De stier en de maagd ontroerend toneel van Knut Faldbakken
Jute III beeldende kunst
als kritisch commentaar
medewerkers
Zandvoorts Cultureel Centrum toont nieuwe maskers Lies Bossinade
Pieter Wiersma: fascinerende zandkerken
DAMIATK IX T B
Toneelgroep
ontslaat alle
Voorzichtigheid
rem op groei bij
Piers en John
Boek van de Maand over mens en weer
Artotheek in Osdorp
blijkt aan te slaan
IAN1
Dagje uit in
Düsseldorf
busreis op elke eerste
zaterdag van de maand
iaar?
i T'V
Toemee van start
Bekende Nederlanders in kostelijke filmspot
De kurken tegen
het plafond.
I
10 fj
U
li
eerstvolgende datum
3 maart 1979
Inlichtingen bij al onze kantoren.
Terug om plm. 21.30 uur.
Reissom:
30,- per persoon
3' -
.Tv
HAARLEM. Zelden heb ik
een komedie gezien die zoveel
verschillende gevoelens oproept
als het toneelstuk De stier en de
maagd, dat tot eind deze week in
de Toneelschuur wordt gespeeld
door Zuidelijk Toneel Globe. Het
stuk is geschreven door de tot nu
toe onbekende Noorse schrijver
Knut Faldbakken. Het is een heel
uitzonderlijke komedie, niet al
leen omdat er sprake is van een
verstrengeling van menselijke ge
aardheid en gevoelens, maar
vooral omdat met deze zaken
door de auteur uiterst fijnzinnig
i is omgesprongen. Daarbij is er
een bijna voortdurende spanning
aanwezig die veroorzaakt wordt
door de wijze waaor de drie rol
len in dit stuk tegenover elkaar
staan.
X'vlSTIR[>\\\
SO\LST\\
Voor deelname aan deze reis is het noodzakelijk, dat u over een
paspoort, dat maximaal vijf jaar verlopen mag zijn, of over een
geldige toeristenkaart beschikt.
U dient ook reeds in Nederland Duitse marken te kopen,
aangezien aan de grens niet wordt gestopt.
o
'ADVERTENTIE)
Perfect gespeelde komedie bij Globe
KO VAN LEEUWEN
(Van onze kunstredactie)
(Van onze kunstredactie)
Scènebeeld van de derde aflevering van het Juteprojekt in de Toneelschuur.
KO VAN LEEUWEN
(ADVERTENTIE)
w
CEES STRAUS
Gisteravond
A
Vertrek om 8 uur uit Haarlem
Vertrek om 7.30 uur uit IJmuiden
Dit 37ste Boek van de Maand verschijnt
in een oplage van 105.000 exemplaren.
Titulaer stelde al eerder een boek in deze
categorie samen: „De mens en het heelal”.
„De mens en het weer” geeft een geva
rieerd beeld van de invloeden, die het
weer op onze maatschappij heeft. Weers-
verschijnselen worden in kort bestek ui
teengezet. Er is veel en prachtig illustra
tiemateriaal in het boek verwerkt. De ver
schijningsdatum is 1 maart. Tot en met 31
maart is de prijs 22,50, daarna 37,50.
van elkaar koesteren met tedere aarzeling
uit. Twee heel knappe prestaties.
Daartussen staat Teuntje de Klerk als
Lillian. Het is de eerste keer dat ik haar in
een echt grote rol zie en ze is hartverove-
rend. Teuntje de Klerk speelt de stier
Lillian als een meid met ontwapenende
onhandigheid, bij wie het onmogelijk lijkt
enige orde in haar chaotisch bestaan te
scheppen. Lillian heeft het hart op de tong
en Teuntje de Klerk laat dat bewonde-
renswaardig zien. Hulde ook aan Paul
Gallis voor zijn gebroken wit decor dat de
kunstzinnigheid en goede smaak van de
naar perfectie strevende Freddy moet uit
drukken. Een perfect gespeelde komedie,
nog slechts drie avonden in de Toneel
schuur en dan nooit meer.
AMSTERDAM (ANP). De nieuwe
artotheek in centrum „de Meervaart” te
Osdorp blijkt in een behoefte te voorzien:
sinds de oprichting in november 1978
hebben zich 500 leden aangemeld, zodat
het voortbestaan van dit gemeentelijk
uitleencentrum verzekerd is.
altijd een bewoonbare indruk wekken.
Wiersma heeft een voorkeur voor de
gotiek. De meeste van zijn kerken verto
nen spitsboogjes in hemelwaartse richting
en zien er uitermate rank uit. Een enkele
keer is er een Romaanse verwijzing te
zien, maar de meeste bouwsels vallen toch
op door hun verticale, rijzende structuur.
Het broze, vaak luchtige karakter dat de
o
HAARLEM. „Onze jongens in Liba-
non” is het thema dat de vier Haarlemse
I, kunstenaars die samen het Jute-projekt
J maken voor Jute-aflevering III hebben
I gekozen. Jute heeft daarmee voor de der-
f de maal kunstzinnig vorm gegeven aan
F een onderwerp uit de dagelijkse nieuws-
jf voorziening. Libanon staat in het brand-
I punt van de actualiteit. Nederland is met
t de neus op de VN-verplichfingen gedrukt
en plots wordt er van de bij gebrek aan
B oorlog padvinderende militairen in ons
f land verwacht dat ze ook echt kunnen
'f vechten, al is het maar om de vrede te
I bewaren.
tijd dat ze bij elkaar wonen. Ze hebben zo
hun eigen gevoelens, maar die raken nog
al eens door elkaar verward. Dan is er nog
de oudere vriend van Freddy, Tom, een
getrouwd homofiel die de sporen van zijn
eigen problemen met zich draagt.
Als je dat zo op een rijtje zet lijkt het
voer voor het Theater van de Lach, dat er
in al z’n bekende grofheid als een vermor
zelende dikhuid overheen zou walsen. Bij
Globe gebeurt dat niet. Integendeel, regis
seur Paul Vèrmeulen Windsant heeft in
zijn regie dezelfde fijnzinnigheid betracht
als Faldbakken in zijn schrijfkunst. Fald
bakken weet in een openhartige sfeer
kwalijke taboes te ontmantelen en op een
simpele manier inzicht te verschaffen in
gevoelens die niet iedereen kent. Daar
door, maar ook doordat er geen sprake is
van platvloerse dubbelzinnigheden, tref
ik hier eindelijk eens een komedie waarin
uitleg van een problematische realiteit
voorop staat, terwijl die heerlijk komisch
en. zonder grof effectbejag wordt ge
speeld.
Faldbakkens stuk kent tussen de humor
door veel gevoelige en ontroerende mo
menten. Het streven van de drie persona
ges zichzelf in het lastige leven overeind te
houden, los van de hoeksteen van de
maatschappij, leidt vaak tot overrompe
lende ontroering. Vermeulen Windsant
heeft dat zonder melodramatiek, en ge
lukkig ook zonder geforceerde grappen of
goedkope lolbroekerij met zijn spelers we
ten over tg brengen. Als je een naar blijs
pel neigende komedie zo spannend en
De stier en de maagd gaat over Freddy,
een jonge student, homofiel, die overval
len wordt door het meisje Lillian, dat
moeilijkheden heeft met haar vriend. Ze
zou met één overnachting uit de brand
geholpen zijn, maar alles loopt heel an
ders. De dartele Lillian blijft bij hem
wonen en het kind dat ze nog van haar
vorige vriend verwacht komt in die perio
de ter wereld. De student Freddy en het
meisje Lillian leren elkaar begrijpen in de
De artotheek, waar Amsterdammers
voor vijftien gulden per jaar twee kunst
werken uit de BKR-collectie (Beeldende
Kunstenaarsregeling) kunnen lenen, ging
in november 1978 „op proef” van start.
Volgens de BKB, die het beheer van de
BKR-collectie verzorgt, komen wekelijks
350 bezoekers er een kijkje nemen.
ken, die Wigbolt Kruijver met zijn hond
voert. Het is een stille dialoog ditmaal. Het
geluid komt van de luidspreker en het is
een rechtstreekse weergave van een gefin
geerde welzijnsavond voor „onze jongens
in Libanon”, compleet met favoriete ar
tiesten. De dierlijke kazerne-leut, racis
tisch, vulgair en reactionair, blaast de
luidspreker uit en onze wachtpost amu
seert zich eenzaam en met gemengde ge
voelens.
De vier Haarlemse kunstenaars (Wig-
bolt Kruijver, Gerrit van Dijk, Luc van de
Lagemaat en Pieter Zwaanswijk) geven in
Jute hun visie op het onderwerp. In de
presentatie van deze voorstelling tonen zij
een situatie; het commentaar erop leveren
zij zelf slechts in stilte. Aan het slot steekt
de wachtpost de loop van zijn vuurwapen
in de mond en even later horen we tijdens
de nieuwsuitzending zijn dood gekleurd
bevestigd: „omgekomen door een noodlot
tig ongeval, tijdens het schoonmaken van
zijn wapen.”
GRONINGEN. Het bestuur van de
Stichting Toneelgroep Noorder Compag
nie heeft besloten alle medewerkers van
het gezelschap per 1 september ontslag
aan te zeggen. Dit is het gevolg van een
lang lopend conflict waarin door beide
partijen voorgestelde compromissen on
aanvaardbaar werden geacht.'
De animatie-filmspot van Gerrit van
Dijk, die aan de voorstelling vooraf gaat,
is weer een juweeltje geworden. Knappe
bewegende cartoons van bekende Neder-
Janders die hun commentaar op de Liba-
nonmissie geven in een speciale Goed-
nieuws-show. De eerste cartoon vertoont
dan ook een treffende gelijkenis met Son
ja Barend. Verder onder meer de verhe
vigde conterfeitsels van Juliana, Bern-
hard en Beatrix, Den Uyl, Hilterman (voor
deze gelegenheid Hitler man) en Van Agt
(hier Ag ter Bax geheten).
Aanleiding van dit conflict was het ont
slag van artiestiek leider Zdenek Kraus en
de benoeming tot algemeen directeur van
zakelijk leider Hank Blauwbroek. Alle
pogingen van de kunstenaarsorganisatie
van het NW, het ministerie van CRM en
de Vereniging van Theaterdirecteuren om
te bemiddelen, zijn mislukt.
Het bestuur houdt vast aan de eis dat
Zdenek Kraus niet de verantwoordelijk-
si- Een van de imposante zandkerken die Pieter Wiersma in de afgelopen jaren op het
strand van Zandvoort heeft neergezet.
ALKMAAR. In het pralende, maar
toch pietluttige cultuurpaleis De Vest in
Alkmaar ging woensdagavond de eerste,
groot opgezette landelijke toemee van
Piers Hayman en John Kuiper van start
voor een mager bezette zaal. Toch ver
dient het Kennemer duo, sinds een hand
vol jaren bijeen, aandacht omdat hun
recente album betekenisvol Same Diffe
rence geheten duidelijk maakt dat
Piers en John een voorzichtige, door ve
len in het radiowereldje geestdriftig be
groete groei doormaken.
Door inbraak in het gebouw van de
Toneelschuur, waarbij een versterker
werd weggenqmen, kon bij de animatie-
film geen optimale geluidskwaliteit wor
den bereikt. Dat betekende dat een groot
deel van de tekst helaas moeilijk of niet te
verstaan was. Misschien is dat voor de
voorstelling van avanavond verholpen. In
elk geval zet Jute met deze aflevering
zonder twijfel weer gedachten in bewe
ging.
ZANDVOORT. Het Cultureel Cen
trum Zandvoort mag graag verkenningen
maken in de randgebieden van de beel
dende kunst. Dat kan leiden tot amusan
te, soms zelfs fascinerende resultaten zo
als thans het geval is met de expositie van
Pieter Wiersma. Van deze Amsterdam
mer die oorspronkelijk uit Friesland
komt, zijn zijn foto’s de laatste en enige
tastbare bewijzen van zijn werk. Wiersma
is namelijk bouwer van „eendags zand
kastelen” waarbij je eerder aan kerken en
kathedralen moet denken dan aan burch
ten en vestingen die kinderen op een
mooie zonnige dag op het strand kunnen
optrekken.
Wiersma komt ook het strand (sinds
1973, daarvoor werkte hij bij een afgra
ving) maar hij zoekt bij Zandvoort eerder
de stilte op dan het vermaak. Een dag lang
bezig zijn levert hem een uiterst fraai
bouwwerk op dat hij aan het einde van de
middag met een kleurenfoto vereeuwigt.
De volgende dag keert hij terug en foto
grafeert soms ophieuw. Dan zijn het ware
ruïnes geworden: zand, wind en water
hebben de gebouwen aangetast alsof de
oorlog er overheen is getrokken. Wiersma
fotografeert zijn scheppingen zonder dat
de omgeving daarbij eeh rol speelt. Het
gaat om het gebouw zelf waar hij zo dicht
mogelijk bij gaat zitten. Zijn kerken gaan
een eigen leven leiden, de kijker wordt
niet afgeleid door de afmetingen van om
liggende voorwerpen öf personen.
Wiersma is ih het dagelijkse leven docu
mentalist bij Rijksmonumentenzorg in
Zeist waar hij zich moet bezighouden met
het behoud van historisch onroerend
goed. Die strijd om historisch schoon te
behouden wordt in deze zandkerken voor
hemzelf gerelativeerd. Het werkt juist ont
spannend om iets te bouwen dat de vol
gende dag weer verdwenen is.
Er ligt ook een studie HTS-bouwkunde
aan deze vorm van scheppingsdrang ten
grondslag. Wiersma is heel goed in staat
om datgene te bouwen wat hij in zijn
hoofd heeft. Hij maakt soms voorstudies
en ontwerpen, een andere keer ontstaat er
ook een kerk op spontane wijze. Toch is
de toevalsfactor hier teruggedrongen wat
ook blijkt uit het feit dat zijn gebouwen
V. .HOTEL
Kattengat 1,1012 SZ Amsterdam,
Tel. 020 - 2122 23, Telex 17149.
De toezegging van subsidie zou afhan
kelijk gesteld zijn van een garantie aan de
subsidiënten dat de lijn zoals die in het
beleidsplan ’79-’83 is uitgestippeld, ook
zou worden doorgezet. Dit zou een her
structurering van het gezelschap noodza
kelijk maken.
ernstig kunt regisseren, moet daar een
vlijmscherpe analyse aan vooraf zijn
gegaan.
Zo’n toneelstuk over homofielen in rela-
tie'tot hetero’s valt of staat met de acteurs
die de homo’s moeten spelen. Vermeulen
Windsant heeft elk goedkoop nichten-ef-
fect vermeden in zijn regie en zijn spelers
(Allard van der Scheer en Johan Leysen)
hebben dat begrepen en zich daarachter
geschaard. Johan Leysen speelt Freddy
en is prachtig in zijn streven naar perfec
tie bij zijn aanvankelijk eenzaam bestaan
en in zijn onzekerheden tegenover de twee
mensen die zijn leven mede-bepalen. Al
lard van der Scheer toont als Tom de
ouder wordende homo, die in dit geval na
een „normaal huwelijk” pas laat tot zich
zelf kan komen. Beide acteurs spelen de
gevoelens die Freddy en Tom ten opzichte
heid mag krijgen over het artistieke be
leid. Het gezelschap ziet in hem op het
ogenblik de enig mogelijke figuur die een
continuïteit in de werkzaamheden kan
aanbrengen gezien zijn ervaring die hij
met het gezelschap heeft opgedaan.
Het voorstel om een nieuwe artistiek
leider aan te trekken stuit op praktische
bezwaren: het gezelschap accepteert een
door het bestuur opgelegde man niet en
bovendien is het seizoen al te ver gevor
derd. Mogelijke kandidaten hebben in
middels elders al verplichtingen.
Volgens voorzitter Halbe Kuipers is uit
drukkelijk gesteld dat alles in het werk zal
worden gesteld om de Noorder Compag
nie voor het Noorden te behouden. De
ontslagmaatregel was noodzakelijk om
dat na 1 maart de contracten automatisch
verlengd zouden worden. Aangezien het
uiterst onzeker is of de subsidiënten het
gezelschap ook financieel zullen steunen
in het seizoen ’79-’8O betekent dit dat per 1
september geen salarissen meer uitbe
taald kunnen worden.
Zo langzamerhand is wel bekend dat
het maandelijkse Juteprojekt uit vijf „seg-
menten” bestaat. Er is een theatergedeelte
in de Toneelschuur, een telkens opnieuw
t ingerichte vitrine bij de Vishal, een film-
l spotje dat in het voorprogramma van het
Melkwoud (alternatief filmcircuit) wordt
I gedraaid en dat ook ter beschikking staat
1 van Aad van de Heuvels Anders is An-
I ders-show (KRO) en verder nog een kran-
te-advertentie en een affiche, dat ook elke
i maand bij de nieuwe aflevering aansluit.
I Het affiche is ditmaal een oproep voor
onderduikadressen voor militairen die
I niet naar Libanon willen.
In de Toneelschuur werd woensdag tij-
I dens de lunchpauze het theatergedeelte
I van Jute III getoond en vanavond wordt
I dat om 19.30 uur herhaald (in tegenstel-
I ling tot wat in het informatieblad Podium
I staat' vermeld).
I Meer dan vorige keren ligt deze derde
I aflevering in de sfeer van de beeldende
kunst. Beeldende kunst dan als kritisch
I commentaar. Het toneelbeeld wordt be-
I paald door een grijs horizondoek, een lage
borstwering van jute zandzakken, een
veldluidspreker en een in tropen-wit ge
stoken soldaat die in gezelschap van een
hondje plichtmatig de omgeving aftuurt.
Wie wat beter kijkt naar de jute borstwe
ring ontdekt daarin menselijke vormen.
De aflevering in de Toneelschuur is er
een van de twaalf diepzinnige gesprek-
De muziek die tot dusver door het twee
tal werd gepresenteerd, vertoonde wat
gedateerde trekjes. Lievelijke, ballade
achtige songs werden gecombineerd met
een enkele gitaarinstrumental en geestige,
cabareteske liedjes. Kortom het soort re
pertoire dat het in de juiste sfeervolle
omgeving van een folkclub of kaashuis
geplaatst, goed doet. Op Same Difference
werden de arrangementen wat algeme
ner, gevarieerder ook opgezet.
In Alkmaar is me echter duidelijk ge
worden dat de groei naar een grotere
afwisseling in de muziek en naar balans in
presentatie bij Piers en John nog maar in
eerste fase steekt. Beiden worden live
prima begeleid door Tony Nahar (drums,
stringensemble en fluit), Paul Millns (pia
no en stringensemble) en bassist Theo de
Jong. De manier waarop die kleine band
in de arrangementen aan bod komt is
evenwel teleurstellend beperkt. Vooral in
strumentaal zijn er weinig solistische uit
stapjes mogelijk. Zo mag de piano van
Millns slechts op dezelfde wijze de melo-
diën versieren als de gitaar van de bekwa
me technicus Kuiper.
Een wat langdradige, vervelende een
vormigheid is het gevolg van die door
voorzichtigheid ingegeven aanpak. De
liedjes van Hayman en Kuiper, vaak me
lodisch zo goed onderbouwd, verstarren
dientengevolge. Doordat het geheel ook al
niet even soepel wordt afgewerkt, groeit
licht een wat belegen gevoel bij het pu
bliek. Ook al omdat het verschil tussen
een pittig nummertje en een dromerig Eed
wordt geminimaliseerd door het lage ge
luidsniveau.
Bij een drastische besnoeiing op de
lengte van het programma, een betere
geluidsafstelling ten behoeven van Piers’
schuchtere stem en een wat gedurfdere
opstelling zouden met name False Memo
ries, Pebbles of Time, Try Again, The
Maneater en Supercharge Rabbit winnen.
JOHN OOMKES
Tatofoniacti via nr. 31 31 50
(Hoyvnan Schuurman
van 13.00 tot 17.00 uur)
Franse middeleeuwse kerken kunnen
hebben waar de steunberen in tegen
stelling tot bij ons geen rol van belang
spelen is in de objecten van Wiersma
heel speels terug te vinden.
Naast deze foto’s toont het centrum
(Gasthuisplein 9b) keramiek van Lies Bos
sinade uit Haarlem. Na haar recente expo
sitie bij de Stichting Beeldende Kunst in
Haarlem heeft ze veel nieuw werk kunnen
maken. Ze wisselt haar sprookjesfiguren
nu ook af met maskers, een richting die ze
in de komende tijd verder wil uitdiepen.
In vergelijk met wat ze vroeger deed zijn
de glazuren nu iets matter, minder glan
zend geworden. Dat komt het keramiek
dat nogal eens erg bont van kleur is, wel
ten goede.
Gebleven is het gebruik van stukjes
textiel die aan deze keramiek dat als
biscuit bij relatief lage temperaturen
wordt gebakken een fijngevoelige
structuur meegeven. Ze heeft deze toepas
sing tot haar eigen kenmerk gemaakt, het
is ook een van de eigenschappen die aan
haar werk een specifiek eigen karakter
geven.
Lies Bossinade ds op haar best wanneer
ze zich in haar vaak ongeremde fantasie
een zekere mate van beperking kan opleg
gen. Als er meer rust en evenwicht in de
beeldjes zit en de meest recente getui
gen daarvan dan ontstaat een buitenge-
woon boeiend resultaat. In ieder geval
ontkomt Lies Bossinade er voortdurend
aan dat haar keramiek uiteindelijk zo saai
wordt als veel van de momenteel zo in
zwang zijnde figuratieve keramiek.
(Geopend op woensdag tot en met zon
dag van 14-16 uur. De expositie loopt tot
en met 18 maart).
AMSTERDAM. Het nieuwe Boek
van de Maand (maart), „De mens en het
weer”, is gisteren gepresenteerd in het
Aviodome op Schiphol. Het is geschreven
door drs. Chriet Titulaer, die terzijde
werd gestaan door een adviesraad, be
staande uit de weerkundige Joop den
Tonkelaar (KNMI De Bilt), Armand Pien
(KMI Ukkel) en Jan Pelleboer, weerman
voor onder andere deze krant.
