STATEN VERSTRIKT IN GEWESTVORMING, MAAR
Bouwplaats Hillegom
HERMAN PIETER DE BOER
BOEKHANDEL H. COEBERGH
■door provinciegrens
nooit onderzocht
Rob Sipkes
Edelsmid
99
Drs. J. Achterstraat
AUTEURS SIGNEREN HUN WERK
Nico Scheepmaker
„Het Herenhotel”
Heipalen onder democratie
Alleen
I
Luxman, Micro, Quad, Revox dealer
De langverwachte
DM7 van Bowers
Wilkins is een
regelrecht
ongehoorde
luidspreker.
Uitgangspunten
1
I
I
Amsterdam
I
I
I
r
jf
11
IJMOND
FEBRUARI
19 7 9
VRIJDAG
2 3
10
Zaterdag 24 februari om 13.30 uur zal
het nieuwe boek van
bij ons ten doop houden.
EIGEN SERVICEDIENST - GEEN VOORRIJDKOSTEN
Kennemerlaan 76-78 IJmuiden. Tel. 02550-15726
Maandags gesloten - Donderdagavondverkoop
Herman Pieter de Boer en de illustrator van het
boek Pat Andrea zullen tot 16.00 uur aanwezig zijn.
Komt u de DM7 en de andere
topmerken eens vrijblijvend
beluisteren in onze speciale
studio.
GED. OUDE GRACHT 74
HAARLEM.- TEL. (023) 319198
Ontdek hoe diamant
’t schitterendst
gevat wordt
bij Rob Sipkes.
Diamant, mets evenaart
z’n schoonheid en
onoverwinnelijkheid.
Meesterlijk gezet, komen
z’n mooiste facetten in
schittenng. In nngen of
colliers, vormgegeven
naar uw idee.
Onweerstaanbaar
bij Rob Sipkes.
pxklnsieve sieraden
(Van een onzer verslaggevers)
HAARLEM. De splitsing van
Noord-Holland, zoals Wiegel die
wil, is volstrekt onaanvaardbaar.
Over dat ene punt was de staten
commissie voor Nieuwe Be
stuursvormen het in elk geval
roerend eens. Maar daarmee
houdt de eensgezindheid onder
de Noordhollandse Statenleden
dan ook wel op. Over de vraag,
hoe het binnenlands bestuur wèl
moet worden gereorganiseerd
bleken de meningen donderdag
ver uiteen te lopen. Na een volle
dag vergaderen is het de commis
sie niet gelukt tot een eenduidig
standpunt te komen met betrek
king tot deze kwestie. En naar
zich laat aanzien zal dat ook niet
lukken op 26 maart, als de voltal
lige statenvergadering moet be
slissen over de Noord-Hollandse
reactie op de reorganisatieplan
nen van Wiegel.
I,
van
Kleine gemeenten
organiseren zich
tegen opheffing
Drs. J. Achterstraat
IJssel-
(ADVERTENTIES)
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINIIIIIIIIIIIIII
k’
»»pru 1/
Wil men Amsterdammers in de NO-
RON-locatie toelaten, dan zal men als
consequentie dat getal van 21.000 wonin
gen moeten aanvaarden, aldus drs. Ach
terstraat. Dat betekende meer ruimtebe
slag, of zo gaf hij achteraf toe het
bouwen in hogere dichtheden. De ge
meente Haarlemmermeer moet wel met
de 6.000 woningen voor Zuid-Kennemer-
land akkoord gaan, als zij in aanmerking
wil komen voor de „groeikernstatus” en
de daaraan verbonden financiële voor
delen.
In zijn lezing over de Verzorgingsstruc
tuur in het NORON-gebied oefende drs.
Achterstraat scherpe kritiek uit op de
Haarlemse agglomeratie, die in het verle
den Haarlemmermeer nooit enige onder
wijs- of ziekenhuisvoorziening had willen
wier achterban verdeeld is in felle aan
hangers van de gewestvorming en minder
felle aanhangers. De PvdA wordt daarin
aangevoerd door niemand minder dan de
commissaris van de koningin, drs. R. J. de
Wit. In het bewust wat vaag gehouden
collegeprogramma sijpelt toch de sympa
thie voor de gewesten door. Dat moet ook
wel, gezien het collegeprogramma.
Laat staan dat Noord-Holland in Zuid-
Holland een bouwplaats had kunnen aan
wijzen”, aldus Achterstraat.
Hij vond deze belemmeringen erg jam
mer, want er waren „vreselijk veel argu
menten” voor een bouwplaats bij Hille
gom. „Ja maar, zegt men dan, die kostba
re bollengrond. Nou ik praat wel eens met
bollenkwekers, en die zeggen dan, kost
baar, nou ja, als je maar betaalt. De Bol
lenstreek is eigenlijk een erg verouderd
bollengebied. Voor de bollencultuur kan
men ook nog wel elders terecht. Hillegom
zou, met de spoorlijn HaarlemLeiden,
een uitstekende railinfrastructuur hebben
gehad. Ik vind het jammer, dat deze moge
lijkheid nooit bewust als alternatief is
onderzocht.” Drs. Achterstraat gaf daar
mee aan hoe belangrijk het domme be
staan van een provinciegrens kan zijn
voor de ruimtelijke ordening. En daarmee
raakte hij de problematiek van de reorga
nisatie van het binnenlands bestuur, die
juist gisteren uitvoerig aan de orde is
geweest in de Statencommissie Nieuwe
Bestuursvormen, waarover elders op deze
pagina meer is te lezen.
Noord- en Zuid-Holland kun je niet eens
de wegen op elkaar aangesloten krijgen.
De Lange stelde dat D’66 de tweedeling
van Noord-Holland niet in principe af
wijst (maar dan moest het een andere
splitsing zijn, dan Wiegel heeft voorge
steld) Geen enkele oplossing deugde ech
ter naar zijn mening, wanneer daarin niet
de problematiek van Groot-Amsterdam
recht werd gedaan. „De grensoverschrij
dende ontwikkelingen hebben zich juist
bij de grote steden voor het eerst geopen
baard. Daar is het denken over de nood
zaak van bestuurlijke reorganisatie be
gonnen. De maatschappelijke samenhan
gen tussen Amsterdam en de Amsterdam
se regio komen bestuurlijk niet tot hun
recht. Ik vind het onbegrijpelijk, dat in de
standpuntbepaling van GS Amsterdam
een minimale rol speelt”, aldus drs. De
Lange.
af op de WD, die nadrukkelijk vastge
legd wenste te zien, dat er geen vierde
bestuurslaag zou komen. En daarmee was
de vicieuze cirkel van de besprekingen
weer rond.
Hij kreeg daarin onmiddellijk de steun
van mr. Rutgers. Deze betoogde, dat, wan
neer Amsterdam een provincie zou wor
den, het dan het centrum zou moeten zijn
van de grote intermediaire bestuursvorm.
Het PPR-statenlid J. C. Zuurbier had
Gedeputeerde De Vrieze stelde berus
tend vast, dat het onmogelijk was geble
ken tot een krachtige duidelijke en eens
gezinde opstelling te komen. Naar zijn
mening moest in elk geval op korte ter
mijn een reorganisatie worden doorge
voerd. Dat moest ais standpunt van het
provinciaal bestuur aan het rijk worden
bericht. Met de beschikbare gegevens zou
de regering echter snel tot een beter plan
moeten komen. De staten zouden daarom
moeten aanbevelen, dat de regering een
nota van uitgangspunten diende te pre
senteren, die een inspraakprocedure zou
doorlopen ongeveer vergelijkbaar met die
van een planologische kernbeslissing. De
Staten-Generaal zou vervolgens, zo stellen
GS het zich voor, een aantal principe-
uitspraken kunnen doen, die richting zou
den moeten geven aan een uiteindelijk
wetsontwerp. Naar de mening van GS
zouden in deze nota van uitgangspunten
in ieder geval twee hoofdeisen moeten zijn
opgenomen:
Een tegemoetkoming aan de behoef
te aan democratisering;
Drs. IJsselmuiden kondigde aan dat zijn
Vereniging een plaats in de discussie over
de reorganisatie van het binnenlands be
stuur zou opeisen. „De tijd is voorbij, dat
de regering over kleine gemeenten spre
kend kan menen dat de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten de enige verte
genwoordiger van die gemeenten is”. Hij
eiste van de VNG een duidelijke keuze
voor of tegen handhaven van de kleinere
gemeenten.
Zich kennelijk de dreiging van Amster
dam voor zijn eigen gemeente bewust,
schilderde IJsselmuiden het opgaan van
een kleine gemeente in een grote in schril
le kleuren. „Na enkele jaren vindt men de
opgeheven gemeente niet meer terug,
noch als bestuurlijke noch als sociale een
heid”.
IJsselmuiden wees er op, dat de kleine
dorpen in vergelijking met stedelijke ge
bieden erg weinig geld krijgen voor wel
zijnszaken. Hij verweet de regering een
tegenstrijdig en ongecoördineerd beleid
jegens de kleine dorpen. Aan de ene kant
is er de maatregel om de leerlingenschaal
voor kleine scholen te verlagen. Binnen-
Deze vicieuze cirkel was overigens wel
getrokken om een pot gloeiend hete brij:
de problematiek van (Groot)Amsterdam.
Als zenuwachtige struisvogels trippelden
de statenleden daar steeds maar omheen,
terwijl alle reorganisatieplannen toch ei
genlijk waren ingegeven door het besef
dat aan deze almaar overkokende pot
nodig iets gedaan moest worden. Evenals
aan de overkokende potten van de andere
grote steden. Het immer pragmatische
D’66-statenlid drs. J. de Lange wees er
üiteindelijk maar eens op.
Met name de VVD ziet de vierde be
stuurslaag helemaal niet zitten, zo bleek
donderdag weer uit de stellingname van
het WD-statenlid mr. J. W. Rutgers. De
VVD vindt echter de PvdA tegenover zich,
„Hoe groter de bestuursleden, hoe moe
delozer de gemiddelde burger wordt. Ziet
men naar de grote steden en spreekt men
dan nog van democratie, dan is het alleen
nog maar een theoretische. Enkele partij-
kaders met een kleine kring van al of niet
ambitieuze lieden maken de dienst voor
velen uit”, zo meende de heer IJsselmui
den. Hij vond dat hier niet meer sprake
was van reële democratie maar van een
tussenvorm van democratie en oligargie
(=de heerschappij van weinigen, red.) „In
een kleinschalig bestuur herkent de bur
ger zich en kan hij nog met zijn kleine
problemen terecht zo»der dat het nodig is,
dat hij zich van actiegroepen en dergelijke
bedient. Ik vind het zomaar opheffen van
kleine gemeenten een groot gevaar voor
de toekomst van ons bestuur en onze
democratie”, aldus de voorzitter van de
vereniging voor Kleine Kernen.
IJsselmuiden was van mening, dat op
lossingen van bestuurstechnische aard
niet ten koste zouden behoren te gaan van
de invloed van de burger. „Reorganisatie
van het Binnenlands Bestuur kan alleen
maar succesvol zijn als het aansluit op de
wensen in de samenleving, niet op de
wensen van het bestuursapparaat. Het
bestuur is er nog altijd voor de burgers en
niet omgekeerd”.
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT. Burgemeester drs. F. J. A. IJsselmuiden van Haarlemmer-
liede en Spaamwoude heeft vanmorgen in Utrecht, in zijn functie van
voorzitter van de Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen een scherp
protest laten horen tegen de plannen om gemeenten met minder dan tiendui
zend inwoners op te heffen. „Het wordt zo langzamerhand tijd, dat men in
Nederland gaat beseffen, dat het laten verdwijnen van kleine bestuurs-
eenheden hetzelfde is als het weghalen van heipalen onder het gebouw van de
democratie”, aldus IJsselmuiden in zijn openingstoespraak van het jaarcon
gres van de vereniging.
Deze gewestvorming nu dreigt de con
flictstof te worden, die een eenduidige
reactie van de Noordhollandse staten op
de reorganisatieplannen in de weg zal
staan. Want intussen is een tegenbewe
ging ontstaan, die bezwaar heeft tegen
deze „vierde bestuurslaag”. De critici vre
zen namelijk dat de gewesten het bestuur
alleen nog maar ondoorzichtiger zullen
maken voor de burger, die daar dan bo
vendien veel geld voor moet betalen in de
vorm van belastingen. Want zo’n nieuwe
bestuurslaag kost Natuurlijk het een en
ander.
(Vervolg van pagina 1)
Zou men ook nog Schipholwerkers uit Amsterdam en Amstelveen willen
huisvesten in het NORON-woongebied, dan zou men nog 6.000 huizen nodig
hebben, wat het totaal te bouwen aantal op 21.000 zou brengen, zo rekende
drs. Achterstraat zijn gehoor voor.
tieplannen van zijn ambtsvoorganger De
Gaay-Fortman, die aanvankelijk 24 „mi-
ni-provincies” had willen maken. Onder
deel van het plan De Gaay-Fortman was
een vierendeling van Noord-Holland in de
mini-provincies Kennemerland, Noord-
Holland-Noord, Amstelland met Amster
dam en een provincie met ’t Gooi. Aan dit
voorstel was nog een plan voorafgegaan
om het land in 33 gewesten te verbrok
kelen.
In de discussie in de statencommissie
speelde heel deze voorgeschiedenis mee.
Want als uitvloeisel van vroegere reorga
nisatieplannen is men in Noord-Holland
jaren geleden al begonnen met de instel
ling van „pre-gewesten”. Deze „Pre-ge-
westen”, waarvan het gewest Zuid-Kenne-
merland er een is, functioneren al een
poos. En daardoor zijn politieke verplich
tingen ontstaan. In het collegeprogramma
voor Gedeputeerde Staten wordt dan ook
de direkte verkiezing van de gewest-politi-
ci bepleit. Logisch dus, dat de commissie
vergadering door een aantal vertegen
woordigers van de Noordhollandse ge
westen werd bijgewoond.
Probleem voor Noord-Holland' is nu
echter, dat het landelijk (praktisch) alleen
staat in de strijd voor de gewesten. Het
hardnekkig vasthouden aan de gewesten,
dwars tegen de nieuwe reorganisatieplan
nen in, heeft inmiddels al de irritatie opge
wekt van de kamerleden. De Noordhol
landse voorvechters van de gewesten zit
ten dus tussen twee vuren! Enerzijds is
men het er eensgezind over eens, dat de
provincie in elk geval niet op de wijze
zoals Wiegel wil in tweeën mag worden
geknipt. Om dat standpunt tegenover de
rijksoverheid kracht bij te zetten, zou het
het meest tactisch zijn, met een duidelijk,
eenduidig en goed beargumenteerde reac
tie te komen. Maar dat dreigt te mislukken
omdat men in de Staten onderling zeer
verdeeld is.
En een grotere doelmatigheid in ver-
band met de schaalvergroting (Met dat
laatste wordt bedoeld, dat het bestuur
gebieden zou moeten omvatten van een
zodanige omvang dat de ruimtelijk steeds
verder gespreide regionale samenhangen
door een democratisch gekozen bestuur
kunnen worden overzien. Zoals bekend
heeft een aantal stedebouwkundigen aan
bevolen een aantal landsdelen groter
dan de huidige provincies in het leven
te roepen, om aan de gigantische stedelij
ke problematiek van de Randstad het
hoofd te kunnen bieden.
In de provinciale reactie zou verder
moeten staan dat het Rijk intussen verder
moet gaan met de streekgewijze gemeen
telijke herindeling, concrete decentralisa
tie, verbetering van gemeenschappelijke
regelingen, zodat de competentiestrijd
tussen pregewest en gemeenten kan wor
den beslecht. Waar de unanieme wens
bestaat nieuwe provincies te vormen, zou
dat kunnen gebeuren door een eenvoudi
ge wijziging van de provinciewet.
Het PSP-statenlid P. Zwart sloot op
nieuw een vicieus cirkeltje door er op te
wijzen, dat juist niet moest worden voort
gegaan met gemeentelijke herindeling, zo
lang niet bekend was wat uiteindelijk zou
worden besloten over provincies en ge
westen. Bij de vorming van gewesten kun
nen de gemeenten namelijk klein blijven.
Een vraag van het WD-statenlid R. A.
Hijmans om nadere mededelingen om
trent de zuidgrenzen van de provincie
dreef gedeputeerde De Vries tenslotte he
lemaal in de schulp. „Ik ben als de dood
daar uitspraken over te doen gezien de
ruzie die tussen andere provincies over
grenskwesties is ontstaan”. De Vrieze stel
de wel vast, dat Hillegom te kennen had
gegeven bij Noord-Holland te worden ge
voegd. Hij achtte het ook denkbaar dat in
het zuiden een stuk van Noord-Holland
zou af gaan (de Zuidelijke Haarlemmer
meer met Nieuw-Vennep als centrum?).
De opstelling van onze versterkers, tuners,
platenspelers, luidsprekers en kombinaties
hebben we nu zodanig veranderd dat u nu
een nog beter overzicht krijgt nu nog
makkelijker een keus kunt maken uit onze
klasse- en topklasseapparatuur
En tussen die overzichtelijke serie
luidsprekers vindt u de DM7
afstaan. Zelfs een polikliniek was nog te
veel gevraagd. „Waarom nou toch niet?”,
vroeg Achterstraat zich af, „zelfs in Afri
ka brengen zendelingen zulke klinieken
met zich mee.” Haarlems wethouder Paul
Captijn, die ook op de bijeenkomst was,
ging niet op de provocatie in.
In korte trekken schetste het CDA-sta-
tenlid hoe men tot plaatskeuze van de
NORON-bouwplaats was gekomen. Hij
liet daarbij doorschemeren niet helemaal
gelukkig te zijn met deze uiteindelijke
keuze. „Zuid-Kennemerland zat met
ruimtegebrek voor de woningbouw. Ging
men zoeken in zuidelijke richting dan
stuitte men al gauw op problemen bij de
zuidgrens van de provincie. Hoe jong deze
provinciegrens ook mocht zijn, het is een
zeer gewichtige gebleken. Op de grens van
Amsterdam echter een aanmerkelijk min
der dominante rol toegedacht. Bij een
eventueel voortgezette gewestvorming
zouden Zaanstad en Amsterdam moeten
worden uitgesloten. Zaanstad, omdat dit
in feite pas een nieuw gewest is geworden
door de samenvoeging van een aantal
kleine gemeenten tot één grote. En Am
sterdam, omdat deze stad al genoeg ge
westelijks had en eigenlijk zou moeten
worden gecentraliseerd.
Toen dit was aangevoerd, kwam men er
helemaal niet meer uit. Andermaal bleek
Amsterdam een twistpunt van de eerste
orde, niet alleen op het gebied van de
ruimtelijke ordening, maar ook op het
nauw daarmee verbandhoudende be
stuurlijke terrein.
De statencommissie stond dus voor de
tamelijk hopeloze opgave om het onver-
zoenlijke te verenigen tot een naar buiten
toe krachtig klinkend standpunt. Het
PvdA-statenlid J. J. I. van Leeuwen waag
de een poging met het voorstel, dat men in
de provinciale reactie bijvoorbeeld twee
keuzemogelijkheden zou inbouwen: de
handhaving van een grootschalig interme
diair bestuur plus 44 gewesten of 26 mini-
provincies. Even leek het erop, dat men
het hierover inderdaad eens zou worden.
Want een grootschalig intermediair be
stuur (provincie of nog groter) was wel de
wens van iedereen. Het compromis stuitte
Warmoesstraat 2 - Haarlem
tfn. (023) 32 43 09
(achter de Hallen bij de Grote Markt)
iS- Burgemeester drs. F. J. A.
muiden
landse Zaken wil echter alle kleine kernen
in bestuurlijke zin laten verdwijnen. „Het
ministerie van Economische Zaken wil
steunmaatregelen voor de winkelier in
kleine kernen, maar Verkeer en Water
staat vindt dat de postagentschappen be
neden de 10.000 handelingen uit die -zvaak
marginale - winkels moeten verdwijnen”.
Burgemeester IJsselmuiden kon voor
uitlopend op de definitieve onderzoekre
sultaten meedelen, dat woningbouw in
kleine hoeveelheden - zoals zo vaak moet
gebeuren in kleine dorpen - per huis tus
sen de 10.000 en de 18.000 duurder is.
per woning, dan het bouwen van grote
hoeveelheden in de groeikernen. Dat
blijkt nu al uit een onderzoek dat het
Bouwfonds Nederlandse Gemeenten
heeft gedaan. De Vereniging zal daarover
contact opnemen met regering en parle
ment. Er moet een „kleine-kernentoeslag"
komen. Met instemming kon drs. IJssel
muiden melding maken van de motie die
Provinciale Staten van Noord-Holland
maandag hebben aangenomen. Daarin
wordt inderdaad een extra subsidie voor
de sociale woningbouw in kleine hoeveel
heden in de dorpen bepleit.
Twee-deling Noord-Holland onaanvaardbaar
Zoals bekend heeft minister Wiegel
Binnenlandse Zaken voorgesteld om ons
land in 17 provincies in te delen. Daarbij
zouden de allerkleinste gemeenten moe
ten worden opgeheven (voor een reactie
op dat idee leze men elders op deze pagi
na). De gemeenten zouden een aantal be
voegdheden en taken aan nieuwe kleine
provincies moeten af staan. Noord-Hol
land zou in tweeën worden gekapt, waar
bij een langgerekte provincie van Haar
lem tot aan Den Helder enerzijds en een
provincie met Amsterdam als centrum
anderzijds zouden ontstaan.
Dit voorstel van Wiegel was op zichzelf
weer een aanpassing van de reorganisa-
