Meer dan
Rode Khmer: Russen
100 doden bij
busongelukken
Fransen niet
van
ff
Gijzelingen
San Salvador
Kapers van
Libanese
voorbij
Glij maar
raak.
actief in Cambodja
om gevaar weg
uit Libanon
Boeing geven
zich over
:j Studie over soepeler loonbeleid
w
Zwarte handel
)logie
Twee kwartjes
Volgende maand in
Algerije verkiezingen
Hongertocht
MH
2
3
BINNEN- EN BUITENLAND
1 7
WOENSDAG
JANUARI
19 7 9
door Nico Scheepmaker
(Van onze redacteur in Indonesië, Bob Mantiri)
nstops
voor dit
sskunde,
skunde).
chtingen
as afge-
eldingen
waren er
onnet
iaf 1 fe
r gulden
rmeente
5 nachti
maken
:ing Wel
i met d(
laats. De
len later
1
estolen
gelicht
iais heeft
een be
gulden is
it dat het
Ise inves-
sinds de
het licht
oordelijk
igen van
nbeurs.
ilieken
/agens
vaar 110
- Garde-
n Maat
root. Zij
Utrecht
rtig wa-
el Gede-
en van
van het
wil de
;en zoge
nwijzing
reatit.
1
1
BANGKOK. Naar Thailand gevluchte Rode Khmer-soldaten
hebben tegenover de Thailandse inlichtingendienst verklaard dat
Russen actief deelnemen aan de strijd om Cambodja, zo wordt uit
Bangkok vernomen. De ongeveer 300 Khmer-soldaten verklaarden
eenstemmig dat zij tijdens de gevechten om de provinciehoofdstad
Battambang, 90 kilometer van de Thailandse grens, blanke mannen
hadden gezien. Zij zeggen ervan overtuigd te zijn dat het Russen
waren.
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. De regering van
premier James Callaghan heeft
gisteravond in het Lagerhuis een
confrontatie met de Conservatie
ven over het stakingsbeleid ge
wonnen. De Labourpartij behaal-
de een meerderheid van 24 stem
men bij de stemming over een
procedure-kwestie. De stemming
vormde de climax van een debat
over economische aangelegenhe
den en de stakingen die de Britse
economie verlammen.
trijfël
Regering-Callaghan wint
ligt door de Britse chauffeursstaking stil.
(Van onze redactie buitenland)
Negatieve balans na
38 jaar sjah-bewind
ind)
in de Cardomon-bergen.
De Vietnamese troepen zouden volgens
totaal 116 mensen om het leven gekomen
en minstens 72 gewond geraakt.
,,’s Weeks voor Kerstmis liepen drie kin
deren ver buiten de stad in het polderland.
Zij hadden de fiets aan de hand en bleken
gewapend met jutezak en melkflesch. Dus
ook op jacht naar lijfsbehoud. Deur voor
deur klopten zij aan en zonder resultaat.
Ten slotte bleek ook hen de honger te gaan
kwellen en de jongste van de drie, een leuk
blondkopje van even 13 jaar naar het
scheen, waagde de begeerige blikken in
een keuken te slaan, waar een dampende
pot erwtensoep de knechts en meiden wel
dra ten eten noodde. De geurige spijs deed
het aanminnige wicht het evenwicht ver
liezen en voor zij het wist, was haar de
vraag naar eten ontglipt. De boerin keek
stug naar dat bedelaarsgedoe, doch toen ze
merkte, dat deze kinderen tot andere soort
gerekend moesten worden, bood ze toch
stuursch en strak een bord snert aan,
dat de leuke kleine dankbaar aanvaardde,
er bijvoegend, dat zij met drieën waren.
Toen kwamen achtereenvolgens drie bor
den door het deurluikje en zij .konden
buiten in de kou de borden leeglepelen.
Nadat dit geschied was, moesten zij bord
en lepel maar aan de buitendeur deponee-
ren als schooiers. Ietwat onwennig ge
schiedde dit, doch stralend ging dit drietal
verder, naroemend de krachtige soep en
de machtige boerin. Zij deden mij aan
moderne driekoningen denken, die ook in
de twintigste eeuw op zoek waren naar een
schat, voorafgegaan door de lichtende ster
van goedgelooven en vertrouwen in men-
schelijk mededoogen. Zullen zij hun doel
bereikt hebben. Hebben zij hun gaven van
dankbaarheid, levensmoed en blijdschap
mogen offeren bij de kribbe der Noord-
Hollandsche boerderij? Zeker zal het hart
der vermurwde boerin, ondanks het honds
behandelen van menschenkinderen, zijn
loon niet missen”.
Ik belde, een boerin deed open. Ik zei
(min of meer naar waarheid) dat we uit
Amsterdam kwamen, en of ze misschien
een boterham voor ons had, want we had
den zo’n honger. De boerin keek wat wan
trouwend naar onze klompen, maar ver
dween toch, ons voor de deur achterlatend
waarvan zij de bovenhelft open liet staan.
Even later kwam ze terug met twee, enigs
zins met boter besmeerde boterhammen.
Dankbaar pakten wij ze aan. „Dat is dan
twee kwartjes”, zei ze. Ik kreeg een hoog
rode kleur, besprongen als ik werd door
een gevoel dat ik pas vele jaren later als
plaatsvervangende schaamte kon identifi
ceren, ik viste een gulden uit mijn zak, gaf
haar die en zei met een grotestadsgebaar:
„Laat u maar zitten”, waarna we weer die
hele lange weg over de kiezelstenen naar
ons tweewielige duwkarretje aflegden.
Er zijn 1200 Fransen in de Libanon, dat
worden er ongeveer 700. De Franse minis-
- ter van Buitenlandse Zaken, Jean Fran-
?ois-Poncet, heeft dat gisteren in Den
"Haag gezegd aan zijn Nederlandse college
■■/.Van der Klaauw, tijdens een kennisma-
'kingsbezoek in verband met zijn voorzit-
terschap van de Europese ministerraad
vanaf 1 januari tot 11 juli.
De premier verklaarde dat de prijzen
scherper gecontroleerd zullen worden en
dat de regering zal bekijken of de lagere
inkomens kunnen worden opgetrokken
met een hoger percentage dan vijf procent.
Tevens beloofde hij een studie over het
geven van dezelfde salarissen aan ambte
naren die hetzelfde werk doen als arbei
ders in de particuliere sector.
Callaghan vond dat de stakende vracht
wagenchauffeurs al genoeg in de wacht
hadden gesleept en dat zij beter aan het
werk konden gaan.
De chauffeurs, die 22 procent loonsver
hoging eisen, hebben op de waarschuwing
onafhankelijkheid, territoriale integriteit
en soevereiniteit van Cambodja veroorde
len. In de gemeenschappelijke verklaring
die na afloop van de tweedaagse spoedver
gadering werd uitgegeven in Bangkok,
wordt gezegd dat Asean niet van plan is
om de bestaande samenwerking te verbre
ken. „In feite staan we nog altijd open voor
samenwerking, maar niet met het geweer
in onze rug”, aldus de Indonesische minis
ter van Buitenlandse Zaken, Mochtar Ku-
sumaatmadja.
Overigens zal er slechts één kandidaat
zijn, die wordt aangewezen door het con
gres van het Nationaal Bevrijdingsfront
(NLF), dat op 27 januari begint. Dit con
gres zal ook een nieuwe politieke leiding
kiezen en nieuwe statuten voor het NLF
goedkeuren.
Het NLF-congres is voor het laatst bij
een geweest in 1964.
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN, t— „Wij proberen eeu
wen in enkele tientallen jaren ineen te
schuiven en wij proberen de westerse
industriële en technologische revolu
tie in te halen”. Dat zei de sjah van
Iran in december 1954 in een rede voor
de nationale persclub in Washington.
Nu 25 jaar later, kan worden gezegd
dat het doel, dat de „koning der konin-
gen” zich destijds stelde, hem vrijwel
zeker zijn troon heeft gekost.
Het is eigenlijk nauwelijks voor te
stellen: Iran zonder de sjah. Zoals de
Franse Zonnekoning, Lodewijk de
Veertiende uitriep: „De staat ben ik”,
zo heeft Mohammad Reza Sjah Pahlevi
vooral de laatste kwart eeuw van zijn
38-jarige periode als onbetwist leider
van Iran, de wereld toegeschenen.
Op papier leek het streven van de
sjah zo mooi. Maar hij schoot al vroeg
zijn doel voorbij, doordat hij de Islami
tische geestelijkheid in een hoek druk
te, zoals elke dictator slechts „jaknik
kers” in zijn omgeving duldde en geen
enkele voeling had met het gewone
volk.
Mohammad Reza Sjah Pahlevi werd
op 26 oktober 1919 in Teheran geboren.
Toen hij zeven jaar oud was liet zijn
vader, de kozakkenkolonel Reza Khan,
die in 1921 de macht in handen had
genomen, zich tot keizer van Iran kro
nen.
Mohammad Reza kwam in Zwitser
land, waar hij op school ging, in contact
met de westerse wereld. Op 16 septem
ber 1941 nam hij onder dwang van
Engeland en de Sovjet-Unie de plaats
op de pauwentroon van zijn vader over,
omdat deze laatste duidelijk sympa-
van industrieën dat tegen het einde van de
week meer dan een miljoen arbeiders uit
gesloten zullen worden, gereageerd met
een verscherping van hun blokkades.
thiek stond tegenover het Duitsland
van Hitler.
In het begin van de jaren vijftig rezen
er binnenlandse politieke problemen.
Het Nationale Front onder leiding van
premier Mossadeq probeerde de verre
gaande bevoegdheden van de sjah in te
perken en de olie-industrie te nationali
seren. In augustus 1953 kwam het tot
een uitbarsting. De sjah vluchtte naar
Rome, maar kon drie dagen later weer
terugkeren na een door de Amerikaan
se Centrale Inlichtingen Dienst (CIA)
opgezette militaire coup tegen Mossa
deq.
Sinds die tijd was de sjah een nog
trouwer bondgenoot van de Verenigde
Staten dan hij al was geweest. In zijn
pogingen om van Iran voor het einde
van deze eeuw een van de machtigste
industriële mogendheden ter wereld te
maken, had de sjah hulp nodig, die hij
door de olierijkdom van zijn land over
al kon kopen.
Woordvoerder R. Zuur van de NOB ad
viseerde de leden het begeleide vervoer
niet te stoppen, maar raadde de leden wel
aan duidelijke instructies aan de verladers
te vragen.
De vaarten naar Engeland vanaf het
vaste land zijn door de staking beperkt. De
Norfolklijn (Scheveningen-Yarmouth) ligt
stil. Transport Ferry Service vaart maar
een keer per dag vanuit Europoort naar
Felixstowe. De lijn Hoek van Holland-
Harwich en de Olaulijn (Vlissingen-Sheer-
ness) varen normaal.
Dit gedragen verhaal herinnert me aan
een onuitwisbare scène uit mijn eigen hon-
gertochtverleden. Eind 1944, begin 1945
werden mijn broertje Rob (toen 10 jaar) en
ik (toen 14 jaar) door mijn oma (toen 73
jaar) er regelmatig op uitgestuurd om bij
de boeren in de Wieringermeer tarwe of
ander voedsel te kopen. Met een karretje
op kinderwagenwieltjes trokken we er
dan, te voet, op uit, om vanuit Hippolytus-
hoef op Weeringen de boeren te vinden van
wie het gerucht ging dat zij aan het dorsen
waren en bereid waren een pond of kilo
tarwe te verkopen. Mijn hekel aan lange
wandelingen moet in die maanden wortel
hebben geschoten.
Op een dag hadden we, op de terugtocht
van zo’n hongertocht, „trek”. Ik heb sinds
de oorlog namelijk leren zeggen dat ik
nooit honger heb gehad, alleen maar trek.
„Zullen we om een boterham gaan vra
gen?”, stelde ik mijn broertje voor. Bru
taalweg om een boterham vragen was toch
weer andere koek dan eerlijk in de rij
staan voor een kilo tarwe dat je betaalde.
Bovendien was die dan meestal bestemd
voor mijn vader, moeder en twee jongere
zusjes die in Amsterdam waren achterge
bleven, terwijl die boterhammen alleen
maar onze „trek” moesten stillen. Ik herin
ner me nog de lange lange tocht over de
witte kiezelstenen van het pad naar de
deur van de boerderij: knars, knars, knars,
daar kwamen de bedelaars aan!
id tot bij-
/chologie
echt. Het
;ebied ter
pas vorig
>rd opge-
lag.
i is giste
iden aan
3e stenen
iffers. De
itse juwe-
i om een
vermoedt L'
van de
else bis-
naai met
het ver-
katholle-
bijeen-
van de
elijkheid
n wordt -
ig bij de
over wil
k.-jonge
SAN SALVADOR. Leden van de Na
tionale Garde van de Middenamerikaanse
staat El Salvador hebben gisteren in de
hoofdstad San Salvador een einde ge
maakt aan een bezetting van de kantoren
van de Verenigde Naties en het Rode
Kruis.
ir Toe maar! ’t Zal je auto maar zijn.
En dan zijn dit nog maar vier van de
ruim twaalf auto’s die de geparkeerd
staande Renault trakteerde op een
verse deuk in de flank. Het gevolg
van sneeuw en ijzel die de straten van
Brussel veranderden in een spiegel
gladde glijbaan.
Volgens de organisatie van beroepsgoe
derenvervoerders, de NOB-wegtransport,
zullen vijf Nederlandse transportbedrij
ven werktijdverkorting aanvragen. De be
drijven houden zich bezig met onbemand
trailervervoer naar Engeland. Dat vervoer
ook nai
ntig pr -
ingvin
Bij fabrieken, opslagplaatsen, havens en
vliegvelden, verscherpten zij hun acties
om te verhinderen dat goederen vervoerd
werden.
ciaal be
(Van onze redactie buitenland)
ALGIERS. Op 9 februari zal in Alge
rije een opvolger worden gekozen van de
onlangs overleden Algerijnse president
Houari Boumedienne.
De gebouwen werden, evenals de Mexi
caanse ambassade, gisteren bezet door ge
maskerde mannen, die mensen in gijzeling
namen en de vrijlating eisten van politieke
gevangenen. Of de bezetting van de Mexi
caanse ambassade inmiddels ook ten ein
de is, is niet bekend. De ontruimingen
geschiedden zonder geweld.
De bezetters hadden hun gezichten be
dekt met rode zakdoeken en zeiden te
behoren tot het linkse „Verenigde Volks-
actiefront”. Naast de vrijlating van hon
derden gevangenen, eisten zij ook de pu
blicatie van een manifest in de dagbladen
van El Salvador.
De acties vonden plaats nog geen 24 uur
nadat een groep van veertig moeders van
politieke gevangenen en „verdwenen men
sen” een gebouw van de Verenigde Naties
bezetten. De moeders staakten hun actie
zonder antwoord te hebben gekregen op
hun eis tot vrijlating van gevangenen. De
regering van El Salvador houdt vol dat er
geen politieke gevangenen zijn in El Salva
dor.
Ook de Asean-landen, bestaande uit
Thailand, Singapore, Maleisië, Indonesië
k-en de Filippijnen, houden de deur met
Hanoi open ondanks de krachtige gemeen-
schappelijke verklaring waarin zij de ge-
wapende interventie van Hanoi tegen de
BUENOS AIRES/NEW DELHI/CARA-
CAS. Bij busongelukken in India, Ar
gentinië en Venezuela zijn gisteren in
Bij Gat, een dorp op 560 kilometer ten
zuidwesten van de Zuidindiase stad Ma
dras, stortte een bus in het ravijn. Daarbij
kwamen 37 inzittenden om en liepen zeker
20 mensen verwondingen op.
In Yaracuy, op 30 kilometer ten westen
van de Venezolaanse hoofdstad Caracas,
reed een bus in volle vaart tegen een
vrachtauto. De bus vloog in brand. Zeker
36 mensen kwamen hierbij om het leven.
Bij een botsing tussen twee bussen ten
zuiden van de Argentijnse hoofdstad Bue
nos Aires vonden 33 mensen de dood en
raakten 53 mensen gewond
BEIROET. Zes mannen, Libane
se sji’iten, die gisteravond een
Boeing 707 van de luchtvaartmaat
schappij MEA (Middle East Airlines)
kaapten, hebben zich vannacht aan
de politie overgegeven, na eerst de 73
passagiers en negen bemanningsle
den te hebben vrijgelaten.
Volgens de commandant van een grens-
eenheid aan de Thailandse grens, kolonel
Thapanad, heeft de verovering van Poipet
een politiek oogmerk, aangezien Poipet
geen strategische waarde heeft. Intussen
heeft Japan aangekondigd dat het de bui
tenlandse hulp aan Vietnam niet zal op
schorten. Aanvankelijk zou Japan de rijst-
leveranties en kapitale hulp stopzetten als
gevolg van de gewapende interventie van
Hanoi in het buurland Cambodja, maar de
regering meent dat opschorten van de
hulp, waartegen Vietnam heeft geprotes
teerd, een tegengesteld effect zal sorteren.
De regering-Ohira zou het beleid van de
vorige premier Foekoeda willen voortzet
ten, dat gericht is op het onderhouden van
vriendschappelijke betrekkingen met zo
wel de Asean- als met de Indochinese
landen Laos, Cambodja en Vietnam. Het
aangaan van vriendschappelijke betrek-
kingen met de drie landen zou in de visie
van Foekoeda bijdragen tot beter klimaat
in heel Zuidoost-Azië en op lange termijn
"■f tot een betere verstandhouding leiden tus-
sen Asean en Indochina.
loog pro-
lieeft een
/er enige
itmoetin-
'iert mor-
hij druk
i memoi-
Om de boeren aan zich te verplichten;
riep de sjah in 1963 de „witte revolutie”
uit, een qua opzet gigantische land
bouwhervorming, die een eind moest
maken aan het grootgrondbezit. Alle
grootgrondbezitters moesten hun
grond verkopen, aan de staat, op één
dorp na. Als prijs kregen zij een bedrag
dat tienmaal zo groot was als het be
drag dat zij jaarlijks aan inkomsten
van dat land voor de belasting hadden
opgegeven. Hoewel voor veel groot
grondbezitters deze prijs tegenviel - zij
hadden te weinig voor de belasting op
gegeven - konden zij toch met deze
financiële compensatie een aandeel
verwerven in de industriële ontwikke
ling van het land.
De VN heeft zoals bekend Nederland om
een contingent soldaten gevraagd, omdat
Iran en Frankrijk troepen terugtrekken.
De spanning in Zuid-Libanon stijgt in
tussen naar een hoogtepunt. Israëlische
'commando’s bliezen gisteren twee huizen
op die behoorden tot een Palestijnse terro
ristenbasis op 2 kilometer ten zuiden van
de Zuidlibanese havenplaats Tyrus.
Intussen was het de bedoeling dat de
boeren van de staat grond zouden ko
pen over een periode van vijftien jaar.
Maar aangezien zij geen geld hadden,
moest er worden geleend, wat uiteinde
lijk betekende dat zij slechts „voor de
bank” werkten.
Het resultaat was een trek van het
platteland naar de stad, waar inmid
dels de industriële ontwikkeling goed
op gang was gekomen. Voor de voedsel
voorziening van Iran was deze ontvol
king van het platteland desastreus: het
land dat vroeger voedsel exporteerde,
moet nu voedsel importeren.
Bij de verwerkelijking van zijn plan
nen kon de sjah geen oppositie gebrui
ken. Met de politieke oppositie maakte
hij korte metten. Daartoe had hij de
beschikking over de zo gevreesde ge
heime politie, de SAVAK, die overal
was en mensen ongestraft kon marte
len, kortom een ware terreur uitoefen
de.
De religieuzen die hun positie en die
van de kerk door de modernistische
plannen van de sjah bedreigd zagen,
stelden zich wel te weer, maar werden
of verbannen of in de gevangenis gezet.
Zijn tweede belangrijke steunpilaap
was het leger, dat hij met behulp van de
Amerikanen tot een van de modernste
van de wereld maakte. De Verenigde
Staten waren des te gewilliger om de
sjah bij te staan, omdat Iran een uiterst
strategische plaats inneemt in het ge
bied van de olierijke Perzische Golf en
omdat de sjah graag „de politieagent”
in dit deel van de wereld wilde zijn.
Maar de man die op internationaal
terrein zo’n belangerijke rol speelde,
mislukte op nationaal terrein.
In de brochure „Zwarte Handel” van A.
J. A. C. van Delft, kort na de oorlog
uitgegeven, staan honderden prijzen van
artikelen gedurende de oorlogsjaren ver
meld. Ik beperk me tot de brood- en tarwe-
prijzen, die opliepen van 18 cent per
brood in 1941, tot 25 cent per sneetje op 2
december 1944 en 1,50 per sneetje op 18
januari 1945. Een mud tarwe kostte toen
1400, op 2 februari 2000 en op 17 febru
ari 1945 zelfs ƒ3900. Toen kwam het
Zweedse wittebrood en kelderden de
zwarte prijzen, al werd er op 4 juni 1945,
dus een maand na de bevrijding, nog 18
gevraagd voor een Rode-Kruiswittebrood,
hoewel de officiële prijs voor een pak
Engelse bloem toen 0,28 was.
In „Zwarte Handel” las ik ook dit ver
haal:
De troepen tegen wie zij vochten waren
volgens de Khmer-soldaten alle Vietname
se. Soldaten van het pró-Vietnamese
volksleger van Cambodja waren nergens
te bekennen, zo zeggen de gevluchte
Khmer-soldaten die volgens eigen zeggen
de opdracht hadden de opmars van de
Vietnamese tanks te vertragen om andere
;ken da Khmer-eenheden de tijd te geven zich or-
ippelijk dentelijk terug te trekken naar hun basis
de eigei
i, winki
a soorte,. militaire waarnemers in Bangkok posities
hebben ingenomen rond de stad Poipet, 60
-..•'.r kilometer van de Thailandse grens. Waar-
nemers zijn van mening dat de Vietname-
omertij' zen bewust hun acties vertragen om de in
groene uniformen gestoken Cambodjaan
se bondgenoten van het verenigd front de
i eer te geven voor de ogen van de internati-
Gelijl-*' onale pers Po*Pet te veroveren.
i zijn pa
ichineop
arden ge
kking t
tiebepei
lenindus
ind bij di
lijks be
:hap. He:
de Euro
iet gelijkJ
(Van onze redactie binnenland)
DEN HAAG. De militairen van het
1 Franse contingent van de VN-vredes-
tnacht in de Libanon worden niet terugge
trokken omdat hun taak te gevaarlijk zou
zijn. Reden is, dat Frankrijk zijn aandeel
in de vredesmacht in dat land te groot
vindt.
confrontatie in Lagerhuis
Het vliegtuig werd tijdens een
vlucht van de Libanese hoofdstad
Beiroet naar Amman in Jordanië ge
kaapt door het gewapende zestal, dat
de terugkeer naar Libanon eiste van
hun geestelijke leider, Imman Moessa
Sadr. Sadr is al viereneenhalve
maand zoek. Hij verdween toen hij
een bezoek aan Libië bracht.
Toen de kapers geen toestemming
kregen op Cyprus te landen en hun
eveneens toestemming om in Turkije
te landen was geweigerd, vloog het
toestel terug naar Beiroet, waar poli-
tie-eenheden het toestel omsingelden.
De kapers lieten eerst de vrouwen
en kinderen onder de passagiers vrij
en stemden ermee in zich over te
geven na een persconferentie, die zij
wilden geven om hun grieven te
spuien over Sadr’s verdwijning. Die
persconferentie vond vannacht plaats
in het stationsgebouw van de lucht
haven Beiroet, waar een van de ka-
pers een gedrukte verklaring ver
spreidde onder het hoofd: „Een kreet
voor het wereldgeweten”. Libië werd
in die verklaring verantwoordelijk ge
steld voor de ontvoering van Imman
Sadr.
Onmiddellijk daarna werden de
passagiers vrijgelaten en gaven de
kapers zich over aan de politie.
