ZIGEUNERFAMILIE DRAAIT DOL IN DE AMBTELIJKE MOLENS
Speeltjes
Overloop
Buitenbeentjes
ZUIDERBAD NOG NIET LEEGGEPOMPT
AMVJ
1
exas
ren
)rt
erk
Alle «ettelijke
mogelijkheden
voor staanplaats
■M
r
A
Vrienden en vriendinnen proberen het nat te houden
I
Vrijheid
Opgejaagd
Uitstappen maar
rmM
11
19 7 9
FEBRUARI
DONDERDAG
8
AMSTERDAM
10
T
Li
'■g-
„Alle juridische wegen hebben
wij nu bewandeld en men moet
begrijpen, waar geen recht gege
ven wordt ontstaat geweld. Ik
geef deze hechte gemeenschap
van mensen niet prijs, al moet ik
daarvoor sterven.”
De twaalf gezinnen tellende grootfamilie Petalo worstelt zich de
vierde winter door op het voor tijdelijk toegewezen terreintje aan de
Rode Kruisstraat in Amsterdam-Noord. De twee toiletwagens zijn
bevroren, de ene waterpomp is kapotgegaan, zodat een deel van het
terrein en het pad naar de weg één ijsvlakte zijn geworden, de toevoer
van elektriciteit is gebrekkig, riolering ontbreekt en het terrein is veel
te klein voor 53 personen, waaronder 30 kinderen. Tot overmaat van
ramp zijn de meeste mensen ziek.
onder redactie van Theo van der Kaaij
N
Koko Petalo
ziek gemaakt’
ri- Tekening uit het ROM-bulletin van en voor zigeuners.
I
■J—
„Wat hier gebeurde is
niet meer in het belang
van de bevolking”, zegt de
Een gloednieuwe stich
ting „Vrienden en Vrien
dinnen van het Zuider
bad” probeert het antie
ke zwembad naast het
Rijksmuseum van de on
herroepelijke ondergang
te redden. Met 22 tegen 21
stemmen besloot de ge
meenteraad vorige week
tot definitieve sluiting
van het bad. „Dat was
een partijpolitiek spelle
tje”, zeggen de voorstan
ders van het Zuiderbad.
Zij zagen hoe het gemeen
tebestuur hun eigen voor
stel om het Zuiderbad bij
wijze van proef open te
houden nauwelijks bij de
raadsleden verdedigde.
ger het recht heeft zich te vestigen in de
plaats waar hij dat wil, wij hebben boven
dien aantoonbare belangen om in Amster
dam te wonen. Wij werken in Amsterdam
voor de NDSM, het slijpen en verharden
van metalen en voor de ziekenhuizen doen
wij het vergouden en verzilveren. Verder
hebben wij meer familie in Amsterdam
wonen en maken gebruik van het onder
wijs voor onze kinderen. Ik voel mij niet
thuis in een andere gemeente. Al duurt de
toewijzing van een staanplaats twintig
jaar, ik blijf in Amsterdam.”
In de zeven jaar dat Petalo een vaste
staanplaats voor zijn familie van de ge
meente Amsterdam probeert te krijgen
zag hij pogingen voor een vestiging elders
mislukken. Een staanplaats in de gemeen
te Lekkerkerk ging op het laatste ogenblik
niet door. Er werd een vergeefse reis naar
Zweden gemaakt. Premier Olaf Palme
leeggepompt, want de fer
vente bezoekers steUen al
les in het werk om de toe
komst van het bad veilig
ir Koko Petalo: „Er komt een machteloze
woede over je, dat dit allemaal maar
kan”.
Petalo, uitstappen maar”, wordt er dan
gezegd. De agenten fouilleren, doorzoe
ken de auto en vinden natuurlijk nooit
iets. Als Koko vraagt waarom ze dat als
maar doen is het antwoord „Dan moet je
hier maar niet komen” en ook wel „Als het
je niet bevalt, emigreer je maar”. Op een
dag is hij zeventien keer aangehouden. Ik
vind dit wel zo schofterig. Laat de ge
meente dan een bord voor de stad plaat
sen „slegs vir blanke”.
De gemeente Amsterdam wil Petalo
niet. Hij zou fungeren als magneet voor
andere groepen buitenlanders. Na vier
jaar rekken is er een terrein beschikbaar
aan de Buiksloterdijk, maar Petalo heeft
geconstateerd dat het kleiner is dan de
wettelijke normen voorschrijven. Boven
dien is het ingesloten door een school, een
sportzaal en een zanddepot. „Verschil in
interpretatie”, zegt de gemeente Amster
dam, „wij hanteren wel degelijk de nor
men van CRM. Een eventueel nieuw aan
te wijzen terrein? Dat zal volledig onder
zocht moeten worden. De termijn voor de
Nieuw voor Nederland is de politieke
assistentie van wethouders. De Am
sterdamse gemeenteraad is akkoord
gegaan met de aanstelling van negen
nieuwkomers op het stadhuis ten be
drage van een half miljoen gulden per
jaar. Het gaat om de wethouders-assis-
tenten, niet ambtelijke buitenbeentjes
in het gemeentelijk apparaat. Omdat
deze figuren ook niet in dienst kunnen
komen van de gemeente, werken zij
vanuit een stichting. De functie van
wethoudersassistent is in het leven ge
roepen op initiatief van de PvdA, om
dat de wethouders „in toenemende ma
te behoefte hebben aan politiek ad
vies”. Zij gaan toespraken schrijven,
adviseren en bijeenkomsten bijwonen.
Het is een experiment voor drie jaar,
dat Provinciale Staten nog moeten
goedkeuren.
e vragen
-1
568.
Vroeg of laat zal er best een vaste plaats
voor de familie Petalo komen. Een wijzi
ging van de woonruimtewet laat de inrich
ting van kleinere kampen bij steden en
dorpen toe. De bekende AROB-procedure
geeft omwonenden echter het recht de
vestiging van zigeuners nog jaren op te
houden.
Het laatste nieuws. Gedeputeerde Sta
ten hebben maandag in principe besloten
als standplaats voor de Petalo’s aan te
wijzen het terrein aan de Buiksloterdijk,
„maar dan wel met een zodanige opper
vlakte dat aan de verlangens van de fami
lie Petalo wordt voldaan”. Het woord is nu
weer aan Amsterdam.
Petalo: „Ik wil deelnemen aan de maat
schappij in Amsterdam, maar ik wil mijn
cultuur niet prijsgeven. Een vaste staan
plaats, maar de vrijheid van trekken moet
blijven, anders kunnen de mensen elkaar
niet meer ontmoeten en worden de huwe
lijken tussen de compania’s onmogelijk
gemaakt. Ik heb heel Europa bereisd en
altijd om kunnen gaan met mensen zoals
het hoort. Wij hebben nu geen andere
mogelijkheid meer dan hier te blijven.”
standplaats van de familie Petalo? Dat
zou ik u niet kunnen zeggen.”
Van Eeuwijk: „En dat is nog niet alles.
Gedeputeerde Staten willen wel, maar
Amsterdam niet. In deze beide groothe
den voert de Partij van de Arbeid de
boventoon. En die willen elkaar niet afval
len. De nieuwe gedeputeerde Korver be
gon ook al dadelijk over „een minnelijk
overleg om tot een oplossing te komen”.
En dan te bedenken dat Petalo en ik
allebei lid van de PvdA zijn. Het allererg
ste komt nog: ambtenaren gaan ertoe over
vertekende informatie aan buurtbewo
ners te geven. Er worden beschuldigingen
geuit: de zigeuners zouden jatten en hun
vrouwen tippelen. Het is te krankzinnig
om waar te zijn. Wij hebben in drie wijk
centra en drie buurthuizen recht moeten
praten wat kromgepraat is. Petalo en Van
Eeuwijk, wat een drammers, wordt er
gezegd. Ja, maar zo ken ik er nog wel een
paar! Koko heeft hoge bloeddruk van de
procedure, maar ook van de ongelofelijke
vuilspuiterij.”
'ot 9 uui
ototheel
luizen ir
idag t/rr
r. Maan,
ags var
r b.v. lie
>1. (023)
-287911
keuken
•v. a d -
rtman 8
akelaars
cederen
veg 167
>1550*
sit. t.o.v
as. Ind.
Ie begla-
bijkeuk
jizen. 1d
ruime'
iapkam
sdig leer
aars o g
Koko Petalo: „Sinds de oorlog worden
wij voortdurend opgejaagd, maar onze
familie komt al honderd jaar in Neder
land. Een vaste staanplaats heeft mijn opa
hier niet voor elkaar kunnen krijgen, hij
was alleen wel een slimme jongen. Hij
kreeg het Nederlands staatsburgerschap
na goed gedrag en zeven jaar stempelen.
Hij moest aardappels rooien en bieten
rapen, voor een zigeuner niet zo’n best
werk. Ik vind dat elke Nederlandse bur-
begreep de reden van zijn komst niet.
Nederland had toch een uitstekend net
van sociale voorzieningen voor de Neder
landers zelf en Zweden deed al moeite
genoeg om de vele statenlozen binnen de
landsgrenzen onder te brengen. Drie jaar
vocht Petalo alleen tegen de gemeente
Amsterdam, tot nieuwe vrienden het
schandaal ontdekten. Paul van Eeuwijk:
„De aanvragen van Petalo voor onthef
fing van een staanplaats op een regionaal
kamp verdwenen op het stadhuis in de
prullebak. Vanaf die tijd hebben we alle
wettelijke mogelijkheden uitgeprobeerd.
Geen zigeuner heeft dit ooit gedaan, heeft
dit ooit gekund. Gedeputeerde Laan heeft
eigenlijk voorspeld wat er zou gebeuren.
Hij zei destijds: Petalo, je kunt gelijk
hebben, maar of je het krijgt is een
tweede.”
Koko Petalo: „Ze hebben ons ziek ge
maakt.” Hij heeft er duidelijk moeite mee
het lijden van zijn familie te schilderen.
Legt uit waarom zij constant geweigerd
Zigeunerkoning Koko Petalo heeft re
gelmatig van zich doen horen in de zeven
jaar dat hij met instanties in de slag is om
een vaste staanplaats, voor hem en zijn
compania in Amsterdam toegewezen te
krijgen. Trouw wordt er verslag uitge
bracht van de zoveelste hoorzitting, die
brandbrief waar het gemeentebestuur
maar niet op antwoordt, het schandaal
van een aanbod voor een terrein dat te
klein blijkt te zijn. Het zijn de momentop
names van een lange strijd, waarbij Peta
lo er nietaan ontkomt te worden afge-
schilderd als operettekoning, „the royal
gipsy of the world”, maar die glorietijd is
al lang voorbij.
De zigeunerfamilie draait dol in de amb
telijke molens en dreigt slachtoffer te
worden van een tweegevecht tussen on
grijpbare giganten: de gemeente Amster
dam en Gedeputeerde Staten van Noord-
Holland. De affaire-Petalo kende vorige
week een dramatisch hoogtepunt: met
twaalf caravans blokkeerden de zigeu
ners de toegang tot het provinciehuis in
Haarlem. Petalo en de zijnen wensten niet
eerder te wijken, voordat GS een zinnige
uitspraak hadden gedaan over de toewij
zing van een vaste staanplaats. Maar wie
is Petalo? Waarin onderscheidt hij zich
van andere zigeuners? Waarom wil hij per
se in Amsterdam wonen op een apart
terrein en niet in het regionale woonwa
genkamp?
Tijdens een gesprek hierover laat Koko
Petalo zich vergezellen door Paul van
Eeuwijk, student en medewerker van de
stichting ROM, opgericht ter behartiging
van de belangen van alle zigeuners in
Europa. Sinds 1975 wijkt Van Eeuwijk
niet van zijn zijde en staat Petalo bij in
zijn strijd om het bestaan. Een strijd die
■voor de zigeunerkoning vernederend en
ongelijk is, want hij kan nauwelijks lezen
en schrijven.
„Eigenlijk was ik opge
lucht over de definitieve
beslissing van de gemeen
teraad”, zegt directeur
Taytelbaum, „Er was ten
minste een eind gekomen
aan de voortdurende on
zekerheid. Maar ik ben nu
weer volledig aangesto
ken door het enthousias
me van de mensen die het
bad toch open proberen
te houden. Ze hebben
mijn volledige medewer
king gekregen. Wat er ook
gaat gebeuren, ik ben ge
bonden aan de veilig-
hebben op een regionaal woonwagen
kamp te gaan staan, waarom het voor hen
een onmogelijke eis is. Zijn vader, zijn
moeder en een oom hebben het concentra-
tiekampsyndroom. De oorlog brachten zij
door in het Durchgangslager Westerbork,
de voorpoort van Auschwitz. Zij krijgen
de WUV-uitkering voor vervolgingsslacht-
offers. De kinderen van de families zijn
abnormaal langdurig ziek. Koko’s vrouw
heeft alle kwalen gehad die maar denk
baar zijn en hijzelf heeft hoge bloeddruk
en hartklachten.
Paul van Eeuwijk: „De families hebben
een ellendig leven door de onzekerheid
wat er gaat gebeuren. Ze leven met de
dreiging ondergebracht te worden in een
woonwagenkamp met omheiningen, prik
keldraad, een slagboom en een wachter.
Dat kun je deze mensen die ontsnapt zijn
aan Auschwitz niet aandoen.” Petalo: „Ik
sta niet alleen. Zigeuners in het hele land
hebben zich met ons solidair verklaard.
Zij waren er ook bij toen wij het provin
ciehuis blokkeerden. We hebben wel ge
weten waar we aan zijn begonnen toen we
een plaats weigerden in een regionaal
kamp. Een derderangs burger ben je, ook
in zo’n kamp. Het gebeurt toch nog steeds
dat de politie zonder toestemming de
kampen binnenkomt, ruiten van wagens
inslaat, ’s morgens om zeven uur, kinde
ren uit bed trekt en iedereen angst aan
jaagt. Is dat geen schandelijke manier van
optreden? Ik zal mij er ook zeer tegen
verzetten dat, als wij nog eens een vaste
staanplaats krijgen, de ruimte tussen de
wagens tot openbare weg verklaard wordt
zoals overal het geval is.”
Gezeten in zijn forse witte limousine is
Petalo een opvallende verschijning in de
stad. De politie kan daarvan meepraten,
maar doet dat niet openlijk. De zigeuner
koning wordt het leven zuur gemaakt.
Eigenlijk wordt hij door volwassen men
sen gewoon gepest. Van Eeuwijk: „Ik
woon oi
heeft altijd problemen om met zijn auto
naar mij toe te komen. Vaak zat ik naast
hem wanneer hij werd aangehouden. ..Zo.
Zeven jaar wachten op toewijzing
„Reizen en trekken zit de zigeuners in het bloed”. Dit gezegde ligt elke gadgo
(burger) voor in de mond, maar het is een fabeltje. Een gemakkelijke uitspraak,
dat wel, bespaart bovendien een hoop denkwerk en is dè oplossing voor het kwijt
raken van knagende schuldgevoelens.
Al in het Romeinse rijk namen joden en zigeuners de beroepen op zich die voor
christenen verboden waren. Toen al waren zij de kooplieden, handelaren, metaals-
lijpers en koperslagers en namen het noodzakelijke reizen voor lief. De industriële
revolutie was voor de zigeuners het begin van de belemmering in het reizen.
Vandaag de dag zijn alle landen erin geslaagd precies vast te leggen hoe en waar
gewoond mag worden. De bureaucratie kent geen nomaden of zwervers, met als
gevolg dat in Europa 600.000 statenlozen opgejaagd worden van het ene land naar
het andere.
Ook Nederland stelde zijn regels op. Er moest een eind komen aan de menson-
„Als Pa op zijn duim slaat, krijgt
zoonlief een lel. Tientallen jaren is het
al een chaos van jewelste in de stad en
worden kinderen als vliegen platgere-
den zonder dat iemand daar iets zin
nigs aan doet. Pa kan in de hele stad
dag en nacht alle stoepen opknarren,
niemand die hem zijn speeltje afpakt.
Nu de kinderen in die chaos ook met
speeltjes beginnen rond te rijden, vlie
gen de politieverordeningen plotseling
als broodjes de pan uit en lopen de
dienders weer als vanouds heel dapper
achter de kinderen aan te rennen. Nu
niet meer om hun bal, maar om hun
schaatsplank af te pakken.”
Dit schrijven zeven Amsterdamse or
ganisaties in een brief aan de gemeen
teraad. Komitee Klein Duimpje, Wijk
centrum d’Oude Stadt, Amsterdam
Autovrij, Amsterdam Fietst, E.N.W.B.,
Vereniging Milieudefensie A’dam en
Aktiegroep Strohalm zijn van mening,
dat de extra aandacht die de schaat
splank nu krijgt meer zit in de ruimte-
concurrentie op straat dan in de angst
voor eventueel letsel. De brief: „Om
diezelfde reden worden miljoenen uit
getrokken voor fietsroutes om alzo
stiekem de autowegen te kunnen ver
breden.” De groeperingen stellen de
gemeenteraad voor schaatsplanken op
doorgaande wegen te verbieden, maar
toe te staan in parken, doodlopende
straten en trottoirs.
✓enstraa
>rflat me
en div
30.000
5179.
AND t(
ise vaart
60 m2
k.k. Tel
i 9.00 to
>0-28785
>p de kop van de Zeedijk en Koko
ifti'
ara
De Algemene Maatschappij Voor
Jongeren (AMVJ) heeft zijn bakermat
op de Stadhouderskade verloren. Het
gebouwencomplex, inclusief het Cen
traal Hotel, is voor een onbekend be
drag verkocht aan bedrijfsadviesbu- I
reau Interfusion b.v. Wat dit bureau I
met de markante bouwsels naast het
Mariott-hotel gaat doen is niet bekend.
Vast staat dat het hotel zal blijven
bestaan. „We hebben het verkocht om
dat er niet veel emplooi meer was voor
onze activiteiten in de binnenstad”,
zegt AMVJ-functionaris De Jong, „Het
gebouw was te groot, en moeilijk han
teerbaar. We wilden het ook kwijt om
dat wij ons niet met onroerend goed
gaan bezighouden.” De AMVJ be
schikt ten gerieve van haar 1500 leden
al langer over een buitensportcentrum
in Amstelveen. Er wordt aan hockey
gedaan, tennis, voetbal, softbal, hand
bal en tafeltennis. De sociaal-culturele
activiteiten van de vijftig jaar oude
particuliere instelling werden al eerder
afgestoten, omdat de concurrentie van
club- en buurthuizen te groot was.
zwaar teleurgestelde di
recteur M. Taytelbaum
van het Zuiderbad, „Als
je dat ziet, merk je toch
dat zo’n stad treurig be
stuurd wordt.”
De bouw van het nieu
we De Mirandabad in
Zuid met tropische ac
commodatie voor vrijwel
dezelfde toegangsprijs is
een regelrechte bedrei
ging geweest voor het
Zuiderbad. De gemeente
heeft dit ook nooit onder
stoelen of banken gesto
ken. Vlak voor de opening
van het tropische eiland
kwam toch voor ieder vol
komen onverwacht de be
slissing dat het Zuiderbad
moest sluiten.
Het bassin is nog niet
voor de allerlaatste keer
heidsvoorschriften. Het
eventuele nieuwe perso
neel zal ook moeten be
schikken over diploma’s.
De exploitatie van een
zwembad is geen eenvou
dige zaak.”
Met spandoekteksten
als „Een tropische ver
rassing...het Zuiderbad
dicht” hielden zo’n vijf
tig zwemlustigen uit de
binnenstad en de Pijp
een demonstratieve fak
keloptocht bij de opening
van het De Mirandabad.
Men wilde duidelijk la
ten weten dat de opening
van het 26 miljoen gulden
kostende (gemeentelijke)
zwembad ten koste ge
gaan is van het Zuider
bad, dat een duidelijke
wijkfunctie vervulde.
zich voorgenomen binnen
veertien dagen met na
men van sponsors te ko
men, nieuwe zwemin-
structeurs en technisch
personeel.
waardige leefomstandigheden van zigeuners, kamperend langs vuilnisbelten of
andere smerige uithoeken van stad of dorp. In 1968 trad de woonwagenwet in
werking. Regionale centra zouden er komen voor de mensen die werden onder
scheiden in zigeuners van ras, reizigers zoals kermisexploitanten, wegenbouwers
en tenslotte mensen die uit pure woningnood in wagens wonen. Al deze groepen
mensen kwamen door elkaar op de 28 regionale woonwagencentra terecht. Het
gevolg was verpaupering, want wat moeten veertig autoslopers en dertig scharens
lijpers bij elkaar in de buurt? Ze beconcurreren elkaar op leven en dood.
Er kunnen meer gegronde redenen zijn om als zigeuner te weigeren in een
dergelijk kamp te wonen. Artikel 10 van de Woonwagenwet geeft hem het recht een
andere standplaats te vragen. Zigeunerkoning Koko Petalo en zijn grootfamilie
maakten daar gebruik van. Zij wachten al zeven jaar op de toewijzing van een
definitieve standplaats in Amsterdam.
Amsterdam moet de overloopge-
dachte volledig gaan vergeten, hoewel
dit de eerste tijd nog niet mogelijk zal
zijn. Dit zei wethouder Jan Schaefer
onlangs in een rede op de Vrije Univer-
siteit, waar de komende maanden een
studium generale gehouden wordt
over „wonen, architectuur en ruimte”.
Schaefer hield zijn gehoor voor dat er
ook geen nieuwe huizen gebouwd moe
ten worden tussen Hoofddorp en Haar
lem. Als het echt niet anders kan en
toch woningen voor Amsterdammers
buiten de hoofdstad gebouwd moet
worden, dan kan dat het beste tussen
Amstelveen en Uithoorn en aan de I
noordkant van Weesp. Volgens wet- I
houder Schaefer moet het rijk maatre- I
gelen nemen om de hoge huren van I
huizen in de overloopgebieden Purme- I
rend en Almere omlaag te brengen, I
zoals ook de hoge huren van de nieuw- I
bouw in stadsvernieuwingsgebieden I
omlaag gebracht zijn. „Gebeurt dat
niet”, aldus Schaefer, „dan kunnen we
de sociale woningbouw buiten de
stadsvernieuwingsgebieden in Amster
dam wel vergeten en daarmee de stads
vernieuwing zelf.” De wethouder
noemde de stadsvernieuwing een op-
bouwproces waarin de bewoners een
grote rol spelen. De gemeentelijke or- I
ganisatie zal zich hierbij moeten aan
passen aan de wijze waarop de bewo
ners in de buurten georganiseerd zijn.
te stellen. Verenigd in de
stichting „Vrienden en
Vriendinnen van het
Zuiderbad” hebben zij
,Ze hebben on
