van
DE BIJENKORF BLIJFT
ie
jr
Gemeente kan wegtrekken
bedrijven tegengaan
I
sw
1
Allard Pierson Museum voor oudheidkunde moet publiek buiten de poort houden
(Cfr
FL
k
k
k
J
SI
O
l
F)
F
«Ji
Beschavingen
I
Wensen
Schenkingsakte
13
AMSTERDAM
19 7 9
MAART
DONDERDAG
1
1
sn vooi
•en
ter.
.r
wel
Voor de drieduizend jaar oude mum
mies, amforen, drinkschalen, sculpturen
en wapentuigen verandert er niets. De
oudheidkundige pracht blijft rustig in de
vitrines van het Allard Pierson Museum
aan de Oude Turfmarkt, als verstild be
wijs van de verschillende beschavingen
op aarde, lang voor de komst van Chris
tus. De puur noodzakelijke bezuinigings
drift van de Universiteit van Amsterdam
kan er echter toe leiden, dat haar unieke
museum voor oudheidkundige vondsten
de poorten voor het publiek moet sluiten.
„Ook de studenten zelf moeten niet
denken dat ze buiten schot blijven. Zij
krijgen veel minder mogelijkheden voor
hun studie. Valt de publieksfunctie weg?
Dan valt ook de zorg voor het gebouw en
de collectie weg. De zaak slonst snel
achteruit.”
t het
sek
Is
U-
ai»
Het winkelend publiek in de bin
nenstad van Amsterdam is ge
middeld dertig jaar oud. De Am
sterdammers komen voor het
overgrote deel per openbaar
vervoer, mensen van buiten de
stad verkiezen de auto. De be
zoekers komen voornamelijk
voor het kopen van kleding en
zijn ongevoelig voor speciale
aanbiedingen. Alarmerende be
richten over toenemende crimi
naliteit in de binnenstad blijken
op de meeste winkelende men
sen geen indruk te maken. Zes
tig percent van de bezoekers
komt naar het centrum van de
hoofdstad, omdat het er zo ge
zellig is.
Verder zou het centrum aan
trekkelijk moeten blijven voor
de modegevoelige jonge groep
kopers die er nu komt, door een
voortdurende aanpassing van
het assortiment. De attractie
van de binnenstad zou wegval
len wanneer de „trendsettende”
modezaken van nu zouden ver
dwijnen.
A’V
•z
-
1
HA
onder redactie van Theo van der Kaai]
fw
lil
S'®
ff
p® 1
I»
auto en koopt kleding
niet per
„Amsterdam, city in de knoop?", zo vraagt de Kweekschool voor de Handel zich af.
A
7'
Mummies en amforen straks
voorgoed in vergetelheid?
zijn
x- De entree van het Allard Pierson Museum
Amsterdam geen gevolgen
hebben voor het aantal ar
beidsplaatsen, in tegenstel
ling tot de andere vier ves
tigingen in het land.
Op het huidige parkeerter
rein verrijst een parkeer
garage, compleet met fiet
senstalling.
Uit het onderzoek is gebleken „moeilij
ke bereikbaarheid”en „gebrek aan par
keerruimte” wel een rol speelt bij de
gedachte aan verhuizing, maar het is ze
ker geen overheersend motief. Gebleken
lijkheden zijn dit migratieproces te beïn
vloeden. Volgens de onderzoekers kan de
gemeente inderdaad iets doen om minder
bedrijven uit de hoofdstad te laten ver
trekken.
zomaar te benaderen in Amsterdam,
want er wordt, veel gebedeld in de stad
(een bekende vraag is: „Can you give me
fifty cents?). Om de mensen gelijk duide
lijk te maken waar het om ging had elke
leerling een kaart op zijn jas met het
opschrift: Enquête - Kweekschool voor
de Handel. Twintig percent van de on
dervraagden weigerde mee te werken."
nares van het museum noemen, maar financiële
bijdragen, investeringen, schenkingen en alle mo
gelijke inspanningen van particulieren bewijzen
overduidelijk de maatschappelijke betekenis van
het museum en leggen de universiteit verplichtin
gen op, aldus HAPO.
stad vanwege de criminaliteit.” „Opval
lend is wel dat de ondernemers er zelf zo
weinig tegenover stellen. Wij hebben pas
een forum georganiseerd op school bij
de verschijning van dit rapport. Wethou-
den Heerma van economische zaken
was daar, oud-staatssecretaris Oosten
brink van economische zakert, nu direc
tielid van de Bijenkorf, geen kleine jon
gens. Wij hadden alle ondernemers uit
de binnenstad uitgenodigd, maar slechts
25 zijn er verschenen. Wij proberen mee
te helpen om oplossingen voor de pro
blemen aan te dragen maar het lijkt of
misschien onmogelijk is. Een hard gege
ven is het overwegend jonge publiek aan
de binnenstad. Daar moet je als onder
nemer mee gaan werken. Probeer de
groep die je binnen hebt ook te houden.
nieuwe vestigingsplaats.' Het meeverhui
zen is voornamelijk een aangelegenheid
van kader en hoger personeel.
nog
Mu-
schavingen rond de Middellandse Zee en het gebied
van Eufraat en Tigris te tonen. Vooral de Griekse
verzameling maakt duidelijk hoe de manier van
kijken en denken in het oude Griekenland de
grondslag heeft gelegd voor de westerse bescha
ving.
Het comité HAPO: „Dat is een buitengewoon
belangrijke zaak in het Nederland van nu, waar de
onderwijspolitiek er nu niet direct op gericht is de
kennis van de oude talen te bevorderen.” Een
rondgang door het museum onder begeleiding van
deskundigen is meer en meer in de plaats gekomen
van het turen naar moeilijke teksten van de oude
Grieken en Romeinen. Het'Allard Pierson Museum
verzorgde vorig jaar (gratis) 350 excursies voor
schoolklassen uit het hele land. Bovendien kwamen
er 43.000 (betalende) bezoekers op eigen houtje naar
het museum. Aparte projecten maken het museum
blijvend interessant. Vorig jaar richtten studenten
kunstgeschiedenis een compleet Romeins huis in,
dat nu nog te zien is. Daarvoor was er een expositie
van opgravingen door studenten in Syrië en op het
programma staan tentoonstellingen van mummies
en oosterse rolzegels.
Het comité HAPO vraagt zich af of nu niemand
de consequenties in financiële en personele sfeer
van de dure verhuizing van het museum vroegtijdig
heeft beseft. Amper een jaar na de opening luidde
de staf van het museum de noodklok, omdat de
beloofde financiën voor de personeelsbezetting niet
afkwamen. Het benodigde geld moest van het Be
stuur der Letterenfaculteit komen, die toch al moei
te had met de enorme lastenverzwaring vanwege de
verhuizing van het museum.
Decaan Smit van deze faculteit zou de zin van
permanente openstelling voor het publiek niet zo
inzien getuige een uitspraak: „Men kan zich afvra
gen hoe lang de faculteit ten koste van haar eigen
personeelsformatie voor onderwijs en onderzoek
de toeristen die daar uit de Kooymanbootjes stap
pen, onderdak tegen de regen kan blijven bieden.”
Smit doelde op de klanten van rederij Kooy, waar
van de rondvaartboten tegenover het museum lig
gen. Tijdens een afgelopen vrijdag in het museum
gehouden open dag zei decaan Smit dat hij het niet
zo bedoeld had. De publieksfunctie van het mu
seum ging ook hem ter harte, maar er ligt ook nog
een eis van het ministerie op tafel, dat er bezuinigd
moet worden.
Volgens het comité Houdt het Allard Pierson
Museum Open is het verbazingwekkend dat het
bestuur van de Letterenfaculteit zich niet tijdig
gerealiseerd heeft dat er ook nog andere instanties
bestaan zoals het ministerie van CRM en de ge
meente Amsterdam die kunnen worden aangespro
ken voor de financiering van het museum. Tot nu
toe is nog geen beroep op deze instanties gedaan.
Directeur-conservator R. Lunsing'h Scheurleer
gaat sluiting van het museum voor het publiek zeer
ter harte: „De universiteit stelt mensen aan om het
museum te beheren en dezelfde uhiversiteit treft
maatregelen om dat beheren onmogelijk te maken.
Ik noem dat een Griekse manier van denken. We
kunnen ons de luxe niet permitteren om dicht te
gaan. Het onderwijs in klassieke talen is al terugge
schroefd. Dan moet dit museum zeker open blijven,
want de mensen hebben recht op informatie.”
is dat grote vestigingen meer de stad
uittrekken dan kleine. Het betreft vaak
de groothandel, zakelijke dienstverle
ning, bouwnijverheid, banken, verzeke
ringen en onroerend goed. Het merendeel
van de vertrekkende bedrijven vestigt
zich vrij dicht bij Amsterdam. Twee
derde blijft in de provincie N'oord-Hol-
land. Van het totale bestand aan Amster
damse werknemers vóór de verhuizing is
slechts een achtste meeverhuisd naar de
X
IB*****'
Gebrek aan expansieruimte, moeilijke
bereikbaarheid, ingrijpende reorganisa
tie, gebrek aan parkeerruimte en gebrek
aan representativiteit zijn de belangrijk
ste motieven van Amsterdamse bedrij
ven om het besluit te nemen de hoofdstad
te verlaten. De Stichting voor Econo
misch Onderzoek der Universiteit van
Amsterdam komt tot deze conclusies na
een onderzoek bij bedrijven waarom zij
de stad verlaten, op grond waarvan zij
een nieuwe vestigingsplaats kiezen en
wat daarvan de effecten zijn voor Am
sterdam.
In de dalende werkgelegenheid van de
hoofdstad speelt het vertrek van bedrij
ven uit Amsterdam een grote rol. De
gemeente gaf de universiteit opdracht tot
een onderzoek om te bezien of er moge-
de winkeliers zelf al in de toestand be
rusten."
De Kweekschool voor de Handel, die
opleidt voor lagere en hogere kaderfunc-
ties in het bedrijfsleven, overweegt een-
diepgaande analyse van de problemen
in de binnenstad met daaraan gekop
peld een voorstel naar de gemeenteraad.
Voorlopig blijft het bij een aantal con
clusies zoals over het openbaar vervoer,
dat goed moet functioneren om de bin
nenstad bereikbaar te houden. De plan
nen van de gemeente om parkeervoor-
Deze gegevens zijn boven water geko
men na een onderzoek door leerlingen
van de Kweekschool voor de Handel aan
de Mr. Treublaan. Zij voerden in het
afgelopen najaar 2000 vraaggesprekken
met winkelend publiek in de Amster
damse binnenstad en de winkelcentra
Boven ’t IJ, Plein 1960, Diemen en Os-
dorpplein. Een dergelijk onderzoek is
nog niet eerder in de hoofdstad gehou
den. De Kweekschool voor de Handel
organiseert elk jaar een project, dat
door de leerlingen en docenten verzorgd
wordt. Vorig jaar werd „de theaterbe
zoeker” onder de loep genomen, het jaar
daarvoor stond „de alternatieve consu
ment” in het zonnetje.
De leerlingen Bart Monsees en Peter
Rogge lichten het onderzoek van dit jaar
toe, bijgestaan door de docenten Fred
Cahuzak en Wim Westheider. „Er is nog
nooit een motieven-onderzoek gehouden
onder het winkelend publiek" zeggen zij,
„wel veel onderzoeken bij de onderne
mers om te weten te komen hoeveel
mensen er komen winkelen. Nu ging het
erom te weten te komen waarom en
waar de mensen gaan winkelen. Om
geen scheef beeld te krijgen moesten we
zorgen voor zo min mogelijk weigeraars
bij de enquête. Het valt niet mee mensen
Het Bijenkorf-concern is
vastbesloten in de Amster
damse binnenstad te blij
ven. Een nieuwe filosofie
op het winkelen moet het
warenhuis de komende de
cennia nieuw leven inbla
zen. Gebleken is dat voor
de afdelingen levensmid
delen, geluids- en foto-ap-
paratuur geen grote toe
komst is weggelegd. Dit as
sortiment gaat verdwijnen
om meer plaats te bieden
aan de afdelingen kleding
en woninginrichting. De
Bijenkorf zegt zich vanaf
nu te richten op de klant
”die waarde hecht aan de
dingen waarmee hij zich
omringt”. De inkrimping
van het assortiment zal in
De mummie-collectle van het museum. Volgens plan komt er binnenkort een speciaal project over het fenomeen
mummie.
dezelfde universiteit aan het eind van de vorige
eeuw. Hij behoorde tot het bankiersgeslacht Pier-
sbn en was bijzonder geïnteresseerd in archeologie.
Zijn zoon richtte in 1929 de Allard Pierson Stichting
op met de rente van een voor die tijd fiks kapitaal
van 250.000 gulden. Onder andere werd hiermee de
afdeling Klassieke Archeologie van de armoedige
universiteit gesteund. In 1934 wist de stichting
beslag té leggen op de wereldberoemde oudheid
kundige collectie Lunsingh Scheurleer, nu
steeds het basisbezit van het Allard Pierson
seum.
De studenten en hoogleraren die gekant
tegen de voornemens het museum voor het publiek
te sluiten beroepen zich op de schenkingsakte die
de universiteit heeft ondertekend, waarin staat te
lezen: „Het met steun van de vereniging, hetzij door
schenkingen, hetzij door een voorschot, verworven
voorwerp van kunst dient blijvend openbaar te
worden tentoongesteld en mag slechts na vooraf
gaand overleg met schriftelijke toestemming van
het dagelijks bestuur aan de openbaarheid worden
onttrokken door plaatsing in een studieafdeling,
depot of dergelijke niet als regel door het grote
publiek te betreden ruimte.”
Dergelijke schenkingsovereenkomsten zijn her
haalde malen door het bestuur van de universiteit
getekend, de laatste in de herfst van 1978. Van de
totale collectie is minder van vijf percent echt met
eigen middelen aangekocht, de rest is door particu
lieren aan de universitejt geschonken. De belan
grijkste schenking was die ter gelegenheid van de
opening van het nieuwe gebouw ten bedrage van
350.000 gulden. Vier grote beeldhouwwerken van
marmer en kalksteen, een uitgebfeide collectie ju
welen en zilveren schalen uit Iran, Egyptische oud
heden en nog veel meer voorwerpen vulden leem
ten op in de collectie, waarbij ieder in de veronder
stelling was dat het museum geopend zou blijven.
Het Allard Pierson Museum heeft in dit land na het
Rijksmuseum in Leiden de grootste collectie oud
heidkundige vondsten. Toont Leiden de materiële
cultuur van de oude wereld in een zo groot mogelijk
overzicht, Amsterdam is bescheidener van omvang
en stelt zich in haar verzamelbeleid ten doel de
onderlinge samenhang, van de verschillende be-
De leerlingen voerden 1000 vraagge
sprekken in de binnenstad en 1000 in de
winkelcentra. Ei- werd geënquêteerd op
verschillende punten en op diverse tijd
stippen. Volgens de Kweekschool voor
de Handel heeft hét onderzoek duidelijk
aangetoond, dat bij het zoeken naar op
lossingen van de knellende verkeerspro
blemen, winkelsluitingen en criminali
teit, te weinig rekening gehouden wordt
met de wensen van het publiek dat de
binnenstad al of niet bezoekt.
Fred Cahuzak: „De ondernemers
spreken altijd over de gouden tijd die
voorbij is én die weer terug moet komen.
Ze houden er geen rekening mee, dat dat
Publiek binnenstad is jong, komt
Vóór de vestiging aan de Oude Turfmarkt, tegen
over het Rokin, was de archeologische collectie van
de Universiteit van Amsterdam veertig jaar lang
„voorlopig” gehuisvest in een oud schoolgebouw
aan de Sarphatistraat. Het museum draagt de
naam van prof. dr. Allard Pierson, hoogleraar aan
A
De universiteit adviseert het gemeente
bestuur van Amsterdam een aktiever en
slagvaardiger beleid te voeren tegenover
de bedrijven die zouden willen verhui
zen. Er zou al in een vroeg stadium con
tact met het bedrijf gelegd moeten wor
den, waarbij de gemeente best het initia
tief mag nemen. Uit het onderzoek is
gebleken dat een gering aantal bedrijven
werkelijk met de gemeente gepraat heeft
over de problemen bij het eventueel blij
ven in de stad. De universiteit adviseert
het gemeentebestuur een centrale instan
tie in het leven te roepen die zich gaat
toeleggen op de promotie van Am
sterdam.
Van alle ondervraagden wil 62 percent
een autovrije binnenstad. Met dat gege
ven zou de gemeente aan de slag moeten.
Verrassend is dat de criminaliteit totaal
geen rol speelt bij de mensen. Het zou
best eens kunnen zijn dat de winkeliers
veel te lang vastgehouden hebben aan
het idee: het gaat zo slecht in de binnen- zieningen aan de rand van de stad te
maken bij tram- en bushalten worden
als zeer zinvol beschouwd.
Het besluit van de direc
tie in het centrum van de
hoofdstad te blijven is een
direct gevolg van de wel
willende houding van de
gemeente. Na jarenlang
touwtrekken heeft de Bij
enkorf voor driekwart mil
joen gulden een stuk grond
van de gemeente kunnen
kopen, noodzakelijk voor
de bouw van een parkeer
garage en uitbreiding van
het bestaande gebouw. Het
winkeloppervlak wordt
met 20 percent uitgebreid,
De universiteit ziet een aardig geldbedrag vrijko
men wanneer de suppoosten van het museum de
laan uitgestuurd worden en zonder dezen een mu
seum geopend houden is gelijk het binden van de
kat op het spek. Het Allard Pierson Museum dreigt
zijn publieksfunctie geheel of gedeeltelijk te verlie
zen en nog slechts toegankelijk te blijven voor
studenten kunstgeschiedenis, klassieke talen en ar
cheologie.
Dik twee jaar na de officiële opening van het
museum door prinses Beatrix lijken de aankoop
van het monumentale bouwwerk, waar eerst de
Nederlandsche Bank zetelde, en de verbouwing ten
bedrage van 9,5 miljoen gulden een farce. Dit is de
mening van het comité HAPO (Houdt het Allard
Pierson Museum Open), bestaande uit studenten en
hoogleraren. De universiteit mag zich dan wel eige-
roltrappen en ventilatie
worden verniewd en de 16
meter hoge parkeergarage
krijgt een capaciteit voor
500 auto’s. Voor de nieuw
bouw, in vier verdiepin
gen, en de parkeergarage
gaat de Beursstraat ver
dwijnen. In 1982 moet de
zaak klaar zijn. Het be
staande gebouw blijft in de
tussentijd normaal voor
publiek toegankelijk.
Zoals bijgaande teke
ning laat zien wordt de bui-
tenkant van het uit 1914
daterende Bijenkorf-ge-
bouw ongemoeid gelaten. I
ui
