Parlement doet nog weinig aan Markerwaard
Si
ra
I®
rs
zich op voor eindstrijd
:ers
eau
maken
o
1
door Theo Klein
Actiegroepen
Ministers tegen
1
-r 'i I
flK
bib iii
z...
MARKERWAARD VAN DE KAART
J
skos-
089.
-
3
t
Volgens de meest recente verwachtingen zal de regering deze zomer bekendmaken wat ze met de
Markerwaard van plan is. Niet minder dan 54 jaar nadat de definitieve plannen voor de Zuiderzee werden
gemaakt, zal dan de strijd tussen de voor- en tegenstanders van inpoldering in alle hevigheid losbarsten.
IB
De beslissing over de Markenwaard is een zogenaamde Planologische Kern Beslissing (PKB), hetgeen
onder meer betekent dat „het volk” een woordje in mag spreken zodra het kabinet zijn beleidsvoornemen
kenbaar heeft gemaakt. Het is echter de vraag of er op dat moment nog veel in te spreken valt. Steeds meer
mensen krijgen het donkerbruine vermoeden dat de staat van plan is de Markerwaard, althans het grootste
deel ervan, droog te leggen en dat alle insprekers samen de rijksoverheid niet meer van dat voornemen af
kunnen brengen. En niet alleen actiegroepen, zoals de Vereniging tot Behoud van het IJsselmeer, maar
ook gemeenteraadsleden van de omliggende gemeenten en kamerleden, hebben het gevoel dat ze
machteloos toe moeten zien hoe het rijk in de voorbereidingen op de inpoldering het punt passeert waarop
men in verband met de reeds gedane investeringen niet meer terug zal kunnen en willen
a
-
I
I
'"'9
-
-*
Tl
££- 'i
-
Bi '-9 J
B
'3^
Waterstaat
douwt door
indige
ten
e
iben.
>/an
digen
dag-
rzor-
<tief
net
inst
ien-
be-
ist-
en
jke
ten
me-
van
JSt-
jol
week
ssen.
II- en
lunch
Protestdag IJsselmeervissers 1977 tegen
inpoldering van de Markerwaard
door
lige
an de
m 50,
36
i de
in de
7 tot
Het wordt daarom hoog tijd dat de
betrokkenen die de drooglegging
van de Markerwaard willen voorko
men zich gereed maken voor de fi
nale. Hoewel er nog steeds van een
opmerkelijke rust sprake is, begin
nen de eerste tekenen van georgani
seerde oppositie, naast de actiegroe
pen te komen. Koploper daarin is
Volendam, dat door de inpoldering
van de Markerwaard zijn hele bot-
tervloot en daarmee een extra-toe-
ristische attractie, dreigt te verlie
zen. Tot voor enkele jaren geleden
stond het katholieke dorp achter het
KVP-standpunt dat de polder er
moest komen. Anderhalf jaar terug
begon zich echter een duidelijke
kentering af te tekenen. De Volen-
dammers begonnen te beseffen wat
de Markerwaard voor hun dorp zou
betekenen. Op 12 augustus 1977
werd de af keer van de Volendam-
mers van de Markerwaard landelijk
bekend door een grootse manifesta
tie, die onder het motto „Open Mar
kerwaard, goud waard”, werd ge
houden. Stimulerende kracht achter
die happening was Wim Keizer, ge
meenteraadslid van de Volendam-
mer Partij en een bekende figuur in
de Volendammer gemeenschap.
Keizer: „Toen ik in 1977 probeerde
om de kranten, radio en televisie en
andere genodigden te interesseren
vonr nnrp 793^ hl ook dot mon vonlr
ter overstag en werd de discussie
heropend. De Tweede Kamer be
reikte uiteindelijk overeenstemming
met de regering over een dam met
een doorstroomgat van 14.000 vier
kante meter. Een verdergaand voor
stel van D’66 haalde het niet in ver
band met tijdgebrek en extra kos
ten.
De actiegroepen hebben in Zee
land een grote rol gespeeld. Door
hun aanhoudende activiteiten wer
den net genoeg kamerleden over de
streep getrokken. De Vereniging tot
Behoud van het Ijsselmeer voert al
jaren vakkundige oppositie tegen de
inpolderingsplannen. De actievoer
ders vegen de vloer aan met argu
menten voor in poldering. Vervan
gende landbouwgrond is niet nodig,
de noodzaak van een Tweede Natio
nale Luchthaven wordt steeds ster
ker betwijfeld, een nieuwe polder
geeft geen nieuw werk, maar leidt
slechts tot verschuiving van werk en
de drinkwatervoorziening wordt
wel degelijk slechter door de inpol
dering, aldus de Vereniging.
weinig of niets van de Markerwaard
af wist. Er was wel actie gevoerd,
maar altijd in een klein groepje. De
massa was niet geïnteresseerd.” De
activiteiten van de Volendammer
Partij leidden in de gemeenteraad
van Volendam herhaaldelijk tot fel
le discussies. Eind vorig jaar bleek
echter hoezeer de stemming was
omgeslagen, toen de raad zich ach
ter een motie schaarde, waarin om
stopzetting van de werkzaamheden
aan de Oostvaardersdiepdijk werd
gevraagd en de Markerwaard werd
afgewezen.
Het voorstel werd naar alle ge
meenten langs het Ijsselmeer, de
media en de Tweede-Kamerleden
gestuurd. Van de parlementariërs
reageerde alleen D’66-er Zeeval-
king. Zijn vragen aan minister
Tuijnman van Verkeer en Water
staat leverden echter het geijkte ant
woord op: er was niets aan de hand.
De werkzaamheden aan de dijk heb
ben niets met de Markerwaard te
maken. Keizer: „Een teleurstellend
antwoord. Wij zijn pas tevreden als
wordt aangetoond dat de nieuwe
dijk alleen voor het Oostvaarders-
diep is en geen Markerwaarddijk
kan zijn.” Maar met alleen de reac
ties buiten de regio waren gering,
ook van de buurgemeenten werd
taal noch teken ontvangen. „De
mensen zijn apatisch en toch is het
vijf voor twaalf. We hebben de ande
re gemeenten gevraagd onze motie
te steunen, maar tot op vandaag
heeft niemand dat gedaan”, aldus
Keizer, die zich echter vooral zorgen
maakt over de stilte in Den Haag.
„Volgens ons wijst dat erop dat ze
iets aan ’t uitbroeden zijn, dat wei
nig goeds voorspelt.”
Drs H. Goverde, voorzitter Ver tot Be
houd van het Ijsselmeer
De Vereniging tot Behoud van het
IJsselmeer gaat er vanuit dat de tijd
in haar voordeel werkt. Volgens
Henri Goverde wordt het steeds dui
delijker dat een Tweede Nationale
Luchthaven onnodig en ongewenst
is. „En een Markerwaard zonder
luchthaven zal erg moeilijk financi-
eel-economisch aanvaardbaar te
maken zijn”, aldus de voorzitter.
Waarom dan toch de druk van
Rijkswaterstaat om de polder aan te
leggen? Goverde: „Omdat die men-
sen (van de dienst Zuiderzeewerken,
red.) nu eenmaal ingehuurd zijn om
dijken te maken. En het is duidelijk
dat ook de ambtelijke diensten net
als bedrijven zorgen hebben om de
continuïteit van de werkgelegen
heid. Dat is zeer begrijpelijk. Men
gaat gewoon door zonder al te veel
ruchtbaarheid aan de werkzaamhe
den te geven. En ik moet erkennen
dat dat ze aardig lukt.”
Jan Terlouw zou duidelijkheid in
deze zaak willen brengen door de
Markerwaard op te nemen in het
regeerakkoord van een volgend ka
binet. Hij besluit: „Als het aan ons
ligt, wordt daar bij de volgende ka
binetsformatie een hard punt van
gemaakt. Bij de laatste formatie is
dat blijven zweven. Ik hoop tenmin
ste dat de volgende kabinetsforma
tie voor de Markerwaard niet te laat
Niettemin is het effect van de ver
enigingsactiviteiten nog niet maxi
maal. „De VBIJ en andere tegen
standers van de Markerwaard heb
ben nog te weinig politiek gewicht in
de schaal kunnen leggen. Daarom
liggen de polderstukken nog steeds
op de bureaus van de ambtenaren
en niet in de laden. Het vormen van
meer politieke stootkracht moet het
volgende doel van onze activiteiten
worden”, schreef voorzitter Henri
Goverde in zijn laatste jaarrede. Die
stootkracht moet ontwikkeld wor
den in samenwerking met andere
tegenstanders zoals de vissers, mi
lieubeschermers en waterrecrean-
ten. Het doel is de ministers, top
ambtenaren, kamerleden en ande
re invloedrijke figuren om te turnen.
De „ijzeren ring van beslissers”
moet doorbroken worden, zegt Go
verde.
Hij is tot op de dag van vandaag
allerminst tevreden over de respons
van de heren politici. „We hebben
ontdekt dat er in de Tweede Kamer
nauwelijks iemand te vinden is, die
zich met onze problemen bezig wil
houden. De PPR en D’66 vormen
Honrnr' onidn ch1nc+iCfo
Toen D’66-voorman Jan Terlouw
onlangs om voorbeelden werd ge
vraagd voor de machteloosheid van
het parlement, noemde hij onom
wonden de Markerwaard. „Het ziet
er naar uit dat de Markerwaard
drooggelegd gaat worden als een
rechtstreeks gevolg van een plan uit
de jaren twintig”, aldus Terlouw,
„toen was landaanwinst belangrijk
voor nieuwe landbouwgronden.
Maar dat is allang met meer zo. Het
parlement wil tot een nieuwe afwe
ging van de belangen komen, de
regering zegt bereid te zijn alles mee
te willen wegen, maar steeds ver
schijnen er toch nieuwe stukjes dijk.
Ik vrees dat er op den duur een
kunstgreep als bij de Oosterschelde
nodig zal zijn om te voorkomen dat
de Markerwaard dicht gaat.”
Wanneer de beslissing van de re
gering de meerderheid van het par
lement met aanstaat, kunnen de ka
merleden dat oordeel ongedaan ma
ken. Terlouw: „Natuurlijk, des
noods kan er een kabinetscrisis ge
riskeerd worden, maar in de prak
tijk gebeurt dat niet. Wanneer je nu
de gang van zaken rond de Mar
kerwaard als kamerlid wilt volgen,
dan kun je vragen stellen. De rege
ring antwoordt dan steevast dat er
nog geen beslissingen zijn genomen.
Maar intussen wordt toch de dijk
Enkhuizen-Lelystad aangelegd. En
dan denk je: gut, toch nog eens in
formeren. En dan antwoordt de re
gering dat het helemaal geen kwaad
kan. Intussen gaat Rijkswaterstaat
echter gewoon door met de voorbe
reidingen.”
Terlouw vreest dat er tegen de tijd
dat de regering aan een beslissing
toe is er al zoveel voorbereidingen
zijn getroffen, dat de Tweede Ka
mer in feite voor het blok wordt
gezet. „Er zal dan een sterke politie
ke daad nodig zijn om nog enige
verandering in de plannen aan te
kunnen brengen”, aldus Terlouw,
fervent tegenstander van inpolde
ring. Zo’n krachttoer haalde het par
lement in 1974 uit bij de beslissing
over de Oosterscheldedam. Tot dan
was men ervan uitgegaan dat het
oorspronkelijke plan om de Ooster
schelde helemaal af te sluiten uitge
voerd zou worden. Onder druk van
actiegroepen, die schade aan flora
f on fauna wilden voorkomen en de
visserij ging de Tweede Kamer ech
verschil van mening bestaat over de
wenselijkheid van de drooglegging.
Net als hun voorgangers in de ploeg
van Den Uyl zijn Gardeniers (CRM),
Andriessen (Financiën) en Ginjaar
(Volksgezondheid en Milieuhygiëne)
van mening dat de beslissing over de
inpoldering op de lange baan moet
worden geschoven. Intussen heeft
men besloten om het advies van de
RPC op te houden totdat de Rijks
Planologische Commissie advies
heeft uitgebracht over het struc
tuurschema Burgerluchtvaartter-
reinen. Daarin zal onder andere ko
men te staan wat er met Schiphol en
een Tweede Nationale Luchthaven
moet gebeuren.
De regering wil gelijktijdig over
beide zaken beslissen, omdat de
keuze van de plaats voor een Twee
de Nationale Luchthaven alles te
maken heeft met de inpoldering van
de Markerwaard. Zoals de zaken er
nu voorstaan lijkt de conclusie ge
wettigd dat de Markerwaard alleen
wordt ingepolderd als er een luch
thaven op komt. Voor de provincie
Noord-Holland is drooglegging
slechts acceptabel wanneer de nood
zaak van een Tweede Nationale
Luchthaven op die plaats wordt
aangetoond.
Alles wijst erop dat men in Den
Haag bijna klaar is met de voorbe
ringen. De overigen slikken als zoete
koek dat ook de Oostvaardersdiep
dijk niet voor de Markerwaard
wordt aangelegd”, aldus Goverde.
De Oostvaardersdiepdijk wordt
evenwijdig geprojecteerd aan de
meest westelijke Flevodijk. Daar
door ontstaat een kanaal van Lelys
tad naar Amsterdam, waarin het
zoute kwelwater van de Flevopol-
ders opgevangen kan worden. De
betrokken waterschappen, Gedepu
teerde Staten van Noord-Holland en
het rijk willen dit kanaal zo snel
mogelijk aanleggen om een verdere
verzilting van het Markermeer te
voorkomen.
De Vereniging tot Behoud van het
IJsselmeer is er allesbehalve van
overtuigd dat de Oostvaardersdiep
dijk alleen om die reden wordt aan
gelegd. Ze vrezen dat de dijk ook
bedoeld is als begrenzing voor de
Markerwaard. Volgens de actie
groep is Rijks waterstaat al op twee
plaatsen (Lelystad en ter hoogte van
Muiden) begonnen met de voorbe
reidende werkzaamheden. Terwijl
de regering zich nog steeds in neve
len hult drukt Rijkswaterstaat vol
gens hen gewoon stug door.
Hoewel men niet gek op moet kij
ken, wanneer de beslissing van de
regering toch weer enkele maanden
wordt uitgesteld, kan er vanuit wor
den gegaan dat een besluit over de
Markerwaard nu toch in het ver
schiet ligt. Het einde van de lange
ambtelijke weg komt in zicht. Over
de inpoldering van de Markerwaard
heeft de regering twee belangrijke
adviezen ontvangen. Het eerste, dat
van de Raad voor de Waterstaat (een
aantal onafhankelijke deskundigen)
werd ruim twee jaar terug uitge
bracht. De Raad koos daarin voor
inpoldering van de Markerwaard,
met langs de Noordhollandse kust
grote randmeren.
Tijdens de voorbereidingen van
dit advies in de zogenaamde Zuider-
zeecommissie werd toen duidelijk
dat de ministers van Financiën,
CRM en Volksgezondheid en Milieu
hygiëne tegen waren. Om uiteenlo
pende redenen (Financiën vond het
te duur, CRM wil flora, fauna en
watersport behouden en Milieu
strijdt voor het drinkwater) achtten
zij het beter om de beslissing over de
Markerwaard tien jaar op te schor
ten. De noodzaak van de droogleg
ging was volgens de drie bewindslie
den niet bewezen. Het tweede zeer
belangrijke advies dwarrelde vorige
maand op het bureau van minister
Tuijnman. Dat stuk is opgesteld
door de Rijks Planologische Dienst,
een club van de hoogste ambtenaren
van de ministeries. Ook in dit advies
wordt het kabinet voorgesteld de
Markerwaard in te polderen volgens
de zogenaamde zesde variant, dus
tweederde land en éénderde rand
meren.
Inmiddels is duidelijk geworden
Hst or n<->lr in hof kabinet-Van Atrt
s?
l
ÉBlB
1
- - - - - Z
- -■
-. ZF
"-z.
,...:.z -
.z.
tb
ITREMG/yf, TOT BEHOUD MN HET IJSSELMEER
POSTBUS 1 EDAM
