De Koffieballade
INBRENG BUITENWACHT EN MEDEWERKERS WORDT VEEL GROTER
l
Barre tijden
J
Mi
1
LAKI
i y y
)EN
wij
/a-
M'
en
ing
voor
im
ags
’92
3
3
9k-
in
ist-
-33
le-
:he
en
na
an
el.
J
HAARLEM. Met een ferme
dreun heeft ziekenhuis St. Joan
nes de Deo de ivoren toren waar
in het jaren gezeten heeft omver
gehaald. Uit een vandaag wereld
kundig gemaakt beleidsplan geti
teld „Samen in de zorg” blijkt,
dat de Deo niet langer een onaan
tastbaar bolwerk wil zijn, maar
„slechts” een raadje in de inge
wikkelde machine die gezond
heidszorg heet. De komende ja
ren zal de Deo pogen samen met
alle andere zorgverleners een cir
cuit van voorzieningen op te bou
wen, dat inspeelt op de in de
samenleving aanwezige behoef
ten. De Deo wil in de sub-regio
Haarlem-Noord en directe omge
ving (80.000 inwoners) komen tot
geïntegreerde gezondheidszorg.
Dat de patiënt daarbij centraal
blijft staan spreekt volgens direc
teur E. B. M. Dillmann voor zich.
Deo-ziekenhuis haalt
ivoren toren
met
beleidsplan omver
Intern wordt een decentralisatie door
verstaan iets moois op tafel te brengen.
iet;
ap
te
„Dat dacht ik al” sprak toen die Arabier
H. P
PI
e
met;
Zoals ge op school reeds geleerd hebt: de Grieken
die waren vanaf hun geboorte Klassieken.
Ze leefden harmonisch en schoon als de góden
maar hoe Anders was het gesteld met hun doden!
Want daalde hun levenslicht eenmaal ter kim
dan werden ze niets dan een schaduw, een schim.
Ja, zelfs een held zo beroemd als Achilles
kwam terecht in dat oord waar het somber en stil is,
en hij, voor wie dichters hun lofzangen schiepen
kon daarginds niet veel anders dan lispelen en piepen.
Kortom, als het zö met Achilles verging
vraag dan niet naar een andere sterveling
Zo ziet ge, heeft alles zijn voor en zijn tegen,
wat heeft het voor zin ons de mantel te vegen?
Met een Griek vergeleken lijkt alles gefemel,
maar een Christen, die komt toch goddank in de hemel!
Op een dag stond er eensklaps een Arabier,
En Charon sprak: „Vriendje, wat zoek je hier?
Of weet je misschien uit de weg niet meer wijs?
Mohèmmed belooft u een paradijs,
maar dit, zo je ziet,, is een doodse rivier,
waar ieder aan mij zijn obole betaalt.
Dus, toon je obool. Nee? dan ben je verdwaald!”
Aan de schim van Joh. Seb. Bach
die de Koffiecantate schreef.
voor en die heb ik voor een deel gefactu
reerd. Sommigen hebben er wel begrip
voor dat ze moeten vergoeden, maar dan
weer geen begrip voor de hoogte van het
bedrag”, aldus Cremers.
den moeizaam ingang of waren onduide
lijk voor de mensen aan de basis, omdat ze
niet aansloten bij de daar aanwezige feite
lijke opvattingen en situaties. Het zieken
huis werd daardoor steeds moeilijker be
stuurbaar”.
De overheid, geconfronteerd met een
teruglopende economie, greep in en „de
ziekenhuisdirecties dreigden als het ware
gedelegeerde zetbazen van de overheid te
worden”. De Deo heeft ingezien dat de
vrijheid van handelen alleen gered kan
worden door zelf in te grijpen. Gekozen is
voor decentralisatie. In drie functieblok-
ken (een blok kliniek, een blok polikliniek
en esn blok steunende diensten) zal wor
den uitgemaakt hoe het ziekenhuis moet
reilen en zeilen.
„De betrokken zorgverleners, medici,
verpleegkundigen en paramedici kunnen
En nu de moraal van mijn koffiecantate?
Die hebt ge, ook zónder muziek, in de gaten:
ten eerste: drink óók ’ns die toverdrank zwart,
’t is goed voor den geest en niet kwaad voor het hart;
dan hebt ge haar geur en haar-kracht pas gepuurd.
Hou tevens de melkboer tersluiks uit de buurt,
want als er nog iets aan uw vreugde ontbrak
giet dan bij haar geur nog een scheutje cognac!
En kom je bij Charon, aan ’t eind van uw leven
en heb je geen geld voor de doortocht te geven
breng dan een baal koffie: ik sta u garant
al stak je de helft van de wereld in brand
al schaakte je vrouwen bij hele dozijnen, K
al liet ge hun geld in üw zakken verdwijnen
al was je een schurk, een hond en een rover:
dan zét hij u koffie, dan zet hij u óver!
y
y
OOK ANDERE COLLEGAE van hem
steeg het water naar de lippen. De mees
ten spreken zelfs over een verlies aan
inkomsten van veertig percent. A r i S i-
ir
•uw
net
(tof
70
15386
luur
y
Een veerman, die Charon heet, voer met zijn boot
daar over de Styx, de rivier van de dood,
al duizendjaarduizenden heen en weer
en zette de ziel aan de overkant neer
en bleef op z’n post, alle dagen en nachten,
maar wie geen obool had moest honderd jaar wachten.
Zo bediende die veerman van oudsher zijn klanten.
Enfin de rest kunt ge lezen in Dante.
„want eerlijk gezegd, hit bevalt geen zier.
Is dit het hiernamaals? Dan is het maar pover.
In een veerhuis daar ze men toch koffie en over?
Dat overtochtje dat laai ik nu maar.
Maar waar is het bordje: „De koffie is klaar”?
Doch Charon, de veerman, die had op m’n woord!
nog nooit van „Hier zrt men koffie” gehoord.
Toen heeft, om het korten bondig te zeggen,
die Muzelman Charon ut moeten leggen
wat koffie beduidt, nret de aanhef „Kijk hier ’s”,
(en al was hij geen dicker, toen werd hij toch lyrisch)
„in ons land, in die eeuvige zandwoestijn,
waar de Schepper zich imper mee schijnt te bemoeien,
waar geen druppeltje witer, gezwegen van wijn,
de dorst van de drijver tot lafenis strekt
die met z’n kameel door de wildernis trekt
waar hitte en zand hemde voeten verschroeien,
liet Allah o troost! ons de koffieboom groeien
in Mokka, dat sedert, near iedereen weet,
het hart van Gelukkig Zrabië heet.
Want waar de koffiekan stoom staat te blazen
daar is ’t voor ons allen op slag een oase.
En regent het ooit, al zi;n het maar spetten,
dan blazen wij luide op onze trompetten:
De Heer schenkt weer vater om koffie te zetten!
Maar geen Espresso of loffie Verkeerd,
daardoor wordt die gavt van Allah onteerd.
De ware kunst van de loffie die wik je
gefilterd mijn waarde een tikje voor tikje.
Wij drinken, door ’t level gestaald en gehard,
de koffie van Allah het iefste maar zwart,
gelijk in het Hooglied reds Salomo zei
dat zij „zwart is maar lieflijk” zó denken ook wij!
Hoewel uit de borsten der vrije natuur
ook melk goed voor elk is, schenk ons het maar puur!
Zo is ons de koffie door Allah gegeven,
een vergif dat lang en dit lustig doet leven,
dat de wolk des gemoeds van het voorhoofd verjaagt,
dat de ziel weer op vleujels de hemel in draagt.
Kortom: als ge iets in dé kunst wil presteren
dan kunt ge bij mij de leginselen leren!”
1 i a k u s van De Oude Gdeerde Man in
Bennebroek noemde de naand januari
„catastrofaal” en zijn buu.’ J o h n B e e-
r e n van de Bokkedoorn in Overveen
sprak van „ronduit slecht’. Ook hij had
te maken met een hoop annuleringen.
En die kunnen tot een flhke financiële
schadepost oplopen, voord wanneer de
annulering kort tevoren wordt gemaakt
en allerlei voorbereidingen zijn ge
troffen.
„DAAR STAAT DE CAST meestal
niet bij stil”, zei me Giorge Cra
mers van Kasteel vat Maurick in
Vught. „Ik lig nog met emand in de
clinch, een bankinstelling die beroept
zich op overmacht. Dat ging om een.
groep van veertig man. I; had ook een
groep die zou met 80 mankomen en dat
werden er 29. Die man lad er begrip
gevoerd, die er toe zal leiden dat binnen
het ziekenhuis drie functieblokken ont
staan met een vrij grote autonomie. Mede
werkers zullen worden aangesproken op
hun deskundigheid en gezamenlijk met de
directie het beleid gaan bepalen. Kern
punt in het beleidsplan is ook, dat er naar
gestreefd gaat worden de patiënt zo kort
mogelijk in bed te houden. Enerzijds door
zoveel mogelijk poliklinisch te doen; an
derzijds door het zorgproces veel efficiën
ter als nu het geval is te doen verlopen.
Belangrijk is voorts, dat de Deo alles in
het werk zal stellen om de functies geria
trie (verpleging zieke bejaarden) en psy
chiatrie erkend te krijgen. Als dat lukt
verbouwt de Deo het leegstaande perso-
neelsgebouw tot P.A.A.Z. (Psychiatrische
Afdeling Algemeen Ziekenhuis) en een
van de oudere vleugels tot geriatrische
afdeling. Begin 1980 komt het poliklinisch
medisch centrum gereed. Het huidige be-
handelhuis wordt dan omgebouwd tot be
ddenhuis. In 1990 zal de Deo nog plus
minus 300 bedden tellen, 45 minder dan
nu.
De Deo wil een goede kwaliteit van de
geboden zorg garanderen en roept daar
om een aantal werkgroepen in het leven,
die al het medisch en verpleegkundig han
delen gaan toetsen. Een stuk zelfcontrole
dus. Beslist noodzakelijk, stelt de heer
Dillmann: „Het zou een schande zijn als
de overheid ons ertoe moest verplichten”.
De Deo hoopt de kwaliteit van de zorg ook
te kunnen verbeteren als met het zieken
fonds overeenstemming wordt bereikt
over de financiering van de polikliniek, de
toepassing van nieuwe technieken en het
in toenemende mate verrichten van zeer
grote ingrepen als operaties aan het va
tenstelsel. In het beleidsplan wordt verder
de wens uitgesproken, dat de Deo in het
kader van het experiment met de proefre
gio (Kennemerland is aangewezen om
GENIETEND VAN DE EERSTE nog
bleke, zonnestralen trof fotograaf
Fred Steenman de 15-jarige Sanc-
ta Marialeerlinge Rony L i n t je ns
uit Heemstede gisteren op een bankje
aan. Niet alleen Rony is blij dat de zon
weer een poging doet de vorst te verja
gen. Met haar zijn het heel wat bedrij
ven, onder andere de Nederlandse res
taurantbedrijven, die barre tijden heb
ben gekend. Bart Brandt van De
Twentse Hoeve in het Overijsselse En
ter gooide zijn zaak zelfs een dag of wat
dicht. Het had geen zin om open te
blijven, er kwam geen kip”, zei hij me.
tuur zijn zeer gecompliceerd geworden.
De medische techniek heeft zich met reu
zensprongen ontwikkeld; allerlei andere
disciplines deden hun intrede. Het aantal
verrichtingen steeg schrikbarend. En, het
staat letterlijk zo in het beleidsplan,
„daarbij bleef het aspect van de kostenbe
heersing duidelijk achter, terwijl ook de
afstemming van de wijze van zorgverle
ning op de verlangens van de consumeht
tengevolge van problemen van organisa
torische aard achterwege bleef”.
In populair Nederlands: de zaak liep uit
de hand. De directie was niet bij plachte
de bestedingen in de hand te houden,
geeft men in het beleidsplan toe. Daar
kwam bij dat „het overleg te veel aan de
top plaatsvond, terwijl aan de basis juist
de verstrekking van de zorg plaatsvindt
en de kosten worden gemaakt. De meeste
maatregelen, hoe goed ook bedoeld, von-
De integratie zal gepaard gaan met een
rigoureuze interne reorganisatie, waarbij
directie en bestuur macht prijsgeven.
Volgens het beleidsplan, dat in overleg is
opgesteld en wordt onderschreven door
vrijwel alle medewerkers van het zieken
huis, kan de integratie het beste bereikt
worden door met de andere zorgverleners
(huisartsen, wijkverpleegkundigen, ge
zinsverzorging, maatschappelijk wer
kers, verpleeghuizen, enzovoorts) binden
de afspraken te maken over ieders taak,
door voortdurend met elkaar te commu
niceren en informatie uit te wisselen.
ZOALS IN MIJN VORIGE
GASTENHOEK beloofd, kom ik met
plezier nog even terug op het exquise
maal dat zeven chefs aanrichtten om ex-
Brinkmann chef kok Frederik
Hendrik van Mekeren te tonen
dat zij ook vandaag de dag nog de kunst
proefondervindelijk vast te stellen hoe de
gezondheidszorg geregionaliseerd kan
worden; H.I.) extra faciliteiten krijgt aan
geboden. Daarmee zou ook een bijdrage
geleverd kunnen worden a»n de verbete
ring van de kwaliteit van de zorg.
Hoewel de Deo zijn fiat heeft gegeven
aan het beleidsplan van de Stichting Sa
menwerkende Kennemer Ziekenhuizen
(onlangs in deze krant uitvoerig behan
deld) en dus bereid is een stuk zelfstandig
heid af te staan, wil het ziekenhuis blijven
functioneren als autonoom algemeen zie
kenhuis met een hele rits functies. Die
worden vervuld op eigen houtje en in
nauwe samenwerking met hst Zeewegzie-
kenhuis in Velsen, het Marinehospitaal in
Overveen en het centrumaiekenhuis in
wording is één organisatie met drie
gebouwen, te weten die van het Elisabeth
Gasthuis, de Mariastichting ?n het Diaco
nessenhuis).
De Deo kent behalve aan de medische
specialismen grote waarde !oe aan para
medische functies, een goece geestelijke
verzorging door een team van pastores,
predikanten en humanistische raadslie
den, de arbeid van de maatschappelijk
werkers en ziekenhuispsyehologen, de
vrijwilligers en de ziekenomroep Radio
Parade. Al deze functies krijgen in het
beleidsplan een eigen plaats toegewezen.
Ook de verpleegkundige kr jgt alle aan
dacht. De opleiding van leerlingen zal
verbeterd worden. Gediplomeerden zul
len de kans krijgen bijgesckoold te wor
den. Ook blijft de Deo medewerking ver
lenen aan de opleiding van co-assistenten
en kunnen artsen zich in Int ziekenhuis
specialiseren.
Ziekenhuis St. Joannes de Deo is ge
sticht in 1887. In de loop tan bijna een
eeuw heeft het ziekenhuis en explosieve
groei doorgemaakt. Organiatie en struc-
Maar, zult ge nu vragen, wat deed toen de veerman?
Ging hij gauw bij de Mohammedaan in de leer dan
voor de kunst van dat wondere brouwsel? En óf ie!
Hij zette wel óver, maar liever nog koffie!
Hij liet zich een koffiemolen bestellen
en haarfijn zich alles nog eenmaal vertellen;
en weldra kwam, uit een kier van de deur
van het veerhuis, een heerlijk aroma, een geur,
dat de schimmen van de Trojaanse helden
zich spoedig weer aan de overkant meldden,
en smeekten: „Ach veerman kom over de brug,
haal de boot van de ketting en roei ons terug!
Wij willen met liefde daar honderd jaar wachten,
desnoods onze schim aan de duivel verpachten,
want nooit heeft zelfs Zeus zö iets zaligs gedronken
als Allah die Arabier heeft geschonken.
Dus kijken we niet op een maand of een jaar
zolang daar dat bord hangt: De koffie is klaar!”
deelnemen aan de afweging van prioritei
ten en het tot ontwikkeling brengen van
nieuwe initiatieven. Het management
komt dan naast de zorgverleners te
staan”, aldus het beleidsplan. Omdat
iedereen straks bij het besturen van het
ziekenhuis betrokken wordt en alle know
how wordt aangeboord kan volgens het
beleidsplan veel efficiënter gewerkt wor
den. En dat betekent weer, dat de kosten
beter in de hand gehouden kunnen
worden.
Het ziekenhuis St. Joannes de Deo wil
de wijk in en dan is het noodzaak heel
intensief te gaan samenwerken met de
huisartsen. Intensiever dan nu gebeurt.
De huisarts wordt, aldus directeur Dill
mann, door de Deo erkent als de centrale
figuur in de gezondheidszorg. Hij kent de
patiënt en moet constant op de hoogte
blijven van wat er met die patiënt in het
ziekenhuis wordt gedaan. De huisarts zal
meer en meer betrokken worden bij het
medisch handelen, belooft het beleids
plan. Ook met de andere zorgers in de
zogeheten eerste lijn zullen nauwe banden
worden aangeknoopt, terwijl tevens de
samenwerking met de verpleeghuizen
Janskliniek en Boerhaave wordt geïnten
siveerd. Dat in de eerste lijn te weinig
mensen werken (vacature- en subsidie-
stops zijn daar debet aan) wordt in het
beleidsplan een handicap genoemd.
Dat de Deo de hand in eigen boezem
heeft gestoken waar het het efficiënt
werken aangaat blijkt ook uit het beleids
plan. Concreet: de planning van het ge
bruik van de operatiekamers wordt ver
beterd, de informatieverwerking geauto
matiseerd, er gaat gewerkt worden met
een verpleegkundige status (een formulier
waarop alles wordt genoteerd wat er met
en rondom de patiënt gebeurt), het afspra
ken maken wordt beter geregeld, het op
name- en ontslagbeleid doeltreffender.
Alles met in het achterhoofd de gedachte:
de patiënt moet hier zo kort mogelijk
blijven. Dillmann: „Het klinkt wel leuk, zo
van we laten meneer A maar een paar
dagen langer liggen, dan kan hij tot rust
komen. In wezen is het niet humaan wat je
dan doet. Een verblijf in een ziekenhuis
blijft een noodzakelijk kwaad en ik zeg
dan: hoe korter, hoe beter”.
Wat de Deo doet is in deze regio nog
niet vertoond. Met het beleidsplan luidt
het ziekenhuis een nieuw tijdperk in, dat
van de vermaatschappelijking van de ge
zondheidszorg. Dillmann: „Ik hoop, dat
de patiënt ook bereid is mee te werken
aan de realisering van dit beleidsplan.
We doen een beroep op zijn eigen verant
woordelijkheid, met name bij het formu
leren van de vraag naar zorg. We zullen
het beleidsplan voortdurend moeten bij
stellen, afhankelijk van de wensen, ver
langens en mogelijkheden van de samen
werkende partners en de patiënten”. De
ivoren toren ligt plat. Het is nu zaak dat
de Deo samen met alle betrokkenen de
brokken puin opruimt.
HANS INVERNIZZI
ri- De verpleging en reactivering van bejaarde patiëten - in vaktermen geriatrie
geheten - beschouwt ziekenhuis St. Joannes de Deo als een belangrijke taak. Door
middel van therapieën wordt getracht de bejaarden zo zelfredzaam mogelijk te
houden. Een van die therapiën is de bezigheidstherapie, waarbij bejaarden sjoelen,
breien, puzzelen en dergelijke.
het Domaine de Sancet van Alain
F g e t in het piepkleine plaatsje St.
Martin d’Armagnac, ergens tussen
Bordeaux en Biarritz, applaudisseerde
het kleine gezelschap fijnproevers
enthousiast voor zijn voordracht.
MIJN BELOFTE van vorige week
handelde over de koffie, want toen die op
tafel kwam vroeg mijn tafelheer de
historicus en literator drs. Harry
P r e n e n het woord en hield het
gezelschap in zijn greep met een
voortreffelijk vers dat hij „De
koffieballade” doopte. En terwijl hij na
afloop aan een oude Armagiac nipte, die
W i m B e e 1 e n van Okhuysn ooit louter
toevallig op zijn vakantie tegenkwam in
