In Poona gebeuren de vreemdste dingen
w
:1
i
11
jr
I
SI
r"
E
I
||J1
Probeer zekerheid in
je zelf te zoeken9
door Dorith Witte
Westerse walm
Geen houvast
Kronkelende slang
Controle
k
Sr
MS
v
om te ontdekken wat hier gaande is. Een
crazy world is de eerste indruk. Een
waanzinnig experiment dat nu al 80.000
volgelingen heeft „gepakt” en ruw ge
schat zo’n miljoen sympathisanten. De
succesformule van de meester Bhag-
wan is: een synthese te brengen tussen,
oost en west, met de nadruk op het
samengaan van lichaam en geest.
In de wirwar van stromingen, van me
ditatietechnieken en de wijze lessen van
verlichte meesters neemt de school van
de goeroe Shagwan Shree Rajneesh in
Poona (India) een bijna verslindende
plaats in. Sedert het ontstaan van zijn
ashram, nu vier jaar geleden, stromen
duizenden mensen uit de hele wereld,
ook horden Nederlanders, naar de India
se westkust (180 kilometer van Bombay)
Ze hadden me gewaarschuwd: of je gaat vrij snel door de knieën en knielt
neer voor de meester, in het oranje; of je keert je kreunend af van ergernis en
ellende, èn er is kans dat je weifelend, wat verward, afwachtend, blijft
opslurpen de kennis en energie die in die vier weken tijd (mijn tijd) toch wel
terdege tot je komt. Ik ben geen discipel (sannyasin) geworden. Maar toch, het
Bhagwan-effect is niet ongemerkt aan mijn ziel voorbijgegaan. Wat heeft de
meester mij geleerd? Dat vragen ze dan, de mensen. Wat heb je eraan
gehad? Wat heeft het je gedaan?
Verwarring maakt zich van mij meester. Verwarring, omdat de voeding van
de geest in die korte tijd nogal overdadig is geweest. De vertering gaat
langzaam. Alleen wanneer ik de brui geef aan het brein, niet wil beoordelen,
veroordelen, analyseren, ervaar ik momenten van bevrijding en een soepele
aanvaarding van wat er ook gebeurt.
1
-
Kr
g i
1
De macht
van
de Goeroe
De Indiase goeroe: ,Geen zekerheden in dit leven’
j
s!
Uitleven in de soeffie-dans
I.
J
rf
9
-i
„Incredible, wat hier is gebeurd”, al
dus Somendra, die mij later liefdevol
omarmde met de woorden: „Je wist toch
dat wij elkaar kenden.” Als afsluiting
van de sessie: „vrij” dansen op het ma
tras; ik bewoog mij als een kronkelende
slang. Terwijl volgens de leider, daar
vóór slechts de helft van het lichaam
functioneerde. Wat doet Somendra? Hij
heeft de speciale gave om psychische
blokkades van jaren her via een fysiek
ingrijpen, druk op bepaalde lichaamsde
len, te laten loskomen als een vuilspu-
wende berg naar buiten te laten komen.
Ik voelde me wonderbaarlijk relaxed en
nog steeds, na twee maanden terug uit
Poona, voel ik dat er iets van mij is
afgevallen.
Wat is er verder te doen in de ashram?
Je hoeft helemaal niks. Het belangrijk
ste is er te zijn; leven in het hier en nu.
Maar als je wilt, en graag zelfs, is er een
heel programma voor je samengesteld.
Het meditatiekamp bijvoorbeeld, waar
aan iedereen kan meedoen, omvat vele
soorten van zowel stille als actieve medi
taties: de kundalinie, dynamic meditati
on, soeffi-dansen, Tai sji en vele andere.
Het zou te ver voeren er dieper op in te
gaan.
Wat een gedoe allemaal: pesterijen,
autoritair optreden, vervelende gezich
ten, heb ik vaak knorrig bij mezelf ge
dacht. Nee, zo leuk is het daar allemaal
niet in die ahsram. Er zijn momenten dat
je je er totaal verloren voelt. En dat komt
mede door het feit dat iedereen alleen
maar aardig is als hij of zij daar zin in
heeft. Echt zijn, dat is de leus in deze
.groene weide. Wat had ik de pest in toen
ik voor de derde maal werd terugges
tuurd, nadat ik op „audiëntie” zou gaan
bij Bhagwan (Darshan heet dat). Je zit
dan in een groepje van zo’n 30 mensen
bij elkaar. Ik had een oranje jurk ge
kocht die ik eerst geacht werd te wassen,
omdat er een geurtje van nieuwigheid
aan zou kunnen zitten. Ik heb me gedou-
ched een half uur vóór de aanvang ’s a-
vonds, mijn haar gewassen met reukloze
shampoo. Bij het hek, dat toegang geeft
tot het dominein van de heer, werd ik
innig besnuffeld door weer die twee da-
mesneuzen. Mis. Terug.
ar-
ko-
87.
:>or
an-
en,
rik-
en
Ben
iet
len
ar-
ael
iui-
ind
*nt,
ra-
be-
eid
de
es-
ne-
>ok
or-
cen
ne-
het
zal
het
ligt
iel.
en.
hr.
Ben
en
na-
be-
ak-
het
iel.
de
586
ran
nia
en
de
ge-
rk.
en
len
er-
aat
Een lange oranje doek bracht uitkomt.
Die werd om mijn hoofd gedrapeerd.
Opnieuw naar de neuzen. Een hoofd
schuddend nee. De westerse „walm” wil
de niet wijken. Ik heb gevloekt en gezwo
ren elke nieuwe poging om bij Bhagwan
op bezoek te gaan nu maar achterwege
te laten. Het is er uiteindelijk toch van
gekomen. Helemaal vooraan zat ik te
genover de meester. Wat indruk maakte,
was zijn innemende gezicht, ascetische
gelaatstrekken. Warme, bruine ogen,
waarin een fijne tinteling die op humor
zou kunnen duiden. Zijn optreden, zijn
verfijnde gebaren deden me denken aan
sinterklaas, die op die ene avond steeds
in zijn rol blijft. En vol goedheid
Wat zijn dat nou voor mensen die naar
Poona gaan en zich in het oranje steken?
„Heel wat briljante mensen zijn er bij”,
zegt een van de sannyasins. „Mensen die
juist door hun begaafdheid of andersge
aardheid niet in de maatschappij pas
sen. Je zou hier drié groepen kunnen
onderscheiden: intellectuelen, kunste
naars en randfiguren”.
I
Dan schieten mij de woorden te bin
nen van Bhagwan tijdens zijn lezingen
(elke ochtend van 8 tot 10 uur), waarin
hij onder meer zegt: „De mens is goed
zoals hij is. Veel energie wordt verspild
in het vechten met jezelf, jezelf willen
veranderen. Wees zoals je bent, mèt je
tekortkomingen. Die zijn een deel van
jou. Het enige dat telt is inzicht, bewust
wording. Agressie, jaloezie, ongeduld,
onderdruk die gevoelens niet. Laat ze
gaan. Maar wees je ervan bewust. Alleen
dan is er kans op geleidelijke verande
ring.”
En een ander citaat van de leermees
ter: „Verwacht geen zekerheden in het
leven. Alles is onzeker. Probeer de ze
kerheid in jezelf te zoeken. Laat je stem
ming niet afhangen van uiterlijke om
standigheden. Vind houvast van bin
nen.” Nog een: „Geen gehoorzaamheid
zonder bewustheid. Wéét waarom je iets
doet of nalaat. Doe het niet klakkeloos
vanuit conditionering; omdat je het al
tijd zo hebt gedaan, of omdat het zo
hoort.”
Sex en agressie. De topic in verhalen
over Poona. Wat ik ervan heb begrepen,
is het heel anders dan wat tot nu toe in
de pers zwart op wit is gekomen („Bhag
wan de sex-goeroe”). Zeker, in Poona is
een uitlaatklep voor mensen met onder
drukte seksuele gevoelens èn voor hen
die al jaren rondlopen met een agressie
die nooit tot ontlading is gekomen. De
deksel zit op de pot, waarbinnen deze
driften zijn samengeperst. In Poona mag
de deksel van de pot.
De stelling van Bhagwan: „Eerst wan
neer de twee belangrijkste energieën,
agressie en sex, naar boven zijn geko
men, kan er sprake zijn van een nieuw
geboren worden. Van daaruit ontstaat
een heel ander verlangen. Niet meer
naar sex öm de sex, maar om het bele
ven van een veel diepere waarde.”
Opmerkelijk is dat veel aanhangers
yan Bhagwan tot hun eigen verbazing
ervaren, dat hun soms hevige potentie is
teruggelopen, en soms zelfs heeft plaats
gemaakt voor iets dat met sex niets meer
heeft te maken; voornamelijk met teder
heid en warmte.
bent en wat je zou moeten doen. Advies:
doe mee aan twee groepen. De eerste
was de „intensive enlightment”. Een
pretje was het niet. Er waren momenten
dat ik onze groep (70) vergeleek met
gevangenen in een kamp, Een uiterst
strenge discipline, waarbij drie dagen
lang alles draaide om één vraag: vertel
mij wie je bent (18 uur per dag). Op
kussens gezeten tegenover elkaar, liefst
nog kaarsrecht ook, was er steeds die
ene vraag. Zelfs tijdens het eten en de
wandeling, het wassen en het plassen
was het zaak, steeds naar binnen ge
keerd, je die vraag te stellen: wie ben ik.
Enkele details: weinig slaap, bijna
geen suikergebruik (om de psychische
weerstand te verminderen) weinig en
licht eten, niet met elkaar praten, samen
onder de douche, alles doen wat wordt
gezegd, niet stiekem wat tussendoor,
eten, niet observeren. Alleen jij, jij, jij,
die is belangrijk. En wie ben ik nou
eigenlijk wel? Ik weet het nog steeds
niet. Alleen de laatste dag, het laatste
uur, kwam de spanning bij mij tot zo’n
hoogtepunt dat ik losbarstte in een kor
te, maar tomeloze razernij. Waarbij er
heel wat naar buiten kwam. En ook
daarna nog. Want vervolgens werd ik
ziek, een week lang hoge koorts. „Dat
hoort erbij”, klonk het bemoedigend.
„Na zo’n katharsis gaat ook je fysiek
meespelen.” Trouwens, men ^egt dat de
energie van Bhagwan, zo vlak in de
buurt, eveneens haar sporen nalaat.
Een chirurgische ingreep noemt de
Indiase goeroe de behandeling in zijn
ahsram. In sommige therapiegroepen
gaat het er inderdaad hardhandig aan
toe. Zoals bij de encounter en de primal-
groepen. Wie zijn oor goed te luisteren
legt, hoort in de loop van de dag herhaal
delijk krijsende geluiden, gegil, geroep
en scheldpartijen. De emotie komt los,
de agressie, seksuele driften. Ik kwam in
de zogenoemde Leela-groep terecht. Een
therapie van vijf dagen in een ruimte
met 18 dikke matrassen, een groot
schuimrubber dek op de grond.
En daar gebeurde het, het proces, dat,
Pas wanneer het egö is afgelegd, ont
staat het bewustzijn, dat eeuwig, tijdloos
en onsterfelijk is.”
Abracedabra? Verwacht niet dat je
het allemaal begrijpt. Het belangrijkste
dat in de ashram van Poona telt, is: to
surrender, je overgeven aan de meester.
En naar verluidt, hoef je daarvoor nau
welijks een beslissing te nemen. Het
overkomt je gewoon. Opeens weet je
heel zeker: ik doe het. Geen twijfel mo
gelijk. Blijven de sannyasins hun mees
ter trouw?
Enkelen geven na verloop van tijd hun
mala (houten ketting met foto van Bhag
wan) terug. Zoals een vrouw uit Zwitser
land, die van plan was enkele maanden
te blijven. Na anderhalve week al leek zij
zeer bedrukt (strijd van binnen) en op
een ochtend trof ik haar in stralende
stemming. „Ik ben bevrijd, bevrijd van
Bhagwan. Ik heb het gevoel dat ik hem
niet meer nodig heb. Die mala hoef ik
niet meer en morden ga ik weg.”
Zoveel mensen, zoveel gezichten, zo
veel stemmingen, zoveel achtergronden
en nationaliteiten. Elke dag zit je met ie
mand anders aan tafel. Eten in de tuin
op houten krukjes, ’s avonds met kaars
licht erbij. Eten uit de vegetarische keu
ken (zelfbediening) met als verwennerij
een keuze uit vele soorten gebak, koeken
en cakes. Geen alcohol, geen drugs.
Met ijver werpt iedereen zich
ook op de groeiprocessen. In de ahsram
vindt een scala van therapieën plaats:
rebirthing, encounter, leela, Tao, gestalt,
let go, hypnotherapie en zazen, om maar
eens een greep te doen. De prijzen verge
leken met Nederland verschillen nogal.
Voor de primal-therapie bijvoorbeeld
betaalt men bij ons ƒ4500 (individuele
behandeling). In Poona kost de therapie
ƒ300 (groepsproces).
Ik mocht ook meedoen. Vlak vóór
mijn vertrek naar India had ik Bhagwan
een brief geschreven met foto erbij. Vol
gens de verhalen houdt hij zich enkele
minuten met die brief en foto van jou
bezig en dan weet hij zo ongeveer wie jij
wi
x X
Mensen met sociale tics en creatieve
uitspattingen, met een grote mate van
vrijheidsdrang. En dat is nu juist het
inconsequente in het totaalgebeuren.
Bhagwan predikt volledige acceptatie
van jezelf, een totaal vrij laten stromen
van alles dat in je opkomt, onbeperkt.
Daar tegenover heerst er in de ahsram
een ijzeren discipline. Van inspraak is
nauwelijks sprake. Nou vraag ik je.
Overigens is het niet uitgesloten dat er
binnen niet al te lange tijd aan de activi
teiten een eind komt. Bhagwan Shree
Rajneesh heeft namelijk het plan zijn
ahsram op grote schaal uit te breiden. Er
zal onder meer een universiteit komen.
De Indiase autoriteiten zijn daar fel te
gen, zoals zij überhaupt de activiteiten
van de goeroe allesbehalve kunnen
waarderen. Hoe durft hij bijvoorbeeld
zó om te springen met sex. Een schande
voor de image van India, waar zelfs al
een kus uit de film wordt gesneden.
Verzet dus alom, en vandaar de geruch
ten dat Bhagwan zijn vleugels wellicht
elders gaat uitslaan, met name in Euro
pa. Het is maar dat u het vast weet.
Misschien bespaart het u een kostbare
ticket.
Teder en warm; er wordt wat afge
knuffeld, omarmd, gezoend (vaak op de
wang) en bij elkaar op schoot gezeten, de
godganse dag door, daar in die ashram,
waar je binnenkomt via een houten
poort. Het terrein is uitgestrekt en ligt in
een luxe buitenwijk van Poona, met veel
palmbomen en bougainvillestruiken. Er
is onder meer een weverij, een drukke-
rij, een meubelmakerij, een kwekerij en
een speciale vertaalafdeling.
Op de paden van asfalt is een constan
te beweging van langzaam voortschrij
dende mensen in het oranje (oranje als
teken van volledige overgave). Wat doen
zij daar? Wat lopen zij daar? „Wij zijn
bezig ons ego te verliezen”, vertelde een
45-jarige journalist van het Duitse week
blad Der Stern. En hij Waarschuwde:
„Vooral journalisten moeten hier oppas
sen. Je gaat zó voor de bijl. Het vorig
jaar kwam ik hier voor een reportage.
Opeens gebeurde het met me. Ik werd
sannyasin, heb me helemaal aan Bhag
wan overgeleverd en mijn baan opge
zegd. Ik weet nu pas wat voor een waan
zinnige wereld ik achter me heb ge
laten.”
Aan de ingang strenge controle op
lichaamsgeuren èn lekkere luchtjes.
Twee damesneuzen besnuffelen je van
Wie enig houvast hoopt te vinden in de
denkbeelden van Bhagwan komt er be
kaaid vanaf. Want hij spreekt zichzelf
meer dan eens tegen. „Dat komt”, zegt
de meester, „omdat mijn uitspraken
worden opgevangen door mensen met
verschillende soorten van bewustzijn.
Wanneer het bewustzijn van iemand
groeit, zal ik op een andere manier op
deze persoon moeten reageren en dat
houdt in dat ik zal moeten weerleggen
wat ik vroeger heb gezegd.”
Er wordt veel gezegd, maar voorals
nog lang niet alles van begrepen. „Dat
komt pas op de lange duur”, verzekeren
de naaste medewerkers van Bhagwan,
zijn toegewijde discipelen, van wie er
zo’n 400 in en om de ashram wonen
(circa 30 Nederlanders). Zij werken 365
dagen per jaar, acht uur per dag, inclu
sief zon- en feestdagen. Kost en inwo
ning vrij. Een klein zakgeld. In de toilet
ten, veel te klein voor de groeiende
stroom van bezoekers, word ik opnieuw
geconfronteerd met de uitspraak: „We
zijn hier bezig ons ego te verliezen.”
Het is een professor in de filosofie uit
Italië, die nu a» maanden lang als taak
heeft de wc’s te reinigen. Hij wordt ver
gezeld door een collega-prof, een socio
loog en eèn maatschappelijk werkster.
Volgens hef wc-team is het schoonhou
den van de toiletten het fijnste werk in
de ashram. „Je krijgt er een enorme kick
van.” Maar waaróm nou toch dat ego
verliezen? Het antwoord: „Ego heeft
niets te maken met ons werkelijke zijn.
hoofd tot borsthoogte. Wie blijk geeft
zich niet te hebben gewassen met reuklo
ze shampoo en zeep, wordt onverbidde
lijk teruggestuurd. Verklaring: de mees
ter is astma-patiënt. Hij kan geen enkele
geur verdragen. Ook geen wollen pluis
jes. Men hoede zich dus voor het dragen
van wollen kleding. Een absoluut verbod
tijdens de lezingen is verder: niet hoes
ten, zelfs niet kuchen. Men make geen
enkel geluid. Wordt er toch een'kuchje of
onderdrukte hoest vernomen, dan staan
in een kleine cirkel „bewakers” onmid
dellijk klaar om je de laan (hal) uit te
sturen.
Vlak vóór de lezing, het kan nog nét, is
het een gehoest en geproest. Daarna
wordt het doodstil. Want Bhagwan is in
aantocht. Elke ochtend rijdt hij in zijn
gele Mercedes, niet meer dan een halve
minuut gaans, naar de Boeddha-hal. Het
portier wordt dichtgeklapt en daar staat
hij, lang en licht voor ons, in wit gewaad.
Buigend, met gevouwen handen, van
Oost naar West en dan naar voren.
De goeroe spreekt twee uur lang onaf
gebroken, imnproviserend, over de
meest uiteenlopende onderwerpen: reli
gie en politiek, huwelijk en homofilie,
liefde en ontrouw, sex en agressie, heili
gen en zondaars, pausen en monniken,
filosofen en schriftgeleerden. Wat trèft,
is dat de Indiase wijsgeer blijk geeft een
intensieve studie te hebben gemaakt van
de westerse filosofie en psychologie (vol
gens de berichten heeft hij een biblio
theek van 35.000 boeken uit de hele we
reld). Bhagwan brengt dus niet alleen
Oosterse wijsheid. Hij probeert tot een
integratie te komen van Oost en West.
Wie is deze Bhagwan Shree Rajneesh?
Men zegt dat hij op zijn 21ste werd
verlicht (wat is dat?). Hij is professor in
de filosofie en gaf negen jaar colleges.
Als mysticus wordt hij wel vergeleken
met mensen als Krishnaumurti, Gurd-
jieff en Ouspensky. Zelf noemt hij zich
een rebel. Hij schopt tegen heel wat
schenen, veegt de vloer aan met monni
ken, priesters én politici en deinst er niet
voor terug waarden van eeuwen her
omver te werpen en in een nieuw dag
licht te stellen.
althans bij mij langzaam op gang kwam,
maar uiteindelijk tot een climax voerde.
Een gezelschap van negen mannen en
negen vrouwen. Leeftijd 25 tot 45 jaar,
onder andere een jonge arts, een typiste,
een leraar Duits, een boekhouder, een
advocaat en twee journalisten. Ik was de
enige niet-sannyasin; wèl in het oranje,
maar zonder mala. Ik had meteen het
gevoel, dat steekt, en nam een afwach
tende houding aan. Zittend, steeds in
dezelfde hoek, observerend met stijgen
de verbazing wat ik daar zag gebeuren.
Een naam wordt opgeroepen: „Nira-
kar, sta op, doe je kleren uit.” Bedaard,
maar onverbiddelijk klinkt de stem van
de leider, Somendra, een Engelse thera
peut met bijna griezelig aandoende the
rapeutische gaven. Want ieder die naakt
voor hem staat, brnegt hij na enkele
minuten tot een schokken van het li
chaam, vervolgens een jammerlijk ge
weeklaag, huilen, schreeuwen, gillen,
kronkelen op de grond.
Tweeënhalve dag waren er voorbijge
gaan en bijna iedereen was aan de
„beurt” geweest. Ik voelde een groeiend
isolement. Niet horend bij de groep, al
leen maar observerend, niet meedoen.
Ook niet meedoen aan het gefriemel aan
elkaar. Aan benen, tenen, borst en wat
voor handen is, naast je op de grond.
Een groeiend isolement dus -en een prop
in mijn keel. Het gevoel ook dat die
Somendra mij niet mocht. „The dutch
lady, suspicious as she is”, had hij zich
laten ontvallen.
Maar toen kwam dat moment. Het
woord werd tot mij gericht. Na een lange
stilte, waarin iedereen zich afvroeg: wie
moet er nu op de mat, hoorde ik mijn
naam. „How is life?” Een dringende be
hoefte kwam in mij om te zeggen wat ik
op dat moment voelde. Keihard en koud
ten opzichtq van iedereen en vooral ten
aanzien van mannen. En dat zei ik.
„Out of your clothes”. Ik deed het,
maar al te graag, bereid er nu óók in te
stappen. Naakt stond ik in het midden,
de kring om mij heen èn die blikken van
Somendra
Hij vroeg: „Zou je nu willen vrijen,
met mij? Antwoord: „Ik heb geen len
zen in”. Gelach. „Heb je die daarvoor
nodig?” „Ja, ik heb het nodig ogen te
zien, met alleen een lichaam.” Volgende
vraag: „Is iemand geïnteresseerd in T.?”
Geen reactie. Duf kijken, allemaal. So
mendra: „Je ziet, niemand is in jou geïn
teresseerd, en daarna fel: „Maar je tóónt
ook niks. Tweeëneenhalve dag heb je
hier gezeten, zonder enige emotie, steeds
op een afstand. Bevel: Kijk nu iedereen
om de beurt aan.”
Kijkend in zoveel paren ogen, koel, zij
en ik. Verslagen voelde ik mij en ik
besloot me ook niet anders te gedragen.
Terug in de ogen van Somendra die mij
bijna gebiologeerd van top tot teen be
keek en me vervolgens, op een afstand
van anderhalve meter, tot hevig hijgen
bracht. Iemand ving mij op toen ik
machteloos op de grond viel. Wat daarna
gebeurde, weet ik voor een groot deel
van een verslag. Wel voel ik nog de
hevigheid van een plotseling opkomend
jarenlang weggedrukt verdriet, dat zich
uitte in schokken, huilen en snikken.
Vervolgens weer de stem van Somen
dra: „Open nu je ogen”, Vlak bij mijn
gezicht tot aan mijn voeten zag ik de
hoofden van de groep. Hun ogen keken
mij aan met zo’n intense liefde, dat ik de
overgang bijna niet aankon en riep: „Ik
voel me verlegen.”
Vóór ik het wist, voelde ik lichamen op
me, naakt, van vrouwen en mannen, die
mij streelden, omhelsden, mij zachtjes
kusten, terwijl inmiddels een stuk lieflij
ke muziek de ruimte volgoot en de bewe
gingen begeleidde van mensen in en op
en onder elkaar. Toen het geluid op
hield, kreeg ik een onbedaarlijke lach
bui met gierende uithalen. Het werkte
aanstekelijk.
1&' c-
Alvorens tot de lezing van de Bhagwan te worden toegelaten wordt men besnuffeld door twee
dames op alle soorten geurtjes
