Ayatollah Noery: sociale rechtvaardigheid
15
tó!-
BS®
tv Mi
WsP
to
«WW
3
A
4»j -
ACHTER HET GROENE VAANDEL VAN MOHAMMED
i
Li
ATS
im J
ibv
ÉS
door Hans Rombouts
door Marien van den Bos
Rome
Goed en kwaad
Jodendom voorbij
Op brandstapel
Socialisme-kapitalisme
Onzin
8
d
KSE
ilt
1
De Islam, één van de vijf grootste wereldgodsdiensten, is lang door
met name de westerse wereld onderschat als factor in de machtspoli
tiek. Men beschouwde de moslims (muzelmannen heeft in verband
met de kruistochten een geladener betekenis) als mensen met een
bizarre, barbaarse godsdienst,waarvan men hooguit wist dat Allah
God is en Mohammed zijn profeet. Een godsdienst met strenge
lijfstraffen, waarvan wij gruwelen: afhakken van handen en voeten.
Het westen schrikt toch steeds weer op bij berichten, zoals die van
vorige week, waarin gemeld wordt dat Pakistans militaire dictator Sia-
ul-Hak de hardste lijn van bestraffing in zijn islamitische land heeft
ingevoerd. Dus: bij diefstal ziet de boosdoener de gediplomeerde
amputeur komen. De dief vaak in het openbaar tot leeringhe ende
vermaeck van het volk de linkerhand afgehouwen (als hij rechts-
handig is danwel de rechter- (als hij linkshandig is), want zo humaan
is men wel. Zo is het niet alleen in Pakistan, maar ook in islamitische
landen als Saoedië-Arabië, Libië, Koeweit, Noord-Jemen en de
Verenigde Arabische Emiraten. Overspel: steniging wacht de hitsige
onverlaat. Lichtere vergrijpen: de karwats of stokken liggen klaar. Ook
Iran zal zich in de rij van die landen scharen.
Wat is de islam voor een godsdienst? Hoe
is de historie van deze religie, die bij de vijf
grootste wereldgodsdiensten hoort? Hoe
denken islamieten over socialisme en ka
pitalisme? Op deze pagina achtergrondin
formatie van Hans Rombouts en Marien
van den Bos.
jramto
n
4>
d.
irlem
F- V
I 7*4‘I
Islam opnieuw m opmars
JF
Ayatollah Khomeini
l
4
Ayatollah Taleghani
Ayatollah Noery
a Xu zó: S
gerust
ilijvend
Er zijn zo’n vijfhonderd ayatollahs in Iran,
maar Noery wordt gezien als een van de drie
invloedrijkste na Khomeini natuurlijk.
Taleghani en Noery, beiden uit Teheran, en
Shariat-Madari uit de heilige stad Qom. Yahya
Allemeh Noery is de meest radicale in woord en
daad.
terwijl de mensen dergelijke regimes steeds meer
gaan haten. Evenals de buitenlandse overheersing
en de geïmporteerde waarden van een vreemde
cultuur. Deze haat was nu losgebarsten tegen de
regering en moest haar verzwelgen als de wateren
van de Nijl de farao hebben overspoeld.”
Noery waarschuwt ervoor de huidige revolutie
in Iran puur en alleen te vertalen in termen van
politiek en economie. „Als een wervelwind trekt
de islamitische bezieling over de Arabische
landen tot ver in het Verre Oosten, van Noord-
Afrika en Egypte, via het Arabische schiereiland
en Turkije tot Pakistan, Maleisië en Indonesië
toe. Ik verklaar dat het Iraanse volk niet
voornamelijk vrijheid, onafhankelijkheid en
sociale rechtvaardigheid wil. Het wil meer dan
dat, het wil een samenleving gebaseerd op Islam.
Een islamitische samenleving betekent onder
meer vrijheid en sociale rechtvaardigheid, maar
deze zaken betekenen omgekeerd nog geen islam.
Dat is ook de reden waarom we nooit samen
kunnen werken met communisten, zelfs niet uit
tactische overwegingen.”
Engelse Oost-Europa-instituut dat
een onderzoek naar de islam in Rus
land heeft ingesteld.
De moslims zijn de laatste jaren
strijdvaardiger geworden. De al
eerder genoemde generaal Sia-ul-
Hak riep onlangs uit: „De moslims
zullen de wereld gaan regeren”. Hij
en andere islamitische leiders heb
ben zich ten doel gesteld de moslim
staten zelf meer te doordrenken van
de geest van Allah, de islamitische
„missionering” in Afrika en Azië
steviger ter hand te nemen en daar
buiten de kleinere islamitische ge
meenschappen te steunen en uit te
breiden. In Afrika is de opmars van
het groene vaandel duidelijk zicht
baar. In de Middenafrikaanse lan
den als Niger, Tsjaad en Mali is een
grote meerderheid van de bevol
king aanhanger van Mohammed.
Op de Philippijnen voeren de isla
mieten, die vooral in het zuiden van
dat eilandenrijk te vinden zijn, al
Een illustratie uit het boek ..Antwoord"
van uitgeverij Meulenhoff.
mogen werken en meisjes niet meer studeren.
Universiteiten zouden worden gesloten en radio,
televisie en bioscoop zouden eenvoudig van het
toneel verdwijnen, evenals kunst, poëzie en
literatuur. Zelfs auto’s, vliegtuigen, telefoon en
telegraaf zouden worden verboden, als je de valse
propaganda van het dictatoriale regime zou
moeten geloven, zich realiserend dat de
doodsklok voor haar heeft geluid.”
ramadan, vier minuten te vroeg
hadden laten omroepen op de radio
in Karachi. Pakistan is duidelijk
een orthodox-islamitisch land ge
worden. De vraag is nu maar hoe
dat in Iran zal gaan. Want één ding
is zeker: evenals in de christelijke
geloofsgemeenschap (waar duizen
den richtingen en kerken zijn) is de
islamitische wereld geen eenheid.
omdat de islam door bemiddeling
van Mohammed nieuwe openbarin
gen met een hogere waarde deel
achtig werd (de islam en het joden
dom kennen een reeks zelfde profe
ten). Men zou de islam kunnen be
schouwen als een Arabische vorm
van het jodendom na de balling
schap, die met een reeks christelij
ke en heidense elementen werd ver
rijkt (aldus Helmuth von Glasenopp
in zijn boek „De vijf wereldreli
gies”), maar men kan het niet om
schrijven als een aan de Arabieren
aangepaste reductie van het chris
tendom, zoals velen deden. Moham
med rekende Christus onder de
profeten, maar hij wees uitdrukke
lijk de drievuldigheidsleer af. De
religieuze basisidee van de islam
wordt gevormd door het geloof aan
één god Allah en aan het laatste
oordeel, waarbij goede mensen be
loond en kwade bestraft worden.
Merkwaardig genoeg heeft Moham
med een korte tijd naast één god
Allah, diens drie dochters Allat, al-
Uzza en Manat als middelaressen
erkend. Al snel verkondigde hij de
leer van alléén maar Allah.
Mohammed knoopte zijn gods
dienstige ideeën aan bij de gevoels-
De onverlichte straten en steegjes in het oosten van
de Iranese hoofdstad wemelen van de mensen, op
weg naar de moskee of zojuist teruggekeerd van een
bezoek aan de school waar ayatollah Khomeini
tijdelijk hulst, een kleine kilometer verderop. Het is
niet eenvoudig om het zoveelste zijsteegje van de
zoveelste zijstraat van het Jalehplein de woning te
vinden van ayatollah Noery, een van de belangrijkste
filosofen over de „Islamitische republiek".
De islamieten proberen ook bui
ten de bekende machtscentra en
hun invloedsgebieden van Ma
rokko tot het uiterste puntje van
Indonesië de deur voor hun reli
gie op een kier te zetten naar de
westelijke wereld. Enige opschud
ding bijvoorbeeld wekte toch nog
niet zo lang geleden de vestiging van
een islamitisch centrum in Rome,
onder de (witte/zwarte) rook van het
Vaticaan. Het groene vaandel van
Mohammed wordt ook buiten de
erkende islamitische wereld gezien.
Weinig bekend is trouwens dat bij
na een derde van de bevolking van
de Sovjet-Unie de islam belijdt. Na
Indonesië, Pakistan, India en Bang
ladesh is de Sovjet-Unie het land
met de meeste moslims: dat zijn er
tussen de 40 en 50 miljoen. Ver
wacht wordt, dat het aantal mos
lims in Rusland aan het eind van
deze eeuw tot 100 miljoen zal zijn
gestegen, terwijl er dan maar 10
miljoen Russen zullen zijn bijgeko
men. Aldus het tijdschrift van het
landgenoten, door een juiste balans tussen de
particuliere en overheidssector, inflatiecontrole,
het afschaffen van rentes, wetten op het erfrecht
en dergelijke. Tegelijkertijd zal er echter geen
enkele overeenkomst zijn met communistische
onderdrukking van opbouwende concurrentie of
het vernietigen van de vrije markt.In
communistische landen worden alle mensen
gedwongen te werken voor de staat, die niets
anders is dan een superkapitalist.”
De ayatollah is echter niet bereid zich uit de
spreken voor de keuze van toekomstige partners,
die moeten helpen bij de opbouw van het land.
„Olie staat garant voor onze nationale
onafhankelijkheid de koran staat garant voor
onze ideologische onafhankelijkheid”, aldus
Noery. „Mochten we ons toch aansluiten bij de
een of andere alliantie, dan zal dat gebeuren op
basis van ons eigen belang en niet onder druk van
een buitenlandse mogendheid, zoals onder het
regime van de sjah, toen ons land is veranderd in
een consumptiemaatschappij. We zullen zeker
assistentie nodig hebben, maar de vooruitzichten
zijn nog niet duidelijk genoeg om hierover
definitieve uitspraken te doen.”
„Industrialisatie zal worden voortgezet, maar
niet op de huidige manier door internationale
kartels en buitenlandse belangen die het lot van
de natie de afgelopen tijd hebben bepaald. In de
eerste plaats moeten de Perzen worden opgeleid
in de vakbekwaamheid om de nationale
ontwikkeling vorm te kunnen geven.”
Maar wat is er dan waar van de verhalen die de
ronde doen over de islamitische republiek, die
alle verworvenheden van de moderne techniek en
cultuur uit zou willen bannen en het volk terug
zou willen leiden naar een soort
bedoeïnenbestaan?
„Er wordt inderdaad beweerd dat vrouwen
onder de islamitische regering niet meer zouden
In de eerste jaren van deze
eeuw hebben de geestelijke lei
ders in Iran eveneens in sa
menwerking met het economi
sche hart van het land, de bazar
in Teheran de toenmalige
sjah een grondwet afgedwon
gen die de macht van de vorst
beperkte en de geestelijkheid
uit: de regering is verantwoor
ding schuldig aan een tweetal
kamers, een samengesteld op
basis van een verkiezingsuit
slag en de andere bestaat uit
geestelijken die de wetten toet
sen aan de Koran en de heilige
geschriften, een soort Eerste
Kamer. In de woorden van aya
tollah Noery: „De wetgevende
vergadering regeert echter niet
in de moderne zin van het
woord, want geen enkele mos
lim heeft het recht zomaar nieu
we wetten te introduceren. Alle
moslims moeten de goddelijke
wet gehoorzamen De geest
van de islam en de geest van
deze tijd moeten met elkaar In
harmonie gebracht worden, en
de vergadering van islamitische
autoriteiten weet het beste hoe
deze harmonie gestalte moet
krijgen”.
Zijn visie op de overwinning van de huidige
islamitische revolutie in Iran is vooral gebaseerd
op geschiedenisfilosofie: „De eeuwenoude strijd
tussen de krachten van goed en kwaad, de
waarheid en de leugen, tussen de islam en zijn
vijanden.De geschiedenisboeken staan vol met
manifestaties van dit gevecht: Kain en Abel,
Abraham en Nimrod, Mozes en farao.
Mohammed en Abu Sufyan. Ook de laatste eeuw
toont vele schakels van dezelfde keten, Sayyid
Jamal-Ed-Din, ayatollah Mirza Shirazi,
Mohammed Addoh, Kawakibi, Sannusi, Iqbal en
honderden anderen.”
„Zodra politici en monarchen afwijken van het
mohammedaanse volkskarakter, moeten zij hun
toevlucht nemen totldictatuur en onderdrukking,
De islam gaat er vanuit, dat hij
het jodendom voorbij gestreefd is
s
Ji
W
f
We herinneren ons een bericht uit
1977: een aantal omroepmensen
werd op de brandstapel gezet, om
dat ze het einde van de vasten, de
De moslims, die al vroeger in de
middeleeuwen zeer machtig waren
de christelijke wereld wankelde
en kon de islamitische strijdmacht
ternauwernood in Frankrijk en
Oostenrijk tot staan brengen
hebben nieuwe impulsen gekregen.
Vooral na het verjagen van de kolo
niale machten (zoals in Algerije,
Marokko, Libië, Pakistan, Bangla
desh, Indonesië en een fiks aantal
Middenafrikaanse landen) werden
de westerse invloeden ingedamd en
kreeg de islam een hernieuwde
bloeikans. Om van het midden-oos-
ten maar te zwijgen, waar men de
krachten bundelde tegen Israel.
De islam (letterlijk: toewijding
aan God) laat zijn geschiedenis en
jaartelling beginnen met de hidjra
(622), de tocht van Mohammed van
Mekka naar Medina. In Mekka
kreeg de profeet aanvankelijk geen
kans om zijn godsdienstige ideeën,
hem verkondigd door de engel Ga-
briël, te vestigen. De succesvolle
handelsman, die Mohammed was,
kon in Medina wel een eigen theo-
kratie (godsrijk) stichten. Vandaar-
uit bouwde hij zijn macht uit, vaak
met zeer wereldse middelen, zoals
het overvallen en plunderen van
karavanen. Hij hoopte, toen hij ze
gevierend in Mekka terugkeerde,
dat hij steun zou krijgen van de
aanhangers van een andere mono-
theistische (één-god)religie, de jo
den, die in een vrij groot aantal deze
Arabische stad bewoonden. Maar
de joden hielden vast aan hun eigen
geloof. Sedertdien haatte Moham- en geloofswereld van de Arabieren.
Hij hield rekening met oude gebrui
ken en gewoonten. Zo verklaarde
hij de gezuiverde Ka’aba (de zwarte
steen, waarschijnlijk een stuk mete
oriet, die al heel lang vereerd werd
door de bevolking) tot het middel
punt van zijn islamitische gods
dienst. Een godsdienst, die geest en
macht kon verenigen. Macht schie
pen de moslims zich. Ze stichtten
een enorm rijk, dat tenslotte ver
brokkelde. Totdat nu zo langzamer
hand hernieuwde trots en nationa
lisme de gelovigen weer verse im
pulsen geven. De islam is opnieuw
in opmars.
med hen, hoewel hij erkende dat ze
van één stamvader kwamen: Adam
en in latere lijn Abraham. De islam
heeft veel gemeen met de joodse en
christelijke godsdienst. Vandaar
toch ook, dat de strijd van de isla
mieten, zoals Mohammed die ver
kondigde, contra de andersdenken
den nog feller gericht was tegen de
volstrekt goddelozen, de heidenen,
dan tegen joden en christenen.
De ayatollah: „Deze mensen moeten beseffen
dat dergelijke omstandigheden in moslim-landen
gedurende de afgelopen eeuwen produkten waren
van decadentie en niet van de islam”. Hij noemt
als voorbeeld de dynastieën van de Abbasiden en
de Omajjaden gedurende de Westeuropese
middeleeuwen, die afgeweken zijn van de pure
islam. „Waar wij naar streven, is een terugkeer tot
de islam in zijn puurste en edelste vorm en niet
naar de maatschappijvormen van corruptie en
dictatuur, zoals we zojuist achter de rug hebben.”
jarenlang strijd tegen het regiem-
Marcos.
Al enige keren is de naam Pakis
tan gevallen. Daar wordt de invloed
van de islamitische staatsgods
dienst steeds sterker. Om even de
gedachten op te frissen: Pakistan
ontstond uit een bloedige krijg met
India, dertig jaar geleden. Pakistan
was islamitisch, India hindoes-
taans. Vandaar de gruwelen, want
waar godsdiensten botsen weer
klinkt sabelgekletter of kanonge
bulder. Pakistan scheidde zich af,
maar werd later zelf weer in tweeën
gesplitst, omdat Oost-Pakistan zich
als Bangladesh onafhankelijk ver
klaarde. West-Pakistan werd Pakis
tan. Een militaire dictatuur van
moslimsnit maakt er de dienst uit.
De wetten van de koran, van de
scharia worden er niet scrupuleus
gehanteerd. Dus is alcoholgebruik
uit den boze, zoenen en dansen in
het openbaar eveneens; vergrijpen
op wat voor gebied ook worden
streng en meestal lijfelijk bestraft.
Er zijn plannen om afzonderlijke
universiteiten in te richten voor
vrouwen. Als men zich op scholen
en colleges niet houdt aan de vast
gestelde bid-getijden kan men
zweepslagen krijgen. Het maxi
mum daarvan is op 30 gesteld. En
daar wordt niet zachtjes geslagen.
De kern van die onderlinge ver
deeldheid werd in feite al gelegd
door de grote profeet Mohammed,
die er zelf stevig de wind onder had,
maar zijn opvolging niet goed en
afdoende had geregeld. Bovendien
wordt er door mensen altijd ver
schillend gedacht over richtlijnen,
waar dat dan ook over gaat. Neem
de uitleg van de bijbel. Zo is het ook
met de koran, het heilige boek met
regels van de islam. Er zijn altijd
mensen, die tot geen concessies aan
veranderde tijdsomstandigheden
bereid zijn (neem in ops land bis-
schop Gijsen), en anderen, die de
religieuze wetten en waarden mil
der bekijken. Orthodoxen en pro-
gressieven. Zo is het ook bij de
islam.
De gemiddelde westerling weet
weinig van de islam af, al komt hij
er door de stroom van moslim gast
arbeiders wat meer mee in directe
aanraking. Die gemiddelde wester
ling staat niet alleen in zijn onwe
tendheid. Zo heeft de regering van
de Verenigde Staten na het echec
van de CIA in Teheran, die de revo
lutie tegen de sjah volkomen ver
keerd beoordeelde gelast een stu
die te gaan maken van de maat
schappelijke invloed van de islam.
Carter en diens adviseurs willen
een analyse hebben van het krach
tenspel van de moslim-beweging en
-wereldorganisaties.
„De economische theorie van de islam heeft
haar wortels in de principes van sociale
rechtvaardigheid, morele verheffing en algemeen
welzijn, anders dan de kapitalistische en
communistische theorieën, die de economie
hebben geïsoleerd van moraal en religie. Het
individuele recht op eigendom wordt weliswaar
erkend, maar binnen de perken gehouden van het
algemeen belang. De islam biedt de gulden
middenweg tussen beide economische systemen,
terwijl de kwalijke eigenschappen van beide
worden vermeden: de kwalijke kanten van het
kapitalisme worden uitgerangeerd via het
- bc' eerde
het recht gaf de wetten te toet
sen aan de leer van de islam.
Maar de achtereenvolgende
vorsten lapten de grondwet aan
hun laars.
Heel vrij vertaald, ziet de isla
mitische republiek er als volgt
De islamitische republiek, die
ayatollah Khomeini en zijn aan
hangers voor ogen staat, is
minder nieuw en revolutionair
dan de verwarring hierover doet
vermoeden. De geestelijke lei
ders van de sji’ietensekte in
Iran, een afsplitsing van de
overigens soenitische moslims
in de Arabische wereld, hebben
gedurende grote delen van de
geschiedenis belangrijke in
vloed uitgeoefend op het
staatsgebeuren.
„Ze beseffen niet dat de mensen te verstandig
zijn om dergelijke onzin te geloven: de islam
opent juist de scholen en universiteit en stimuleert
juist wetenschap en techniek. De islam erkent de
rechten van vrouwen en respecteert hun
beslissingen. Radio, televisie en bioscoop zullen
door kunnen gaan met het geven van
ontspanning, maar inplaats van sex en geweld,
zullen zij in dienst moeten staan van de morele
verheffing en de menselijke waardigheid. De
massamedia zullen in dienst moeten staan van de
veredeling van hun publiek inplaats van de
corruptie. De moderne technologie zal in dienst
moeten staan van de hele samenleving.
Verschillende onderdelen van de westerse
technologie zijn door moslims ontwikkeld, hoe
zou dat tegengesteld kunnen zijn aan de Islam?
We zijn alleen tegen de negatieve elementen van
de westerse cultuur en technologie. Drugs
bijvoorbeeld is zo’n groot probleem in het Westen,
waarom zouden wij deze fouten overnemen? Het
ondergeschikt-maken van de mens ten opzichte
van de machine is nog zo’n voorbeeld.”
Maar sommige intellectuelen vrezen dat de
islamitische republiek terug zal keren naar
vroegere vormen van „islamitische”
ongerechtigheid ten opzichte van vrouwen en
andere groepen in de samenleving.
14571]
TÜRKUE
Tra»
IRAN
SENEGi
CTANXANIA
GUINÉ»;
SIERRA LEON
EGYPTE
KAZAKHSTAN
r .1^
FTTyl OVER HEERSEND MOHAM-
E*:*1MEDAANSE GEBIEDEN
I-1BELANGRIJKE'MOHAM-
IJMEDAANSE MINDERHEDEN
•^/KAMEROEN,
lOMEY-JVy
TOGO
