ck-in
's
“T
Engelsman wenst
ook winterstop
kJ
JACK VAN ZANTGEN IS ZWIJGZAAM GEWORDEN
cht!
IV
L
|H
ry
J
door Hans van Zenderen
F
I
w
„Publiciteitsgeil”
Zomervoetbal
Berekoud
Petaldag
Breekpunten
Blond
Vergissing
„Acclimatiseren”
Half elf
Vijfde coach
J2
-
Dr:
I
L
£onen
I
B.V.
I
loud-
MW*
en
anbe-
aissan
um.
)le- en
gene-
rken.
ian de
schedé
B.V.,
Het doet allemaal wat onwezenlijk
aan. Jack van Zanten, de pas benoem
de elftalbegeteider van Oranje, pro
beert op allerlei manieren de Neder
landse sportpers te ontlopen. Al heel
wat collega's hebben hun neus gesto-
JfPAl ten toen d® Amsterdammer om een
interview vroegen. Ook ons vraagge
sprek komt allesbehalve soepel tot
stand. Pas nadat hij overleg heeft ge
pleegd met Herman Choufoer, het met
de technische zaken belaste lid van
het sectiebestuur betaald voetbal,
stemt Van Zanten toe en ook dan nog
met de restrictie dat hij slechts op
enkele zakelijke vragen wil ingaan en
wel in een zo kort mogelijk bestek.
roeken wij
MR J. HOGEWONING
nde afde-
L Ji
I
|S-
STOPPER
..wy,
trisch zie-
wij een B-
Van Zanten begrijpt dat hij een verkla
ring schuldig is. „Eigenlijk had ik nu
tegen elke journalist botweg nee moeten
zeggen en moeten stellen dat ze over een
maand of vier nog maar eens terug moe
ten komen. Kijk, het is niet zo dat ik niet
wil praten. Ik begrijp ook wel dat er nu,
nadat er in de afgelopen jaren zoveel te
doen is geweest om die functie van elftal-
begeleider, behoefte bestaat aan meer dan
een paar telexregels van het ANP over
mijn benoeming. Maar ik heb al deze
publiciteit niet zo hard nodig; ik heb vaak
meer publiciteit gekregen dan me lief was.
En ik wil nu voor alles de indruk wegne
men, dat ik na nauwelijks één dag terug te
zijn al weer zo nodig breed uitgemeten in
de krant moet”.
Noem Jack van Zanten gerust een slaaf
van Oranje. Deze typering is zonder meer
de juiste voor de 53-jarige Amsterdamse
ondernemer In vastgoed, die sinds enkele
dagen weer functioneert in het
begeleidingsteam van het Nederlands
elftal. Zo’n dikke 15 jaar geleden verpandde
Van Zanten zijn hart aan het vaderlandse
keurkorps en sinds die tijd heeft hij met of
in het kielzog van de ploeg over de gehele
wereld gezworven. Eerst tien jaar op kosten
Dat zal „tot en met november” moe
ten zijn, gezien mijn eerdere prognose,
maar zo’n klein vertaalfout je zie ik
graag door de vingers. De mensen moe
ten zonder jas, met open kraag en een
blikje fris op de tribune kunnen zitten,
had ik ook nog geschreven, zonder
zich in kanariegele plastic jassen te
gen de regen te hoeven beschermen, een
tirade die Ernie Clay, als ik De Tele
graaf voor de verandering een keertje
mag geloven, als volgt vertaalde: We
van de voetbalbond als chef d’équipe en de
laatste vijf jaar als supporter voor eigen
rekening.
Van Zantens terugkeer heeft heel wat
voeten in de aarde gehad. Sinds zijn
afscheid na de kwaliflcatiestrijd voor het
wereldtiteltoernooi van 1974 in West-
Duitsland werd zijn naam vele keren naar
voren geschoven als de KNVB op zoek was
naar een geschikte figuur voor de functie
van elftalbegeleider. Vooral vanuit de
moeten het voetbal bij onze supporters
brengen op een moment dat ze niet
hoeven te bibberen op de tribune”.
lijk, en op vrijdag, en zeer zeker op
woensdag, maar die behoefte wordt
dankzij de Europa-Cup nog wel eens
bevredigd. Eigenlijk is mijn behoefte
het kleinst op de maandag en de zater
dag, hoewel mijn voetbalgeigerteller
ook op die dagen nog dusdanig uit
slaat. dat menig flatgebouw in Turkije
erdoor zou instorten.
betaald voetbal.
De val van Hogewoning naar aanleiding
van de shirtreclame maakte de weg voor
Van Zanten vrij. Weliswaar stond hij al
enige tijd niet meer zo op gespannen voet
met zijn vroegere vriend Hogewoning, maar
de onderlinge relatie was toch ook weer
niet in die mate hersteld, dat de vooramlige
sectievoorzitter de kandidatuur van Van
Zanten ondersteunde. Het verzoek van de
spelers om hem terug te halen, dat binnen
verschillen. Ik heb altijd een geweldi
ge hekel gehad aan het katholieke
tijdstip van half drie, dat vind ik een
ongepast tijdstip voor het begin van
een voetbalwedstrijd, dat moet twee
uur zijn. Maar los van die twee door
traditie en gewenning bepaalde tijd
stippen, betrap ik me er dikwijls op
dat ik, om half elf ’s morgens op een
doordeweekse dag, ook graag op de
tribune zou zitten voor een welgescha
pen partijtje voetbal, en zelfs ’s och
tends vroeg, om zeven uur, als ik nog
in bed lig, kan ik soms intens naar wat
schijnbewegingen van Tscheu La Ling
verlangen.
het sectiebestuur wel enige weerklank
vond, werd daardoor steeds afgewezen. De
machthebbers onder leiding van mr. Eric
Vilé hebben nu met het verleden
afgerekend. Van Zanten is, zoas hij het zelf
stelt, „back in town”. En volgens zijn
zeggen, tonen de vele bij hem
binnengekomen reacties van spelers, oud-
spelers, officials en oud-officials aan dat
men blij is dat Jack weer in de Oranje-
familie is teruggekeerd.
de clubs zullen gezamenlijk de finan
ciële mogelijkheid moeten scheppen
dat een onderzoekbureau een niet te
kleine doorsnee van de Nederlandse
voetbal- en semi-voetballiefhebbers op
alle mogelijke manieren test, onder
vraagt, fysiek en psychisch onder
zoekt, met behulp van leugendetec
tors, hartkloppers, strikvragen, bloed
onderzoek, cardiogrammen. enzovoort
enzovoort.
Hoeveel regen, sneeuw en hagel kan
de gemiddelde liefhebber trotseren bij
voetbal van welk peil (12 mm regen bij
Ajax-PSV maar slechts 3 mm regen bij
Volendam-NAC, hij noem maar iets)?
spelersgroep klonk nadrukkelijk de roep
om Van Zanten. De Amsterdammer was
echter een omstreden figuur geworden.
Niet in de eerste plaats, doordat hij in het
verleden als chef d’équipe een rol had
gespeeld bij de machtsstrijd om de positie
van de toenmalige bondscoach dr.
Frantisek Fahdrhonc, maar doordat hij in
zijn privéleven in onmin was geraakt met
mr. Jacques Hogewoning, tot eind vorig
jaar de voorzitter van de sectie
De achtergronden zijn duidelijk. En
Van Zanten is dus niet zo dom om die te
willen verdoezelen. Als in verband met
zijn verleden het woord „publiciteitsgeil”
valt, zet hij dan ook zijn stekels op. „Daar
heb je het weer. Als je dat woord in het
begin van ons gesprek zou hebben ge
bruikt, dan had ik beter gelijk kunnen
vragen je notitieblokje dicht te doen. Echt,
ik zoek de publiciteit niet. Ik weet dat vele
mensen dat van mij denken (bondsvoor
zitter Wim Meuleman noemde het zo na
drukkelijk op de voorgrond treden door
Van Zanten de reden voor het niet-benoe-
men van de Amsterdammer tot „praat
paal” van de WK-formatie in Argentinië -
red.), maar ik ontken dat ten stelligste.
Toen de spelers mij naar voren schoven
Dat was nu even een mooi voorbeeld
van hoe snel de communicatie in de
wereld kan zijn, vandaag de dag. Vori
ge week zaterdag schreef ik in deze
rubriek, onder de kop „Toch blijft
voetbal zomersport” of iets dergelijks,
dat er wat mij betreft in Nederland
een winterstop van 1 december tot 1
maart mocht worden doorgevoerd, zo
dat er in de zomer gewoon kon worden
doorgevoetbald, en zie, via telex en
andere ecologische apparatuur is dat
stuk blijkbaar onder ogen gekoyien
van Ernie Clay, de voorzitter van de
LfOndense voetbalclub Fulham. Zon
der mijn naam met name te noemen (ik
zou hem daarvoor ook geen toestem
ming hebben gegeven zonder redelijke
financiële tegenprestatie, zo doorge
winterd ben ik na mijn jarenlange
omgang met het betaalde voetbal wel
geworden), heeft hij geopperd om het
Engelse voetbalseizoen te verleggen
en van maart tot november te gaan
spelen.
Joop Brand, de coach van Go Ahead
Eagles, die vorig jaar in een spelletje
poker met de gebroeders Molenaar van
AZ’67 eerst al zijn kleren verloor, ver
volgens zijn oude moeder, zijn echtge
note, zijn huis, zijn auto en ten slotte
ook zijn dierbaarste bezit als Voleri-
dam-trainer: Pier Tol, blijkt er alles
voor te voelen om voetbal om te turnen
tot een zomersport. Je moet voetbal
verkopen op dagen en tijdstippen dat
de consument (die naar de bal hongert)
er behoefte aan heeft. Behoefte is er
niet als het ijzelt, sneeuwt of als het
berekoud .is, gaf hij als zijn mening.
Ik kan niet voor de volle honderd
percent met Joop Brand meegaan. Als
ik mijzelf afvraag op welke dagen en
tijdstippen ik behoefte aan voetbal
heb, dan springt de zondagmiddag au
tomatisch te voorschijn, maar dat kan
ook een Pawlov-reactie zijn. Naast die
zondagmiddag echter, zijn er nog vele
andere dagen waarop ik behoefte aan
voetbal heb. Met name op de donder
dag, op donderdagen heb ik het altijd
heel sterk. Ook wel op dinsdag natuur-
Met andere woorden: dag en tijdstip
zijn individueel bepaald, maar omdat
voetbal, zowel wat de spelers als het
publiek betreft, een typische ploeg-
sport is, begrijp ik ook wel dat er een
noemer moet worden gevonden waar
onder iedereen zo min mogelijk onte
vreden is. Enquêteformulieren zijn
hiervoor niet toereikend, de KNVB en
Het zou best eens kunnen dat de
geneigdheid van de voetbalsupporter
om ook de volgende keer weer terug te
komen van zulke subtiele zaken af
hangt, en dan praat ik nog niet eens
van de handicap dat in het bewuste
stadion alleen Amstelbier verkocht
wordt, terwijl ik thuis gewend is Hei
neken te drinken, of omgekeerd.
Van Zanten sprak in die periode niet
altijd de volledige Waarheid, maar hij
meende er goed aan te hebben gedaan
Van der Hart naar Zeist te halen en zag de
samenwerking tussen het tweetal trainers
en zichzelf met vertrouwen tegemoet. La
ter bleek dat het een enorme vergissing
was. Het boterde niet tussen Fadrhonc en
Van der Hart. De ene rel was nog niet
opgelost of de andere stond al weer voor
de deur. Als chef d’équipe raakte Van
Zanten er tot over zijn oren in betrokken.
Het was een wonder dat er in die slechte
sfeer nog behoorlijke resultaten door het
Nederlands elftal werden bereikt en dat
zien, dat die indruk wordt weggenomen.
Daarom, hoe kleiner en bescheidener
jouw stuk wordt, hoe beter het voor mij
is”.
Waar ligt voor de gemiddelde liefheb
ber het breekpunt van de toegangs
prijs, de afstand van huis naar stadi
on, de verhouding tussen winst en ver
lies van de thuisclub, en hoeveel per
cent vedette moet zijn club bevatten
om nog aantrekkelijk voor hem te
zijn? Heeft de Amsterdammer genoeg
aan Krol en La Ling, heeft de Breda-
naar genoeg aan Vreysen, of ligt het
nog veel subtieler? Bijvoorbeeld: kan
de Amsterdamse Ajax-supporter toe
met een feilloos spelende Krol, en ac
cepteert hij. in ruil voor drie sublieme
acties, ten hoogste zestien mislukte
passeerbewegingen van La Ling, of
moet La Ling van zijn zestien misluk
kingen er vijf inleveren zodra twee -
verre passes van Krol bij de tegenpar
tij terecht komen?
Goedbeschouwd heb ik op alle dagen
van de week een sterke behoefte aan
voetbal, die alleen op sommige dagen
nog sterker is dan op andere dagen. Ik
heb het, de ene keer erger dan de
andere keer, ook wel op de petaldag,
dat is een achtste dag in de week die
niet iedereen heeft leren onderschei-
den omdat hij de ene keer tussen de
dinsdag en de woensdag, de andere
keer tussen de zondag en de dinsdag
ingeklemd zit. Maar juist op onver
dachte petaldagen voel ik niet zozeer
een behoefte, maar een ongebreidelde
lust tot voetbal.
Omdat Van Zanten geen inbreng heeft
gehad bij de voorbereidingen op de reis
naar Milaan ziet hij zichzelf nu nog zo’n
beetje als een gast in het Oranje-gezel-
schap. „Ik gebruik deze dagen vooral om
te acclimatiseren; om te bekijken wat er in
het team kan en moet worden gedaan.
Zeker, er is een taakomschrijving. Die is
goed als basis, maar daarin kan je natuur
lijk onmogelijk precies stellen welke
werkzaamheden er allemaal moeten wor
den verricht. Dat moet in de praktijk
groeien. De hoofdzaak is dat er verdraag
zaamheid in het begeleidingsteam be
staat. Dan kunnen er ook zo nodig ver
schuivingen in de taken komen. Vanuit
zijn positie als lid van het sectiebestuur
kan Choufoer dat het beste bekijken. We
hebben kort na onze aankomst in Milaan
een bespreking gehad. Daarin zijn al en
kele afspraken gemaakt. Het ging alle
maal in een prima sfeer en dat geeft mij
de indruk dat het formeren van dit bege
leidingsteam een goede zaak is geweest”.
Zo kennen we Van Zanten niet. Als
vlotte, en vaak ook gezellige prater heeft
hij in het verleden zowel als chef d’equipe
van het Nederlands elftal in de jaren ’64-
'74 als organisator van de Amsterdam-
700-zoveel-toernooien de communicatie
met de media intensief op gang gehouden.
Vanwaar nu die ommekeer? Is het mis
schien uit bescheidenheid, omdat zijn hui
dige functie in het Oranjebegeleidingste-
am van ondergeschikt belang is? Je kan
van Van Zanten veel positiefs en negatiefs
zeggen, maar bescheiden is hij beslist niet.
Hoeft hij ook niet te zijn. Op organisato
risch terrein heeft hij in de voetbalwereld
zonder meer zijn sporen verdiend. Maar
waarom dan toch die terughoudendheid?
Van Zanten als een intrigant af geschil
derd- Toen hij destijds over zijn rol aan de
tand' werd gevoeld, verklaarde de in
middels tot chef d’équipe benoemde Am
sterdammer: „Die beschuldigingen heb
ben mij niets gedaan. Ik ben er voor
mezelf van overtuigd dat ik het fair heb
gespeeld tegenover Fadrhonc. Duidelijk
was dat hij een tweede man wilde hebben.
De keuze was beperkt. Het was logisch dat
we aan trainers als Rijvers, Canjels en
Van der Hart dachten. Logisch was ook,
dat ik, omdat ik erg veel met de tweede
man te maken zou krijgen, oriënterende
gesprekken met een vrijblijvend karakter
met Canjels en Van der Hart heb gehad”.
alle geruchten dook steeds een rapport
van zijn hand op als het beginsignaal van
het duel tussen het sectiebestuur betaald
voetbal en de bondscoach. Van Zanten
begreep daar niets van. Hij verklaarde:
„Het is in de publiciteit wat uit de hand
gelopen. Met nadruk wil ik stellen dat er
geen kwestie-Fadrhonc bestaat of heeft
bestaan. Ik heb met hem ook nog nooit
één woord gehad. Ik bemoei me trouwens
nooit met de technische en tactische za
ken. Er is door mij dan ook beslist geen
rapport naar aanleiding van de wedstrijd
tussen België en Nederland gemaakt, zo
als wordt gesuggereerd. Ik heb wel een
overzicht gemaakt over de werkzaamhe
den, taken en bevoegdheden van de techr
nische staf van de KNVB. Daarbij heb ik
ook mijn persoonlijke visie betreffende de
toekomst gegeven. In mijn schema komt
geen enkel woord ten nadele van Fa
drhonc voor. Integendeel. Ik heb het in
derdaad over een nieuwe trainer gehad,
maar Fadrhonc staat boven aan mijn lijst
als bondscoach. Geloof me, er is niets
achterbaks gebeurd. Alles ging in
overeenstemming met de wens van de
bondscoach een tweede man voor het Ne
derlands elftal aan te stellen”.
Die tweede man werd Cor van der Hart,
die door sectievoorzitter mr. Jacques Ho-
gewoning en Jack van Zanten ten koste
van veel geld bij AZ’67 werd weggehaald.
In de roerige weken rond de overstap van
Van der Hart naar de voetbalbond werd
41
En ook de tijdstippen waarover
Joop Brand rept, kunnen bij mij sterk
Ook dient goed te worden onderzocht
of het al jaren bestaande clubtenue
wel in het kleurpatroon van de heden
daagse supporter past (hoe lang blijf
je nog publiek trekken met een wit
shirt en een zwarte broek, bijvoor
beeld), en of de ene club (in Amster
dam bijvoorbeeld) er niet beter aan
zou doen zijn spelers op te dragen hun
baard te laten staan en ringetjes in
hun oren te dragen, terwijl de andere
club (in Rotterdam bijvoorbeeld) er
naar zou moeten streven alleen spelers
van het bootwerkerstype (Laseroms,
Mansveld, Van Kooten) aan te trekken
of vast te houden. In Limburg zou
helblond wel eens erg in de smaak
kunnen vallen, als contrast met al die
donkerharige zuiderlingen: Piet
Schrijvers bij MW in het doel. Wild
schut, Guyt, Krol en Hovenkamp ach
ter, Boskamp, Lerby en Nygaard in
het midden, Geels, Kist en Thoresen
voor, dan heb je een ideaal blond elftal
dat bij elke thuiswedstrijd 10.000
Maastrichtse meisjes en vrouwen naar
de tribunes trekt!
voor Argeniinië en dat gebéurde buiten
mij om en er zoveel heibel kwam toen ik
niet werd benoemd, kon ik er toch niets
aan doen dat er zoveel over mij werd
geschreven. Dat mogen ze mij toch niet
kwalijk nemen”.
Het lijdt geen twijfel, dat Van Zanten er
thans alles aan doet om zijn imago te
veranderen. Dat imago heeft hij inder
daad niet alleen zelf opgebouwd. Met na
me tijdens het bewind van bondscoach dr.
Frantisek Fadrhonc werd hij vaak, zon
der dat hij daartoe zelf initiatieven ont
plooide, door de sportpers naar voren
gehaald. De teksten, die de beminnelijke
bondsoefenmeester destijds voor en na de
wedstrijden uitkraaide, waren weinig ver
helderend. Van Zanten, die toen omdat
Fadrhonc op meer terreinen slecht uit de
voeten kwam een vrij forse vinger in de
Oranje-pap had, vormde in die periode als
een soort alternatief een veelvuldig gecon
sulteerde vraagbaak.
Dit alles is niet bedoeld om de indruk te
wekken dat Van Zanten zich toen onge
lukkig met die bijzondere aandacht voel
de. Daar heeft hij in ieder geval nooit iets
van laten blijken. Nu doet hij dat dus wel.
„Omdat je anderen met zoveel publiciteit
over jezelf zo snel irriteert”, verklaart de
Amsterdamse ondernemer in vastgoed.
„Als de mensen jouw verhaal over mij
lezen, denken ze al gauw dat ik weer de
hele dag achter je heb aangelopen om
maar in de krant te komen. Ik zou graag
De huidige technische leider van het
Nederlands elftal, Jan Zwartkruis, is al de
vijfde bondscoach met wie de Amster
dammer samenwerkt. Na zijn start bij de
UEFA-jeugd kwam hij via Jong Oranje
bij het A-team. Eerst was hij de rechter
hand van Elek Schwarz, later van Dennis
Neville, George Kessler (over wie hij des
tijds opmerkte: „Dat duurde maar kort;
met hem had ik niet zo’n beste verstand
houding”) en ten slotte van Frantisek
Fadrhonc. In de slotfase van Fadrhonc’
rumoerige ambtstermijn trad Van Zanten
heel duidelijk voor het voetlicht.
We schrijven 19 november 1972. De eer
ste ontmoeting met de Belgen in het WK-
kwalificatietoernooi in Antwerpen is met
de voor Nederland bevredigende 0-0 stand
afgesloten. De wijze, waarop de Fadr-
hond-formatie dat gunstige^resultaat heeft
weten te bereiken, riep neel wat kritiek
op. Niet in de laatste plaats het te harde
spel van enkele Oranje-klanten werd
sterk veroordeeld. Maar ook achter de
schermen heeft zich het een en ander
af gespeeld met als gevolg dat er weer eens
een rel rondom Fadrhonc ontstond.
Ook Van Zanten raakte in opspraak. In
Johan Cruijff en de zijnen zich toch voor
de WK-eindstrijd in West-Duitsland wis
ten te plaatsen.
Met de komst van Rinus Michels als
supervisor voor het grote avontuur in 1974
verdween Van Zanten van het toneel. Er
bestond geen behoefte meer aan een echte
chef d’équipe. Weliswaar wilde Michels
nog wel een administratieve assistent,
maar die diende dan vanaf het begin tot
het einde full-time voor hem te werken.
Aan die eis kon Van Zanten in verband
met zijn zakelijke verplichtingen niet vol
doen. Als lid van het speciaal ingestelde
WK-bestuur heeft hij overigens nog wel
op enige afstand het eerste zilveren succes
kunnen meebeleven.
Ook in Argentinië zat Van Zanten weer
bij vele wedstrijden van Oranje op de
tribune. Toen echter als supporter. En net
als vele andere insiders kwam hij tot de
conclusie dat er in het begeleidingsteam
onder leiding van Ernst Happel een
„praatpaal” ontbrak. Van tijd tot tijd
sprong Zwartkruis toen Happels assis
tent wel als zodanig in, maar gezien de
onderlinge verhoudingen in de Oranje-
afvaardiging riepen die nevenactiviteiten
nog al eens spanningen op. Het lag dan
ook voor de hand dat Zwartkruis, toen hij
na de WK tot bondscoach werd benoemd,
om een elftalbegeleider vroeg. Er was
eigenlijk geen alternatief voor Van Zan
ten, die echter pas binnen kon worden
gehaald toen Hogewoning als voorzitter
van het sectiebestuur betaald voetbal
aftrad.
Uit het feit dat er nu niet over een chef
d’équipe, maar elftalbegeleider- wordt ge
sproken (trouwens: het meereizende sec-
tiebestuurslid Choufoer draagt ook niet
meer zoals zijn voorgangers de titel van
clief de délégation) blijkt duidelijk dat
Van Zanten nu een wat andere rol dient te
vertolken dan in de jaren van Fadrhonc.
Hij onderkent die nieuwe situatie ook.
„De spil in het begeleidingsteam is de
bondscoach. Alles draait om de spelers en
Zwartkruis. De overige begeleiders, de
dokter, de verzorgers en noem maar op,
zijn nodig om de gehele organisatie zo
goed mogelijk te laten draaien. Er kan op
allerlei terreinen wel eens iets fout gaan.
En het is goed dat er dan iemand is als ik,
die zijn handen vrij heeft om een adequa
te oplossing te zoeken”.
Ik zoek de publiciteit niet”
Bondscoach Zwartkruis in gesprek met Jack van Zanten (rechts).
