<F/
a
■H
Het jachtseizoen
is geopend
Damiate Pers
D5
NOTITIES OVER:
IJmuider Courant
■I
L 7 i CMRM1
M
19 7 9
MAANDAG
FEBRUARI
5
4
t
De affaire Letelier door Jan de Roos
Race naar het Witte Huis door Henk Kolb
1
X
w
Een kennelijk bekeerd bewindsman door A. L.
G. Spaan
H
V
M
U
h
d
t<
d
n
si
d
g'
ei
n
si
k
P
d
zi
VI
ei
d
1c
n
ti
Cl
n
h
w
o.
w
ri
te
k
s1
h
o
P
V
k
P
w
S
k
b
a:
w
te
g'
VI
(c
vitiw
’UW
4IIII
I te 1
gesc
der
doel
Vi
heb
Edward sch(
IF
.1
I n
If (OOfcfi
Brokx bekeert zich
Een laffe moord op een dapper man
De stadsvernieuwing zou het be
de eventuele rol van de CIA in de
147,50
Intussen móet worden betwijfeld
of veel boven tafel zal komen over
zaak-Letelier en over de eventuele
connecties tussen CIA en DINA. Tij
dens het proces bleek, dat op 7 april
1978 (één dag voor de uitlevering
van Townley door Chili aan de VS)
een gebeurtenis plaatsvond, die in
dit verband moet worden vermeld.
Het subsidiestelsel was te weinig
gericht op een rechtvaardiger woon
lastenverdeling. Beneden de modale
streep kwam er te weinig, daarbo
ven te veel. Een herverkaveling van
subsidies zou onrechtvaardigheden
kunnen wegnemen, zonder dat het
extra geld ging kosten.
De subsidies zouden het gat tus
sen de „betaalbare” en de werkelij
ke woonlasten zodanig moeten ver
kleinen dat de modale man zonder
huursubsidie zou kunnen. (Dat is de
„volkshuisvestingsprijs” die in 1979
op zo’n ƒ370,- per maand zou moe
ten liggen).
Het aantal woningwethuizen in
het jaarlijkse bouwprogramma eer
der opvoeren, dan verder laten in
zakken.
Er zou meer voor 1- en 2-per-
soonshuishoudens moeten worden
gebouwd. Gemeenten en corpora
ties activeren met geld dat er voor
klaar ligt in Den Haag.
Positief moet ook worden beoor
deeld de poging die Brokx onder
neemt om vooral in het westen van
het land, waar de woningnood zich
het opvallendst manifesteert, tot ge
drukte huren te komen en dat hij
vooral in groei- en stadsvernieu
wingsgebieden oog heeft voor de
belangen van de zwaksten. Voor
stadsvernieuwingsgebieden zijn al
huurniveaus van 325 tot 340 ge
noemd.
Het oerwoud van verkoopregule-
rende en vaak onrechtvaardig uit
pakkende bepalingen van gemeen
ten aanpakken en in betere regeling
uniformeren.
in Washington. In die maand werd
hij minister van Buitenlandse Za
ken, later van Binnenlandse Zaken
en tot aan de staatsgreep van
Defensie.
Deze twee zaken spelen een belan
grijke rol bij het proces dat momen
teel in Washington plaats vindt. De
openbare aanklager, Eugene Prop-
per, heeft het PvdA-Tweede-Kamer-
lid Relus ter Beek en Jan Joost
Theunissen van het Chili-comité
verklaringen laten afleggen over de
rol van Letelier in de zaak-Stevin en
DIRECTIE Damiate Pers b.v.
Mr H C van der Mije
stee
gon:
zelli
toch
Qi
van
HOOFDREDACTIE:
Jos L Lodewijks
E. Koning
Op die dag tekende Earl Silbert, een
van de medewerkers van openbare
aanklager Eugene Propper, in San
tiago met de Chileense onderminis
ter van Binnenlandse Zaken Enri
que Montero Marx een verklaring,
waarin staat dat de Amerikaanse
regering de informatiestroom over
de moord op Letelier zou beperken.
B. en W. van Groningen kondig
den aan, geen opdrachten aan de
Stevin Groep te zullen verstrekken
als het bedrijf investeringen zou
doen in Chili. Ook in andere ge
meenten (Rotterdam, Delft en Zwol
le) waren dergelijke geluiden te ho
ren. Stevin zag uiteindelijk af van
het project. Uit het eerder genoemde
decreet van de regering-Pinochet
blijkt, dat het generaalsbewind Le
telier verantwoordelijk hield voor
het niet-doorgaan van de investe
ring. Eveneens zag men hem als de
inspirator van de boycotacties van
Rotterdamse havenarbeiders tegen
Chileense goederen, die in februari
1976 werden gevoerd op het moment
dat Letelier in Nederland verbleef.
ginsel van betaalbare huren geen
geweld mogen aandoen, omdat ze
anders haar doel zou voorbij schie
ten voor de lagere inkomens.
De huurgewenningsbijdragen, in
de begroting al afgeschaft, zouden
weer in ere hersteld moeten worden,
omdat die de doorstroming aanmer
kelijk vergemakkelijken.
De horizontale woningsplitsing
door speculanten zou moeten wor
den aangepakt.
Staatssecretaris 3rokx
Dat de bewindsman een groot
aantal gemeenten met problemen
gelegenheid heeft geboden de specu
latie beter te bestrijden en meer
huizen voor de eigen mensen te re
serveren door de woningdistributie-
regels te verscherpen (toewijzing tot
ƒ540 huur en ƒ270.000 koop) is al
eerder gekwalificeerd als een nood
zakelijk instrument voor een betere
woonruimteverdeling. En dat Brokx
zich nu ook nog sterk blijkt te ma
ken voor een scherpe controle op de
verkoop van woningwetwoningen
en voor de bouw van 1000 van deze
woningen per jaar extra, getuigt
eens te meer van zijn serieuze be
doeling om de positie van de minst
bedeelden in de volkshuisvesting in
tot zijn critici
Er kan méér in de politiek dan de oppositie voor mogelijk houdt. Tot die
conclusie kwamen vriend en vijand van het kabinet-Van Agt, toen dezer
dagen de meervoudig verguisde staatssecretaris mr. G. Brokx van Volks
huisvesting zien in grote lijnen tot de opvattingen van zijn critici bekeer
de. „Ik heb gezwegen en gewerkt”, luidde zijn nuchtere commentaar bij de
presentatie bij een reeks opmerkelijk „solidaire” voorstellen. Hij wilde
ook nog kwijt, dat hij niet eerder tot maatregelen was gekomen, omdat hij
zich „eerst nog moest inwerken”.
Bij het componeren van zijn rechtvaardiging is de bewindsman er
blijkbaar van uitgegaan dat zijn critici in de mening verkeerden sinds zijn
komst en die van minister Beelaerts met een herkenbaar „beleid” te maken
te hebben gehad. Juist het ontbreken daarvan heeft maandenlang veroor
zaakt, dat Brokx zowel vanuit eigen politieke gelederen (bestuurders,
volkshuisvesters) als vanuit de oppositie op zijn huid werd gezeten.
Natuurlijk werd de politieke kritiek op een niet al te overtuigend
debuterende CD A-figuur in de Haagse arena vooral in het begin stevig
aangezet. Maar naarmate enquêtes duidelijker maakten dat overdaad ook
hier schaadt, werd ze reëler, bevatte ze minder elementen van overdrijving
en versimpeling van zaken. En omstreeks het tijdstip dat de begroting 1979
verscheen, was er principieel nauwelijks verschil van mening over het nut
van de bevordering van het eigen woningbezit, door het zittende kabinet,
zij het dat de oppositie de minst betaalden meer wilde toestoppen, dan het
kabinet.
Medio vorig jaar barstte de storm
over Brokx goed los, toen hij het
land op onbeholpen wijze aanpraat
te dat er een overschot aan goedko
pe huurwoningen op de Nederland
se woningmarkt was. De staatsse
cretaris kwam tot het aantal van
80.000, afgeleid uit een onderzoek,
waaruit dit cijfer tevoorschijn
kwam als de som van waargenomen
verhuislustigen, die vonden dat hun
huizen te weinig woonkwaliteit bo
den en daarom wilden „doorstro
men” naar beter. Daarmee manoeu
vreerde de nog onwennige staatsse
cretaris zich regelrecht in de parle
mentaire nesten.
Vooral omdat tezelfdertijd ook de
achtergebleven woningproduktie-
cijfers op het conto van de zittende
bewindslieden van Volkshuisves
ting werd geschoven. Brokx beloof
de op dat punt een knelpunten- en
activeringstournee langs een zeven
tigtal gemeenten. Daarvan gaven er
enkele later als commentaar: „wie
ons vraagt of we er iets aan hebben
gehad, kunnen we slechts antwoor
den dat er momenten waren waarop
we ons afvroegen waar dit bezoek
nu eigenlijk toe diende
Sinds juni 1978 heeft de kritiek
niet opgehouden zich te ontladen
boven het hoofd van Brokx, die daar
hoe langer hoe nerveuzer onder
werd en zich in de Tweede Kamer
slechts als een hakkelende Claudius
uit de volkshuisvestingsdebatten
redde, met steun van voornamelijk
de CDA-fractie, die het ook maar
een beschamende vertoning vond en
er alles aan deed om het politieke
gezicht van Brokx „aanvaardbaar”
te houden. -
Een paar punten van kritiek:
De regeling beschut eigen wo
ningbezit werkte onbevredigend.
Moeilijke procedure en te weinig
werkelijke keuzemogelijkheden.
Geen landelijke inkomensgrens
voor premiekoopwoningen. De sub
sidies kwamen óók en tot schade
van de méér behoeftigen in handen
van sterke inkomensgroepen, die
hun huis best helemaal zelf zouden
kunnen financieren.
„Deze persoon voert in het buitenland een publiciteitscampagne voor
het tot stand brengen van een politiek, economisch en cultureel isolement
van Chili. In het concrete geval van zijn optreden in Nederland heeft hij de
haven- en transportarbeiders van dit land aangezet tot het afkondigen van
een boycot van goederen uit en naar Chili en heeft hij bij de Nederlandse
regering erop aangedrongen, investeringen van Nederlands kapitaal in
Chili te belemmeren of te verhinderen”.
Aldus een decreet van de Chileense junta van Augusto Pinochet van 10
september 1976, waarmee de persoon in kwestie, Orlando Letelier, het
Chileens staatsburgerschap werd ontnomen.
Elf dagen later kwam de statenlo
ze Letelier bij een aanslag in Was
hington om het leven. Een tijdbom,
bevestigd onder zijn auto, maakte
ook een einde aan het leven van
Ronni Moffit, medewerkster van het
Transnationale Instituut, waarvan
Letelier directeur was. Dat instituut
houdt zich bezig met het opstellen
van programma’s ter bestrijding
van honger, ongelijkheid en ellende
in de wereld.
Op 9 januari is in Washington het
proces over de moord op Letelier
begonnen. Verwacht wordt, dat het
nog zeker enkele weken zal duren.
Acht mensen zijn in staat van be
schuldiging gesteld wegens samen
zwering tot moord: vijf Cubaanse
ballingen, van wie er twee voort
vluchtig zijn, en drie functionaris
sen van de Dirección Nacional de
Inteligencia (DINA), de Chileense
geheime dienst. Eén van hen is de
voormalige DINA-chef generaal
Manuel Contreras Sepulveda, die
dagelijks placht te ontbijten met zijn
zwager: de Chileense president.
Contreras is, evenals de twee andere
DINA-functionarissen, in septem
ber vorig jaar in Chili gearresteerd.
Het drietal heeft sindsdien militair
huisarrest in de Chileense hoofd
stad Santiago. Het Chileense hoog
gerechtshof moet nog een beslissing
En blijkbaar heeft de bewinds
man ook zijn provinciale keurmees
ters tot de orde kunnen roepen en
gedaan gekregen dat woningbouw-
plannen in een hoger tempo worden
goedgekeurd dan voorheen. Nu het
woningwetprogramma „geheel ge
haald’.’ is, kan geen andere verkla
ring dan deze worden gegeven, om
dat het niet aannemelijk is dat de
bewindsman tijdens zijn tournee
een reeks bestemmingsplannen bij
elkaar heeft getoverd, die in record
tijd tot goedkeuringen van woning-
wet-plannen hebben geleid.
De nieuwe leiders interneerden
hem op het Dawson-eiland, voor de
Zuidchileense kust. In september
1974 maakte de regering-Pinochet
de vrijlating van Letelier bekend.
Na een kort verblijf in Venezuela
bereikte hij de VS, waar hij het
Transnationale Instituut in het le
ven riep.
Letelier maakte in die tijd ver
schillende reizen naar andere lan
den om het verzet tegen de junta te
stimuleren. In 1976 bracht hij enkele
korte bezoeken aan ons land en
sprak met politici en vertegenwoor
digers van het Chili-comité over het
omstreden voornemen van de on-
dernemingsmaatschappij Stevin
Groep, proefboringen te verrichten
naar delfstoffen in de kustwateren
van Chili. Voor dit project (het ging
om een bedrag van 62,5 miljoen dol
lar, waarmee Nederland nr. één zou
worden op de lijst van buitenlandse
investeerders in Chili), was in 1975
een vergunning verleend door de
Chileense regering.
TBCfc
s
Het politieke jachtseizoen is de
zer dagen in Amerika officieel geo
pend. Het wild: het presidentschap
waarover in november 1980
wordt gestemd. De jagers: mannen
met politieke ambities, van wie het
merendeel al eerder heeft gepoogd
zich door het doornig struikgewas
van de Amerikaanse samenleving
een weg te banen naar de begeerde
zetel in het Witte. Huis. Voor de
republikeinen is die weg langer
dan voor de democraten en het ligt
dan ook voor de hand dat zij eer
der op weg gaan.
Ronald Reagan, ternauwernood
verliezer van de republikeinse
kandidatuur in 1976, is sprintend
vertrokken. Hij heeft dé laatste
dagen in Washington zo ongeveer
met elke invloedrijke republikein
gesproken die maar kon worden
opgetrommeld, bij gelegenheid
van het feit dat de partij toch bij
een was om Detroit te kiezen als de
plaats waar op 14 juli 1980 de
definitieve republikeinse kandi
daat moet worden gekozen.
Voor de republikeinen in Detroit
een passende keuze. Nier zozeer
omdat Detroit in de voorbije jaren
de reputatie heeft gekregen van de
moorddadigste stad in Amerika,
maar omdat, zoals een politiek
waarnemer opmerkte, Detroit en
de republikeinse partij er beide
belang bij hebben zich aan de na
tie voor te doen als iets beter dan
zij werkelijk zijn.
Ronald Reagan wordt op 6 fe
bruari 69 jaar, maar de voormalige
acteur en ex-gouverneur van Cali-
fornië beweegt zich op het politie
ke toneel als een jonge haan, ook al
zijn vermoedelijk zijn veren in de
juiste kleur bijgeverfd. Maar Rea
gan heeft de juiste manoeuvres
gemaakt. Hij is nu, na zijn bezoek
aan de hoofdstad en zijn republi
keinen, plotseling de man „rond
wie de partij zich kan verenigen”.
Evenwel, ook John Connally
heeft zich kandidaat verklaard.
nemen over een Amerikaans uitle
veringsverzoek.
Kroongetuige in het proces is Mi
chael Townley. Hij is door de Chi-
•- leense autoriteiten in maart vorig
jaar aan de VS uitgeleverd. Townley
heeft kort daarna bekend, dat hij in
opdracht van de DINA en in samen
werking met de Cubaanse ballingen
de bom onder de auto van Letelier
heeft geplaatst. In ruil voor zijn me
dewerking aan het gerechtelijk
vooronderzoek en aan het proces
zelf, is hem beloofd, dat hij slechts
3*/2 jaar hoeft uit te zitten van de 10
jaar gevangenisstraf, waartoe hij
vorig jaar is veroordeeld.
Townley, geboren in 1943 in de
VS, ging op 14-jarige leeftijd samen
met zijn ouders naar Chili. Van 1966
tot 1970 woonde hij in Miami, in de
VS, waar hij in contact kwam met
Cubaanse ballingen. In 1970 keerde
hij naar Chili terug. Tijdens de rege-
ring-Allende (4 september 1970-11
september 1973) was hij actief in de
extreem-rechtse organisatie Vader
land en Vrijheid, die door terroristi
sche activiteiten probeerde de rege-
ring-Allende ten val te brengen.
Gezocht wegens het opblazen van
een zendmast, waarbij een bewaker
om het leven kwam, week Townley
in 1973 het land uit,- maar na de
staatsgreep van 11 september van
dat jaar vestigde hij zich opnieuw in
Chili en trad in dienst van de DINA.
Als zodanig zou hij volgens Saul
Landau, Leteliers opvolger bij het
Transnationale Instituut, betrokken
zijn geweest bij aanslagen op promi
nente tegenstanders van de junta in
het buitenland. Twee concrete ge
vallen zijn in dit verband genoemd:
de moord op generaal Carlos Prats
in september 1974 in de Argentijnse
hoofdstad Buenos Aires en de
mislukte aanslag op de christen
democratische politicus Bernardo
Leighton in Rome in oktober 1975.
Townley heeft verklaard, dat hij
midden 1976 van de DINA opdracht
kreeg naar Washington te gaan om,
in samenwerking met Cubaanse bal
lingen, Letelier te „elimineren”.
Letelier stond bekend als een fer
vent tegenstander van het nieuwe
Chileense bewind. Van 1971 tot mei
Wie naar de nieuwste en in
tegenspraak met de kritiek uiterst
sober gepubliceerde maatregelen
van Brokx kijkt, moet toegeven dat
de bewindsman op de meeste van
deze punten van kritiek thans met
zinnige oplossingen heeft gerea
geerd. Zo zijn de subsidieregelingen
aanzienlijk verbeterd en zowel naar
kostenstijging als kwaliteitseisen ge
corrigeerd. In hun toebedeling dra
gen ze meer dan ooit bij aan een
rechtvaardiger woonlastenverde
ling. Op de weg naar aanvaardbare
huurniveaus zijn nu ook aanvaard
bare stappen in de goede richting
gezet, al zijn we er nog niet.
De verdediger van de Cubanen,
Paul Goldberger, ziet daarentegen
als schuldige Townleyen de
Amerikaanse inlichtingendienst
CIA. Functionarissen van de CIA
hebben verklaard, dat Townley tus
sen 1970 en 1973 drie keer contact
heeft gezocht met het CIA-bureau in
Miami. De CIA zou daarop niet zijn
ingegaan. Goldberger heeft aange-
kondigd, dat hij binnenkort een ge
tuige zal opvoeren, die kan aantonen
dat Töwnley ook nog in 1975 en 1976
contact heeft gehad met de CIA;
contacten waarop de inlichtingen
dienst wél zou zijn ingegaan. Om
zijn stelling over de rol van de CIA
kracht bij te zetten, wijst de verdedi
ging op de tegen Allende gerichte
activiteiten van de Amerikaanse in
lichtingendienst: vanaf 1963 pogin
gen om de verkiezing van Allende te
verhinderen en sinds 1970 pogingen
om de regering-Allende te ondermij
nen. In dit verband worden subver
sieve, door de CIA geïnspireerde,
acties breed geëtaleerd.
Propper wil aantonen, dat de Chi
leense regering alle reden had om de
gehate Letelier uit de weg te ruimen.
De aanslag werd door de DINA uit
gevoerd, die daarvoor Cubaanse
ballingen inschakelde, zo meent
Propper. Die Cubanen, anti-commu-
nistische tegenstanders van het Ca-
stro-bewind, hadden alle reden om
Letelier te haten. Immers, Letelier
had zich tijdens de regering-Allende
zeer beijverd voor goede betrekkin
gen tussen Cuba en Chüi. Hij was
ook enige tijd Chileens ambassa
deur in Havanna geweest.
V
VOO
tie-i
keu
acti
voo
volt
in
Connally zat als democratisch huil
gouverneur van Texas in de 8en
auto waarin Kennedy werd ver- hall
moord en raakte zelf gewond. Hij I oud
liep over naar de republikeinen, t adv
nadat hij eerst nog een campagne indi
„Democraten voor Nixon” had ge-
organiseerd. Vervolgens werd.
Connally minister van Financiën
in Nixons kabinet van de laatste
14,80
42,60
f 56,50
167,70
220,50
0,75
De weduwe van de vroegere Chileense
diplomaat Orlando Leterlier bij aankomst
in het gerechtsgebouw van Washington
de lijn van de regeringsverklaring
niet te laten verslechteren, zoals het
zich aanvankelijk liet aanzien.
Brokx heeft gezwegen en gewerkt.
En pas na een goed jaar „inwerken”
is hij tot grotendeels dezelfde con
clusies gekomen als zijn critici. Me
de onder die druk en de aandrang
van het parlement, heeft hij zijn
beleid nu een wending ten goede
gegeven. Dat siert de bewindsman,
al houdt hij vol dat hij het zonder die
kritiek ook best zo ver zou hebben
gebracht. In elk geval is het komen
de begrotingsdebat Volkshuisves
ting daarmee al op voorhand ont
daan van de meest explosieve con
flictstof, zonder dat Bestek ’81 er
door aan het wankelen is ge
bracht
BUREAU
Redactie en administratie:
Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden
postbus 18, 1970 AA IJmuiden
tel redactie: 02550-15389
na kantoortijd: 02208-3577
tel adm 02550-15437 en 16450
postgiro: 273107
telex: 41866
ADVERTENTIES:
telefoon 023 - 31 90 53
GROENTJES:
gerubriceerde advertenties, uitsluitend
telefoon 023 - 31 92 72
ABONNEMENTEN:
- bij vooruitbetaling -
per maand
per kwartaal
per post
per jaar
per post
losse nummers
buitenland
per kwartaal
BEZORGKLACHTEN:
maandag t/m vrijdag van 18.30-19.00 uur
zaterdags van 11.30-12.30 uur
Uitsluitend telefoon: 02550-10519
voor Santpoort: 023 - 31 90 53
Oudeweg 12-14, Haariem
tel 023 - 31 90 53
De subsidies zouden moeten wor
den bijgesteld voor zelf uitgelokte
hogere kwaliteitseisen en hogere
stichtingskosten door stijgende
grond- en bouwkosten.
De verkoop van dat soort huizen
aan rijkscontrole onderwerpen
(geen uitverkoop).
Hij genoot ruime belangstelling t
meineed, omkoping en samenzwe- L
ring ten behoeve van de melkin-t
dustrie. Connally werd evenwel
vrijgesproken. Terzijde staan de f
leider van de republikeinse Se
naatsfractie Howard Baker en ex-
president Gerald Ford gereed om
zich op een geschikt moment in de
strijd te mengen.
Aan democratische kant houdt
Carter voorlopig zijn aankondi
ging van een nieuwe kandidatuur
voor zich, terwijl Jerry Brown,
gouverneur van Californië, al
druk in de weer is. Deze voormali
ge jezuiet vertoont een opmerkelijk'
ke handigheid in het zich aanpas
sen aan omstandigheden die hem
het beste uitkomen. Hij heeft opge
roepen tot een nationale conventie
over een aanpassing van de grond
wet die de president verplicht een
sluitende begroting op te stellen,
maar het ziet er niet naar uit dat
hij daarvoor veel steun zal krijgen.
In de schaduw wacht E
Kennedy op, de ontwikkelingen. I afd(
C
flaii
de
dagen en hij bleef Nixon trouw. de
J -„JVee
toen hij werd beschuldigd van geb
nen
zooi
Ges
uits
r lege
f. ten
r Stuc
kin<
een
1 ze d
waa
pon
haa
schi
niks
bezi
een
als
„He
Een
Alleen als zou blijken tijdens de lijk
voorverkiezingen die begin 1980 1 dat
in New Hampshire een aanvang f leer
nemen dat Carter zou kunnen 1 sch(
verliezen, zal hij zich in de strijd stra
mengen, zeggen politieke kenners. zwa
Carter echter blijft in de opiniepei- kinc
lingen voorop lopen, zolang Ken-~-herl
nedy niet wordt meegeteld. Dat"
verschaft Kennedy een hoeveel
heid macht die hij ongetwijfeld
bekwaam zal hantereh.
