VOLKSSTEMMING IN WALES EN SCHOTLAND
4
Gladstone
Extra Mild.
[25/2.60
rook in menthol
1
f Roef nu
hoe lekker
licht kan zijn.
onfiemonw?
rfs
I
I
3100
^Vc
16
17
19 7 9
WOENSDAG
FEBRUARI
2 8
(Door Henk Leffelaar)
sQcedaïis
1
II
'W
#- V>
■K
Weinig „teer”.
fiw Weinig nicotine.
BK En toch een volle smaak.
BB Zoals u van Gladstone
mag verwachten.
„teer” 8 mg nicotine 0,6 mg
r De inwoners van Schotland en
Wales trekken morgen naar dam-
kpige stemlokalen om te laten we-
F ten of zij een beperkte vorm van
Ezelfbestuur willen of niet. Vol-
t gens sommigen is dat een wassen
t- neus, volgens anderen een kwes
tie van leven of dood. Hoe dan
-ook, de volksstemming, op zich
zelf al een niet veel voorkomend
verschijnsel in de Britse politiek,
kan verstrekkende gevolgen
hebben.
De zelfbestuurskwestie in het
Verenigd Koninkrijk, aangeduid
als „devolutie” (decentralisatie
van het gezag van het parlement
in Londen), heeft alle registers
►van het Britse volksgemoed open
^getrokken en er bestaan dan ook
feven veel meningen over, als
.“.mensen die men erover aan-
klampt. Deze meningen variëren
F van onheilsvoorspellingen voor
Ede toekomst van het Verenigd
f Koninkrijk, dat als gruis uiteen
tzou vallen, tot grootse visies voor
teen glanzende toekomst.
b De sombere vergelijken het met
een verdere aftakeling van het
teens zo machtige Britse irnperi-
Eum, dat zich nu in een orgie van
^zelfkastijding ontdoet van zijn
Plaatste gebieden. De optimisten
rdenken aan de vogel Phoenix die
Puit de as van zijn zelfverbranding
toprees en ten hemel steeg om
tdaar opnieuw te stralen als een
Etot leven gewekte superster.
f4 I
iksiKKji
H
[3376
'HOTLAND1
lERLANl
(ADVERTENTIE)
ies
Fj
j
Op weg naar een glanzende toekomst
of een orgie van zelfkastijding
Londen. Deze post wordt ook onder het in
te voeren systeem gehandhaafd, met het
argument dat deze „minister” dan de bes
te tussenpersoon is tussen de Assemblés
en de regering in Westminster.
Deze als „minister’,’ aangeduide verte-
genwbordigers voor Wales en Schotland
(voor Noord-Ieralnd is het zelfbeschik
kingsrecht niet aan de orde) worden door
de eerste minister benoemd en volgens de
parlementaire roddel worden voor deze
posten bij voorkeur personen uitgezocht
die zo min mogelijk op de hoogte zijn van
de regio die zij namens de regering „be
heren”.
Volgens deze roddel is een „insider” uit
deze gebieden wel ongeveer het laatste
wat de premier wil, omdat hij dan kan
Onder het devolutieplan zouden Schot
land en Wales ieder een Assemblé krijgen
met respectievelijk 150 en 80 leden, geko
zen op dezelfde manier waarop leden voor
het parlement in Londen hun zetel krij
gen. Deze Assemblés kunnen zich alleen
inlaten met wat hun door het Lagerhuis in
Londen wordt toebedeeld.
Tot de bevoegdheden van de Assemblés -
zullen behoren het onderwijs (maar niet
de universiteiten), gezondheidsdiensten,
sociale diensten, waterleidingbedrijven,
monumentenzorg, de lokale bestuursra
den (gemeenteraden), nieuwbouw en mi
lieuzorg, industriële ontwikkeling, land
bouw en visserij, openbare wegen en tran
sport, toerisme. Schotland krijgt daarbij
In Schotland heeft devolutie te maken
met een geschiedenis van koningen en
veldslagen, met de rooms-katholieke en
presbyteriaanse kerken, met rivaliteit, in
triges, gevoelens van minderwaardigheid
tegenover de Engelsen en tradities. Schot
land heeft nog iets anders, dat geen onbe
langrijke rol speelt in het devolutiedebat:
de olie pit de Noordzee, die voornamelijk
bij Aberdeen naar binnen stroomt.
hebben dan dat hun door hun partij daar
een kiesdistrict werd toegewezen.
het recht om eigen wetten te maken en
zeggenschap over het justitiële apparaat
(behalve de politie). Zoals gezegd valt Wa
les onder de wetten van Engeland.
Een van de retorische vragen van de Schotse nationalisten: ,,Wie behoort te beschikken over de
opbrengsten van de olie. Groot Brittannie of Schotland?
Hoewel de Schotten zich altijd van hun
identiteit bewust zijn geweest, is niet iede
re Schot noodzakelijkerwijs een voorstan
der van zelfbestuur, laat staan van volle
dige onafhankelijkheid. Zelfs in de natio
nalistische (of moet men zeggen: regiona-
listische) Schotse Nationale Partij (SNP)
lopen de meningen uiteen. Er zijn er die
tegen zijn omdat zij vrezen dat zelfbestuur
tot afscheiding zal leiden. Anderen zijn
tegen omdat de ambtelijke bureaucratie
alleen maar kan toenemen, of omdat zij
alleen maar volledige onafhankelijkheid
wensen en het devolutieplan niet ver ge
noeg vinden gaan.
Zo is het ook met de voorstanders. Men
is vóór omdat het een stap dichterbij kan
zijn op weg naar volledige onafhankelijk
heid of omdat het de extremisten, die
afscheiding wensen, juist de mond zal
snoeren, öf omdat men hoopt dat Schot
land dan economisch beter aan zijn trek
ken komt.
^^^NOORD-
^^^lERLAND
Birmingham
ENGELAND
LONDEN
worden geconfronteerd met belangen- en
.pressiegroepen, waar hij zich het hoofd
niet over wil breken. Vanuit dat oogpunt
is er dus iets te zeggen voor de voorgestel
de Assemblés. Er is nog een andere vraag
op te werpen, namelijk: waarom bijvoor
beeld eengraafschap als Yorkshire, dat
meer inwoners telt dan Schotland of Wa
les en meer voor de nationale schatkist
„verdient”, ook niet een eigen Assembjé
zou moeten hebben.
1
Binnen het Britse denkkader zijn daar
twee antwoorden op. Het eerst is dat de
Schotten en de Welshmen een sterkere
identiteit hebben dan de inwoners van
Yorkshire. Het tweede is dat Yorkshire tot
Engeland behoort, ook al wordt het in het
parlement vertegenwoordigd door politici
die er geen andere binding mee hoeven te
De devolutiegedachte heeft in Schot
land een andere betekenis dan in Wales.
Een belangrijke reden daarvan is dat Wa
les onder de Engelse wetten valt, terwijl
Schotland afwijkende wetten heeft (geba
seerd op het Romeins recht). Devolutie is
voor Wales minder geladen met dromen
over volledige onafhankelijkheid, maar
meer met een verlangen naar erkenning
en het herstel van een eigen cultuur, die
ernstig ondermijnd is.
Nog slechts 20 percent van de bewoners
van Wales spreekt Welsh (prins Charles
heeft die taal geleerd), talrijke kleine dor
pen staan praktisch leeg omdat de bevol
king naar de grotere steden is getrokken,
terwijl hun huizen worden opgekocht als
tweede woningen door gefortuneerde
Britten in Londen, Leeds en Birmingham.
Ook heeft Wales na het drastisch teruglo
pen van het belang van de kolenmijnen
economisch weinig meer te bieden dan
één groot waterreservoir.
Dit spectrum van meningen is ook terug
te vinden in de Labourpartij en bij de
liberalen, maar in mindere mate bij de
conservatieven, die zich in hoofdzaak te
gen devolutie hebben uitgesproken. Een
paar belangrijke politieke feiten moeten
bij dit alles niet over het hoofd worden
gezien. Het eerste is dat de Schotse Natio
nale Partij-met één zetel in het Lagerhuis
in 1970 begon en er nu elf heeft en dat het
aantal kiezers dat op de partij stemde in
die drie jaar bijna verdriedubbeld is van
300.000 tot ruim 800.000.
Geen grote partij in het Lagerhuis kan
zo’n ontwikkeling over het hoofd zien.
Premier James Callaghan en zijn Labour- -
regering hebben al ondervonden dat de
steun van de''Schotse parlementariërs
hard nodig is om aan de macht te blijven.
Wat Callaghan en zijn ministers nooit
zullen toegeven, is dat een stem vóór devo
lutie niet alleen een stem vóór het Schotse
nationalisme is, maar zeer zeker ook voor
de huidige Labourregering.
In Schotland worden nog steeds hier en
daar brievenbussen vernield, die door het
gehele Verenigde Koninkrijk staan. Niet
omdat er zoveel analfabeten zouden zijn
die geen brieven kunnen schrijven en dus
geen brievenbussen nodig hebben, maar
omdat de bussen gesierd zijn met het
embleem van koningin Elizabeth de
Tweede. De eerste Elizabeth was geen
koningin van Schotland en dus vinden de
Schotten dat hun bussen getooid moeten
worden met het embleem van Elizabeth
de Eerste.
Manchesier>E^^g=^
BRITTANNIË^^
[WALESi
CAHüi^'
SU®1
Omdat het in te voeren zelfbestuur van
[“Wales en Schotland vaak omschreven
■wordt als het opzetten van een „mini-
"parlement”, heeft de mening postgevat
■van een gedeeltelijke afscheiding, die tot
nhet ontstaan van twee onafhankelijke sta
pten zou kunnen leiden, analoog aan de
■Gemenebestlanden, die de Britse kroon
^erkennen als een symbolisch begrip, maar
-voor de rest hun eigen belangen beharti
gen. Niets is echter minder het geval.
In de eerste plaats is het „devolutie”-
ijjlan een creatie van het parlement in
-Londen en ten tweede is de meerderheid
[[van dat parlement niet uit Schotland of
•Wales afkomstig, maar uit Engeland. Het
[parlement zou daarom nooit instemmen
jnet wetten die tegen de belangen van het
ErVerenigd Koninkrijk indruisen en die zijn
ÉLeigen invloed en macht zouden onder-
■’mijnen.
De voorgestelde Assemblés zijn in feite
het best te vergelijken met wat in Neder
land de Provinciale Staten worden ge
noemd. Provinciale Staten zijn volgens de
Nederlandse staatsinrichting lichamen
die de belangen van de provincies beharti
gen en daarbij zijn gebonden aan de in de
wet vastgelegde beperkingen van hun be-
k- voegdheden. De Assemblés, die in Cardiff
t (Wales) of in Edinburgh (Schotland) zou-
den moeten komen, zijn niet veel meer
X~dan dat.
Er zijn Schotse koningen geweest die
een groot deel van Engeland, Wales en
Ierland regeerden en omgekeerd waren er
ooit heersers uit Wales die een groot stuk
van Engeland aan zich hadden onderwor
pen. De relatie tussen deze drie gebieden
is altijd gevoelig gebleven en het is niet
zonder reden dat kroonprins Charles
Prins van Wales is en dat hij en zijn
jongere broer Edward hun opleiding ge
noten aan de Spartaanse kostschool Gor-
donstoun in Schotland. Het Koninklijk
Huis heeft daarmee kennelijk de banden
met deze twee gebieden willen bena
drukken.
P? Er is een aantal belangrijke verschillen,
want waar Nederland geen minister of
P staatssecretaris voor iedere provincie in
t" Den Haag heeft, hebben Schotland en
I» Wales (en Noord-Ierland) er wel een in
Een van de rechten die Westminster
behoudt is dat van belastingheffing (be
halve gemeentebelastingen), waaruit
volgt dat de Assemblés voor hun begrotin
gen afhankelijk zijn van wat Londen
daarvoor vaststelt. De jaarlijkse kosten
voor Schotlands Assemblé worden ge
schat op ongeveer 40 miljoen gulden, voor
Wales op mogelijk zelfs 60 miljoen, omdat
voor het ambtenarenkorps daar verhou
dingsgewijs meer krachten moeten wor
den aangetrokken.
De Assemblés zullen ook niets te zeggen
hebben over de betrekkingen met de Eu
ropese Gemeenschap en mogen geen ei
gen kantoren in Brussel vestigen. Wat ze
wel mogen, is beslissen hoe het geld dat
deze gebieden jaarlijks voor hun ontwik
keling uit Londens schatkist krijgen, be
steed zal worden (8 miljard gulden voor
Schotland, 3,5 miljard voor Wales).
In de huidige opzet blijven er vertegen
woordigers van beide gebieden in het La
gerhuis in Londen (Westminster) en theo
retisch is het dus mogelijk dat een West-
minster-parlementariër tegelijkertijd lid
is van één van beide Assemblés. De rede
nering is dat aangezien het Lagerhuis het
op veel gebieden in beide regio’s voor het
zeggen blijft houden, het onjuist zou zijn
Lagerhuisleden uit die regio geen stem te
geven (hoe gering dan ook) over zaken die
de Engelsen aangaan. Tenslotte bestaat
de bevolking van het Verenigd Koninkrijk
voor 83 percent uit Engelsen.
Dikkere
lichter/
km 2ppi
gEjSg Glasgow
