Vijf Haarlemse kunstenaars met hun techniek in Galerie Van
Sterke interpretatie
Alonso als Carmen
Jazzy kwintet op zeldzaam hoog technisch niveau in Laren
Shakespeareprijs
voor Tom
Chuck Mangione live minder vrijblijvend
Stoppard
ION
komende
exposities
NIEUWSNET
VANAF 7 FEBRUARI IN DE KIOSK.
OORDEEL ZELF.
Duitse prijs voor
Olivier Messiaen
„We zijn er helemaal niet
bang voor. We houden’t
natuurlijk wel in de gaten.”
Rob Sipkes
edelsmid
-F1,
Groot technisch kunnen bij Ballet van Cuba
Nieuwe directeuren
voor Rijksmusea
I
12
13
19 7 9
KUNST
JANUARI
VRIJDAG
1 9
oprna;
:ces-
ge
n,
DTOR-
g ik de
eefster
Musieve sieraden
979
B
MOTC
u divei
g zettei
irmante
vaarin
d”
HET EERSTE NIEUWSMAGAZINE VAN NEDERLAND.
BONAVENTURA-DIRECTEUR LOUIS LEEMAN
IN ISCHA MEYER S WEEKBOEK. H.P. 28 OKTOBER
Ontdek de andere
horloges bij
Rob Sipkes...
faktor tijd in ’n prettig
polshorloge. Persoonlijk
vormgegeven naar uw
eigen idee.
Bij Rob Sipkes!
(ADVERTENTIE)
Fotografie krijgt nieuwe
erkenning als hulpmiddel
Jan Polak: recente foto's en tekeningen ('78)
(ADVERTENTIE)
(Van onze kunstredactie)
JOHN OOMKES
CHUCK .MANGIONE
Hij bracht ook enkele jaren van zijn jeugd
in India door.
Staatssecretaris Wallis de Vries is
voornemens om G. Heuff (41 jaar) te
Wassenaar per 1 maart 1979 te benoe
men tot hoofd van de Rijksdienst Kas
telenbeheer. De heer Heuff is op het
ministerie van CRM hoofd van de
afdeling beleidsuitvoering musea.
De staatssecretaris zal dr. H. D.
Schneider (39 jaar) uit Oegstgeest
voordragen voor benoeming tot direc
teur van het Rijksmuseum van Oud
heden te Leiden. Dr. Schneider is se
dert 1968 conservator voor de Egyp
tische afdeling van het museum. Hij
studeerde geschiedenis der oudheid
en Egyptische archeologie in Leiden
en Cairo. Dr. Schneider volgt prof. dr.
A Klasens op.
Alicia Alonso, leidster Nationaal Bal
let van Cuba in Carmen.
LONDEN. De Engelse toneelschrijver
Tom Stoppard heeft de Shakespeareprijs
gekregen. Deze prijs voor uitzonderlijke
prestaties van een Brits onderdaan, is toe
gekend door een Brits-Duitse jury van de
FVS-stichting in Hamburg. Er is een be
drag van 25.000 mark aan verbonden, als
mede een beurs die Stoppard in staat stelt
iemand aan te wijzen voor een jaar studie
in de Bondsrepubliek.
Tom Stoppard maakte vooral naam met
zijn op Hamlet geïnspireerde Rosencrantz
and Guildenstern are dead. Zijn recente
werk Every good boy deserves a favour,
over mensenrechten, tot stand gekomen in
samenwerking met André Previn, werd
door het Russische satirische weekblad
Krokodil „monsterachtig lang en onhan
dig" genoemd.
De thans 41-jarige schrijver, van wie de
Haagse Comedie dit seizoen het stuk Paro
die speelde, werd als Thomas Straussler
geboren in Tsjechoslowakije. Toen hij
twee jaar was verhuisde hij met zijn ou
ders naar Singapore, welke stad zij weer
verlieten vlak voordat de Japanners er in
de Tweede Wereldoorlog binnentrokken.
HAMBURG (DPA). De Franse com
ponist Olivier Messiaen krijgt de Bach-
prijs van de stad Hamburg, waaraan een
bedrag van ruim 30.000 gulden is verbon
den.
LAREN. Voor het eerst sinds 1973 is flugelhom-
speler Chuck Mangione in ons land te gast. En niette
genstaande de kwaliteit van zijn jonge kwintet zit
menigeen daar flink mee in zijn maag. Mangione
behoort namelijk met uit de jazz afkomstige musici als
Maynard Ferguson, George Benson, Freddie Hubbard,
Carl Bley en nog enkele tientallen anderen tot een
generatie waar het publiek en de kritici het hier
verschrikkelijk moeilijk mee hebben. De „echte” jazz
liefhebbers weten niet wat zij met de muziek van
Mangione c.s. aanmoeten, worden al kopschuw als zij.
electrisch versterkte apparatuur, een mengtafel en
effectpedalen gewaar worden. De reactie van wat we
hier dan maar, even als popjongens bejegenen, ver
schilt daar niet wezenlijk van.
Mangione? Is dat niet die halfzachte post-jazzrock-
blazer die funk, disco, salsa en latin om commerciële
redenen in zijn allegaartje mengt en eigenlijk volgens
verouderde boplijnen solieert? Jawel, alleen kun je wat
mij betreft de toevoeging om commerciële redenen
gevoeglijk laten vervallen, want in feite vormt Mangio
ne’s compositorische werk al ruim tien jaar lang een
duidelijke constante. Dat hij in zijn vaderland zo lang
zamerhand wat overgewaardeerd begint te worden,
verdoezelt alleen een juiste waardering van zijn werk.
Voor Chuck Mangione geldt wat voor elke andere
musicus geldt; beoordeel hem op zijn werk en kijk
eventjes twee tellen door de misschien wat pompeuze
aankleding heen. Zelfs voor een kritisch oor moet dan
duidelijk zijn dat de man meer is dan een „James Last
van de jazz". Veel van zijn vroegere repertoire als
Friends and Love en Land of make believe heeft al
dezelfde melodische rijkdom als het repertoire van
recentere albums als Chase the Clouds Away, Bellavia,
Main Squeeze, het commercieel grote succes Feels so
good en de door Chuck gecomponeerde soundtrack
van de film Children of Sanchez.
Voor wie zondagavond in de Sonesta Koepelzaal in
(Tot 1 februari verlengd, van dinsdag tot
en met zaterdag van 12-18 uur).
CEES STRAUS
ROTTERDAM. Het is geen geringe
prestatie, dat het Nationaal Ballet van
Cuba in zijn vierde programma, donder
dagavond in de Rotterdamse Schouw
burg, opnieuw voor een opvallende ver
rassing wist te zorgen in de vorm van
Carmen met in de hoof drol Alicia Alonso.
De Amerikaanse kunstenares Joan Jo
nas geeft komende zondag om 15 uur de
performance „The Juniper Tree” in het
Stedelijk van Abbemuseum in Eindhoven.
Een en ander is gebaseerd op een sprookje
van Grimm. Joan Jonas is van origine
beeldhouwster. Sert 1972 maakt zij video
banden en performances die vooral han
delen over het thema tijd en ruimte.
Tot en met 18 februari is in het Van
Abbemuseum bovendien een tentoonstel
ling te zien van Hans Haacke, een in Keu
len geboren en in New York woonachtige
kunstenaar met een uitgesproken politieke
en sociale stellingname. In een zestal zalen
van het museum is een selectief overzicht
te zien van een vijftiental socio-politieke
werken uit de periode vanaf 970 tot nu.
Het Van Abbemuseum is dagelijks geo
pend van 10 tot 17 uur en op zon- en
feestdagen van 13 tot 17 uur.
De jaarlijkse wintertentoonstelling van
werken van leden van de Maatschappij
Arti et Amicitiae in Amsterdam is ditmaal
gewijd aan het onderwerp „mens en dier".
De expositie is tot en met 10 februari te
zien in het gebouw van de vereniging aan
het Rokin in Amsterdam
Nederlandse impressionisten uit de col
lectie van het Haags Gemeentemuseum
zijn van 26 januari tot 26 februari te zien in
het Stedelijk Museum in Alkmaar
In het Stedelijk Museum in Schiedam
wordt van 27 januari tot 4 maart een
tentoonstelling gehouden van beelden en
tekeningen van Arie Berkulin, krijtteke
ningen van Arie de Groot, kleurpotloodte-
keningen van Itta Smeets en schilderijen
van Paul de Vilder.
Dit is donderdag officieel meegedeeld.
De 70-jarige Messiaen krijgt de prijs, om
dat hij „een van de belangrijkste musici
van deze eeuw is”, in wiens composities
experiment, traditie en oorspronkelijk
heid op voorbeeldige wijze verenigd zijn.”
De Bach-prijs van Hamburg, die om de 4
jaar wordt toegewezen, is in 1950 ingesteld.
Het was toen 200 jaar geleden, dat Bach
stierf. De prijs wordt Messiaen vermoede
lijk in mei uitgereikt.
Amsterdam eens zen wu vaststellen wat Mangione live
in huis heeft, vormde donderdagavond het live-jazzpro-
gramma Sesjun van TROS-radio een goede leidraad.
Vanuit Nick Vollebregts Jazzcafé in Laren werd een
gedeelte van een clubconcert rechtstreeks in de ether
gebracht. Ik moet onmiddellijk daaraan toevoegen dat
het jammer is dat niet het gehele optreden door de
radio kon worden uitgezonden, want het Chuck Mangi
one Kwintet was zeldzaam op dreef.
Al een jaar of twee vormt het ensemble een hechte
eenheid. Het bestaat naast Mangione zelf, die ook de
fenderpiano bespeelt, uit gitarist Grant Geissman, riet-
blazer en fluitist Chris Vadala, bassist Charles Méeks
en de slechts negentienjarige drummer James Bradley
jr. In twee venijnige sets wordt hun samenspel in
tegenstelling van de indruk die je vaak van de platen bij
blijft, bepaalt niet gekenmerkt door vrijblijvendheid en
het vermijden van risico bij de improvisaties. In de
nogal gelaagde arrangementen van Mangione doet al
leen het perfecte overnemen van de solorol door tel
kens een ander instrument nogal Amerikaans-gladjes
aan.
Voor het overige domineren sfeer en een perfecte
techniek het optreden. Niet alleen de soepel geblazen
glissandi van Mangione of de knappe tongslagtechniek
van Vadala laten na te imponeren, in feite verstaat elk
kwintetlid zijn vak tot in de puntjes. Zodoende is het
een halsbrekende zaak om een enkeling in het zonnetje
te zetten.
Drummer Bradley geeft bijvoorbeeld een ongeloof
lijk staaltje slagwerk in Hot Consuelo weg, dat afgeme
ten in virtuositeit naar een kokend hoogtepunt uit
groeit. Hetzelfde vakmanschap toont bassist Meeks in
lyrisch solowerk in The Eleventh Commandment, ter
wijl gitarist Geissman eigenlijk geen spatie in de meer
stemmige duetten van Mangione en Vadala onbenut
laat om zijn fijnzinnige snarenspel tot glans te brengen.
Dit kwintet verdient aandacht!
waarop nu eens nieuwsgierig volk zit, dan
weer rechters, nu eens ophitsers, dan weer
kwaadsprekers. Als de zaak uit de hand
dreigt te lopen, schiet de politiechef Car
men dood. Maar voordien hebben we
schitterend danswerk kunnen zien met een
sterke interpretatie, in de eerste plaats van
Alicia Alonso als Carmen en van Rosario
Suarez als het noodlot, maar ook van Jor
ge Esquivel als Escamillo en van Orlando
Salgado als Don José.
Tien jaar geleden zag ik ditzelfde ballet,
nu is het veel strakker en intenser gewor
den. „We werken er steeds aan”, zei Alicia
Alonso, „ik ben nooit gelukkig met wat we
doen, ik vind altijd weer dingen die beter
kunnen”.
Hiermee is een deel van het succes van
de groep te verklaren, maar ook het resul
taat van een andere opmerking van Alicia
Alonso is in haar werk zichtbaar: „Ik ben
niet gaan dansen om een grote ster te
worden, maar omdat ik er van hou”.
Het Nationaal Ballet van Cuba is kenne
lijk met liefde opgebouwd.
CONRAD VAN DE WEETERING
HAARLEM. Met het overwaaien uit
Amerika van het fotorealisme is ook een
hernieuwde belangstelling ontstaan voor
het gebruik van de fotografie in de beel
dende kunst. In de periode voor de jaren
zestig werd het werken naar foto’s min of
meer als een kunstzinnige zonde be
schouwt, wie zoiets deed moest het maar
vlug vergeten. Toch is vroeger het gebruik
van de camera en het schilderen naar
foto’s niet ongewoon geweest: al in de
vorige eeuw maakten impressionisten fo
to’s naar model die later als hulpmiddel
werden gebruikt. En in eigen land is
Breitner natuurlijk het meest voor de
hand liggende voorbeeld wier schilderijen
naar foto’s zo langzamerhand uiterst fa
meus zijn geworden. Als zodanig is er dus
niets nieuws onder de zon, maar er is wel
sprake van een veranderende situatie als
hedendaagse schilders de technische hoe
danigheden van de fotografie gaan onder
zoeken.
In Haarlem zijn verschillende schilders
op dit terrein bezig die daar tot voor kort
op zeer incidentele wijze van konden getui
gen. Het stuitende gebrek aan belangstel
ling van de zijde van het Frans Halsmu
seum dat opnieuw een actuele stroming
negeert, wordt nog eens onderstreept door
een groepsexpositie die momenteel in Ga-
voorbeeld voor de bewuste schilderijen
dienden. Een soort dr. Blooker-effect,
maar dan op een veel slimmere manier.
Voor Ger Daniëls is de fotografie een
heel nuchter gegeven: hij maakt er notities
mee, schetsen als het ware die bijna als
zelfstandige kunstwerken kunnen worden
beschouwd. Hij zoekt naar natuurver
schijnselen die door hun specifieke atmos
feer verwantschap hebben met het werk
van een land artkunstenaar als Ger van
Elk. Jammer is echter wel dat hier Daniëls’
schilderijen ontbreken die immers in het
verlengstuk van zijn fotografische impres
sies liggen.
Eric de Nie onderzocht in het verleden al
een reeks hoedanigheden van de fotogra
fie hetgeen steeds tot zeer interessant werk
leidde.
Een van zijn laatste fases was het effect
van het vertekenende perspectief dat in
het fotorealisme een eigen rol speelt. Bij
Galerie Van laat hij nu een heel nieuw
soort werk zien waarin de transparantie
van helder water wordt onderzocht. De
Nie fotografeert daarvoor ondiep water en
neemt en passant ook zijn schaduw mee
die in de litho is terug te vinden. Deze
schaduwwerking is hij verder gaan onder
zoeken op een groot wit doek dat op ver
schillende plaatsen buiten, in de natuur
werd neergezet. Na dit beeld te hebben
gefotografeerd brengt hij het, getekend,
rechtstreeks op de steen over. De eigen
inbreng van de kunstenaar bestaat dan
hieruit dat hij de werkelijkheid van de
fotografie laat zien en niet de „echte"
realiteit waarmee De Nie veel minder be
zig is. In wezen toont hij dus het naturalis
me van de fotografie, hij vernietigt het in
de kern door de objectieve waarheid door
middel van een schilderij weer subjectief
te maken.
Ook Jan Polak becommentarieert de fo
tografie en stelt in zijn werk ook zijn
afhankelijkheid aan het medium ter dis
cussie. Hij onderzoekt in de foto’s hoever
je in vaagheid en onduidelijkheid kan
gaan tot er niet langer meer sprake is van
een fotografische weergave en brengt dat
vervolgens in getekende beelden over.
Door de werkelijkheid van de foto's net
even aan te tasten, krijgen zijn tekeningen
een onwaarschijnlijk realiteitskarakter
dat het bekijken ervan heel spannend kan
maken. Van alle kunstenaars hier bij Van
bijeen is Jan Polak degene die de fotogra
fie nog het meest aantast. In die aantasting
ligt echter ook zijn afhankelijkheid, zon
der strijd immers geen medium.
Overigens geldt dit voor het laatste werk
van Polak want er is hier ook uit vroeger
perioden werk te zien, dat vooral de funda
mentele kanten van het gebruik van de
fotografie als hulpmiddel laat zien. Rond
1974 maakte Polak een puur soort realis
me dat door het laten zien van rasters een
anekdotisch karakter kreeg. Twee jaar
later maakte hij een combinatie van deze
rasters in de foto zelf en daaroverheen.
Toen ook begon hij met zijn hond als
model te werken, een beestje dat alleen al
door zijn vacht voor een grafisch sfeertje
zorgt
Piet van Leeuwen heeft met beperkte
middelen een zeer attractieve expositie
opgezet die gezien de actualiteitswaarde
sterk mag worden aanbevolen. Duidelijk
is wel dat we hier nog maar het topje zien
van een beweging die zich veel verder
uitstrekt. Ik denk bijvoorbeeld aan de
schilders die rechtstreeks op foto’s schil
deren, aan een kunstenaar als Ben Glas
die met uitzondering van de SBK conse
quent genegeerd wordt en aan het gebruik
van foto’s door de vele fijnschilders in
Haarlem. Een dergelijke tentoonstelling
reikt veel verder dan het belang van een
kleine galerie, die met hoeveel liefde ook
bedreven, nu eenmaal de zaken niet groot
kan aanpakken.
Na vier voorstellingen vallen als belang
rijkste eigenschappen van de groep op:
een groot technisch kunnen, een fraaie
eenheid in stijl doordat vrijwel alle
dansers van dezelfde balletacademie in
Cuba komen een krachtige beweging
bij de mannen met veel bravoure, meer
nadruk op de interpretatie van rollen dan
op sierkunst en veel variatie.
Die grote nadruk op de interpretatie van
rollen komt voort uit het standpunt van
Alicia Alonso, de leidster van de groep, dat
kunst eigenlijk dient als tegenwicht tegen
te grote mechanisering van de samenle
ving, daarom moet je die kunst dan ook
niet te mechanisch uitvoeren, maar juist
met een accent op het uitdrukken van
menselijke gevoelens.
Dit is al te zien in Les Sylphides, waar
het programma mee opent. Dit werd im
mers in 1905 door Michail Fokine gemaakt
om de stijve, klassieke ballettechniek van
toen een wat menselijker gezicht te geven.
Het wordt door de Cubanen prachtig uit
gevoerd met een ongelooflijk lichte wals
van Rosario Suarez, een poëtische prélude
van Caridad Martinez en een uiterst soepe
le Mazurka van José Zamorano.
Canto Vital van Azari Plisetski op mu
ziek van Gustav Mahler geeft vuurwerk te
zien van vier mannen, terwijl het daarop
volgende ballet, Tarde en la Siesta (Laat in
de middag) een technisch hoogstandje van
Alberto Mendez is voor vier danseressen.
Vier dames uit betere kringen vervelen
zich zodanig in de tuin en de hitte, dat er
allerlei heftige gevoelens tevoorschijn ko
men. Het zou een balletversie kunnen zijn
van De Drie Zusters van Tsjechov, met
dien verstande, dat er vier zusters zijn.
Maar, zoals gezegd. Carmen zorgt voor
een krachtig sluitstuk en een grote verras
sing. De choreografie van Alberto Alonso
is gebaseerd op een bewerking door Rodi-
ón Sjedrin van de bekende muziek van
Georges Ëizet. Het geheel speelt zich af in
de arena en laat Carmen zien als een fel,
hartstochtelijk mens, dat niet kan kiezen
tussen haar twee minnaars, Don José en
Escamillo. Boven de rand van de arena
staan twaalf stoelen met hoge leuningen,
I
AMSTERDAM/DEN HAAG (ANP).
Hoofddirecteur dr. S. H. Levie van
het Rijksmuseum Vincent van Gogh
te Amsterdam heeft drs. J. van der
Wolk (33 jaar) voor benoeming tot
directeur van het museum voorgedra
gen. Drs. Van der Wolk trad in 1971 in
dienst bij het Museum Boymans van
Beunmgen te Rotterdam. Hij studeer
de kunstgeschiedenis in Utrecht. Hij
zal zijn nieuwe functie in de loop van
de komende maanden aanvaarden,
aldus het ministerie van CRM. Drs.
Van der Wolk komt op de plaats van
drs. Emile Meyer, die wegens hoogop
lopende problemen het museum
moest verlaten.
lerie Van 1 en 2 in de Hagestraat 18 in de
Haarlemse Burgwalbuurt wordt gehou
den. Piet van Leeuwen, zelf geïnteresseerd
in afwijkende vormen van fotografie,
heeft in zijn dubbele galerie een vijftal
kunstenaars bijeengebracht die verschil
lende visies op het gebruik van de fotogra
fie geven. De diversiteit van deze expositie
maakt haar niet alleen aantrekkelijk, ze
geeft ook een interessant overzicht, een
stand van zaken die nu voor het eerst zo
duidelijk wordt getoond.
Er is op deze tentoonstelling grofweg een
tweedeling te maken tussen enerzijds de
schilders voor wie de fotografie alleen een
technisch hulpmiddel is (Pieter Zwaans-
wijk, Ger Daniëls, Margreet Bouwman) en
anderzijds voor hen die een commentaar
geven op de fotografie als technisch mate
riaal (Eric de Nie en Jan Polak). Margreet
Bouwman en Pieter Zwaanswijk fotogra
feren beiden om het beeld dat ze hebben
gezien voor later te bewaren. Voor Mar
greet Bouwman, die net als Zwaanwijk in
een nieuw-figuratieve stijl schildert, verte
genwoordigt de foto alleen een sfeer, een
herkenningsmiddel voor datgene waar
mee ze bezig is. Zwaanswijk, immer humo
ristisch bezig, werkt veel directer van de
foto’s. Voor deze expositie heeft hij zijn
schilderijen nog eens gefotografeerd en
hangt ze in collages tussen de foto’s die als
W™°essfraaf 2-Haarlem
