Bezegeling normalisering betrekkingen
n
Massale evacuatie
in Jakarta
Oud-vice-president overleden
Fysicus zou
spion zijn
1
Inhoud Chinese
muurkranten
wordt beperkt
V
Egypte wijst alle voorstellen af
rs
nen
Schuilplaatsen Rode
Brigades gevonden
Emotie
Dolkstoot
Boos
l I
3
BINNEN- EN BUITENLAND
MAANDAG
2 9 JANUARI
19 7 9
door Nico Scheepmaker
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. China’s vice-premier Deng Xiaoping (Teng Hsi-
ao-ping) is gisteren in de Amerikaanse hoofdstad gearriveerd. Met zijn
omvangrijke entourage trok hij zich gisteravond terug in het presiden
tiële gastenverblijf Blair House, tegenover het Witte Huis, om vandaag
geheel verfrist te kunnen beginnen aan een politieke onderneming die
•de bezegeling moet vormen van de normalisering van de Amerikaans-
•Chinese betrekkingen, alsmede de diplomatieke verstotjng van Tai-
-wan.
Bezoek Deng aan VS
niet probleemloos
oer-
jn,
Rockefeller onvervuld
Missie Atherton in
M-Oosten mislukt
Rede paus vol kerstkaartkleuren
id)
Grootste ambitie van
„Heb je Kees van Kooten in de Haagse
Post gelezen?”, vroeg H. me. „Nee, nog
niet, hoe dat zo?”. H. zei dat het zo’n mooi
stuk was. „Waar gaat het over?”, vroeg ik.
„Dat kun je beter zelf lezen”, zei hij.
Het stuk besloeg twee pagina's en toonde
weer eens aan dat de literaire prijzen niet
altijd bij de besten terechtkomen. Waar
ging het over?, wilt u nu natuurlijk weten,
maar dat zeg ik niet, omdat de opbouw van
het „verhaal”, de „reportage”, de „vertel
ling” (u mag zelf kiezen) erom vraagt dat
het van het begin tot het einde wordt
gelezen, zonder voorafgaande kennis van
de inhoud. Niet dat er een pointe of ont
knoping in de gebruikelijke zin is, maar de
opbouw van deze navertelling is zodanig,
dat je iets van de emotie mist als je haar
niet onbevangen van het begin tot het
einde leest.
Dit geldt natuurlijk voor veel verhalen,
romans, voetbalwedstrijden (wie kijkt nog
met animo als hij de uitslag al kent?) en
vooral thrillers, als toneelstuk, in boek
vorm of als film. „Moordspel”, de wat
triviale vertaling van het Engelse „sleuth”,
wat detective-speurhond betekent, is daar
een klassiek voorbeeld van. Als u het stuk
gisteravond hebt gezien, zult u het met mij
eens zijn, dat er weinig thrillers zijn ge
schreven met een even ingenieus plot, dat
echter staat of valt met de onwetendheid
van de toeschouwer dat voor de vijf op het
affiche aangekondigde acteurs maar twee
acteurs hoefden op te treden: Guus Her
mus en Jeroen Krabbé.
Overal ter wereld werd aan alle toe
schouwers, maar ook aan de toneelrecen
senten gevraagd dit gegeven niet verder te
vertellen, omdat de klassieke onthulling:
„De butler heeft het gedaan!" tegen ie
mand die halverwege een detectiveverhaal
is, de dodelijkste dolkstoot in de rug is
voor iemand die onbevangen en van niets
wetend wil gaan kijken of lezen.
Zulke mensen moeten weinig aardigheid
in hun vak hebben. De omroepbladen heb
ben zich, voorzover ik ze heb gezien, overi
gens van harte solidair verklaard met de
acteurs en de kijkers. De NCRV-gids
schreef: „Naast Guus Hermus en Jeroen
Krabbé wordt een (kleinere rol) gespeeld
door de hier nog onbekende acteur Pierre
Verbeeke. Hij is een Belg, die in eigen land
al een toneelprijs won”. En Studio, van de
KRO, schreef: „In een van de kleinere
bijrollen speelt de succesvolle Vlaamse
acteur Pierre Verbeeke, die in België werd
onderscheiden met de Staatsprijs voor de
beste bijrol”.
Alleen Televizier van de AVRO kon niet
meer opbrengen dan de mededeling dat
Hermus en Krabbé „de hoofdrollen” spe
len, terwijl de AVRO „Moordverhaal” toch
uitzond. Guus Hermus en Jeroen Krabbé
hebben de mystificatie ook tijdens hun
tournee door het land steeds zoveel moge
lijk in stand gehouden. Als hun van de
zijde van de schouwburgdirectie werd ge
vraagd waar de andere drie heren bleven,
zeiden ze, dat die pas na de pauze hoefden
op te treden en daarom ook later zouden
komen. En wat willen die heren dan drin
ken?, werd dan gevraagd. „Brengt u maar
wat Spa’tjes en een koffie”, zeiden Guus
Hermus en Jeroen Krabbé dan.
Toen ze een keer na afloop op toneel
bloemen kregen aangeboden, zei de me
vrouw die dat deed spinnig, dat ze die drie
bossen bloemen die zij nu te veel had
gekocht niet kregen, en dat ze, als ze tevo
ren hadden gemeld dat ze maar met hun
tweeën zouden komen, hun een grammo
foonplatenbon had kunnen geven. Er is
zelfs een schouwburgdirecteur in het oos
ten des land geweest die zich „grotelijk
belazerd” voelde. Bloedserieus en erg
kwaad belde hij Joop van den Ende Pro
ductions op, dat er vijf acteurs waren
aangekondigd, dat er maar twee waren
gekomen, dat hij zich daardoor opgelicht
voelde en een deel van de uitkoopsom
teruggestort wilde hebben! Geen groot
licht, kennelijk. Men heeft hem toen het
script maar toegestuurd
slaande
Kinster-
lag een
nen. De
itstaan,
seft lig-
overige
i jn door
d)
el van
leenten
oor het
de Mo
en met
tarlijks
akrege-
logelijk
in het
neente.
’smate-
lelische
ie voor
s in de
1 op de
ijns lei-
Israeli-
>rdelijk
Iden te
•afenis-
bij een
ise lei-
n de
hui-
isel
nige
huis
de
loek
iden
veer
slijk
:gen
en
Politiek Amerika ziet dit gebeuren niet
j zonder zorgen tegemoet. Niet alleen omdat
(Van onze redactie buitenland)
JERUZALEM. De Amerikaanse rei
zende ambassadeur Atherton, is na 12
dagen vergeefs bemiddelen tussen Israel
en Egypte onverrichterzake teruggekeerd
naar Washington. Ditmaal is het Egypte
geweest dat de deur heeft dichtgeslagen.
PARIJS (DPA). De Franse geheime
dienst (DST) heeft de 45-jarige atoomfysi-
cus Rolf Dobbertin aangehouden, die 15
jaar lang in het Franse Centrum voor
Wetenschappelijk Onderzoek (CNRS) zou
hebben gespioneerd voor Oost-Duitsland.
Naar gisteren van gezaghebbende zijde in
Parijs verluidde, heeft Dobbertin een be
kentenis afgelegd.
In Libanon zijn zaterdag de stellingen
van de Noorse eenheden van de vredes
macht van de Verenigde Naties beschoten
door trokken van de christen-milities. De
beschietingen met zware artillerie duur
den vier uur. In het Noorse kamp raakte
niemand gewond. Er werd door de Noren
niet teruggeschoten. Er zouden wel gewon
den zijn gevallen onder de burgerbevol
king in de omgeving.
TURIJN (Reuter). De politie van Tu
rijn heeft bij een razzia gisternacht twee
schuilplaatsen van de extreem linkse Ro
de Brigades gevonden en zes mensen gear
resteerd, bij wie de vermoedelijke daders
van de moord op de officier van justitie
vorig jaar november bij Rome.
Tot de gearresteerden behoort een bui
tenlander. De politie wil niet zeggen wie,
maar uit politiekring is vernomen dat het
om een Westduits meisje van de Rote Ar
mee Fraktion zou gaan. Een politiemacht
van 160 man van de anti-terreurafdeling
doorzocht in totaal 34 woningen.
van de hoop”, een uitdrukking die pas zin
krijgt als men erbij bedenkt dat er voor het
overgrote deel van de bevolking niets an
ders overblijft dan enkel de hoop, maar
om diezelfde reden zou men misschien
beter kunnen spreken van het „werelddeel
van de wanhoop”. Wat is de boodschap die
de paus hier komt verkondigen?
In de preek die hij hield voor de bevol
king van Puebla en de toegestroomde pel
grims, sprak hij vooral over het gezin. Hij
beschreef de gezinnen waar niets ont
breekt, maar waar geen eensgezindheid en
blijdschap heerst, de gezinnen die maar
net kunnen voortkomen en elkaar helpen
om een moeilijk maar waardig bestaan te
voeren, en ten slotte de „arme behuizing in
de buitenwijken van uw steden, waar veel
verborgen leed heerst, maar ook de een
voudige blijdschap van de armen”.
In deze idyllische kerstkaartkleuren valt
het moeilijk iets te herkennen van de af
grijselijke nood, de buitensporige uitbui
ting en onderdrukking die hier heersen en
ook de oplossingen die de paus biedt, lij
ken daaraan onevenredig. Aan de rijken
vraagt hij uit te delen van wat zij te veel
hebben en anderen te kort komen, aan de
armen geen ideaal te maken van luxe en
niet te denken dat rijkdom gelukkig
maakt.
Dat de paus zou waarschuwen tegen
wanhoop en verbittering en het gebruik
van geweld zou afkeuren, lag voor de
hand. Dat hij slechts woorden van troost
en berusting zou spreken en de christenen
niet zou opwekken tot een geweldloos
maar actief verzet tegen de misstanden in
(Van onze redacteur in de Verenigde Staten Henk Kolb)
WASHINGTON. Voormalig vice-president Nelson Al
drich Rockefeller is zaterdagmorgen vroeg in zijn Newyorkse
kantoor aan een hartaanval overleden. De 70-jarige Rockefel
ler, die viermaal werd gekozen tot gouverneur van New York
en enkele malen poogde de republikeinse kandidatuur voor
het presidentschap te verwerven, hield zich na zijn vertrek uit
Washington bij de intrede van Jimmy Carter voornamelijk
bezig met zijn omvangrijke kunstcollectie. Zijn stoffelijk
overschot is gisteren gecremeerd.
„Rocky” was in Amerika bijzonder geliefd, maar er bestaat
geen twijfel aan dat hij alle liefde en verering ten spijt, diep
teleurgesteld is geweest door het feit dat de stoel achter het
bureau in het Witte Huis nimmer voor hem kon worden
aangeschoven. Rockefellers populariteit maakte hem op slag
een politieke figuur van nationale betekenis, nadat hij in 1958
zijn respectabele democratische tegenstander Averell Harri-
man uit New Yorks gouverneurspositie had gewipt. Een deel
van de vertedering, waarmee de populariteit gepaard ging, kon
worden verklaard uit het welgevallen waarmee maatschappe
lijk minder goed bedeelden deze man van enorme rijkdommen,
een eenvoudige hot dog tot zich zagen nemen.
Maar zijn duidelijke identificatie met het leven en de proble
men van de gewone man ten spijt, vertegenwoordigde het
Rockefeller-kapitaal, waarvoor de legendarische en genadeloze
zakenman John D. Rockefeller met zijn Standard Oil Company
de basis had gelegd, een niet geringe factor in zijn politieke en
maatschappelijke positie. De kleinzonen van John D. hadden
een enorme invloed, nationaal en internationaal, op banken,
industrieën en op politiek gebied.
dit werelddeel, waar de kerk zich zoveel
eeuwen aan schuldige berusting heeft be
zondigd, had niemand verwacht en het
moet een bittere teleurstelling zijn voor de
velen die zich uit naam van christendom
en evangelie wel verzetten en die het le-
vendste en meest aktieve deel van de Zuid-
amerikaanse kerk uitmaken.
Zo zijn er mensen, ging de paus verder,
die Christus uitsluitend zien als een „pro
feet”, maar niet als de zoon Gods. Anderen
zien hem als politiek geëngageerd, als ie
mand die de Romeinse onderdrukkers en
de overheid bestreed en zelfs als een deel
nemer aan de klassenstrijd. „Een dergelij
ke opvatting druist in tegen de leer van de
kerk”. De kerk dient Christus te blijven
verkondigen als zoon Gods, mens gewor
den om de mensen te verlossen. „Dit is het
geloof dat oproept tot harmonie en een
heid, waardoor het gevaar van oorlog
Ook de programmatische rede die de
paus ’s middags in het seminarie van Pue
bla uitsprak voor de daar verzamelde bis
schoppen, aan het begin van hun derde
continentale conferentie, moet velen, bin
nen en buiten de vergaderzaal, een nieuwe
teleurstelling hebben gebracht.
Nelson Rockefeller was de promotor van Henry Kissinger,
via zijn commissie die zich bezighield met de kritieke beslissin
gen die Amerika stonden te wachten. Rockefeller beschikte
zodoende niet alleen over een van de belangrijkste kunstverza
melingen, maar ook, zoals politiek commentator James Reston
opmerkt, over een indrukwekkende collectie verstand.
Rockefeller, wiens zoon Michael in 1962 tijdens een antropo
logische expeditie in Nieuw-Guinea spoorloos verdween, was
een man van grote energie, van grote verfijning en eruditie, die
wilde bewijzen dat zijn rijkdom hem allerminst tot een buiten
staander maakte. Desondanks is hij altijd tussen de klassen
blijven hangen en werd noch door de rijken noch door de
gewone man helemaal vertrouwd. Een 20-jarige politieke car
rière heeft hem uiteindelijk dan ook niet veel voldoening
gebracht. Hij kon zijn uiteindelijke doel niet bereiken, omdat
hij zowel door Richard Nixon als Barry Goldwater voor de
republikeinse presidentskandidatuur terzijde werd geschoven,
mannen die lang niet konden bogen op zijn landelijke populari
teit. Zodoende heeft Rockefeller eigenlijk nimmer zijn „per
soonlijke” voorraad zorgvuldig uitgezocht intellectueel talent,
volledig kunnen aanspreken, op Kissinger na, die dank zij hem
naar Washington werd gehaald.
Na Nixons vertrek in schande, deed Gerald Ford een beroep
op Rockefeller voor het vice-presidentschap. Dezelfde Rocke
feller die had gezegd nooit van wat dan ook vice-president te
willen zijn, stemde toe. Het was geen positie die hem paste en
hij werd diep gekwetst toen Ford hem bij de verkiezingen van
1976 aan de kant zette, voor een politieke schreeuwer als Robert
Dole. Rockefeller vertrok uit Washington naar zijn kunst. Maar
zelfs toen had zijn wat naïeve enthousiasme hem nog niet
verlaten.
wordt afgewenteld van dit continent van
de hoop".
De paus riep op tot eenheid onder de
bisschoppen onderling en met nog grotere
nadruk tot eenheid tussen bisschoppen en
priesters. Deze laatsten dienen een verant
woordelijke en actieve, maar tegelijk on
derdanige en vertrouwvolle medewerking
te verlenen, want „ieder leergezag anders
dan dat van de kerk is kerkelijk onaan
vaardbaar en pastoraal onvruchtbaar”.
JAKARTA (AFP). In de Indonesische
hoofdstad Jakarta hebben ongeveer twin
tigduizend mensen hun huizen moeten
ontruimen als gevolg van nieuwe over
stromingen die zich in de nacht van vrij
dag op zaterdag voordeden.
Hij waarschuwde tegen moderne herin
terpretaties van het evangelie. „Het resul
taat van theoretische speculaties, meer
dan van authentieke overweging van Gods
woord en van ware trouw aan het evange
lie”.
igst-
aten
zijn
i de
egd.
ge-
nale
,oer-
PEKING. In China worden maatre
gelen verwacht tegen voorstanders van
democratie en persvrijheid die hun eisen
op die punten de afgelopen weken her
haaldelijk via muurkranten hebben be
kend gemaakt.
het zwaar investeert in de machtspositie
van de bejaarde Deng, maar ook omdat
het Witte Huis vreest voor de ongetwijfeld
scherpe vragen die Senatoren en journa
listen gereed houden omtrent de toekomst
van Taiwan. De Chinese Volksrepubliek
heeft er van afgezien nadrukkelijk te ver
klaren dat voor de hereniging van de beide
China’s geen geweld zal worden gebruikt,
maar velen in de VS achten het allerminst
voldoende dat Carter zich tevreden heeft
gesteld met de veronderstelling dat geweld
tot het verleden behoort.
Het staat nog niet vast dat de politieke
aspecten van Dengs bezoek zullen worden
bekroond met een gezamenlijk communi
qué. De VS houden wat dat betreft een
slag.om de arm uit vrees dat Deng er op uit
zal zijn een verklaring het licht te doen
zien waarin de VS en China gezamenlijk
de Russen veroordelen. Dit zou weer zeer
van invloed kunnen zijn op een volgende
staatsbezoek van betekenis: dat van Leo
nid Brejznjev, de Russische president en
partijleider.
Dit heeft een woordvoerder van de poli
tie zaterdag meegedeeld.
Hij zei dat ook Bogor, ongeveer zestig
kilometer ten zuiden van Jakarta, zwaar
was getroffen. De overstromingen hebben
de door de hoofdstad stromende Cili-
woeng buiten haar oevers doen treden.
De overstromingen, die vorige week be
gonnen, hebben tot dusver tientallen men
sen het leven gekost.
Victor Zorza, een expert op het gebied
van het communisme, schreef gisteren'in
de Washington Post, dat Deng in China
zelf nog steeds een groot aantal politieke
rivalen kent en de kans loopt voor de
derde maal in zijn carrière, maar dan
voorgoed, ten val te worden gebracht. Pre
mier Hwa Kwo-feng, veel jonger dan
Deng, zou dan als de voornaamste Chinese
leidsman naar voren komen en een derge
lijke politieke koersverandering zou ook
de Amerikaans-Chinese betrekkingen in
een ander daglicht kunnen stellen. Hwa
immers staat veel dichter bij de opvattin
gen van Mao Tse-toeng, dan Deng en vol
gens Zorza is Dengs huidige machtspositie
dan ook aanmerkelijk minder stevig dan
in het buitenland in het algemeen wordt
aangenomen. Dengs streven naar een
pijlsnelle modernisering van China zou
voor China niet betaalbaar zijn in het
tempo dat de vice-premier voor ogen staat,
zelfs als de volksrepubliek alle westelijke
leningen en kredieten krijgt waarvoor
Deng komt pleiten.
De geleerde die in het Oostduitse Schwe
rin geboren is en gestudeerd heeft aan de
Humboldt-universiteit in Oost-Berlijn, be-
,zat een Westduitse pas. Het was niet direct
.duidelijk of dit een vluchtelingenpas was
,of een vervalsing.
Dobbertin werd op 19 januari aangehou
den naar aanleiding van de gegevens die
■een overgelopen functionaris van het
'Oostduitse ministerie voor de Staatsveilig-
'heid mee had genomen naar de Bondsre
publiek- Op 26 januari werd hij officieel in
staat van beschuldiging gesteld wegens
spionage voor een vreemde mogendheid.
De 41-jarige vrouw van Dobbertin die
ook zou hebben bekend, is niet aangehou
den omdat zij de zorg heeft voor een elfja
rig kind. Wel staat zij onder politietoezicht.
Op grond van de gegevens van genoem
de overloper werd in de buurt van Lyon
ook de 26-jarige atoomfysicus Bernd Rich
ter aangehouden, die bij een installatie van
bet Europese Centrum voor Kernonder
zoek in het departement Ain werkte. In
tegenstelling tot Dobbertin bestreed Rich
ter alle beschuldigingen van Franse zijde.
Hij werd vrijdag bij Straatsburg over de
Frans-Westduitse grens gezet.
(Van onze speciale verslaggever
Hein ten Kortenaar)
PUEBLA. „Fiesta” is wat Mexico zijn
bezoekers belooft en „fiesta” is wat paus
Johannes Paulus krijgt: een onafgebroken
feest van juichende menigten, zwaaiende
vlaggen, geelwitte ballonnen, luidende
klokken, volksdansen en schetterende
Mexicaanse muziek, alles van een uitbun
digheid en kleurigheid die hij elders moei
lijk zal kunnen vinden. Het is zijn eerste
ontmoeting met Latijns-Amerika en dat
verklaart misschien waarom hij zo vaak
gebruik maakt van een gemeenplaats, die
hier voortdurend gehoord wordt: de paus
spreekt herhaaldelijk van het „werelddeel
Waarnemers leidden dat af na de oproep
van de burgemeester van Peking Lin Hu-
jia (Lin Hu-chia) „slechte elementen” te
arresteren die „misbruik” maken van de
muurkrantencampagne.
De recente toespraak van Lin, die mo
menteel in Peking circuleert, bevat een
duidelijke waarschuwing dat openlijke
kritiek op de Chinese samenleving evenals
demonstraties en het bestaan van onder
grondse bladen, niet zullen worden getole
reerd.
epvries-
spik zijn
je ande-
uswater
en moet
wordt
jen gul-
te be-
in de
terwijl
op de
tan het
n Wil
et door
atie El
oor de
vorige
ng van
niaatie
wijk in
e guer-
er heb-
In Nederland hebben niet alle critici
deze samenzwering tegen de schouwburg
bezoekers ten bate van diens kijkgenot
even loyaal meegespeeld. Sommigen
schreven over „de twee acteurs” Hermus
en Krabbé, zonder ook maar iets te laten
doorschemeren over die andere drie ac
teurs die in „Moordspel”, zogenaamd
meespeelden. Dat waren natuurlijk de cri
tici die hun vak zo serieus namen, dat zij
het verdomden om „onder een hoedje” te
spelen met de uitbaters van deze kermisat
tractie en terwille van het publiek de hand
te lichten met de waarheid, niets dan de
waarheid.
en felle
ag een
s gelegd.
brand-
e politie
len. De
loor een
te waar
en.
in Am-
mnmor-
nen het
1 in de
mtbran-
Ondanks deze waarschuwende woorden
hebben zaterdag in de Chinese hoofdstad
zeven groeperingen, voortgekomen uit de
„Chinese Lente” een manifest aangeplakt
waarin wordt geklaagd over de „politieke
onderdrukking.
De zeven bewegingen kondigden in de
muurkrant een onvermoeide strijd aan
voor „socialistische democratie” en er
werd tot verzet opgeroepen tegen schen
dingen van de fundamentele vrijheden.
De Egyptische regering wees alle voor
stellen die Atherton met Israel had gefor
muleerd van de hand, en beschuldigde
Amerika van eenzijdigheid. Precies zo had
een maand geleden Israel Amerika van
partijdigheid beschuldigd, toen de Ameri
kanen hun voorstellen eerst met Egypte
coördineerden.
De opvatting in Jeruzalem is dat Egypte
opzettelijk een vertragingstactiek volgt,
om de ontwikkelingen in het Midden-Oos-
ten, en vooral in Iran, af te wachten. Egyp
te is bevreesd voor een islamitische radica
lisering in het hele Midden-Oosten, en wil
daarom aansluiting zoeken bij de politiek
van het zeer islamitische Saoedi-Arabië, zo
geloven Israëlische waarnemers. Saoedi-
Arabië op zijn beurt wil dat Egypte het
hele onderhandelingsproces bevriest.
Ondanks deze zeer pessimistische waar
dering blijven alle partijen betrekkelijk
mooi weer spelen over het eindresultaat:
Premier Begin zei na afloop van een zitting
van het kabinet dat Israel het betreurde
dat Egypte de laatste voorstellen had afge
wezen, maar voegde daar aan toe dat de
onderhandelingen doorgaan, mogelijk op
een ander niveau. Gedacht wordt aan een
conferentie van de ministers van Buiten
landse Zaken. Ook Egypte heeft te kennen
gegeven dat de onderhandelingen door
gaan.
De Israëlische minister van Buitenland
se Zaken Da jan zei gisteren voor zijn ver
trek naar Parijs, dat hij er niet zeker van is
dat er een vredesverdrag tot stand zal
komen. „Als er niet verder onderhandeld
wordt, komt het vredesverdrag er zeker
niet”, voegde Dajan daar aan toe.
Het Volksfront voor de Bevrijding van
Palestina liet gisteren weten verantwoor
delijk te zijn voor de bomaanslag gisteren
in de Israëlische stad Netanya. Bij die
aanslag werden twee mensen gedood en
'zes zwaar gewond. Een groot aantal perso
nen raakte licht gewond. Volgens het
volksfront was de aanslag een vergelding
voor onder meer de Israëlische acties in
Libanon.
ü- Een typerende foto van de zaterdagmorgen overleden Nelson Rockefeller. Enthousiast sprekend en gebarend tijdens een van
zijn vele toespraken die hij als vice-president van de Verenigde Staten hield.
trijfël
