten
aangedreven granaten en kogels uit ma
chinegeweren uit met Syrische soldaten
van de Arabische vredesmacht. De auto
bussen die Frankrijk in 1977 leverde als
economische bijstand, gingen dezelfde
weg als de bussen van voor de oorlog: ze
werden omgegooid en gebruikt als bruik
bare barricaden in het centrum van de
stad. Tenslotte is het gemakkelijker een
autobus om te gooien dan 500 zandzakken
te vullen.
Wanneer de „veiligheidssituatie” goed is,
rijden de auto’s af en aan over de hooïdwe-
gen tussen oost en west, dikwijls langs de
wrakken van auto’s die in de jongste ge-
vechtsronde uitbrandden.
Na de gevechten tussen de Syriers en de
christelijke militie in oktober van het afge
lopen jaar die aan 450 burgers en een
onbekend aantal Syriers en leden van de
militie het leven kostten, bekommerde ie
mand zich pas een week later over het
lichaam van het slachtoffer van sluip-
schuttersvuur die op het midden van een
drukke weg was gevallen.
Even taai als mieren komen de Libane
zen na elke gevechtsronde uit hun schuil
plaatsen, zetten nieuwe ruiten in en sme
ren gaten in de gevels dicht. Maar niemand
steekt echt geld in zaken zolang de „veilig
heidssituatie” niet blijvend goed is.
Bijna elke familie heeft wel een verwant
die in de laatste vier jaar naar het buiten
land is vertrokken een verzekeringsdes-
kundige in Koeweit, een advocaat als juri
disch adviseur van een maatschappij in
Saoedi-Arabië, een filmproducer in Cana
da, een leraar in Australië, een arts in de
Verenigde Staten.
pen in Tel Aviv toestemming
om op vrijdagavond een film
te draaien. Vorige week
maakte het Cameri-theater
gebruik van dit verlof om een
voorstelling te geven.
Orthodoxe gemeenteraads
leden in Tel Aviv protesteer
den hiertegen en beweerden
dat de acteurs, toneelknech
ten en suppoosten met de
voorstelling de sabbath
schonden. Leden van de or
thodoxe politieke partij in
Begins regering dreigden af
te treden als de toestemming
zou worden bevestigd door
de regering, maar Begin be
loofde dat het Cameri-thea
ter op de sabbath gesloten zal
blijven.
De Nationale Religieuze
Partij (NRP) heeft twaalf ze
tels in het Israëlische parle
ment en heeft een centrale
positie in de regerende coali
tie. De orthodoxe partij heeft
vier zetels in het parlement.
Het dreigement van deze
partijen om uit de regering te
ü- Na perioden van rust stijgt plotseling de spanning weer tot het kookpunt en worden
schietpartijen uit de geteisterde stad gemeld. Zwaarbewapende soldaten houden dan de
situatie scherp in het oog.
geworden. Martelend, omdat de
internationale telefonisten de helft van de
tijd niet werken of geen gehoor geven en
de rest van de tijd meedelen dat de verbin
ding niet tot stand kan worden gebracht.
Om ook maar iets gedaan te krijgen in
Beiroet, heeft men „wasta”, invloed, nodig
een vriendin in de telefooncentrale, een
vriend op een ministerie, een verpleegster
in een ziekenhuis, een vriend in de militie
Wie geen wasta heeft, is waarschijnlijk
niet Libanees.
De politieke toestand is met geen pen te
beschrijven. Zelfs de Libanezen pretende
ren niet te weten wat er gaande is. Zij
hebben het gevoel dat hun land zich be
vindt in de greep van een enorme samen
zwering en slachtoffer is van de grote
mogendheden en wazige inlichtingendien
sten.
■s
I
SS
s~>
