Ovaties in Carré voor herenigde Britse groep; Manzanera onderscheidt zich
NTB eist aandeel
Pianist Pascal Devoyon
aan partituur gebonden
bij afsluiten cao
orkestmusici
I'
nub/paarbonl
Stagnatie boekverkoop niet van
invloed op aantal uitgevers
uS
2000 jaar ellende
met Christendom”
Feestavond rond
i;
I
„Unie van wasvrouwen”
tegen oorlogsgeweld
l
II
R
Bread and Puppet met wereldpremière
Nuchter spel Fransman in Amsterdams recital
Simon Carmiggelt en Peter van Straaten maakten Boekenweekgeschenk
HMuAzt nederiand
eenbonkvondezetijd
n
MHHl
■MMI
12
13
KUNST
MAART
19 7 9
DINSDAG
6
12
5*
AMSTERDAM. We schrijven 1979 en hoewel
de jaren tachtig dus nog moeten aanvangen, is de
grootste dosis nostalgie weggelegd voor een groep
die juist als een Phoenix uit haar eigen as is
herrezen. De gevoelens van sympathie en bewonde
ring die velen voor Roxy Music koesteren, laten
zich goed verstaan. Bowie, Zappa, Rundgren, Cos
tello en nog een tiental anderen mogen dan hun
stempel onmiskenbaar op de muziek van de jaren
zeventig hebben gedrukt, geen groep heeft zozeer
tot de verbeelding gesproken als Roxy. Dat kwam
omdat nooit eerder imago en lading van een artis-
tiek-muzikale koers zozeer bij elkaar aansloten.
Bryan Ferry en de zijnen bezaten een wonderlijk-
zeldzame combinatie van smaak, muzikaliteit, ap
peal en poëzie.
I
O
Als je vóór 1 april
Je betaalt premie voor de verzekering van je brommer. Je betaalt kontributie
voor de sportclub. Je krijgt zakgeld. Je hebt een krantenwijk. En ga zo maar door.
Voor al die ontvangsten en uitgaven is ’t handig een bankrekening te hebben.
D’fis zelfs een speciale bankrekening voor jou. De Piek-Fijn rekening.
Voor mensen van 11 tot 18 jaar. Waarbij je naast een hoge rente, van je 11e tot en
met je 16e jaar ook nog eens °en premie van 5% krijgt over de eerste 480 gulden
die je per jaar spaart.
Da’s mooi meegenomen! Bovendien krijg je van elke geld
handeling een dagafschrift thuis, zodat je altijd precies kunt
zien, hoe ’t ervoor staat met je Piek-Fiji rekening.
Informeer bij een van onze 63 kantoren naar de
mogelijkheden van de Piek-Fijn-rekeningTot straks.
Roxy Music overwint alle twijfel
i
JOHN OOMKES
kratiese frustraten, Papen en religieuze
I fanaten”.
JOHAN VAN KEMPEN
(ADVERTENTIE)
I
AMSTERDAM. Dat de 26-jarige
•Franse pianist Pascal Devoyon op het
gebied van de virtuositeit heel wat aan
kan, heeft hij de afgelopen jaren op het
podium van het Amsterdams Concertge
bouw al laten merken in optredens met
orkest. En het hoge technische niveau dat
deze musicus de laatste keer (in 1977) op
een VARA-matinee in een, overigens neu
trale en wat vlakke, vertolking van Ra
vels linkerhandsconcert toonde, was ook
eigenlijk wel te verwachten, gezien de
diverse prijzen die Devoyon op belangrij
ke internationale concoursen onder
andere het Tsjaikovski Concours in Mos
kou heeft gewonnen.
En ook nu deze pianist zich maandag
avond in een solorecital in de Kleine Zaal
liet horen, bleek hem wat dat betreft weer
geen zee te hoog te gaan. Zijn volkomen
zeker weggehamerde weergave van de
Handelvariaties van Brahms lieten daar
over geen twijfel bestaan. Vrijwel alle
noten passeren dan bewust afgewogen de
revue, zodanig dat het grafische beeld uit
de partituur duidelijker dan ooit in tijd en
ruimte wordt geprojecteerd.
De tijd heelt echter alle wonden, zo zegt
men. Daar komt nog bij dat de solover-
richtingen van Ferry met uitzondering
van zijn eerlijke en autobiografische The
Bride stripped bare de proef op de som
niet konden weerstaan, dat gitarist Phil
Manzanera weinig fortuinlijk was met
zijn 801-project en saxofonist Mackay
voortdurend het spoor kwijt was getuige
zijn bemoeienissen met de goedkope Rock
Follies-tv-shows en zijn fonografisch ver
slag van een China-reis (Resolving Con
tradictions).
De plotselinge reünie van Roxy Music
mag dan door Ferry niet als zodanig wor
den gezien „We hebben een adempauze
gehad om nieuwe krachten te kunnen
verzamelen; dat was eigenlijk al na het
Voor de vele fans die de Britse groep
telt, gelden de laatste drie jaar als ver
bruid. Weliswaar begrijpt een ieder dat
de onderlinge verhoudingen tussen Ferry
en met name Andy Mackay en toetsen
man Eddie Jobson ernstig waren ver
stoord en dat Bryan zich al geruime tijd
ernstig miskend voelde omdat zijn aan
deel in de zaak nogal werd afgezwakt in
de media.
Het is zelfs zo, dat in een voor de pauze
gespeelde sonate KV 311 in D, van Mozart,
alle tonen als droge rijstkorrels uit de
vleugel tevoorschijn lijken te komen,
soms alsof ze worden afgeschoten uit een
mitrailleur. Overdreven gesteld natuur
lijk. Want al onthoudt hij zo’n midden
deel dan werkelijk alle zangerigheid
Devoyon houdt zich in beginsel toch heel
precies aan de aanwijzingen in de parti
tuur, ook wat de dynamische nuances
aangaat, al is het uitgangspunt altijd te
volumineus.
Bryan Ferry als
agressieve „he-man",
(foto Lex van Flossen)
De lucht klaart daarna gelukkig snel op.
Mackay trekt het klassieke A Song for
Europe met afwisselend goedgeplaatste
piano-akkoorden en een jammerende sax-
solo uit het grauw, waarna de band aan
eenheid wint in het agressieve Trash, Mo
ther of Pearl en het kwetsbare Stills falls
the Rain. Meer recent materiaal volgt.
Ain’t that so wordt door Ferry met veel
gevoel voor soul gezongen, waaraan het
staccato van Manzanera alleen maar ve
nijn toevoegt. Juist die bescheiden gitarist
eist in de loop van de avond steeds meer
aandacht voor zich op met wonderlijk
grillige soli die een enorme lading verle
nen aan het in de regel symfonische
geluid.
Op het podium van Carré krijgt de
herrezen glorie een nuchter aanzien. Een
granieten decor, waarin een monumenta
le trap en vele meters hoge stalagmieten
starre getuigen zijn van een stroef begin
van het concert, zorgt daarvoor. Manzane
ra staat links voor, Ferry eist de centrale
positie op en Mackay houdt zich uiterst
rechts op. Op de tweede lijn opereren
toetsenman Dave Skinner, drummer Paul
Thompson en bassist Gary Tibbs. De uit
de laatste twee samengestelde ritmesectie
produceert aanvankelijk een zo stugge
backbeat dat de gelaagde sax-orgel-gi-
taar-partijen het er in het openingsnum
mer Manifesto tegen af moeten leggen.
Tot overmaat van ramp zingt Ferry met
een geëxalteerde stem vals.
Met name Ferry en Mackay hebben aan
het einde van het concert al hun ambtena
renmaniertjes afgelegd, de jasjes uitge
trokken en bewegen zich soepeltjes over
het plankier. Een „duck-walk” a la Chuck
Berry van Mackay is tenslotte het sein
voor algehele feestvreugde. Een dol en
thousiaste zaal dwingt tenslotte een dub
bele toegift af. Nostalgie of niet, het is
zalig om Virginia Plain en Do the Strand
weer eens te horen.
festo dan wat zoek. Opvallend op de plaat
is de meer prominente positie van Phil
Manzanera, de gitarist die zich ondanks
zijn onloochenbare inbreng vroeger veel
minder liet gelden dan Jobson, diens voor
ganger Brian Eno en Mackay.
Wat nu houdt de Nederlander van het
boek af? Dat zijn de bestedingen in de
vrijetijdsector. Met name de vakanties,
verder weg gelegen reisbestemmingen en
de aankoop van duurdere voorzieningen
ten behoeve van die vrije tijd.
Ondanks die stagnatie weten uitgeverij
en boekhandel qua assortiment en aantal
verkrijgbare uitgaven goed stand te hou
den. Eind 1978 telde Nederland 1880 er
kende boekverkopers en 491 erkende
boekuitgevers, terwijl die cijfers eind 1977
toch iets lager waren.
Niettemin komt er, uiteraard, weer een
Boekenweek. Dat wordt dit jaar de 44e,
die op 29 maart geopend wordt en duurt
tot en met 7 april. Het thema is deze keer
„Boeken aan Banden”. De titel van het
Boekenweekgeschenk, geschreven door
Simon Carmiggelt en geïllustreerd door
Peter van Straaten, luidt deze keer „Mooi
Kado”. De (record)oplage bedraagt dit
keer maar liefst 370 duizend exemplaren.
De opening van de Boekenweek heeft
deze keer in Den Haag plaats. De CPNB-
prijs wordt deze keer toegekend aan het
kwartaalschrift De Engelbewaarder uit
Amsterdam, Dick Bruna ontwierp na
een afwezigheid van enkele jaren weer
een boekenaffiche. Van 30 maart tot en
met 1 april heeft op het Centraal Station
in Den Haag weer een eigen boekenmarkt
plaats onder de titel „Eindstation Boeken
markt”.
staan afgedrukt de Top-Tien buitenlandse
citaten, de Top-Vijf Nederlandse citaten
na 1900, de Top-Vijf Nederlandse citaten
van vóór 1900, beroemde citaten die altijd
fout worden aangehaald, spreekwoorde
lijk geworden Nederlandse boektitels, be
faamde eerste zinnen van buitenlandse
boeken, spreekwoordelijk geworden bui
tenlandse boektitels, sportcitaten, be
faamde eerste zinnen van Nederlandse
boeken en Hollands Glorie.
De Boekenweekeditie van het informa
tieblad De Boekenmolen zal ditmaal ver
schijnen in een oplage van 1,25 miljoen
exemplaren. De gids bevat titelinformatie
over ongeveer 300 nieuwe boeken.
uitbrengen van Country Life in 1974 nodig
geweest” het neemt niet weg dat de
concerten die de formatie deze maand in
heel Europa geeft gemengde gevoelens
oproepen. Scepsis staat daarbij schouder
aan schouder met een vage hoop dat alles
in het reine zal komen, zodra Ferry, Mac
kay en Manzanera maar op één podium
staan. Toch hing de nostalgie als een
zwaard van Damocles boven de concerten
die Roxy dezer dagen in ons land maan
dagavond twee, lang van tevoren uitver
kochte shows in Carré geeft.
Ik moet zeggen dat het meest recente
resultaat van de hernieuwde samenwer
king van de Roxy-leden, het album Mani
festo, aanvankelijk voedsel gaf aan die
twijfel. Maar bij herhaalde beluistering
van de produktie groeide toch de overtui
ging dat de reünie van Roxy wel degelijk
aanleiding kan zijn tot nieuwe, grootse
wapenfeiten, ook al is de balans op Mani-
Voor Rijk de Gooyer, onlangs ontslagen uit het ziekenhuis na en ingrijpende oogoperatie, was er
gisteren een bijzondere uitgave van het Boekenweekgeschenk Mooi Kado dat teksten bevat van
Simon Carmiggelt (rechts) en Peter van Straaten (links).
Pascal Devoyon houdt zich zelfs zo na
drukkelijk ponerend aan het genoteerde,
dat geen enkele passage de kans krijgt om
te verdromen. En zou een stuk als „Clair
de Lune” uit de door hem ter opening van
het programma gespeelde Suite Berga-
masque het niet juist van die verdroomde
atmosfeer moeten hebben? Zoals Devoy
on dan zo’n laatste toon neerzet! Nuchter
der kan het niet. Toch klopt alles. Behalve
het hart.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Een keur van arties
ten, schrijvers, politici, journalisten, the
atermensen en programmamakers uit de
radio en tv-wereld verleent zijn mede
werking aan een „feestavond ter gelegen
heid van 2000 jaar ellende met het Chris
tendom en de Christelijke politiek”, die
op vrijdagavond 16 maart plaatsheeft in
het Amsterdamse centrum Paradiso. Het
programma op deze avond begint om 21
uur.
Medewerkenden aan deze „feestavond”
zijn David van Ooijen, Bram Vermeulen,
Freek de Jonge, Jef Rademakers, Hans
Plomp, Mignon van Ingen, Erika Dedins-
ky, Henk Hofland, Astrid Roemer, Gerrit
Komrij, Fred van der Spek, Anton Con-
standse, Martin van Amerongen, Hein van
Wijk, Constant Meijers, Hans Dorrestein,
Pieter Niewint, Ivo de Wijs, Jango Ed
wards, Ischa Meijer, Peter Schat, Fons
Jansen, Simon Vinkenoog, Mensje van
Keulen, Lucas van der Land, Gerben Hel-
linga, Leo Jacobs en Aad Kosto.
In een persbericht vermelden zij dat
„het in deze tijd van reaktie en restauratie
van Kohmeiny, de Paus en Anita Bryant
hoof tijd is om onze stem te laten horen.”
De groep verzet zich tegen wat zij betutte
ling en onderdrukking noemt van „phallo-
1
Stronger throug the Years wordt door
Mackay op hobo prachtig verbonden met
het oude Ladytron, waarna de scepsis
helemaal overwonnen wordt in In Every
Dreamhome a Heartache, waarin de
break van Thompson een gierende gitaar
solo van Manzanera inluidt. Out of the
Blue en Casanova blijken daarna in een
nieuw jasje gestoken. Funky basflageolet
ten van Tibbs en stevige fills van Thomp
son verhogen het reliëf. Perfekt is vervol
gens de timing in Love is the Drug, waarin
Ferry zich als een agressieve „he-man”
laat gelden. Uit volle borst wordt meege
zongen, de eerste dansers wagen zich op
het middenpad. Met snel up-tempowerk in
Editions of You en Pyjamarama wordt
Carré tenslotte minutenlange ovaties af
gedwongen.
„Mooi Kado”, het Boekenweekgeschenk
van deze keer, bevat een bloemlezing van
Carmiggelts nooit eerder gepubliceerde
aandeel in de correspondentie met Gerard
Reve, persoonlijke herinneringen aan A.
Roland Holst, het laatste blaadje dat Her
man Heijermans ooit volschreef en gege
vens over Willem Elsschots schermutse
lingen met de Duitse censuur van Goeb
bels. Bij besteding van 17,50 gulden aan
boeken is het Boekenweekgeschenk
gratis.
Gezien de grote belangstelling zijn in
navolging van vorig jaar weer een aantal
boekenweektassen (literatuur in verpak
kingsmateriaal) te krijgen. Op deze tassen
(Vanavond treedt Roxy Music nog in
het Haags Congresgebouw op, beide
shows zijn ook daar uitverkocht)
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Het gaat op het ogen
blik slecht met het Nederlandse boek. Er
is een onmiskenbare stagnatie in de ver
koop. Het aantal verkochte boeken
schommelt sinds 1974 rond de 34 miljoen.
Het afgelopen jaar onderscheidde zich
echter in ongunstige zin met een totaal
van 32,8 miljoen verkochte boeken. De
waarde hiervan was gelijk aan die in
1977, namelijk rond 600 miljoen gulden,
wat inhoudt dat de gemiddelde prijs per
boek van 17,45 gulden in 1978 gestegen is
naar 18,25.
AMSTERDAM. In Centrum Belle
vue gaf maandagavond het Bread and
Puppet Theater uit Clover in de Ameri
kaanse staat Vermont de wereldpremière
van „Ah!”. Dit stuk zal vanavond en mor
genavond herhaald worden en daarna
gaat de groep naar Groningen. Dat wil
niet zeggen, dat de kijkers bij die herha
lingen precies dezelfde voorstelling te
zien krijgen, want het Bread and Puppet
Theater is eigenlijk een straattheater en
de spelers daarvan passen zich aan alle
omstandigheden aan. Ze improviseren en
veranderen steeds en als een bepaalde
voorstelling te veel vast gaat lopen, spe
len ze die bij voorkeur niet meer.
De Nederlandse Toonkunstenaarsbond
heeft aan de orkestdirecties, het Contact
orgaan en de bemiddelende minister van
CRM, mevrouw T. Gardeniers, meege
deeld, dat zijn honderden leden in de
diverse symfonieorkesten zich niet gebon
den zullen achten aan arbeidsvoorwaar
den die buiten hun vertegenwoordiging
om zijn tot stand gebracht.
Om uit de verwarrende situatie rond het
totstandkomen van de landelijke cao te
geraken, heeft de NTB aan minister Gar
deniers verzocht om op korte termijn het
tripartite overleg over de secundaire ar
beidsvoorwaarden te beginnen. Aan de
onduidelijke situatie bij de symfonieor
kesten inzake de arbeidsovereenkomsten
dient naar de mening van de NTB zo snel
mogelijk een eind te komen.
1
kindj£, een prinsesje plukt bloemen. En
als de draak in aantocht is krijgen we een
te lang durend lichtgeflikker te zien met
beelden die niets betekenen. Vermoede
lijk heeft de draak dan de prinses verslon
den, want als aan het slot van de voorstel
ling een wasvrouw het dier verslagen
heeft, komt daar de prinses uit tevoor-
schijn.
Voordien heeft een der orkestleden het
verhaal verteld dat de aanleiding tot de
voorstelling „Ah” vormt. Het is de tekst
die de Amerikaanse schrijfster Grace Pa
ley na haar arrestatie bij een demonstra
tie tegen haar rechter uitsprak. Een emoti
oneel protest tegen terreur en oorlogsge
weld van ’s werelds grootmachten. En zo
is de voorstelling van Bread en Puppet
dan ook bedoeld en betekent Ah een
voortzetting van de artistiek gevormde
strijd voor geweldloosheid.
Straatthèater moet duidelijk zijn in zijn
boodschap en tegelijk moet het in staat
zijn de aandacht van voorbijgangers te
trekken. Soms komt de eerste eis bij Ah
wat in gedrang ten voordele van de twee
de. Maar de boodschap komt overigens
perfect over in het programmaboekje, dat
Peter Schumann van houtsneden
voorzag.
CONRAD VAN DE WEETERING
MO
Het Bread and Puppet Theater is zeven
tien jaar geleden in New York opgericht
door Peter Schumann en deed mee aan
veel demonstraties tegen de oorlog in
Vietnam. Vorig jaar deelde deze groep in
de Erasmusprijs 1978-en speelde toen hier
Jeanne d’Arc in een vorm die de spelers
toen zelf al te glad vonden. Behalve Peter
Schumann heeft de groep eigenlijk geen
vaste leden. Er komen steeds weer andere
mensen uit de hele wereld, die zich voor
een poosje bij het ensemble aansluiten,
deze keer zitten er bijvoorbeeld een Fran
se architect, een zangeres van Russische
origine en de kinderen van Peter Schu
mann bij. Typisch voor de groep zijn de
grote maskers van brooddeeg, die de spe
lers dragen. Omdat je birinen zo’n masker
slecht kunt praten worden eventuele tek
sten door een microfoon vanuit het „or
kest” gezegd en omdat je binnen zo’n
masker erg slecht kunt zien krijgen de
spelers in hun bewegingen ook een soort
aandoenlijke onhandigheid. Ik schreef
het woord „orkest” tussen aanhalingste
kens omdat dat eigenlijk uit twee man
bestaat, die allerlei instrumenten bespe
len, maar ook vaak door het toneelbeeld
heen lopen om requisieten op hun plaats
te zetten. Twee voorbeelden van hun han
delingen: het ophouden van een doekje
waarop een bloem staat getekend en dat
dan laten vallen om het verwelken van die
bloem weer te geven en het met een koe
kenpan (als de zon) voor een getekend'
landschap aangeven dat de dag verstrijkt.
■De voorstelling bestaat uit drie delen,
aangekondigd als: Genoegens en plichten
van de leden van de internationale unie
van wasvrouwen; het leven van een was
vrouw als kind; en het leven van een
wasvrouw als vrouw.
Vooral het eerste deel schittert door een
onnadrukkelijke duidelijkheid. De was
vrouwen maken muziek op potten, was
borden en pannen, rijtjes piepkleine was
vrouwen (poppetjes) geven met spandoek
jes aan, dat ze alles mooi en aardig vinden
en hun grote zusters doen traag hun werk
variërend van wassen, naaien tot proppen
rapen. De naïeve, simpele effecten (zoals
een kartonnen wasmachine) hebben een
kracht die je aan je kindertijd doet terug
denken en daardoor sterk overtuigend
werkt.
In het tweede deel is die onnadrukke
lijkheid echter zoek en lijkt het wel of de
makers van hun overdaad aan ideeën,
niets weg wilden gooien. Daardoor wordt
het wat gezocht grappig en rommelig.
Opeens woelen er draken, kleine bigget
jes, engelen en duivels, ezels koeien en
poppen van overmatig groot tot heel klein,
dooreen. Een fraaie ooievaar brengt een
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. De Nederlandse Toon
kunstenaarsbond laakt in een openbare
verklaring het ultimatum dat de Kunste
naarsorganisatie NVV eind vorige week
aan het Contactorgaan voor de Neder
landse Orkesten heeft gedaan. In het ei
senpakket van de KO-NVV aan het adres
van de in het Contactorgaan verenigde
werkgevers staat de eis dat er voor 1
april a.s. een Collectieve Arbeidsove
reenkomst voor de musici in de Neder
landse symfonieorkesten komt. De NTB
beschuldigt de collega-vakorganisatie er
van eigenmachtig te werk te gaan. De cao
kan, zo waarschuwt de NTB, alleen tot
stand komen met zijn medewerking.
Ui^eldzaten
Piek-rijn geregeld?
