Loopbaan
MR. H. F. VAN DEN HAAK, NIEUWE PRESIDENT HAARLEMSE RECHTBANK:
99
55
in
I
1
4
I
p
Hg
Inzameling urine in strijd tegen onvruchtbaarheid
k
L
Politiek beleid
Herkomst
Vermageren
het preparaat uit-
om onvruchtbaar-
lö
11
IJMOND
19 7 9
DONDERDAG
MAART
1
u
MEER
Deo.
Tekst: Frans Nypels
Jan Kuys
ik gezien mijn agenda dat
nodig, maar ze moeten wel
het lichtje niet alles wil
Vrijblijvend
HAARLEM. De laatste we
ken staan de kranten bol van de
artikelen over de nieuwe abor
tuswetgeving. Duizenden vrou
wen, die er vaak alles voor over
hebben om een kind niet te laten
komen, kijken reikhalzend uit
naar het moment waarop abor
tus wordt gelegaliseerd. Er zijn
echter in Nederland ook veel
vrouwen, die er alles voor over
hebben wel om een kind te krij
gen, maar niet zwanger te wor
den. Voor deze vrouwen is Moe
ders voor Moeders opgericht,
een organisatie die urine van
zwangere vrouwen inzamelt
waaruit een hormoon wordt ge
haald dat in de vorm van het
medicijn Pregnyl in sommige
gevallen onvruchtbaarheid kan
opheffen. Deze maand bestaat
Moeders voor Moeders in Haar
lem tien jaar.
HAARLEM. De bolle lamp boven de
deur van de presidentskamer brandt al
ruim anderhalf uur rood, wanneer de
secretaresse van mr. H. F. van den Haak,
mevrouw Suyderhoud, het gesprek on
derbreekt. Zij komt met het verzoek of
de nieuwe president van de Haarlemse
rechtbank een maritaal beslag wil onder
tekenen. Een mevrouw heeft anderhalf
uur zitten wachten op het doven van het
rode licht als teken, dat de president vrij
was. Helaas bleef het licht al die tijd
rood. De bode durfde niet te storen. Dit
ontlokt mr. Van den Haak een spontane
uitroep: „Oh, jeetje. Ze zijn hier nog niet
gewend om naar mijn secretaresse toe te
stappen. Ze gaan hier nog voor een rood
licht uit de weg. Eigenlijk moeten ze
weten, dat ze altijd bij mevrouw Suyder
houd terecht kunnen en dat zij weet of
het rode licht doorbroken kan worden.
Helaas heb
lichtje hard
weten, dat
zeggen”.
F
Tekort rechters nationale ramp
I
■i
Haarlem bestaat tien jaar
r
HANS INVERNIZZI
5
Als een vrouw niet zwanger kan Worden kan dat
te maken hebben met het feit, dat in haar lichaam
geen of te weinig hormonen worden aangemaakt.
Hormonen zijn stoffen, die allerlei functies in ons
lichaam regelen. Ze verplaatsen zich via de bloed
baan. Een bepaald hormoon (Lutemiserend hor
moon; L.H.) heeft invloed op de rijping van de
eicel. Als dat hormoon het af laat weten, wordt
een vrouw niet zwanger. Nu is het zo, dat bij
vrouwen die wel normaal zwanger zijn geraakt
een ander hormoon het Humaan Chorion Gó-
nadotrofine, ook wel HCG genoemd in grote
hoeveelheden wordt aangemaakt. HCG heeft de
zelfde uitwerking als L.H. HCG kan niet kunstma-
Is dat nodig?
- „Er zijn er veel te weinig. Praktisch overal
bestaat een aanzienlijk tekort. Dat is een nationale
ramp. Als president ben ik ook een manager en als
zodanig moet ik mensen zien warm te maken voor
het vak. Nu heb ik wel eens de indruk, dat veel
afgestudeerden denken, dat je als rechter niet
voldoende je vleugels kunt uitslaan of als u wilt: de
dingen niet kunt veranderen. Dat is een vergissing,
want anders zou ik het hier ook niet uithouden. In
conflictsituaties te mogen bemiddelen en oplossin
gen te mogen bieden vind ik een functie, waarin je
in contact met anderen best je talenten kwijt kunt."
Een gedecideerde handbeweging zet zijn laatste
uitspraak kracht bij. Mr. Van den Haak laat er geen
twijfel over bestaan: hij heeft zich binnen de rech
terlijke macht altijd uitstekend kunnen ontplooien.
We praten over de herkomst van leden van de
rechterlijke macht. Voorzichtig vraag ik hem, of
rechters inderdaad voor het merendeel afkomstig
zijn uit de betere standen. Hij geeft toe, dat het vele
jaren geleden misschien wel zo was, maar in de
huidige tijd gaat dat volgens Van den Haak niet
meer op. Fel zegt hij:
zorg voor een nieuw gebouw op zich nemen. Niets
zal plezieriger zijn dan het bericht te verspreiden,
dat de eerste paal de grond ingaat.”
Volgens Van den Haak wil dit geenszins zeggen,
dat de rechter met handen en voeten gebonden is
aan de bestuurlijke macht. Integendeel. In een
uitvoerig betoog wijst hij op wetten, zoals de wetge
ving inzake abortus, die door maatschappelijke
ontwikkelingen of een veranderd politiek inzicht
achterhaald zijn. De rechter heeft in zulke gevallen
te maken met een verouderde wettekst, waarmee
hij feitelijk niet overweg kan. Toch zal de rechter in
De organisatie Moeders voor Moeders
bestaat landelijk al 35 jaar en heeft
medewerksters in dienst die de inzame
ling van urine in alle grote steden orga
niseren. Een drukke baan, want er komt
nogal wat voor kijken om per maand
ruim honderd vrouwen persoonlijk te
bezoeken, uit te leggen wat Moeders
voor Moeders precies is en doet en alles
zo te regelen dat de chauffeur die de
urine in plastic flessen thuis ophaalt zijn
werk goed kan doen. Trots herinnert
Rechters krijgen zo nu en dan bij het vellen
van een oordeel te maken met bestuurlijke beslis
singen. In hoeverre heeft een rechter rekening te
houden met een politieke beslissing?
„De rechter stelt zich niet politiek op. Hij kijkt
wel of er, gelet op de ontwikkeling, in de wetgeving
zoveel rek in zit, dat hij met behulp van zijn
juridisch instrumentarium, zoals goede trouw en
billijkheid, de waarde van de politieke beslissing
kan afwegen tegen andere belangen. De rechter
moet echter niet op de stoel van de bestuurder gaan
zitten. Hij moet de vrijheid van het bestuurlijke
beleid respecteren en wel om de eenvoudige reden,
dat een bestuurder democratisch aanspreekbaar
is. De rechter moet die vrijheid respecteren, behal
ve wanneer het de spuigaten uitloopt. Dus bijvoor-
„Ik bestrijd dat de functie van het rechterschap
typisch iets zou zijn voor rechts, wat rechts dan ook
mag zijn. Of typisch iets voor links. Het is iets voor
mensen, die het idee hebben, dat je moet blijven
zoeken naar rechtvaardigheid in onze samenleving
door middel van verwerkelijking daarvan in con
crete geschillen. En daar zit veel meer muziek in
dan men vaak denkt. Er wordt dan ook geen
onderscheid gemaakt bij de selectie van mensen,
die voor rechter worden opgeleid. Zo iemand mag
lid zijn van elke politieke partij en noem maar op.
Wel moet zo iemand geëngageerd zijn met de
rechtvaardigheid".
Hoe merk je dat?
„Dat is ontzettend moeilijk. Dat durf ik ge
woon te zeggen. Om na een sollicitatie- of selectie-
gesprek met zekerheid te kunnen zeggen, die is.
geschikt en die niet, is haast onmogelijk. Ik heb die
zekerheid niet. Maar een van de belangrijkste crite
ria is, dat de aankomende rechter samenlevingsge-
voelig moet zijn en niet meer zo opgelegd neutraal,
wat vroeger wel werd gezegd. De opvattingen over
gezag zijn sterk veranderd, gelukkig maar, en ook
een rechter heeft zoveel gezag als de samenleving
hem toekent.”
„Juist als rechter kan ik niet goed generalise
ren. Wel wil ik dit zeggen. Als je de ivoren toren
beklommen hebt, moet je er zo snel mogelijk weer
af. Uit eigen ervaring weet ik, dat het type rechter
van nu verschillend is van het type rechter van
vroeger. Nu is er een open oor en oog gevonden
voor de idee, dat we met de werkelijkheid zoveel
mogelijk rekening moeten houden in onze beslis
singen. Bij een kort geding breng ik dat zelf in de
Wie aan Moeders voor Moeders in Haarlem en
omgeving wil meedoen kan contact opnemen met
mevrouw Ineke van Leuven-Van Ravenzwaaij,
Abel Tasmankade 51, Haarlem. Telefoon 023-
242104. Zij zorgt ervoor, dat de urine eerst getest
wordt. Dat gebeurt om te kijken of het HCG in
voldoende mate aanwezig is. Tevens wordt,vast
gesteld of de vrouw al dan niet in verwachting is.
De test is gratis. De huisarts krijgt altijd bericht.
Deelneemsters aan de actie Moeders voor Moe
ders ontvangen twee attenties: een boekje over
kinderen krijgen en een paplepel. Aanmelding
dient te geschieden als iemand twee weken over
tijd is.
HAARLEM. De nieuwe presi
dent van de Haarlemse rechtbank,
mr. H. F. van den Haak, werd 17 juni
1929 geboren te Haarlem. Hij is ge
huwd en heeft drie dochters. Studeer
de rechten aan de universiteit van
Amsterdam. Na het behalen van zijn
bul was hij achtereenvolgens werk
zaam bij de Voogdijraad, het open
baar ministerie in Haarlem en het
openbaar ministerie in Assen. Van
1960 tot 1964 was mr. Van den Haak
substituut-griffier bij de rechtbank te
Haarlem en van 1964 tot 1973 was hij
werkzaam als rechter in Breda. In
1973 werd hij benoemd tot president
van de Alkmaarse rechtbank. Vanaf
15 december 1978 oefent mr. Van den
Haak dezelfde functie in Haarlem uit.
Mr. Van den Haak is tevens onder
andere voorzitter van de reclasse-
ringsraad in Alkmaar, voorzitter van
een aantal ministeriële commissies
en landelijk coördinator inzake de
praktijkopleiding van pas afgestu
deerde juristen.
Mr. Van den Haak ten voeten uit. Lapt regels
aan zijn laars, wanneer hij denkt dat het hanteren
van regels ten koste gaat van mensen en recht
vaardigheid. Zweert aan de andere kant bij het
bestaan van regels, omdat de samenleving volgens
hem niet zonder kan. Een bedachtzaam prater.
Formuleert zijn zinnen nauwkeurig en gaat een
grapje niet uit de weg. Is zeer gespitst op details
en heeft de afgelopen weken tijdens de behande
ling van enkele korte gedingen laten blijken een
open oor en oog te hebben voor wat er bij de
partijen leeft. Stelt zich graag persoonlijk op de
hoogte van de situatie ter plaatse en heeft het
begrip openheid hoog in zijn vaandel staan.
De vrouw achter Moeders voor Moe
ders in Haarlem, Heemstede, Arden-
hout en Bennebroek is Ineke van Leu
ven-Van Ravenzwaaij. Zij startte op 1
februari 1969 met de werving van moe
ders in wording die bereid waren ande
re vrouwen, die dolgraag ook moeder
wilden worden, te helpen. Hoewel Ine
ke in dienst is van Organon in Oss, de
fabrikant van Pregnyl, en het werk dus
niet belangeloos doet, zet zij zich in uit
puur idealisme, vertelt ze. „Het gaat om
de hulp van de ene vrouw aan de ande
re. Organon is voor mij alleen een tus
senschakel en dat dat bedrijf medicij
nen produceert om winst te maken is
voor mij geen punt. Je zegt toch ook
geen nee tegen de pil, omdat Organon
aan de fabricage daarvan verdient?”
Ineke van Leuven zegt het als een
klap in het gezicht te hebben ervaren;
het bericht dat Pregnyl voor vermage
ringskuren wordt benut. Ze vindt, dat
het werk van Moeders voor Moeders
daardoor in discretie is gebracht. Want
ze wordt uiteraard geconfronteerd met
vrouwen die zeggen: aan die actie doe ik
niet mee. Ze maken toch maar een ver
mageringspil van dat hormoon. Ineke:
„Je moet toch al zoveel misverstanden
uit de wereld helpen. Dat er bijvoor
beeld gigantische winsten worden ge
maakt dankzij Moeders voor Moeders.
Dat is beslist niet zo. En nu dit weer.
Terwijl het om heel maatschappelijk
werk gaat wat je doet. Je moet maar
eens niet zwanger kunnen worden en
het heel graag willen. Dat is toch af
schuwelijk”.
huisbaas geen kind mogen hebben of
ongewenst zwanger zijn en niet het risi
co willen lopen dat de buurt of familie
erachter komt. De meeste vrouwen zijn
evenwel voor Moeders voor Moeders
zeer waardevolle krachten. Ook als zij
tijdens de zwangerschap blijven werk
en. Ineke weet het afhaalschema altijd
wel zo op te stellen, dat alles op rolletjes
loopt. Normaal gesproken komt de
chauffeur van Moeders voor Moeders
drie maal per week eenmaal per dag. Hij
brengt twee lege 2-literflessen, ontsmet
en wel en neemt twee volle mee. De auto
rijdt van acht tot half drie langs een
vaste route. En: discretie verzekerd.
De volle flessen gaan naar Amster
dam, vanwaar dagelijks een grote
vrachtwagen vertrekt om de urine naar
Boxtel te brengen. In Boxtel worden de
plasjes verzameld door het bedrijf Dio-
synth, evenals Organon een onderne
ming van het grote concern Akzo. Dio-
synth haalt het hormoon waar alles om
draait het zogeheten Humaan Chori
on Gonadotrofine, kortweg HCG uit
de urine om 4 gram HCG te winnen. Een
vrachtauto vol levert dan ook niet meer
op, dan een heel klein bergje hormoon.
Zoals gesteld maakt Organon van het
hormoon het preparaat Pregnyl, een
vloeistof die door de vrouwenarts bij
onvruchtbare vrouwen wordt ingespo
ten. Het is geen duur medicijn. Een ge
middelde kuur kost zo’n honderd gul
den. De kuur is in het ziekenfondspak
ket opgenomen.
conflictsituaties een oplossing moeten vinden. De-
door de rechter aangedragen oplossingen oefenen
volgens de nieuwe president onmiskenbaar een
invloed uit op de uitleg van de desbetreffende wet.
Zijn ideeën over straffen laten aan duidelijkheid
niets te wensen over. Hij is voor straffen met mate.
Gelooft niet dat de maatschappij om wraak roept,
maar denkt dat de samenleving beschermd wil
worden. „Ik vind dat het strafrecht in zijn huidige
functie nog maar even moet blijven, want als men
het straffen in eigen hand gaat nemen is het nog
veel erger”. In alternatieve straffen, zoals de ver
plichte tewerkstellingen, ziet hij mogelijkheden
voor een betere manier van conflictoplossing. Een
bezwaar daarvan noemt hij, dat dit ten koste kan
gaan van het aantal arbeidsplaatsen. De proble
men op de arbeidsmarkt moet je volgens Van den
Haak bij dit soort zaken niet uit het oog verliezen.
Het Voorlichtingsbureau voor de Voe
ding in Den Haag zet bij deze aanpak
grote vraagtekens. Het bureau stelt, dat
in principe iedereen afvalt op een 500
kalorieëndieet, dat überhaupt een dage
lijks bezoek aan de dokter gepaard
gaand met een injectie of er nu Preg
nyl wordt ingespoten of iets anders
stimulerend werkt en dat nog niet be
wezen is, dat Pregnyl tegen bijverschijn
selen werkt. Er zijn proeven gedaan met
ratten, maar dat zegt volgens het bureau
maar weinig over het effect van Pregnyl
op mensen. Ook bij Organon is men niet
te spreken over het oneigenlijk gebruik
van Pregnyl. Public relationsman
E.A.W. Hirschfeld weet niet in welke
mate Pregnyl voor vermageringskuren
wordt aangewend, maar het gaat slechts
om kleine hoeveelheden. Vrouwen, die
het medicijn echt nodig hebben zijn er
niet de dupe van, aldus Hirschfeld.
Organon kan ook niets doen tegen het
oneigenlijk gebruik, verzekert Hirsch
feld. „Wij doen zaken met de groothan
del. Die doet zaken met de apotheker en
de arts schrijft het medicijn voor. Wat er
met Pregnyl gedaan wordt is zijn verant
woordelijkheid. Wij hebben het medicijn
laten registeren als middel om onvrucht
baarheid tegen te gaan. Lees de bijslui
ter er maar op na. Het is eigenlijk het
zelfde als met een fabrikant van brood
messen. Die heeft het ook niet in de hand
als iemand er zijn buurman mee
overhoop steekt. Het mes is gemaakt om
brood te snijden, maar degeen die het
gebruikt bepaalt wat er mee gebeurt”.
Kan ik de flessen gelijk mee krijgen?
Andere vrouwen denken, dat er op onze
auto met grote letters Moeders voor
Moeders staat. Dat is niet zo. Het is een
onopvallende grijze auto zonder uiterlij
ke kenmerken. Omdat ik niet op vrou
wen af ga, bereik ik niet alle potentiële
deelneemsters en dat is natuurlijk
jammer”.
Ineke hoopt, dat vrouwen die aan Moe
ders voor Moeders hebben meegedaan
andere vrouwen warm maken voor de
actie. Dat dat lukt wijzen de cijfers uit.
In de afgelopen tien jaar meldden zich in
Haarlem en omgeving in totaal 13.370
vrouwen aan. Het resultaat: duizenden
en nog eens duizenden liters urine be
landden in de fabriek en de produktie
van Pregnyl kon onverminderd voort
gaan.
Niet iedereen kan als moeder in wor
ding andere vrouwen helpen. Sommige
vrouwen scheidden te weinig hormoon
af; andere vrouwen kunnen of willen
niet meedoen om gezondheidsredenen
of omdat ze inwonend zijn en van de
Naar aanleiding van de openheid, die hij voor-“
staat, vraag ik mr. Van den Haak wat er door zijn
komst bij de Haarlemse rechtbank nog meer dras
tisch gaat veranderen. Een glimlach trekt over zijn
gelaat. „Drastisch veranderen is nooit zo goed. Ik
wil alleen veranderen in overleg met de betrokke
nen. Krachtens mijn verantwoordelijkheid als pre
sident zal ik onder meer hoge prioriteit geven aan
pogingen het collége van voldoende rechters te
voorzien. Daarvoor ga ik de markt op".
Als nieuwe president heeft u met nog een
groot probleem te maken?
„Het gebouw”.
Inderdaad
„Dat voel ik zwaar op me drukken. Natuurlijk
zal ik al het mogelijk doen om die zaak in beweging
te brengen en te houden. Het huidige gebouw is ver
beneden het peil waarop wij mensen, die daar voor
allerlei doeleinden komen, behoren te ontvangen.
Er is een lichtpuntje. Binnen een paar maanden
hoop ik een nieuwe griffier te hebben en die moet je S
zien als bedrijfsleider. Die zal naast mij de speciale M
fCiVO \rr\C\V oon riionxxr onhnim: nn rziok-i naman ‘NTiz-iFo HBS
Ineke zich, dat zij bij de start in een
maand tijd 170 deelneemsters wist te
„strikken”. Ze is zeer te spreken over de
medewerking van de Kruisvereniging
Haarlem, die het haar toestaat spreek
uur te houden in de consultatiebureau’s
en die voor haar een kamer gereser
veerd heeft in het hoofdkantoor aan het
Kenaupark. Ook de verloskundigen
werken enthousiast mee.
Ineke benadrukt, dat ze bij het werven
geen „Doe mee of ik schiet”-methode
hanteert. In tegendeel. „Ik ga niet de
boer op. Het meedoen is geheel vrijblij
vend. Op de kraamcentra houd ik
spreekuur, omdat gebleken is dat veel
vrouwen graag deelnemen als ze goed
geïnformeerd zijn. Ik probeer vrouwen
te motiveren, door informatie te ver
strekken. Vaak zie je, dat vrouwen arg
wanend zijn omdat ze niet exact weten
waar het om gaat. Laatst nog een echte
rooie vrouw. Die was eerst tegen, maar
na een lang gesprek zei ze: stom van me.
praktijk. Ik ga soms ter plaatse kijken, want ik heb
ervaren dat als je met de mensen spreekt op hun
eigen terrein ze bevrijd zijn van de juridische
entourage”. Aarzelend: „Ik hoop dat de partijen
hier aan tafel snel vergeten, dat ik een soort werk-
kostuum draag.”
Een kort geding behoort tot de taak van de
president?
„Ja, een president behandelt alle zaken, die
gezien het spoedeisende karakter snel een beslis
sing verlangen. Op de tweede plaats behoort tot de
taak van de president de communicatie tussen de
verschillende sectoren van de rechtbank te bevor
deren. De president moet een platform scheppen
om de onderlinge verbindingen te leggen. En op de
derde plaats moet hij trachten goede rechters aan
te werven".
In de korte tijd, dat u in Haarlem .werkzaam
bent, heeft u meermalen gepleit voor openheid en
het afbreken van ivoren torens. Zitten rechters in
het algemeen gesproken te veel in een ivoren
toren
beeld wanneer de beginselen van behoorlijk be-
stuur geschonden worden.”
Hoewel Organon
sluitend fabriceert
heid tegen te gaan, wordt het de laatste
jaren oneigenlijk gebruikt. Volgens de
arts Simeons is het geschikt om mensen
te helpen vermageren Pregnyl zou de
bijverschijnselen van het vermageren
bestrijden. Zo zou de patiën minder last
hebben van hongerige gevoelens, zich
beter voelen en daardoor de vermage
ringskuur langer vol kunnen houden.
Simeons schrijft Pregnyl voor in combi
natie met een 500 kalorieën-dieet.
„Moeders voor Moeders
tig worden vervaardigd.
Gelukkig levert het vrouwelijk lichaam
overproduktie. Het overtollige hormoon HCG
wordt via de urine afgevoerd. De produktie is het
grootst in de eerste vier maanden van de zwanger
schap. Vrouwen die aan Moeders,voor Móéders
meedoen, doen dat dan ook in die vier maanden.
Organon, een farmaceutisch bedrijf, heeft ont
dekt dat het HCG uit de urine kan worden ge
haald en maakt van het HCG het medicijn Preg
nyl. Dankzij het HCG kan er bij onvruchtbare
vrouwen soms rijping van de eicel bewerkstelligd
worden. Nadeel is, dat de kans op meerlingen
groter wordt.
s<
-
